Katalog

4 Cumhuriyet SANAT EDEBİYAT Haziran 1970 Ölüm Yıldönümleriyle Haziran Rauf MUTLUAY A'çıhaşıya anlatacak Acık, korkunç, cesur Haklı u uıiıutlu'bir tek sozu yoktur Hâşim in. Şür bundan m, ibaret, >rlnız. doktor Bey? Siir dünyadan ibaret; Ve bugunkü dünyada >alnız bu dediklerim anlatılmaja değer.. 1218219) Pıyâle» şı.rlerinden bırkaçıyla tekrarlanan Hâşım. Göl Saatleri.mn eskimiş dıliyle şimdi ne kadar uzak. .Bıze Gore. başlığı altında bütun nesırleri toplandı, basıldı. Bin Temel Eser. dızisınde: tatlı, hafif. zeki, ınce yazılar. Gazete ilânlan. Bakanhkça basılabılmesi için telıf "haklanna sahıp mirasçılannı arıyor Şerıf Hulusı'nin derlı toplu çalışması da yeniden basıldı (Biigi Yayınevıl. Hepsi bu k?dar. Gene de yeni şiirimizin bir akımma en iv: ka\nak olan şiirsel değerlerin sahibi; ve der> kıtaplarında ezoer konusu. eserine eğı'.emeden. Ebubekir Hâzım Tepeyran'ın ölüm günü 5 Haziran (1947). Onca büyük yöneticilik görevleri içinde edebiyaU emek veren. onu da ihmal etmeyen bir kişılık. «DevTİm. gazetesınde anılarınm bir kısmı yayınlandı bu yıl içinde • Canlı Tarihler. (194T dizisinde basılan anıiannı hep an yorum. Eskı Seyler. hikâyelerıni îimdilerde verdi torunu Oktay Akbal: ama aynı yıl içinde çıkan «Küçük Paşa. romanıdır asd adını yasatan (19101. î'.k kby romanımız ilk gerçekçi bakışlarımızdan bin. Oktay Akbal'ın bu adla kurmayı tasariadığı ödul de henuz yürürlüğe girmedı: ama yakındır sanırım 10 Haziran Hamdullah Suphi Tanrıöver'in ölüm günö (l%6ı .Dap Yolu» (1928193H söylevler.yle Gunebakan. yszıları (1929'. çok esicımış bir edebiyatçıhk anlayışuıın ürünleri. Mustafa Baydar'ın haz'rladığı eser 'Hamdullah Suphı Tannovpr ve Anıları, 19681. yeter bütün meraklirı doyurmaya. 11 Haziran, Selâhattin Enis'in (1942) ölüm yıldönümü Yazık kı eserierının hepsi eski harflerde kaldı. Ama Cevdet Kudret'ın an'olojisı ile (Turk Edebiyatında Hikâye ve Rcrr.an, II. Varlık Yayınevi1. Tahir Alançu'nun inceleme. sınde (Cumhuriyetten Sonra Hikâye ve Roman, 1. 1959ı ge rekli bütun bılg:ler var. hikâye ve romanları üzerine Peyamı Safn. ve İzzet Melih Devrim. 15 Haziranda 51rr.uşlcr '1961. 1966'. Doğumları arasında on iki yıl var. Kalemıyle geçınen Peyami Safa. emeğını ve sanatını her alana dağıtarak >orulurken İzzet Melıh. bo» zanan uğrası olsrak ele alır edebivatı. Bovlece biri 62, biri 79 yıl yaşarla Peyarri Safa nın eser.eri bugun de aranır. yeniden >ayınlanı1, okunur, bilinırken; Fecri âti sorumsuzluğundan yola çıkan izzet Melih, çabucak unutulur gider Ölümü 2 Hazıranda olan Nev'ı'yi (15331599' divan 4 şa'r!?rı antolojisinde bulacaksınız tabîi. dıvanı da basılma dı henüz yen> yazıvla. 28 Haziranda ölen Fuad Köprulü i<:e ıl%6>. son gorevlerı ne olur<:a ol^un Türk Edebiyat Tarihıni aydinlığa çıkaran büyük bılım emeğıyle her zaman anılacak saygıyla. Refik DURBAŞ S • YEXt DERGÎ (Mayıs 1970 Sayı 68). «Puşkin, Rusya dışında uzun zamandır tanınan, halkın malı olmuş, etkisi büyük bir yazardır. Gene de onu tanıdığımızı söyleyebilir miyiz? Bunu sorarken bütun ömrü boyunca yazdıkları üzerine bildıklerimizi düşünmüyorum; benim düşündüğıim, gerçekten biliyor muyuz Puskin kimdi, dunya edebiyatının gelisimindeki önemi neydi?» Çağımızın ünlü marksist eleştirmenlerinden György Lukacs, insanîığın kültür gelijimi içinde Rus edebivatınm yerini saptayarak Puşkin'i inceliyor. Ekim Dpvriminin Rus edebiyatı üzerindeki etkisini. tarihçel rolunü, bu açı içinde de Puşkin' in önemini bplirtiyor. Puşkin'de, bırevin patolojik yoziaşmasının değil, topluma özgu bir yozlaşmanın söz konusu olahileceğini one sürerek. hikâyelprin estetik değeri ve üslup deSisırteleri üzerine yorumlar getiriyor. Mauricp Cran'ton. yurdumuzda tanınm»mı« bir vazar. Albert Camue'yü incplivor. Btı pavının sairleri • Oktav Bifat. llhan Berk. Ece Avhan Dergirin tek hıkâve=i Yaşar Kemal'in. Bir olay hikâvesinden çok, denize tuîkulu bir insanın portresi. Sait Faik'e öze'i bir duyarlık ve sövlevis özel'ıkleriyle örülmüs canlılığı. soluklu havası ve valınlığıvla geçen ayın sevilerek okunan hikâyelerinden. Fethi Nacl dp ö'.me.* Otu'nu ve dolayı«ıvla Yasar Kptnal'in kövlüve bakıs açi'inı inceiivor. • TENİ FFVKLAR (Mavii 1970 Savı 2161 Edebiyattan çok, kültür ve düsunceye aSırlık veren bir lerei. Bu savısında «Gençlik» üzerine yazılar çoğunlukta. Ferid Celâl GÜVPTI. «nçlikteki bölünmeleri. Sabahattin EyüboSlu, iş egitimini, Azra Erhat, gençlik olavlarının degerlendırmppini konu ediniyorlar. Vedat Günvol da yasa ve vasa uyçulavıcılan üzerinde duruyor. Edebiyatımızda Kadın yazısıvla Rauf Mutluay, eserlerinvzdpki kadın kahramanlan, edpbiyatırmzda k a * n ı konn edincn eörüs acılarını. yazar kadınlarımızı inceleven bir çalısmaya baslıyor. Sonraki sayıliHa da «ıırerpk vazısı. • HALKIN DOSTLARI'nda genç kuşaâın başarılı şairi Ataol Behramoglu. «Yeni Bir Şarkıya» *iiriyle dikkatleri üzeriM rekivcr. • VARLIK'ta Ho Chi Minh' in şiirleri var. Tahsin Yücel, Kemal Tahir üzerine çeşitlemelerrîe bulunuyor. • YENÎ EDEBÎYAT'ta Pertev Naıli Boratav halk edebiyatında tür ve biçirn sorununu irdeliyor. Geçen ayın okunması gereken yazılarmdan biri. • PAPÎRÜS'te Afsar Timuçin şiir ve serııven arasındaki bağları, yaşantınm şüre katkısını araştmyor. • TÜRK DtLt'nde Ceyhun Atuf Kanru, Önümüz Nisan şiiriyle dikkati çekiyor. H SOYUT'ta Ferit Edeü değişik bir hikâye çahşmasıyla göze çarpıyor. emsettin Sami'nin Kaamusı Türkî'sine dayandığını sandığım Türkçe Sözluk, kelimenın Suryanice olduğunu belirtıyor. Mustafa Nıhat Özönün Osmanlıca Türkçe sözlüğünde Arapça isım d:ye gosterüiyor; Fent Devellioğlu'nun Osmanlıca Türkçe Ansıklopedik Lugatmda hiç yer verilmemış. Boylece kuçücuk bir merakı doyuramadan "başbasa kaldım Haziranla. Ekim, Kasım, Aralık, Ocak dışmda öteki ay ad'iarının çoğunun da nereden, nasıl geldiklerini ve kok anlamlannı bumıyorurn. Nâzım Hıkmet'.n ölum günü 3 Haziran (1963). Cumhuriyet edebiyaünm büyük güçlermden ve akım öncülerinden oiduğu haide ömrü boyunca kendısi de eseri de hapJste tutulan Turk Şairi » Bılirsinız yahn bir Türkçeyle ulusunun duygularım ilkın dıle ge'irdığıne bakılarak batılüarca Mehniet Emın Yurdakul'a verılmiştı bu ad. Oysa Türkçenın her büyük şairi büyük Türk şaıridır tabii. Toprağunızm, insanımızın sorunlarmı en guzel Türkçe, en köklü ülkü, en içten inanç, en güçlü sesle şurleştirdıği halde. günlük politıkanm kor baskısı yüzunden >urt dışına sığınmak zorunda ka'.dıŞı için Nâzım Hikmet'ten esirgenmek istenen en çok hak ett.ği sıfat. Unesco yayınları arasında çıkacak bir Balkan Edebiyatları Antolojisı'nin Türkiye bölümü hazırlanırken nice ünıversite profesörüyle ünlü yazarın çekinmeüen ileri sürdukleri boş gerekçe: «... Yurt dışma kaçtıâı içın Türklüğünü inkâr etmiş demektir; Turk şairi sayılmamalıdır». Yurt ve ulus sınırlarının ötesınde de bu>uk ufuklu sevgiler bulunabileceğini düşünmek istcmiyen dar bakışlar, küçük korkular. sakınışlar, çıkar savunuları.. Yüz yıl önce Şınasi, •Milletim neT'i be*erdir, vatamnı ruvi zemin dıyebılecek kadar genişletmtştı bakışını. Yahya Kemal. .Ruh, ufuksuz yaşamaz» der, guzel. Ama peygamber mutluluklarmı bile havârilere. eshâba sahip oluşlarıyla değeriendiren bir darhkla şovle bıtırır şiirmi: Yaşayan her fâni Ya^eyan ruh özler Her sıkıldıkça arar Dar hayatında ya dost ufku. ya cânân ufku.. Oysa kişisel rahathkların, Hireysel mutlulukların. rmni minnacık çıkarların çok üstunde toplumsal sevgiler: insanları, inanç cephelerinde kaynaştıran duşunce ufuklan da vardır Dün dinlerın yaptığını bugün böy'.e ulkeler getirir. Yahya Kemal unut muş gdrünür bunu. Nâzım Hikmet, «aynı bayrağı taşıyan ıki geminin açık denizde raslaşması gıbi.» butun ınsanları ortak sevgılerde kaynaştıran boy;e bir ülkü ufkunun sanatçıa olarak çeker çilesinı, aUn açıklığıyla. En iyi teselli, Nâzım Hıkmet'in eserinin artık hapıste olmayışıdır. Gene Yahya Kemal'in nv.sralanyla Ölmek değildir ömrümüzün en feci işi Müşkül budur ki ölmeden evvel blur kişi.» Her gunun gazeteleri. dünya boyunca yaşamasından yeni bir haber getiriyor; Fâzıl Hüsnü Dağlarca'nın, «Türkçem benim. ses bayrağım» dedıği ölçuyle Nâzım'ın şıiri yaşıyor bütun dıllerde yeniden. Birkaç gün önce. Güney Amenka ülkelerme de sürülmek üzere İspanya'da elli bin basılan bir Nâzım Hikmet antolojisinin çıkışı duyurulmuştu. Düşünün Franko'nun fajist Ispanyasmda Nâzım Hikmet Ve tabıı butun eserle riyle de artık kendi ana dilinde. Yön dergisinin unutulmaz başlangıcından bu yana, evet son beş yılda Turkçede Nâzım Hikmet. Eser ortada oldukça. boştur bütun övguler. Bu küçük sütunların olanağını. şımdı dılımizde yeniden var olan Nâzım Hikmet'in eserlerjni anmak için kullanıyorum. Sanırım en iyi saygı duruşu, o eserın karşısında duyduğumuz hayranlık sevgısmde gorunur: Kurtuluş Savaşı Destanı (Yon Yayını. mart 1965ı ile başlayan bir baskı hızıyla, birkaç yayuıcınm suçlanan sanıklıklanna ragmen çabucak tamamlandı Nâzun'ın e?eri. Memleketımden Insan Manzaralan '5 kitap. De Yaymevi». Saat 2122 Şiirleri (De, Eylül 1965\ Rübailer (De. Mart 1966', Dort Hapishaneden (De, Mart 1966». Sabahat 'oyun, De, 1966'. Ferhad ile Şirin Voyun, De, Eylül 1965». Gece Gelen Teîgraf Portreler 1 (tzlern Yaymları, 1%6', Yusuf :1e Menofıs (Ovun, Izlem, 1967'. Sesini Kaybeden Sehlr 835 Satır Varan 3 (Izlem. 1965», Insan Manzaralan flzlem, 1966), Bir Ölü Evi Ocak Başında (iki oyun, Izlem, 1%6', Kuvayı Milliye «Bilgi Yaymevi. 1968'; Jokond ile S: Ya UTaranta Babu'ya Mektuplar Benerci Kendinı Niçin Öldurdü (Dost yayınlan. Ekım 1965ı. Sımavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı (Dost, 1966). Yeni Şiirler (Dost, 1966\ İnek (oyun, Dost Y.. Ara'.ık 1965'. Enayi (oyun. Dost, Ekım, 1965K Unutulan Adam (Dosi. 1966ı. Ferhat İle Şirin (oyun. Dost Eylül 1965', Kafatası (oyun. Dost, 19661, Kemal Tahir'e Mahpusaneden Mek'uplar (Bıigı. 1968», Oğlum, Canım Evlâdım Memedim 'De. 1%8\.. Üç romanı Kan Konuşmaz. Yeşil Elmalar (Pınar Y.>. Yaşamak Guzel Şey Be Kardeşım (Gün Yayınlan', masallan Se\dalı Bulut. ve Nâzım Hikmet'e bağlı bırçok anı ve yazı: Bu Dünyadan Nâzım Geçti (VâNu. Remzi Kitabevi 1965i Nâ zımın Çilesi (Rady Fish, Gün Yavınları, 1969'. Şaır Baba ve Damdakiler ıBalaban. Cem Yaymevi. 1968', Nâzım Hıkmet'le Üç Buçuk Yıl 'Orhan Kemal, Sosyal Yayinlarl, 1938 Harb Okulu Olayı ve Nâzım Hikmet (A. Kadır, ikmci baskı. 1967ı, Nâzım Hikmet Dosyası <Kemal Sulker. May Yayınlan, 1967>. Nâzım Hikmet'in Polemikieri (Kemal Süİker. Ânt Yayını, 1968>. Nâzım Hikmet Üzerine (Zuhtü Bayar. Habora K.. 1967 >.. Bursa Hapishanesinden VâNulara Mektuplar ıCem Yaymevi. Mayıs. 1970. Belkı şu anda ehmde olmayan daha bırkaç kitap.. 4 Haziran. Ahmet Hâşim'in oiüm günü (1933ı. Apollo13. uzayın bir yerlerinde büyük bir tehlıkeyle karşılaştığı zaman radyo şoyle demişU: ... dünvadan .. km uzakhkta ve aya yakmlıkları . . km. ıken. • •Nasıl istersen öyle dinle, bakın Dallann lirvesindeyiz ancak Yarı yoldan ziyede yerden uzak Yarı yoldan ziyade mâha jakın.. Hâşım de şiırımizın büvük kanatlanndan biri. Oyleyken .Memleketımden însan Manzaralan.nın ıkınci kitabmda, asçıbaşıyla garsonlann bir şeyler okuduklarına bakan iki vagon restoran yolcusu arasında şöyle bir konusma geçer: .. O (rarson ne okuyabilir di>e düşunuyorsunuz.. Dngru, Karagoze benzemiyor okudukları jey.. Ahmet Hâşim'in şiirler! niye olmasın? İmkânı yok. Hayır. Aşçıbaşı anlayam.iz Hâşim'i Haklısmız Bay Şekip Aytuna, Mozart'ın "İdomeneo,, Operası Selmi A.NDAK Salıbourç'ta 1756 yılında doğan ve Viyanad» LTO1 yılında ölen büyük best«cı Wollgang Ama. deus Mozart'ın dünya sahnelerinde az oynaıımış çaheserlerinden biri olan «Idomeneo» operası, bugünlerde yep>enî bir versiyon'la plâea doldurularak yeniden yaşatılmaktadır Opera tarihinin «müzikal dram» ları arasında en bü>uklerinden olan fakat vazıldığı zaman Münih vo V'iyana sanat çevrelerinde çenış Uçi> le karı>ılanmasına rağmen sonraları az çok unutulmuş bulunan «Idomeneo» operasının çnk eskiden plâça dolduruluşundan sonra şimdı \apıian ver.isi, müzik dünyasmda olaçanüstü bir ola\ nıteliçinde savılmaktadır. Bu veni plâktakı rol daeıtımı her örgünün üstünde büyük değer taşımaktadı.. Birincisi plândaki bu distribüsyon'da G. Shirley. R. Davies, M Rmaldı P Tınsley R. Tear. D Pıllev. S. Dean adlı solistler. etkile>ici bir yorumla bu operayı söylerlerken. RÜnümüzün değerli şeflerinden Colm Davies jönetimindeki B B. C. Orkestrası ve Korosu mükemmel bir çalışla eşlik etmektedir (Philips 30 sm lik 3 plâk). Dört yajında iken ilk bestelerinı vazmay» baslıvan, * vaşında kendisinı org pitano, keman çalarak tanıtan. 7 vaşında ilk sonat'ır.ı vazan, 13 >asından itibaren kendi bestelerinl orkes. trayla röneten Mozart, hemen bütün müzik u türlerinde razdıjh ~M tamamı>le kataloe'lara Bİrmis. diğerleri az »anınmış hattâ bazısı tünümüzde ortaya çıkarılmış şaheserlen arasınrta. ölmezlesmi? nperalar da bırakmıştı Büyük bestecinin «Cosi Fan Tııtte». «Les noçes de Fi. earo» (Fîgaronun düpünö) «L'enlevement au SeraiJ (Saravdan kir kaçırma)». «ba flute enchantee» (Sihirli Flüt). «Don Juan» gihi tanınmı? operalaıı \auinda «Mitridate». «İl Srnrno dl Scipione» «Lucio Silla». «tdomeneo» «I*i clemenza dı tito» «La fir.ta «îemplice» ve diğerlpri de bulunmaktadır. Bunlardan ııtdomeneo>> operası. Mozart'ın 1781 Ue 179] vıllan arasmdald son OP yıllık büyük çalıçmalarına rastlar Bu opera Mozart'ın diğer müzik türlerinde olduiu gibi. «dramatik anlatım» da da ne denli riınrıılıı hir besteci oldufunu eösterrnektedir «İdomeneo» operasının bu yer.ı plâğı oasta İnpilte a olmak üzere bütün dünyada genış vanb uyandırmaktadır. Jean Paul Sartre ve politika Çeviren Hiimi YAVUZ «PREUVES» dergisi yazarlanndan François Bondy'nin aşağıda sunduğumuz vazısı, yazarın bu konudaki incelemesinin bir bölümüdür. Bondy. bu bolümde Sartre ile Camus arasmdaki ünlü tartışmaya kadar olan gelişmeleri ozetlemektedir. İncelemenin bundan sonraki bölümünü bnümüzdeki sayıda vereceğiz. olarak butün varlığı ile katılan Albert Camus, Almanlarla işbirliği yapan yazar Robert Brasıllach'in baâışlanması için uıua toplayanlara katılmaktan çekinmedi. Sartre, bir yıla yakm bir süre tutuklu kaldığı Alman Stalag'ında, oteki tutuklularla olan berabeıliğıni bir kardeşler birliği» sayıyor ve bunu. içten bir ozlemle, bir daha kolay kolay u'asılamıyacak gerçek bır özgurluk ortamı diye anıyordu. Bır andın birbirine bağladığı insanlardan kurulu bu topluluğu. hem kardeşliğe, hem de tedhışe dayanan ikili tutumuyla değerlendiriyor, özgurlüğü bu topluluğun mılitan komploculuğu ile ozdeş sayıyordu. Sartre'ın kanısınca özgürlük hukukun. yasalann tanıdığı güvenliklerle, ya da demokraıık veya libeıal bir kurum ile özdeş değildi. (Sartre, bu kurumlar arasında Parlâmento seçimlerini önemfemedi|:ni belirtmeyi de ihınal etmıyordu.) Hem ıçerıye, hem de dışarıya karşı eyleme geçen bu «kardeşler topluluğu.nu ise Sartre, Critique de la Raison Dialectique adlı kitabının bırincı cıldmde, sozgelimi bır otobüs durağında sıraya gırenlerin oluşturduğu tüıden «praticoinert» topluluklar için en doğru bir antitez sayıyordu. Sartre, Merleau Ponty'nin Humanisnıe et Terreur adlı kitabmda öne surülen düşüncelerden etkilenerek de\ rimcı bir partide devrımci bir duzende muhalefetin, nesnel olarak, ihanetle anlamdaş olduifj sonucuna varır. Merleau Ponty, Bukharin dâvâsını örnek göstererek bunun boyle olduğunu kanıtlamıştı. Sartre, insanların kendi geleceklerini belırleyeceklerı devrimcı bır «proje» adına gırişilen zorbahkları, bütün yaşaması boyunca ancak bır kere onaylamadı: 19^6 Macar ayaklanmasının Sovyet Sılâhlı Kuvvetleri tarafmdan zoria bastınbnası olayında. Bunun dışında Sartre her zaman, devrimci ilkelere göre yönetilen bir devletın • proje»si ve düşman bir dünyaya karşı kendisini ko ruma konusundaki temel gereksinmesi ölçü ahnarak değerlendinlmesi göriişünü savundu; buna karşılık da burjuva devletleri, sadece yanhşhkları, eksiklikleri ve suçlarmı ölçü alarak değerlend:rdi. Sartre'm sayısız siyasal yazılarmdan, konuşmalarmdan. çaçnb.r'.ndan. büfün çepşkı ve sapma lanna rserren. değ:şmez bir temel inancı bulup çı karmak mumkundur. O da Sartre'm toplumsal bır dejışıklığ'.n kesınlikle eksiksız. bütun ve devrimcı olması gerektiğıne inanmış olmasıdır Sartre'a gore boyle bir devrimrı :lke adına davranan bır parü, i=ter iyi. ıster kotu olsun, orası onemli değıidirancak amaçlanyla ıam bır u>uşum \e özdeşlik duıumunda bulunduklarını açıklajanlarca eleçtırilebılır. Ama onların da bu yapıcı ve dostça eleştırme :çin. her hangi b.r partiye bağlı olmamanm getırdiğı uzaklığm ser:nkanhlığını edinır.eleri gerektır. Sartre'ın Merleau Ponty ile ilgili ünlü yazısı Les Temps Modemes dergisinin onun anısma adanan ozel say^ında yayımlandı Bu yazı yakın b;r ışbirlığinin. ama yıkıhp sonunda yeniden kurul muş olmasma rağmen. eskı sıcakhğını bulamamış bir arkadaşlığın oyküsüdur Savaştan sonra Merleau Ponty komunızme, Sartre'dan çok daha fazla b:r ılgi ve yakınlık duydu Bu durum Merleau Ponty'nin Humanisme et Terreur adl: kitabmda Stalın'in düşmanlaıma ve onun gazabına uğrayanlara uyguladığı zorbalıkları, •adalcliıı yerini bulmasi" diye gösteımiş olmasından bellidir. Sartre da. Merleau Ponty de Sovyetler birliğmdeki top lama kamplarının içyüzünü açıklamak isteyen David Rousset'ye, birlikte tepkı gösterdiler. Ikısı de burjuva smıfmm ehne >kozlar vermemesini» ve «Bil lancourt işcileriniu umutlarınm ellerinden alınmamasını> söyledıler Rousset'ye. Sartre, uzun bır sıi re Descartes'çılık sdına eleştırdiâı Mar.y'çılığa, onun ancak «tarih gelişmesinin entellektüel aracı olduğu inancır.a vardıktan sonra döndu. Merleau Ponty ise Marx'çılığa Max \Veber, Karl Korsch gibi yorumculan okuyarak daha ele<tırici bir ilgıyle eğilirken. Sartre bunu mevsimsiz bulduğunu soylemekten çekinmedi. Nizan, Sartre'ı komünizmin, Camus ise Direnme eyleminin eşiğine getirdi. Ama Sartre'a her komünist rejimin kendine özgü nitelikleri olduğunu; devrim oncesinde ülkelerin özel tarih geçmişleri ile şartlandıklannı, bu yuzden de birej'sel ozgürlüğün var olup olmadığma bakarak değerlendirilmemeleri gerektiğinı öğreten Merleau Ponty oldu. Sartre'ı siyasal bir bilinç doğrultusunda geliştıren Nızan ile Merleau Ponty idi. Ama dikkate dcğer olan. her ikisinin de, Sartre'ın artık onlarla birlikte olamıyacağı bir noktadan sonra, onun gozünde butün siyasal önemlerini yitirmiş olmalarıydı. Saıtre'ın Camus'ye yanıtı, Merleau Ponty üstune yazdığı yazıdan on yıl öncesine raslar. Bu yanıtı şoyle bitiriyordu: «Susmarnızın. bu çatışmanın unutulup gitmesine olanak sağlayacağmı umarım.» Ama durum böyle olmadı. Raymond Aron'la Herbert Lüthy'nin belirttikleri gibi Sartre da, Camus de birbirlerine soyutlamalarla saldırırlarken, çozıımlenmesi gereken gerçeklerden çok, bir aydma yaknşan doğru tutumun ne olması gerektiği czerinde durdular. Camus, •başkaldıran insanın ahlâkının. zorba ve taşlaşmış devrimlerle bağdaşamıyacağı kanısmdaydı. Ama o sıralarda, hattâ 1956 ekimınden birkaç ay öncesine kadar Sartre, Stalınciliğe giderek daha çok yaklaşıyordu. Camus'ye verdiği yanıtta Sartre, sosyalist blok içinde bazı reformlarm gerçekleşmesini umudunu taşıdığın: belırtiyor «küçük bir değişıklik yapabilmek için. bu yük şeylere katlanmak gerekir. diyordu Hâlâ bır devrimi bekleyen burjuva dunyasına bu reformcu snlayı^ı uypulamak Sartre için söz konusıı Heği'di; Camus ise to'aliter v^notimi, kapıtaüzmden bin kat daha beter sayıyordu. 1 M.E. 1 f DEVLET Kitabın adl Son Asır Türk Şairleri 11 fasıkül tamamdır. Nedım ve Lâle Devrı Türk Musikisi Klâsıkleri 12 fasıkül İktisadi Gehşmenin Merhaleleri Cemıyet İçinde Fert llkokul Programı Ortaokul Programı Opera Tarıhi Sosyolojı Sozlüğu Nâilı Kadim Dıvanı Ferhenpı Zıya III. Fas Osmanlı Devrınde Son Sadrazamlar 114 fasikül. Tazarı KİTAPLARI Fiyatı Mahmut Kemal tnal Pasl. 15.00 er Lr. Faık Alı Ozansoy "50 Komısyon Fasi 10. ar Lr. 12. 23. 15. 15. 42 50 40 40. Erol Güngo'r Çeviren: Mumtaz Turhan Komısyon » C. Memduh Alter H. Ziya Ulken Haz Haluk Ipekten Zıya Şükun Takımı 117.50 ean Paul Sartre'ı siyasal konulara ilgi duyma konusunda isteklendıren, ikıa kendi kuşağından bin daha genç üç arkadaşı oldu. Bunlardan ilki, Hıtler SUhn paktından sonra komünist partisiyle ilışkilerıni kesen ve 1940 yılmda cephede öldükten sonra bıle komunıst partisindeki eski arkadaşlannca hain. ve «polıs 23anı. diye saldınlara uğrayan Paul Nızan'dır Ikıncısi Fransız Direnme'sinin mi'.rtanlarmdan Albert Camus; üçuncüsü Sartre ile birhkte Les Temps Mo. dernes dergisıni ybneten ve bu derg:de yıllarca sıvasal yazılar yayımlayan Maurıce Merleau Ponty I M. Kemal İnal Takımı 140. 1000 TEMEL ESER Seri \o2f) 21 22 E6ıl Daglar Turkçuluğun Esaslan Turk Mıllıyetçf.ıgının Meselelen 1000 Temel Eser ALTIN KALEM Klâsi k Romanlar EUGEN'ÎE GRANDET (Balzac) 10 L. CĞULTULU TEPELER (Emily Bronte) 12,5 L. THERESE RAQUtN (Emile Zola) 12,5 L. JANE EYRE (Charlotte Bronte) 15 L. SAPHO (A. Daudet) 12,5 L. HERTHER (Goethe) 12,5 L. BABALAR VE OGCLLAR (Turgenyev) 12.5 L. KIRMIZI ZAMBAK (Anatole France) 12,5 L. OLtVER TWIST (Dickens) 12.5 L. BtR AŞK HİKAYESÎ (Zola) 12,5 L. DAVÎD COPPERFİELD (Dickens) 15 L. TILSIMLI DERİ (Balzac) 12,5 L. YÜZBAŞININ KIZI (Puşkin) 12,5 L. TOPRAK YEŞERÎNCE (Knut Harasun) 12,5 L. SFFİLLER (Victor Hugo) 2 cilt, cildi 20 L. ASİ KALPLER (Thomas Hardy) 12,5 L. PARMA MAVASTTRI (Stendhal) 12,5 L. KIZ KARDEŞİM CARBİE (T. Drelser) 15 L. NOTREDAME DE PARtS (V. Hugo) 20 L. Tam metin, aslma sadık çevirl, temiz baskı, beş renlr yaldızh gömJek içtnde sağ lam bez ciltll. NEŞRİTAT A. Ş. Genel Dagıtnn: BATEŞ A.Ş. dir. " . . Jean Paul Sartre hiç bir zaman bır komunıst olmadı. Tam tersine Fransız komünistlerim sık sık, Rus komünistlerini de onemli olaylarda sert bır bı çimde suçlayan yazılar yazdı. Ama ara sıra da aralannda Marx'çılar bulunan avdmlara, hattâ kendi dergisine yazanlara. komunıst partisinı ağır suçlamalar yönelterek eleşürdık eri içuı, ofkelenmekten geri durmadı. Sartre, Komünıst Partisı uyesi ol madığı için kendisini, Sovyet reiıminı eleştinnekle yükümlu sa>mıyordu. Nıtekim 1950 yılı haziranında Les Temps Modemes dergisinde Daniel Martinet'ye verdiği bir yanıtta: •Siz de ben de partinin ü>esi değiliz; üstelik açıkça partiden yana olduğumuzu da söylemiyoruz. Bu yiızdeo Sovyet Toplama Kampları konusunda yazı yazmak biıe düşen bir odev değildir; sosyolojik açı dan önem taşıyan her hangi bir olay olmadığı sütece Sovyet düzeninin >apısı konusundaki tartışma ların dtşında kalmakta özgürüz. diyordu. Sartre, Fransız Direnme'sinin faal bir üyesi olmadı. Paris'te sosyalist bir dernek kurdu; ama kısa bir süre sonra üyelerin güvenliklerini tehlikeye iokmamak için, feshetmek zorunda kaldı. Korkak bir kişi olmamasına rağmen Sartre'm, Direnme'ye bir savaşçı olarak katüamaması, belki de onun, 1945'dea sonra Direnme'j'i yuceUip ülkule^tirmesinin gerek çelerinden biridır. Kurtuluştan sonra Almanlarla işbirliği yapan herkesin yakalanarak acımadan ce zalandırılmasını isteyen de Sartre oldu. Oysa Sartre gıbi arkalarda kalma^ ıp D.renme'ye bır savaşçı Yahya Kemal Zıya Gökalp İbrahim Kaiesoglu 5. 5 5. Devlet Kitaplan Müdürlüğü Sultanahmet Istanbul Telefon 22 38 03 MAY Edebivat Örlühinü Kazanaıı YEŞIL GOLGE Ve ayrıca Türk Dil Kurumu ödülünü de kazanan KEMAL. BİLBAŞARm YEŞİL GÖLGE adlı romanı bu ay çıkıyor. MAY YAYINLARI. Cağaloğlu İstenbul ÜMİVERSİTE İÇİN ADAYLARINA . EROL TOY'un ödül kazanan romanı % 400 BAŞARI SAĞLAMANIZ VE OİLEDİĞİNİZ FAKÜLTEYE GİREBİLMENİZ ACI PARA Bu ay içinde çıkıyor. MAT YATINLARI, Kredi Han, Cağaloglu, İstanbul B Ü Y Ü K İŞTE SİZE 2 HİZMETİ D E R S A N E N İ N a) 3 HAZİRANDA BAŞLIYACAK ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK KURSLARINA KAYDOLMAK, *' b) BÜYÜK DERSANE YAYINLARINDAN "ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK,. MAY YAYINLARININ DUYURUSU: Yayınevimizin 1969 yılı sonuna kadar yayınladığı kıtaplarda indinm uygularnr. 1970 tanhlı kitaplarda indirim uygulanmadıgı bütün kitapçılara ve okurlanrnıza duyurulur. İndinmli ve taksitli satışlar hakkındakı gerekli tafsilât Cumhuriyet Gazetesinin Yayın Hayatı sütunundadır. SlAT TAYINLARI KİTAB,", ALARAK DİLEDİĞİNİZ FAKÜLTEYİ KAZANMAK. TEL: 10 66 3 3 1 1 65 77 KAYITLAR YAPILMAKTADIR. BROŞÜR İSTEYİNİZ. BÜYÜK DERSANE^CEBECİ/ANKARA