Katalog

9 Ağustos 1970 CÜMHURÎTET 1CI BİR KftTIP en aylar Içlnde, hemen her gnnee'de yeralan ilinlarla, halkın, falanea anonim ortaklıtın çıkardıgı tahvllâtı satın almaya davet edildiglnl gSrüyornz. Ticaret Kanunumuza göre, anonim ortaklıklar, uzun süreli para ihtiyaçlannı karsılamak İçln ya sermayelerini artırırlar, ya da borçlanmak yolona giderler. Sermaye artınmı için hisse senedi (aksiyon) çıkarıp satmak; borçlanmak için de tahvilât (obllgasyon) çıkarıp satışa sunmak gerekir. Bir anonim ortaklıtın hisse senedlnl almakla onnn ortagı olunnr; tahvilttını almakla da llgüi ortak IjŞın sadece alacafclısı dnrumuna jreçilir. Hisse senedi sahi. binin hisse senetleri karsılığında ortaklıktan aldıgı para «kâr payı» dır ve bu da ancak ortaklık «ktr» etmisse alınabilir; zarar etmlşse ortak. ortaklıktan o yıl için hiçbir gelir talep edemez. Fakat ortaklığın çıkardıfı tahvilâtı satın almıs olan klsinin dnrnrau farklıdır. Onun ortaklıktan, elindeki tahvi'.ât karsılığında aldıgı para «faiz» dir. Ortaklık kâr etmis olsmn olmasın, tahvllât sahibi her yıl ortaklıktan faiz hakkını talep eder. Ortaklık da kâr yok bahanesiyle tahvilât flzerinde yazılı ntspet Uıerinden ödemeye meebnr eldnfı falsleri Sdemekten içtinap edemec NEDEN TAHVİLÂT I Zekf KURUCA • MALÎYE BAŞ HESAP UZMANI netlerlnl dısardan «kim ıdüğünu bflmedikleri» klşiler alırlar ve ortaklıfın Mareslni ele geçirebilirler. Bn da mevcnt ortakların bepsinin korktvgu bir feydir. Ba korknlm ihtimalleri yoketmek içln tahvilât çıkarmayı tercih ederler. £ Tahvilât çıkarmayı tercih eden bu ortaklıkların, çoğu piyasada yarattıkları fiıli monopol sebebıyle çok kâr eden girışimlerdir. Bazı fırmaların hisse senedi sahibi O olan ortaklanna o25'ten »'olOO'e kacTar yuk•ek ktr dağıtmakta elduklan bUinmektedir. Bu nedenle yeni hisse senedi çıkarıp bu yuksek kirlara baskalarım da ortak etmek lstemezler. Yüıde 10'dan yuzdt 15'e kadar falz »artını tasıyan tahvilât çıkarmak mevcut orttklar icin daha isabetli görfllür. •larak koymak yerine, talnilst çıkararak onlan sattn almak suretlyle aldıklan faizieri ortakhğın masraflan arasında göstererek ortaklıtın ödeyecegi Karumiaı Vergisini azaltmif olnrlar. Mevcut ortakların, bısse senedi yerine tahvilât çıkarmak suretiyle onu satın almalannın ilerisi için düsündükleri bir faydası daha vardır. Ortaklık ilerde tasfiye edilir veva ifüs ederse, tahvilât sahiplerinin hakkı. hisse senedi sahiplerininkinden çok önde gelir. Ba nedenle, ortaklar, Uâve para Ihtivaçlannı fidermekte hisae senedi yerine tahvilât çıkarıp onlan satın alrnayı y e | bnlnrlar. £ Tlcaret Kanunumuz» göre hisse senet* lerinin «ahipleri ıçın ortaklıklarda pay defteri adı altmda kayıüar tutulur. Hiıse genetleri* nin kimlerin elinde bulundukları bilinır: bunlar sirket kayıtlariBda görülebllir. Halbukl tahvilât genellıkle «hamıline» yazılı olduklarından ortaklık kayıtlarında hıçbır iz bırakmazlar Bu özelllği nedenıyle tahvılâtın Mahyeden gızlenmesi daha kolaydır tste bu nıtehğı sebebiyle ortaklıklar tahvilât çıkarmayı tercih etmekte olabilirler ve bu da tahvıllerin cazibesini artırabilir. Nltekım, son bir ay içinde piyasada satılgn tahvıllerin tutarının 200 mılyon lirayı buldHığu soylenmektedir. d) Bn raretle tahvllJerin. kolaylıkla giz lenebtilr olmalan, onlann tahlplerln* v*rg<leme alınında da bazı olanakiar saglamaktadır. Tahvilât karşılığında «irketlerden alınan faizlerin «menkul sermaye iradı» olarak Maliyeye beyan edilip Gelir Vergisi ödemek gereklrken, iyi niyetll olmadıklan takdirde ba•ı mflkelleflerin bnna aymamalan kolaylıkla mflmkün olnr. Hamiline yazılı olduklanndan ve ortaklıkların kayıtlarında hiçbir iz bırakmadı|indan kimlerin elinde tahvil bulundutnnn saptamak hemen hemen olanaksızdır. Ba özellifi. tahvilât gelirlerinin Maliyeye blldirilmesini tehlikeye düsürebileceSi gibi, tahrillerin bizatihl kendileri de, sahiplerinin SerTet Beyannamelerinde gösteremedikleri vergiden kaçınlmı? selirlerl icin bir plâsman sahası da teskil ederler. Aynca. hihe veya mlras yollarıvla intikalleri de kolaylıkla gizlenebiidiği için Veraset ve lntikal Vergisi bakımından da tahvilât sermaye plyısasında hlsse senetlerine tercih ediirblltr dnrumdadır. Aliye GUmrükçüotlu'nun azlz eşi, Satibe Datdelen'ır adz kardeşı, Edetıiyat bgretraenl Neriman öîler ve Dışışlen Bakanlığı Milletlerarası Ekonomlk tşler Dftiresl Reisi Rahrrü Gurnrükçüoğlu'nun çok değerlı ve aziz babaları, Elçln Gümrukçüoğlu ve Dış Doktoru Ziya özler'in kayınpederi, Serna ve Evrım Ozler ıle Berüee ve Elvin GümrUkç/ıioglu'nun pek sev2ilı dedelerı, RASİM GÜMRÜKÇÜOĞLU geziye gittlği Bulgaristan'ın Balçık kasabasında bir kalb krizi sonucu 5 8 1970 tarllıinde hayata gözlerirü yummuştur. Cenazesi 9 8.1970 Pazar gunü (bugun) Şişli Camisinden ogle namazı sonunda kaldınlarak ZlneirUkuyu MezarUgındaki ebedi dinlenme yerine defnedilecektir. Taandan maftflret dileriz. GUMRUKÇUOĞLU ve ÖZLER AtLELERÎ (Cumhuriyet: 8044) Sonııç nonim ortaklıkların ödünç para temlni A konusnnda hisse senedi yerine tahvilât çıkarmayı neden terelh etmis •labileeeklerini acıklaraaya çalıstık. Fakat hemen snnn ifad* etmellylz ki, her tahvıl çıkarma olayında vt her tahvilât alısının altında. vnkarda saydıfımif İhtimallerin bulunması sart tfeiildir. Kaldı kl, tahvil çıkarmak da. hisse senedi Ihraeı tibi Tiearet Kannnonun tanıdıgı bir haktır. Finansmaff polıtikalarına gSre bn haklardan herhan;1 birini kullanmakta anonim ortaklıklar, serbesttirler, Vatandaslar da piyasaya çıkarılmıs tah%1lleri, diledikleri takdirde satın alabilirler. Memleket ekonomisi bakımından hattâ halktaki bu efilim tesvik dahl edilebilir. Esasen her tahvil ihraeının ve satıslarının altmda yatan sâiklerl bilmenin imkSnı da yoktnr. Pakat bn nedenler genel ve soynt olarak bilinirse, vergileme bakımından bu irakânlann suiistimal edilmemesi İçin Matiye tdaresinln nyanık olman taKlannıs olnr. İ Nedenler TEŞEKKÜR Aılemlzln gözbebeği Şükrt Kaya AKTARliun anl rahattulıgında çok degerli teşhlsiyle ıik yantımcı olan H isse senedi İle tahvilât arasındâkl en genel farkı böylece açıkladıktan sonra anonlra ortaklıkların hisse senedi çıkarmayıp da neden tahvilât çıkarmaya glttiklerinin nedenlerine deginebiliriz: d) Memleketimizde anonim ortaklıklar da genelllkle birer «aüe şırketi» dir. Hiç olmatsa eş dostun bir araya gelerek meydana getirdikleri kuruluslardır. Sermayeyi artırdıkları takdirde, mevcut ortakların karsısına Ikl ihtimal çıkar; ya yeni hisse senetlerlnl mevcut ortaklardan blrl veya birkaçı alırlar ve ortaklıga hâkim olurlar. Bunu diger ortaklar istemlyeblllr. Ta da yeni hlsse se« Vergi kaçırılabilir Q Hlsse senedi verioe tahvillt ihraeının tercih edilmesinin bir nedeni de su olabilir : Anonim ortaklıkların çıkardıklan tahvilât, mevcut ortaklar arasında paylaşılmak suretiyle satınalınırsa. hem ortaklık ve hem de ortaklar bakımından, Knrumlar Verşisinden kacınma (avoldanee) mümkün olnr. Şöyle ki, ortaklıklar, sermayelerine faiz vOrütiip gider yazamadıklan halde, tahvilât sahiplerine ödedikleri faizieri eider yazarlar. Ellerinde para bulunan hisscdarlar. paralannı sermaye Sayın Dahiltye Mütehassısı Dr. Turan Uygur ve buyuk bir insanlık duygusu yarunda meslek liyakatı ile basanlı bir amehyatla çok sevdiğımız hastamız: kurtaran Haydarpaşa Numune Hastahanesi 3 uncu Hariciye Servis Şefl Sayın Operatör Dr. Halıl Zaimoğlu na ve ser.ıs arkadajlarına en kalbı sUkranlarımızı Bunarn. AKTARI AtLESt Cumhurlyet 8040 Hayır Hak etmek, lâyık olmak. Hlç nnatamadım Fernandelin şn sözlerlnl: «Rouen şehrlne gitmiştım. Cadillac'ırnla bir caddeden geçerken grevcı ışçılerlo karıılastım. Bir korku sardı lçimi. Kotü kotü bakıyorlsrdı arabaya. özel bir soforün kullandığı luks bir arabt, çevreılnl tarmıs bir surü kızgın insan I Derken beni gördiiler bırden Yuzlerı guldu, başladılar alkıslaraaya. Arabamdan inerken va da binerken halk içinden bırinin şdyle konustugunu duyduğum olur : O bütün bunlara lâyıktırt İste eevılen bir instn olmanın sonucu. öyle bir üne ulasıyorsunuz ki, artık kimie tizl kılkanmıyor, zengmliglnizi çok görmüycr » Hak etmek. Lâyık olmak !.. Bir şeyi hak etmek, bir dnrnma Uyık rorülmek; Snemll bir başandır bu. Gtev yürüyüşüne çıkan ifçiler alınteriyle katamlmıs, yıliarın çabaaıyla mlasılmıs bir «enginlik karsınnda ses çıkaramıyorlar. Fernandel, kırk yıldır beyaz perdenln tevilen oynnrasa. 130 fHlm çevirmlş, mllyonlarca insanı güldürmüş, sevlndirmis, matln kılmif. Elbet srabası da olnr, şoförii de. Elbet daha flstfln bir düzeyde yasar ., Batı kafan, Batı dunyasının bilinçli emekçisi, gTevcisi, plomn bnnu hiç yadırgamaz, olağan sayar. aa hak edecekıin sahiden .. Gerçekten • tenginlige Iftyık ksın. Çalısmanla, yeteneginle, flstiin ySnleriale... Rak etmedin mi, lâvık olmadın mı, o zaman defislr Is. Battlı insan kabul etmez bnnu. Isçisi olsun, aydını olsun... Hak edenle etmeyeni ayirmayı bilmek jerek. Bunları birbirine kanstırdık mı «ıkılmaz isin içinden. Nitekim kapitalist ülkeler kadar sosyalist fllkeler de bu ayrımı yapıyorlar. Esitlik Ukesi bir yerde, hak edllmis basarıya aynealık tanıyor. Tetkill uzman, basarılı ^anatçı, fistfin aydın, çalıskan teknisyen, bilgtn: kısacası olafan, alısılmıs diizeyl asan kişller her yerde, her toplumda azçok «imtlyazlı» olnyor. Ama Fernandel'in yerinde bir vargnnen, bir karaborsacı, Insanları sömürerek, ya da devletin gücünden yararlanarak servet yapmıs biri olsaydı o göstericl kalabalıgiD ellnden güç knrtnlurdu dofrusn !.. Arabanın camı çerçevesl Inerdl bir anda ! Denecek ki suç ma tengin olmak, adam balmus yolnnn servet yapmıs ! Batılı insan hak etmeden zengin olanı, baskalannın ahnterini para olarak cebine indireni bağıslamat İste... Koca Fernandel bakın ne demiş bir gazeteciye ı «Bir gün gelir bu suratı görmekten bıkar halk yığınları. O zaman balık avlamaya giderım benrfe.Uzuîcrek tabil. Sanat alanında kışi ancak halkın dileğıyle emekliye aynlır. Şımdıllk benltn işlerim tıkınnda. Çevrem filım yöneticıleriyle, prodüktörlo dolup ta.fiyor. Demek halk levlyor benı, bunlar babalarının hayrına kosmazlar pesımden.» Tığinlar, bilinçli yığınlar, Unfl, başanyı. zenrinlltl gerçekten hak edenleri billr, tanır. Rouen IşcHerinln alkısında bn anlam vardır. Tehlikel! olan, yığınlann btlinçslı olvşadnr. . Çünkü bilinçsiz yıfınlann RBzünde degerli hiçbir sey yoktnr. Bövle kurn kalabalıklar tehlikeli yönlere sapabilirler. Grev bilinçli bir eylemdir. Ceretin artması, isin haflflemesi, birtakım buna benzer dilekler... Sokaklara dökülmüsler ama, bu, ne aradlgını, ne istedigini bilen yığınlann bir eyleml. lyiyi, kStfiyit, güzeli, çirkini ayırmannı bilenlerin isi. Fernandel'i lüks arabasında görüp alkışlamaları bnnnn kanıtı. Ne çıkarmak gerekir bn olaydan? Şnna 6nce, bir seyi gerçekten hak etmeli. Kazanmadan, çalısmadan ulasmamalı o yere, o üne, o zenginlife. Halkın sırtından, baskalannın çabasını sömürerek değil, kendi yeteneginle, kendi g/ücünle . Hak edil te kimsenin gözü kalmaz .. Bir OKTAY'AKBAL de şn : tnsanları ve yıgınlan bilinçli kılmab. ^İ^MHH^HM^^^^H^IHH ÖZEL ÇEKİLİŞİ İLE YENİ ve MODERN LOKALİNDE HİZMETJNİ2DEDİR önemlni uzun boylu eçıklamaf» hacet yoktur. Meclislerden çıkan kanun ve kararlar komlsGerçi, ortalıkta Yahya Han yonlarda seklllentr ve genel kuformülü, Milll OUvenllk Kurulu rullardan öylece geçer. Genel yonetimı, «türlil çeşıtli» cunta Kurullarda grupu bulunmayan soylentilennin dolaştığı ve mem •a, Anayaaanın 85 lnd maddesl, misyoa flyeaiııta flyeUgl düse partllller İle bagımsu Üyelerin leketin dogusunda askerl koman «Siyaal parti grnplanmn. meo* cektir. söz hakkının yeterlik Onergeleri dolann batifiada da nkıyonetı lislerin bütun faallyetlerine kuv # Blr partirdn ço|«nlı»|ta ile engelıendigl ve yapüHJ lşlemmin hüküm sürdüğU bir sırada. vetleri oranında» katılmaaını emaalacak olursa, kondayondJ919| ler Uzertnde aslta yeüdll obnaTUrk Devletinln paxtile«tlrilmelt retmekte İdi. Aynca, Anayasa dıklan gozönünde tutulursa; te oldugundan söa açmak, geçıl Mahkemesi de, bu hükme daya karUacak uyeyt parti •eçecekbunlann komlsyon taallyetlerintir. mış bir aşamaya donup eğılmek den de uzaklastmlması sonunarak, ıÇetin Altan» olayında, 0 Komisyonlardald kuvvet cunu doguran sayılatilır. Ama. bızırn behrtmek yenl kararlann dokunulmazlığın kaldınlmaaı islstedigimıs durum, partıleştirrne teminl lnceleyen komlsyonun oranlan hesap edillrken, Mecli anlam ve kapsamı daha iyi beli•in Oye tam aayıaı degil, parti rlr. sürecınin resmen tescil edllen en pertllen arasındâkl oranın grupgrup fiyelerinln toplanu esas aa$ın olgusu v* korkulan dönü lann fülî rnevcutlanna uymadığı Gerçekten, Bundan böyle, kolınacaktır.» (Cumhuriyet, 14 şumleri dogurabilecek ve haklı gerekçeaiyle, Millet Meclisinın misyoa Uyellklerinl siyasl parti Tenunns 1970) kılabılecek etkenlerden birldir. karannı iptal etmlş idi Bu itieruplan aralannda paylasacagıDevletin partileştirilmeaı yoHemen belirtellm kl, kuvvet barla, TBMM nln Başbakan hakna ve diger partilerle bagunsızlunda son adımın atılmaaına, lctnda kurrnus oldugu Soruştur oranlannın hesabında e s a s lara hazırlık çalısmalannda yer Başbakanın kardeslerine hakau ma Hazırlık Komisyonunun da, alınmayan sayı, gazetede ya vermiyeceklerine Rörei mecllsler çıkar saglamak içln nUfuzunu zıldıgı glbl Meclis Uye tam sa halkın temsücüerlnln forumu Parlimentodakl parti gruplankullandığı tddlaıı İle hakkında nın son günlerdeki kuvvet oran yısı olan 450 degil, MUlet Meo degil, gruplu partUerin «mahft» Meclis sonısturması açılmaaı lş lanna gore, yeniden ayarlanma lısindeki gortlsme ve tartısma* ve mahalli» durumuna düsecek leminde Hazırlık Komlsyonuna sı ve üyelerin tâyln r* tesblti lardan anlasıklıgına gore, boa demektir Bugün Parlâmentoda Başkan aeçtmlnin çıkmaza gir gerekir. yerler bir yana bırakılarak, ger grupu bulunan siyast partilerln mesi üzerlne, CHPTi üyelerin çek üye mevcudu, örneğin o ve özellikle lktidar ve yavru kuvret oranı sorununu Ueri sürgUnlerde 448 rakamıdır. Esas ka muhalefet partilertnln hangi sımeleri sebep olmuştur. Gerçekbul edılen sayı ıse, meclislerde nıf ve rümrelerin görüs ve çıten, 1970 Bütçesinin MİUet Mecki parti gruplan üyelerinin top karlannı tem«;i1 ve mttdafaa etlisinde görüşülmesl sınısında lkoruşturma Hazırlık Kolamından lbarettır, yanl on ve tigi hatirlanırsa. sös konusu ttaar partisl Uyelertnden bir tasmısronunda ortaya atUan daha çok Uyeal bulunan partiler, avlanmanm kimlerin yaranna ve mının muhalefetle birlikte red bu tea, önce Millet MecUsi Parlâmento lo organlannm tes kimlerin zaranna oiactgım anoyu vermesi ile esasen sarsümış Başkanının riyaseü altında parti kilınde gozOnüntie tutulacak, dl lamak gayet kolaydır. ve rayıflamış olan AP Gnıpu, gruplan temsllcllerlriln katıldı ğer partiler ile bagunsular hlg Meclis Soruşturması prosedürü ğı bir kurulda görüşülmüş ve blr hesaba katılmayacaktır. nlta yürütülmesi boyunca olu takım uygulama esaslarının belirMillet Meclısinde kabul edişan istlfa ve ihraçlar ile varlı tilmesine vesıle olmuş; fakat ü len bu esaslar, hemen TBMM aldı kl, benimaenen ve ğından epey kayıplara uğrarnı; gıliler en bnemll sorun olan kuv Bırlesik Toplantısına da eunuluygulanmağa baslanan yeidi. Bu arada Parlimentoda vet oranlannın meclislerin mev raus ve ana mubalefet partlslnl esaslar, bu parlâmento temsilcisi bulunan ana ve yavru cut Uye sayüarma göre mi, yok nin engellemesine ve lcarsı çıkmuhalefet partUerl de sayıca de ,sa parü gruplannın üyelerinin masına ragmen, sonuçta lktidar çevrelerlnin tannnın günU ağızğısmiş, özellikle «bağımsızlar» toplamına göre mi hesaplanaca ve yavru muhalefet partllerinin lanndan bırakmaâıklan ve yekitlesi büyümüştü. ğı noktası üzerinde anlaşama ço*unluğu tarafmdan onaylana gâne dayanaklan olan «Mfflî hâmışlardır. Bundan sonra anlaş rak derhal uygulamaya kon kimiyet» ve «Milll trade» prenBu bakımdan. 1969 genel sesiplerine de tamamen aytan düsmaya vanlan ve vanlmayan koçımlerlnden sonra Kasım ayında mustur (Cumhuriyet, 23 Tem mektedlr. Çünkü, Anayasamua nular, Bakanlıkça MİUet MeclıMillet Meclisinın yenlden seçımus 19701. gore. «Egemenlik kayıtsn sartlen Başkanlık Dıvanı ve komıs si Genel Kuruluna getirtlmış, Parlâmentodakı parti gruplan sız Türk Mllietinin» ve «Tasama yonlarında gorev almıs olan par CHP nin muhslefettne ragrnen, kuvvet oranlannın bu yenl he yetldsi (de> Türkiye Bttynk MilAP ve GP Gruplannm oylariyle sap tarzına göre, TBMM Soruştılı uyelenn birblrlerine oranlet Meclisinin» oldugu gibl; şu kararlarg bağlanmıştır. lan, grupların son meveutları turma Komısyonlarmın üye sa «TBMM uyeleri. seçildiklerl bolıl» uyarsız ttale gelmls tdl. O y «H Partiden Istlfa eden nir ko yısı (8) den (101 a çıkanlmıs. geyi veya kendilerinl seçenleri dlger korrusyonlann da tertıp deeil, bütün milleti ternsi) eder» ve kuruluşu aym sekilde ayarler». O halde nasıl olur da yasalanmıştır. Böylece, Başbakan ma meelislerinin blr kısım Uye""•i. sırt siyast parti gnrpunda hakkında Inceleme ve arastırma yapmakta olan HazırUk Soruş yer alamadıklan icin, egemenllturma Komisyonuna yenlden ik gin ve yasama yetkisinin kullatidar partili ilri üye ve bir de nılmasından yoksun bıralnlablllrler ve grup Uyeleri de, partileana muhalefet partili üye seçilorinin temsilcisi veya veklll toni» rek, AP nin temsilci sayısı altıgibi, liderlerinln tradeslyle göya, CHP nınkl Uçe çıkanlmıs, rev alır. görevde kalır veya göblr GP temsilcisi oldugu glbi bırafalmıstır. Demek oluyor kl, revden uzalclastırabflir?! CHP 11 üyelerin Hazırlık KomisHer ne kadar Anayasa, «Stya* yonunda öne sürdükleri sorun, s! partiler. tster iktidarda, Ister umduklannm tam terslne bir mnhalefette olsnnlar. demokraçörllme baglanmıs ve bu tetden tik siyasl hayatın vasgceOmes lktidar partlsl ve oeeUikto Bas onsnrlandır» demekte tse de: bakan yararlarımıstır. Ana mu hiçbir yerinde Devletin ve yasahalefet parttsinln, içtlteük hük ma mecüslerinln bunlann grupmü niteliğindekl yeni esaslara lanndan ibaret olduğunu söylekarsi Anayasa Mahkemesi 6nünmemektedir Bunun gibi, «Sivasî de dâra açacagı söylenmiş ise parti gruplannm, Meelislerin de: sonradan dilekce İçln Uyeler butün faaliyetierine Innrvetleri den imza toplanmağa başladıgı oranında kattlmalaron) Cngöbıldtrüdigine göre, parO veya ren kural da, gruplar dısmda gnıp olarak bu yola başvurmakkalan TBMM tryelerinttJ bUtün parlftmenter görev ve yetkilerintan vazgeçtiğl anlasılmaktadiT. Oysa tlk bakışta Parlâmento iç den yoksun bırakılmalanm ne eerektlrlr, ne de sağlayabilir. orsanlannm tertlp v» teşkili uMezkur Anayasa hükmü, ancak sulüne lllskin önemsiz bir şekil meclislerde ver alan pertl grupsorunu gibi görünen bu kuraliannın, bUtün üyeler içinde kenlar. aslında Devlet müessesesid: sayılan ornnında ve btrbirlerl Adres : Mühürdar Caddesi No. 20 ni ve demokratik rejimi tahrioe yöns'en agır bir darbedir. Çün arasında dengeli bir sekHde yasama faaliyetlerine Istirakmi te( ÇARŞI İÇİ ) Kadıköy kü Devletin genel ve tlkel yetmlne yarar. tüm yasama görev kill blrinci organı olan Parlâ v« yetküerlnl ellerinde toplamamento, yeni kararlarla, milletin ğa cevaz ve lmkân vermes. Buremsilcisl ve tradesinin olustu mın akslnl düjünmek, 1961 Ağu yer olmaktan çdanakta, sadece burada grup knrabVfn slyasS psrtü^rin Bftflctou* TO lceyif tinl, «Mmi demokrBÖk» degil, «Siyasl psrtOerin demekratfk aracı haline sokuhnaktadır. devtetl» dlys kurdu^uutı kabul Tasama mecllslertndeM ko etmek olur kl, temel flfcelecle ' rnlayoa oalıyrnJamuo atU y* satlaçrnai; demektlr, ı tirk demokrasisi, çeyrek yüzyılhk süresi boyunca, hükumeti ve idareyi partileştirdikten sonra, nihayet devleti de partileştirme yoluna c^rmi? bulunuyor. Ancak bu olgu, tek parti sisteminde oldufrı çibi devlet ile partinin birlefmesi veya kavnaşmaşı Mçtminde değil. çok partili parlâmenter reiîmde bu si vasî kurumlann devlet1e özdeş sayılması so nucu «erçekleşmektedir. T Devlet Partileştiriliyor Son adım soruşfurmo MAARIF AJANDASI komlsyonu ile afıldı YAZAN 1971 Prof. Dr. LÛtfi DURAN CIKTI İSTANBUL MAARİF KİTAPHANESİ Cağaloglu Yokuşu No. 38 İST. TOPTAN Satış Yerî: 22OD49 ÜâDCılılC: 9053/8028 Aynca, sunu da beUrtellm kl. yUrUrlUktekl seçim kanunlan nisbi temsll usulünü, siyasl partüer kanunu da önseçlm sisteminl kabul etmekle, TBMM Uyelerinln göreve gellşlertnde siyast partilere esasen asın Ustünlük ve ayncahklar saglamış bulunmajctadır. Blr de bunlara, yasama faaliyetlerinde parti gruplannm tekeli eklenince. Parlamento, bu siyasl kuruluşlann lradelerlnl tescU eden blr araç haline düşer. dır v« Kamu Hukukunun bir kuralı geregince, seçiml» go> revlendlruenler, aksıne açık bir huküm olmadütça, sürelerinl dolduruncaya kadar o yerde kalırlar. Meclis Arastırması ve Scrusturması gibl ftnzi lsleı için kurulan komlsvonlarda tse. slyast partiler seçim tarthlerlndeld mevcutlanna göre bunlara katılma hakkıns sahip olmslıdır. Pakat ara yerde parti gruplannın Uye sayısında bir degisikllk olursa, bu durum. komisyonlan etMlememelldlr. Zlra bunlar. yasama mecHslerince belli s ü « ile bellt blr konuda Rörevlendlnlmlştir; görevlerl veya sürele» rt sona erlnceye kadar srfat v« yetkilerlnl muharaza eder Gerçi Anayasa Mahkemesi. «Çetin Altan» olayında. dosyavı mceleyen komisyonun. sjyasl partllenn ara yerde defisen kuvvet oranlanna sfin kurulm8mıs oldu» & gerekcesivle. Millet Merlisiu nin doktmulmaahjhnm kaldınl» masma dair karanm iptal etmistir. Ama vüksek vargı merN'ntn btı karnn. savunrrıs h»VVı Kibf BnemM WT fcomıva buhmmus. MnrH» iç lslemlyle Hefll fteel v« 1«tlstıa| rıflWlrr>ierder kuvvet almiB v» Mra» ds flîHdann tsontı coV filo f*k«t vrilen vetld sar)tirma«m mek Idn sekfl i% nsui 5ı sebeblne davandînlmıstir. Nlt^khn Anavasa MahkemP1!!. Çetin Altan'm dofrırmıim»7>'»inm kaMınldıgı sırada, aynı tertİTJ ve tesekldlle sahln komisyonlann Incelemesmden «çlri* lerek çıkanlan kamınlann s*Hl ve usul vönünden Anavssa ve tctTteflkler» nvkınlıfc Iddialannm fleri süruldüBu intsl dâvalanrrta. bu sebebl yerinde v» doğnı grJrmemlstlr. Anlaşmazlık S Yeni esaslar Transferler lhayet sös konusu yenl esasların uygalanması, btrçok güçlüklerle karsılaşacağı gibi, yasama mecllsleri İ organÇ lannın lstikrarsızhğına. islerin uzamasma ve sürüncemeye uğ* ra.nasına ve en kötüsü bunlardan çıkan kanun ve kararlann sağlık ve geçerliğl üzerlnde çüpheler dogmasma sebep olacafctır Gerçekten vapılan bir incelemeye göre fOrhan Duru, 13 Temımiî 1970 Cumhuriyet): Ekim 19«9 genel seçimlerıyle kurulan Uçünctl dönem Millet Meclisınde, Kasım 19fi9 dan Temrrmz 19TO e kadar sekl* aylık süre içerlslnde, M millenekill partilerinden çıkanlmı$. II"i partileriaden tsttfa etmis, bunlardan sekizi baska partilere girroiş, bagımsız olarak seçilen 9 milletvekili de çesitli parHlere katılmıslardır. Bu üye hareketlerinden en fazla iktidar partisl etkilenerek, 33 milletvekilinl kaybetmlş; ana muhalefet partisl bir sayı almış, yavru muhalefet partisl ise bir puvan gerilemls ve 13 üyeve düsmUstür. Siyasl parti gruplan mevcudundakl degişikükler. bittabi avnı zamanda olmamıs, muhtelif tarihlerde vuku bulmustur Bütün Ihraç 1sHfa, nakil ve tahvillerin ve ilerlde olacak benzerlerlnln, hangi siin gerçekleşti&lnJ ve keslnlestiginl, ne valdtten Itlbaren ilgi11 üyelerln Parlâmento iç organlarmdaki durumunu nasıl etklledlglnl kestlrmelc ve çözümlemek çok 8or ve hattâ lmkânsızdır. K J N! TÜRK TICARET BANKASI KADIKÖY ŞUBESİ 100.000 LİRALIK u halde, toplantı yıh tc«rismde narH enrplan mercudunda vukus eeleeefe <îe|islklücler, baskanhk divanlan tle komlsvonlann terttp vs tesekkOUerlnl etkileyemez v« fflr Bu ltfbaria. yassma meclislerl Vunılus MeJmmdp cahsmaSa d^nln baskanlık divanlan tle ko vam ederler. Aneak. daha da misyonlannda siyast partilerln önemli olan husus. vasama fcuvvet oranlanna göre temsil meclislerl İç orRanlannm seçlmirKffl, trnıpt] olmavan siyasl edilmeleri, daha doğrusu görev almalan, ancak toplantı yılı ba lartller mensuplan f!e baSımsnı şmda, yanl kasım ayında bu iç Uyelere de ver ve g8rev verfl" orranlann Uyeleri seçillrken gös rnesl «orunluBudur COnkfl ysparti önünde tutulabflecek blr esas o sama faalryetleri siyasl fcıUpıAruıafasfalBarettlrfllr T9 larak kabul edilebilir. Toplantı yıh Içerlslnde slyasî parH grnpOveler bunlara katırmaklan sayismda ve üyelertnde mey tan sfakoDtınat Devlet, tflM dana gelecek azalma veya çoİle ffgtneetlrflmls olor, galmalar nasara ahoarak dlvan otr strMt rejfıne de, M* ve komlsyonlann tertlp ve tegSstormeUfc. Miidıtoal ımalıdır. vey* ele! deınoVıasl. va da F1ÇönM bu organlarm görev süîlista «î«molfTa«ls1 dervTCmMİ bfl» bir UtUM sayümak gerekir. Jtrt, igtttıUklertDa gOra Wr yu' S