Katalog

şuoat 1970 CUMHURIYET lar, akran arasırda alhn adım bakir olur.. bana sıyaset ederler dlye ağlarım.. tbtiyar, Mehmed Aganın başından külâhını çıkartmış, külâiun altına bir takke giydirmlş: Ver »bmn yulannı bana, ynm gSzfinu, aç gözünü! demlş. Mehmed Ağa gozlerini açmış, görmilş ki, gtin ağarmada, ordu da ilerde mehterhâne döğerek gider. thtiyar ise sır olmuş, yok. Hızıra rastladığım nnlamı?. O cenkte gittiklerl yer leri hep fethetmlşler. O günden sonradır M, Mehmed Ağanın tuttuğu toprak altm olmuş. İktidar sarhoşluğu Cehlin karanlığı, istikbaldeki EHALET, o katran karası cehalet taşlaşmıştı. Humeli müstakbel felakeüeri «öremedl, duyamadı. Harb bitince aynı oyun basladı. Günlen çarşı ve pazar ans verişleri, kirlı dedlkodular, bâde, köçeğin yalın ayağmda pembe topuk temâşâsı ile geçti. Süleyman Ağanın oğlu Mehmed Ağa cesurdu, tahadırdı; arkad&şlanna karşı fedakâr, cö mertti. Akran ve emsâll arasında pek çabuk seçildi, kasabanuı yüz akı dilâverlerinden biri oldu. Baba, lşlerınl oğluna bıraktı; oğul, tarlada, bağda babçede, koruda, değirmende ırgat gibl çnlıştı; çıftliklerinın toprak mahsullerl her yü kabardı, değirmenleri yavruladı, Resad Ekrem Kocu RESİM GİBİ C B felöketleri göstermedi korular köpürdıl, hayvan alım satımı da çok kârlı ışti. Mehmed Ağa elinin ayağmın ve alın terlnin ve söz sahibl oluşunun hakkı olarak Eskl Zağra ve civannın en büyük toprak sahlbi oldu. Bu arada evlendi, Zafra esrafindan HBCJ Emin Mustafa Ağa*nm kızı Haüce Hanırcı aldı, zaim BUyük Ha111 Ağanın enlştesi oldu. Hicrî 1201 seferinde (M. 1786) Koca Yusuf Paşanın, Hırsava eenginde bulımdu. Bıırada blr Hızır vak'ası anlatüır: Mehmed Ağa blr gece atının üstünde uyumuş ve ordudan ayn düşmüs. GözünU 8(1019 bakmış kl, yol yok, iz yok, In yok, d n yok. Ortalık ziflri karanlık. Uftıkta balku çakar. Havada yağmur kokusu. Etrafta çakaüar ulur. AHınHa>ı cins hayvan başlamıs garlp garip klşnemeye. Genç adam ürkmüs, ağlamaya başlamış. Atanı gelisi gUzel sürerken önüne atlı bir ibtiyar çıkmış: Oğlum, neredra gelip bu beyâbanda nereye gidersin? Nifin aflarsın? demlş. Sorma babacığım.. uyumuşum, ordudan ayn duşmüşüm.. ?lmdi benl kaçak sanır U CENKTE Mehmed Ağanın yararkklar gösteren sevgiU kölesi Mehmed Şakir şehid olmuştu. Onsekizlnde var yok, kumral benizll fidan gibl çocukmuş. Kapıcıbaşı yıllarca sonra bu nevcivanın ruhu Için Eskl Zağra'da Baba Tekkesi yolunda Cennet Deresi denllen yerde bir çeşme yaptırmıştır. Kapıabaşı Mehmed A#anın kra Ayşe reslm giM güzeldi... Tanağinda da bademden az kiiçük blr beni ,vardı. (Resim: Sabiha BOZCALI) MCtllCOÇOğlU K n v resim: AYHAN BAŞOĞLU o ue Q£J^| SULTAN BLSV AöAMlAe 4UAC4KUU4 DIŞI BOND TİFFANY JONES GARTH Kapıcıbajı Mehmed Aganın İstanbulda. Kamertâp isimll blr e*rlye, çocu klu^nndan berl yatagm* firen Alemdar 1203 de (1788 • 1789) bir kızı Paşayı, silâhlanndan ayirnu^tı. dünyaya geldi, adını Ayşe koydu. Erkek evlâdı olmadı, Ayşe bellertne Lâhor, Klşmir çallan bodrum katlannda eğience yerdan çok kıstt, ancak üç ay sürHanımı da bir oğlan çocuk gısardılar ve Yeniçeri ağzında leri kurdular, seçme sâzende ve dü. Burada müverrih Cevdet bi yetlştirdi. Kız resim gibl destana düştüler: hânendeler, çengi kızlar ve koPaşayı dikkatle okuyaum, muguzeldi, yanağmda bademden az çek oğlanlarla iyşü işrete dal Onseldz yafmâ* bir civan Rüsvernhin ifadesinl bugünkü diküçük bir ben vardı, bundan tem dılar. Cevdet Paşa acı acı yale çevırmeye çalışayun: öturü «Benli Ayşe Hanım» dezıyor: «Zühre yıldna yüzlü ve Taburnn İçinde adı Hurustem «BUmem Felek denllen sfikî diler. hurl kıyafetll ktzlan sîneye çeBakjşı âtet, gülfi$ü süem devlet ve ikbal, iktidar kadehinIşte bu Benli Ayşe Hanım o Pek yamandır bu Kırcalı Asdeki içkişe ne katar, bir yu kip: devirde kadını erkegın sevıyekeri. Tftr Ue xânfl bezSnâ domcuk içen kör kütük sarhoş sine çıkarmış bir simadır. Câm ile leb berlebiz Taptaze ve ümit dolu bır taır oluyor, ne üstünfl altını, ne öAyagmda kundura, potur, sırdiyerek şehvetin ağma düştüler vet olarak gelmlş ve üç ayda niinfi ardını tarfc etmiyor.^ tında mintan, cepken, elinde kam ve gadet nykusuna yattılar.3 gafletle çürümüş o iktidar da Îstanbul'da Kamertâb adınçı, belinde yatağan ve kubur ta da bir cariye, çocukluğundan be Yalnız paşalan değil, Kırcalı bir yeniçeri ihtilâli Ue devrtlbanca, başında oyalı bir grep, Askeri de o kısacık «amanda dı.. n yatagma büe kılıcı ile giren babası Mehmed Ağa ile beradeğişiverdi. Keçe külâhlan ile Alemdar Paşayı silâhlanndan ber tarlada, harmanlarda, manburma sarıklannı attılar, başYARIN : ayırdı. En yakın dosru ve akıl dıra ve ağıllarda gezip dolaşlanna şobara denllen bir serhocası kaptanıderyâ Râmiz Pamıştır. Kadmların içinde, o zapuş geçirdiler, çobaralannm teşa, erkek koynundan çıktıktan Çubuktar manlar binde bırdır, okuma peslne lncül puskül taktılar ve sonra da bâkire kalan «Hatâl» Mehmed yazma bilirdi; babasının iş ar cariyeler, masal kızlan arattı. topu yüzbln kuruşluk Hind kukadaşı, kâtıbi, mühürdarı, hazmaşlanndan mintan kestirdiler, Halktan gizlenerek saraylanmn nedan idl. Babasının gören gözü, tutan eliydi. Kız serpUip büyüdükçe Mehmed Ağayı da bir düşünce alm^tı. Kasabanm ağa ve bey ve efendi oğulları arasında bilgi ve güzeihkte ve bahadırükta kızının tam dengi dehkanhyı bulamadı. Ayşe Hanım 1223 de (1808) yirml yaşlarında ve hâlâ evlenmemişti, bâkıre idi. EsTAL;P APAYDIN ki Zağrada görülmemiş bir şeydi. Bütün kasabah biliyordu kl Benli Ayşe Hammı babasmdan He. 26 istemek büyük cesaret işidir. Vay be, yazık.. TUh! Mehmed Ağa belki: «Veririm» Ne edeceksin? Allahın işi. önüne geçilme», 9 diyebilırdi, kız da razı olurdu. Ballıbaba da kurtaramadı ha? Akşamdan sonra. Yirik Habip gaz Fakat bu izdivaçta erkek kanSeyit Ali elini salladı, nın ışığına eğilmi? gül dalına özene özene yaa sınm ustün şahsıyeti karşısında Kurtaramadı. yazıyordu. Arap harfleriyle «Bismillâhirrahmanir. köle olmaya mahkumdu ve buHabip duşündü kaldı. rahlm» yazdı önce. Kopya kaleml sık sık sivrilna asla tahammül edemiyecek Sen ne yaptın, hazırladın olan da evvelâ Ayşe Hanımdı. üyor, sonra diliyle ıslatarak agır ağır yazıyordu. Hazırladım. Az kaldı. Yanm metre uzunluğunda, ortasmdan iklye diYazanaya başlıyacaktı, yazamadı. Aklı tekrar llnmi?, sonra düzeltilml? bir çubuktu. Esnemesln YİRMİBEŞ YIL Şerilin gelınlne gitti. dlye sedir vastığınm ustune koymus, önüne dlz Genç yaşında yavu, tüü... Acıdun vallaçökmustü. Ne diyon sen, «uinttı^» mı? Ağlasıp dururüRADA yirmibeş yılllk va Karı! dlye bagırdı geriye. Hadl çoluğu çolar. kaları birkaç satırda toplacuğu topla, anan gile git. BugUn bbsim lslmiz Bir de körpe bırakü geride ha? maya çalışmalıdır. Mehmed var. Hee. Asıl kötüsü o. Ağa 1786 seieri dönuşundedır Kadın kapının yanmdakl abdestlikte bulaaık Hoca gelmez öyleyse? ki, ailesi efradı ve kapısı halyıkıyor. Padime de duruluyordu Basını çevir Gelir canım. Sabaha dek okuyacak degil k)ndan kalabalık bir kaiileyle meden sordu; ^ ya? Bir lkl okur, gelir. Ben gitsem iyiydı ya, Hacca gıtti. Karısım da pek Ne Işlnlz var? | ^»JîKît^SVV '.goçen gün &nbanın kellesiıU i^tejdı, yoüamadımçabok, o yıllar içinde kaybelti. Sana ne? Arkadaslar gelecek. Çabuk gldta Almışlar deyiverdim. Şimdi gitsem bir terslile Onsekizınci Yüzyıl sonları ile dlyorum, hadi! yapar. Osmana dedim, «Bir kıyıya çağır Hoca Ondokuzuncu Yuzyılm başında, Kim arkadaslar? efendi böyle böyle de. Burada okuman bitınca 1797 İle 1801 arası Tuna Yahsı Allah allah! Sana ne söylediysek onu yap, Habip gile gideceğiz. Hayırü blr lşimiz var de. ile Aşağı Balkanın en karışık çabuk! devridır. Tarıh kaynaklanmızın Nedir Hlftn diye sorarsa söyleme. GlzU de. O zaverdiği isımle «Dağü Eşkiyası» îyl ryi.. glderiz şimdL man gelirj» Burnu bir koku aldı mı, korkma tki nın azgın ve şeni tecavuzlerine Elini çabuk tut. Kimseye de bir sey söyeli kanda olsa gelir. uğramıştır. Vidınde isyan eden leme. Soran olursa «sokağa çıkb» deyiverin. Habip eğüdi, yazmağa başladı. Yirik dudağıPazvandoğlu, Kumeli ahvalini Ne kadın, ne kız cevap vermediler Bulasıknın iki yam hep boyanmıştı. Ama farkmda decılk yara haline getırmıştı. Tırları durulayıp kaldırdılar. Çocuklardan birisi kiğildl. Kalemi ıslatıp ıslatıp yazıyordu. nava, Plevne, Lom, Raho\a, limin üstüne kıvnlıp uyumuşta öbürü, daha Tamam, dedi. Bitti. Şöyle kıyıya koyalım Niğbolu eşkiyanın eline geçtı. küçük olanı, ağaç beşlkte dıngırdayıp duruyordu. da kurusun* Tenkile memur Rumeli valileri Ben gelir alınm Sİ2L Kendiniz gelmeyin. Bir tane daha mı yazacaksın? âciz içinde çırpmdılar. O dev Yazalım mı? rin ağzı İle «Bnnca ümmeti Geç kalırsam orada yatın. Yaz ya. Fazla mal gOz çıkarmaz. Mohammedin kansı, knı ve oğKadın başmı çevirip kuskulu kuskulu baktı. Habip tekrar eğildi. Daha önce dUzelttigi ÇtJ. lu eşkiyanın tasarrufuna geçip Niye? Ne yapacaksınız? buğun içlne yazmağa başladı. Seyit Ali ışık olsun n&lân ve çiryan kaldılar; içinde Sen dediğiml yap. Bugün bizlm önemll diye feneıi iyice açtı. îmânı ve gayreti islâmı olanlar bi işimlz var Hadl yaz bakalım, dedi. silâha sanldı», evvelâ Lofçalılar Ne işiymlş o? Onun gazı bltmesin. Lftzım olacak. Dağlı Eşfdyasım memleketleri Hiç sorma. Çocuklan da al git dlyorum Bitmez Yenl doldurdum. ne sokmadılar. Lofçanın parlak sana, uzattna! Biz burada kuran okuyacağız. Ça lyl öyleyse. müdafaası Hezargrad, Eski Zağ lısacağız. Seyit Ali tavana baktı, gezindi. Yoksul blr ev. ra, Teni Zağra, Kızanlık gibi Biz de dinleyelim e? di. «Benimki gibi, dedi kendikendlne. Oturacak şehirler halkını da heyecana ge Sizln dinllyeceğinlz kuran değil. Baska bir bir yerı bile yok» baksana. Hey dinine yandığım.ı» tirdi. Halk nüfuz ve servet salş. Habip başıcı devire devire yazıyordu. Işığa hibi kimselerin etraftnda topKadın bir şey anlamamıştı. Başına iri karell yaklaşınca sakallı yüzü pek çirkin görünüyordulandı. Zira devlet otoritesi, müörtüsünü örttü. Küçük çocuğu kucakladı. Gözleri denne batıktı. verrih Cevdet Paşa kalemijle, Kalk Nuran! Eben glle gidiyoruz, kalk ku üla arkadaş, dedi Seyit Ali, şu hazineyl «fevkalâde sefabet ve ihtişama zımdüşüp işi azıtan» ve onlar devbi bulursak. rilip gittikten sonra, «daha ziFadime de hazırlanmıştı. Ama Nuran uyanaBaşını salladı. yade yolsm taareketlerle evrelmıyordu. Ee? kilere rahmet okutan» ellerde Kalk kız! diye bagırdı babası. TUrü! Böyle evlerde oturur muyuz gayri? Birer idi. Bundan ötürudür ki, OnÇocuk gozlerini uğuşturarak kalktı. Nereye konak yaptrrırız be. Kasabadakiler gibi. Ben bir dokuzuncu Yüzyılın eşığınde esgideceğinl büemeden yürUdü. kahve açacağım anasını satayım. kı âyanlığm resmi ünvan olma Yavaş! Ouvara çarpacaksın. Ablanın elinŞöyle genıiş, ortasında direkler, hattâ havuz. sına ve adetâ bir derebeylığin den tut! Hasan efendinin koca kahvehane gibi mi? hortlamasına ve o zengin RuAblasını aradı. Uyku sersenü bakıyor ama He Hattâ ondan da böyiık. meli çiftçüerinin kendi keselegörmüyordu. lyi olur. nnden asker beslemesıne şaşOnlar kalkarken Yirik Kablp tekrar eğildi Sen ne yapacaksın? marnalıdır. GU1 dalına bir âyet yazmağa başladı. Yazarken Bakalım. Çıksın da hele. Ben de ev yaptıboyuna dudaklan kıpırdıyordu. nrım. KIRCALI ASKERİ Dışarda hava kararmıstı. Nereye yaptınrsm? Ymk Habip kalktı, küçük pencereye bir yas Buraya. Nereye olacak? tık tıkadı. Dısardan kimse göremezdi artık. Ka Geç yavu, kasabaya göçeriz. Hökümatın ACI SÜIeyman Ağa oğlu pıya çıkıp baktı. Köyde tek tük ışıklar yanıyoryanına birer ev yaptınnz, kocaman. Hani park Hacı Mehmed Ağa da Eski du. Sarı, cılız ışıklar. Başka bir şey görUnmUvar ya, onun karşısınaZağra âyanı olduğunda 47 yordu Nerde kalmıştı bunlar? tlerde bir köpek Cık, etti Habip. Oralar kalabalık olur. Kayaşındaydı. 1223 (1808) de Isürdü. «Hıh, geliyorlar.» rıya kıza bakarlar. tanbul üzerine yüriiyen Rusçuk Delil Kapatırsuı pencerelerl. Kim bakaîçeri girip yazıya oturdu tekrar. özene özeâyanı Alemdar Mustata Paşatırsın pencereleri. Kim bakacak? ne yazmaya başladı. run etrafuıda toplanmış Rume Çık. Kasabanm adamını bilmen mi? Hayır li âyanlan arasında Mehmed Kapjda bir tıkırtı oldu. Gitti açtı, Seyit AliyAğa da vardı. Âyanların milisetmez. di. Bir elinde fener vardı, öbür elinde yarı yelerine «Kırcalı Askeri» adı verine kadar zeytinyağı dolu bir bardak tutuyordu. Orası doğnı ya, dedi Sleyit A1L Şimdi bunnldi. Istanbul yolunda Alemda Gel, dedi usulca Nerde öbürlerl? ları tartışmak ıstemiyordu. Rafta dizili şışelere faak rın emrinde 25.000 Kırcalı As Osmanı Veli hocaya yolladım, emme gelir maya başladı. Küçüklü büyuklü bir sürü şıje varkeri vardı. mi bilmem. Şenfin gelini ölmüş. Ona okuyormuç. dı. Üstlerinı kalın bir toz tabakası örtmüştü. öyle mi? Ölmüş mu? (Arkası var) Aşağı Balkanın yontulmarmş elmastan apul apul pehlıvan yürüyüşlü, gözlerinde saf vahşet parlayan bu genç ve tuvana adamlar îstanbul'da bır salISTANBUL tanat ve hükümet darbesinde kullanıldı. Alemdar bu darbeyi, dev]e:] İN5ASINDA sefahet üe aczin elinden kur tarmak için vurmuş idi. İkti DEFINE B H KULTÜR SARAYI AYTÂK MUSA MEVLİT Çok «.evglli babamıı. Kurtulm Savajı kahramanlarmdan Topteapılı Bican BAĞCIOĞLU ölumunün 40 ıncı guniinc rastlsyan 1.31970 Pazar gunu oğle namazır.ı muteakıp. Topkapıda Ahmct Paşa camiınde HaIız Kâni Karaca ve arkadaşları tarafından Mevjidi Şerıf ve Kur'anı Kerim okunacaktır. Arzu edenler davethdırler. BAĞCIOĞLU ve GÖBKEM m/ıciff m İCMİMARİ BİR ELE KULLANILMIŞTIR