Katalog

SAHİFE IKI 5 Ocak 1970 CFlvimîRÎYET si ve askeri olaylar nedeniyle dtinya kamnoynnn fazlasiyle ilgilendirmektedir. Şimdiye kadar bn konnda birçok şeyler yazılıp söylenmesine rağmen, gerçek yönü üzerinde durnlmadığmdan, karaktcristik yapısını öğrenmek mümkün olamamıştır. Geride bıraktığımız giinlere baktığımız zaman bansla savas arasında bocalayan ülkelerin bu yüzden çok ıgtıraplı ânlar yaşadığraı görmekteyiz. Dünra bansını temelinden sarsan siyasi olayların önlenmesi ve çözüm yollarınrn aranıp bnlnnması için konuyn incelemede fayda vardır. Bn itibarla toplnm özellikle ülkelerin karsıIıktı llişkilerini etkileyen ve mevziî kaldıgı müddetçe kansıklik anlamına gelen bunalımın yalnı» politik ve askeri alandaki yerine ve finemine deginmekle yetineceğlz. ıltn D if politikadan sosyal ve ekonomik girenı hattft günlük yaşantımıza kadar bn terimin son zamanlards ortaya çıkan siya BUNALIM TEORİSİ Feridun AKKOR pek hoşlanmamaktadırlar. Bnnunia beraber, gelecege ait bütün faazirlıklan yaptıklarını ve her ttirlü tehlikeleri önleyebileceklerini söyleyen devlet adamlan, bn tarz kanşık işlerl bir tarafa itip, yalnız kendi koltnk ve Iktldarlannı düsünmektedirler. Bn Bnemli konunnn derinllğine Inraeden bazı geziei teoriciler tarafından arasıra konferanslar verilmekte ise de, devlet teskllâtında, özellikle Dısişleri, Genelknrtnay, ve Ekonomi Bakanlıklannda bn işleri inceliyeeek nzmanlann bnlunmaması nedeniyle, gelecekte dofacak olaylar şimdiden plânlanamaraaktadır. Bdyleee banalım hakkında en kfiefik bir dttsüneeye sahip bnlnnmayan sornmlnlann, çıkaeak problemlere nasıl bir çözüm yoln çetireceklerini merakla beklemekteyiz. Nitekim. llgili hazırlıklar evvelden yapılmadıfcı içindir ki, bir tehlike anında alınan geçict trdbirlerle olaylar tam bir cıkmaza girmekte, binlerce mtgnm insanın ölüroflne seyirei kalınmaktadır. da bir gerçektır ki, silâhlı çatışmalar hiçhir zaman matematik formüHerle Snltnemediti için, özlenen ban»ı laglamak mümkün olamamıştır. Bunalıra teorisi bazı sosyal ve ekonomik şartlara bağlı kaldığına r3re, tırmanma stratejisi, çıkaeak kangıklıklan naml Snliyeceği konnsnnda tam bir açıklık retlrmtdiginden, bn sistemin yararlıhgina inanmakta gfiçlük çekmekteyiz. Bir olayın nerede, ne zaman ve nasıl çıktıfiını dünya kamnoynna biljd vermekten eekinen ve her şeyi gizlice yapmaya çaiısan ülkelerin ynvarlak sSzleri de^il. «ercrkler ortaya konmalıdır. Tırmanmanın bir bilim oldntnnn anlayabilmemiz için, yapılan denemelerln açıklanıp, ispatlanması ve bir bnnahmı nasıl önliyeeeti üzerindeki görüşlerin rnven verici oiması da sarttır. Hunalnn teorisi amanla ortaya çıkan bnnahmlan kontrol altına almaktan kaçınan ülkeler yalnız kendi çıkarlannı düsündüklerinden. baskslarımn lç Islerine karısmanın dogru olmavaeağı gerekçesiyle bir müdahaleye karşıdırlar. Aksi görüşü savnnanlar ise banşın devaraı İçin politik, Mkeri, ekonomik ve psikolojik ySnlerden bir müdahalenin zornnlngnna Inanmakta ve bnnn bir förev saymaktadırlar. Bir savasa tnâni olmak için uygulanacak her sistemln bn yaşantıyı devam etiirecek bir yol oldngn acısından bnnalımların kontrol altına ahnmasını lfiznmln eörmekteyiz. Aneak, bir bnnaltmı ortadan kaldırmak için simdlye kadar yapılan incelemeler gerçeklere «ymadıgından, pratikte nasıl bir nygnlama yapılacagı sornsnna olnmln bir eevap alınamadıgı gibi, yapılan analizler de tatmin edici degildir. Bn bakımdan elde edilen sonnçlar tek taraflı olup, bansın devamı için nasıl blr «Istem nygnlanacagt ve kontrol teorig Ç\ nnen yüzyıl ve onn izleyen günler•*• * ' de büyük komotan ve dlplomatlar, cinin ne olacağı kesinlikle açıklanamamaktadır. Bütün bn tereddütleri bunalımın bfînyetinde aramakla beraber, savaş teorileri fizerinde doktrinler getiren nzmanlann dünya banşını komyacak çareler arayıp bnlacaklanna Inanmaktayız. tnsanlan yoketrae konnsnnda süper fikir ve baluşlar ileri sürülüp, plânlar hazırlandıtı halde acaba neden dünva barışı ile ilgilenlimemektedir? savasın cesitli vönlerini inceliyerek teknik ve psikolojik etkinlerini arastırdıkları halde, politik bnnalımlara hiç dejinmemislerdir. O halde bngtine kadar aydınlıga kavnşmamıs olan banalım üzerine eftilmemiz ve gerekli çareleri arayıp hnlmaklıÇımız gerekraektedlr. Her nedense, isbaşındakl hükumrtler de bona ranaşmamakta, bn çibl araştırmalardan İmkânlar velden hesap edilmelidir. Sonradan yapılacak mıldabalrler kısa Bmürlfl oldnfn eibi. efCİci tedbirlerle konnya çare aramak cok zordnr. Aneak. bir bnnaiım çıkmadan bütün hilrilrri elde etmr&e imkân var mıdır? sornsn akla jfelmektedir. Ovle sanıyornm ki. bfliren dorumlann ve elde edilen bilgilerin ı<ıih altında nasıl bir hareket tarzı nyfnlanacafının yollannı evvelden arayıp bnlmak mnmkündflr. Halbnkl bnnnn tamamen tersi yapılmakta, bir bnnaiım ortaya çıktıktan sonra bütfln rflzler o bMpeye cerrilerek cRzflm yollan aranmaktadır. Bn ltibarla bnnalımı önleyeeek İmkân ve sartlar evvelden arastınlmaiıtt. tınırlandmeı ve ionnelandıneı tedbirler tesblt edilmedifi için dünya baruı her rün yeni bir bnnalımla askıda kalmakta ve içinden çıkılmaz blr hal almaktadır. Tırmanma stratejisi B lr kansıklıfın çıkmasından Snee bBtfln politik faaliyetler ele alınarak karsı tarafın nasıl bir hareket tarzı nyrnlayacafı ev ~W kinei Dflnya Savaşından sonra Amerikalı " biljFİnler tarafından sellştirüen tırmanma stratejisi de bngün dnnya insanlı^ı bakımından çözüm voln bekleven önerali konnlardan biridir. Bo sistemin nvtrnlanması ile söz etmekten ve hnna «BUNALIM BtLÎMλ demekten an anda büyük ıstıraplar dnyan filkelere bakarak ntanç dnymaktayiz. Ne aeıdır ki, bir atotn savası dışında silâhlı ve silShmt çatışmalan kendi çıkarlanna göre kontrol* leri altmda tntma imkânını knvvetiendiren tırmanma gtratejisi, kamnoynna artistik bir «örfişle rannlnrken, bnnnn rerçek y5nü gizlenmeye çalısılmaktadır. Aslında nfikleer »ilâhlann etkisinden farksız tabribat yapan bn sirtrml bazı politikacılar ve hattft askerler, insanları kandırma bakımından büvflk bir hosgöriirlfik lçinde knllandıklan halde. Vietnam olaylannda alınan aci tonncn nnatmaktadırlar, Son yıllarda tırmanma «tratejlsinln bir BİLtM haline feldifini ve kanmk dnrnmlan en iyi «ekilde çöımenin mümkfin olacafını iöyliyen iki bfiyfiklerin bnna dört elle n n l dıklannı jörmekteyiz. Ancak, askerlik taritainde bn tarz öldürücü ve yokedlci teorilerin bir bilim niteligini tasımadıfını düsünürsek, bn tür oynnlann pratikte SnemK sonnç vermiyeeeğini, bnnn bnlan ve nygnlayan taraf için de zararlı olacağını aanmaktayıı. Şnram «anmakto, mttH eıkarlan tâyte w teablt «41lerek birbirlerine karsı batlılıklan Urtılmak mretiyle bir bnnalımın kontrol araçlan aranmakta, etki dereeesi ölçfllerek çözüm yoUan ve cıkif nedenleri formfile edflmektedir. Hanti tedbirlerin banpi bnnalımlar için yararlı olaeafi ineelenmekte, tarinteki benzerler) fizeıinde dnrnlnp, yapılan taatalar çözden «eçirilerek defisik metot ve imkânlar aranmaktadır. Bn tarz çalışmalara Avrnpa ülkelerinde, özellikle Sovyet Knsva'da da raslanılmakta, daha çok Tarihî Bilimler Akademisinde teorik ve felsefî açıdan araştırmalar yapılarak çesitli ihtimaller üzerinde dnrnlmaktadır. Talnız siyasi kuvvetlerin nlaşmak istediSi hedeflerle orantılı olarak bn çalısmalarm da yeterii olmadıfı kanısındayız. Olaylan dejenere ederek ^erçek çıkarlannı «ajlamava nfrasan iki büyüklerin bnldnkları bn metotlar dünya bansına önemli bir ferahlık eetirmemrktedir ve çetirmivecektir de. tlerde çıkaeak bir bunalımda. ne kadar bilimsel araç ve tedbirler knllanılırsa knllanılsın. bir savaşı önlemede vine de veterli savılamaz. Hele bn^ünkü klâsik anlamdaki çabalar dost ve düsman iliskilerini kökfinden zedelemelrte, ve politik alanda hiçbir yenilik »etlrmemektedlr. Aksine dünya ez^menlitf knrmak isteyen Amerika ile Sovyet Ru«ya'yı daha kolav hedefine vaklastırmaktadır. Bnnaiım teorisl içinde bir mevdan savasında imişler eibi «zafer, zaffr», yani hep bana, hep bana dive bafıranlann seslerini dnymaktayız. ITımanlar ne derlerse deslnler, bnnaiım teorisinin ülkelerin milli çıkarlannı baltalamaktan baska bir faydası olmavacak, dnnvayı. içlnden çıkılmaz bir huznrsnzlnga «rötiirecektir. Şn halde milletleri birbirine düsüren bn tam kansıklıklara ne teorik, ve ne de pratik bir ç5züm yolu tetirmiveeetfne )t8re. yapılan çalışnvalann yararlı olaeafını *6ylemek f*rç«kten ffiçtflr. Oçretmen boykotu demokratik eylemdir Chsrleı Cnnnigham Boycott 1832'de dogmns bir lnrillz*r. îrlanda'da bir zenginin büyük topraklannı ydnetiyordn. 1888 yılında arazi kira bedellerinin indirilmesine deggin karar» rıza göstermediti için çevresindekiler Charles C. Boycott'n âdeta atoroz ettiler. Rerkes bn inatçı Ingilizden alısvert«i kesti, hizmetçileri bile savssarak Bovcott'n yalnız basına ve aç bıraktılar. O zamandan beri boykot sözü dilden dile, ttlkeden Olkeye yayıldı. Buçfin dfinya t»zetelerinde sık «k boykot haberierını gdrmek mümkündör : Ev kadınlan fivatların artısını protesto etmek İçin ka•aplara boykot ilin ettiler» Arap dfinyannda, Tahndl asılh yıl«ı«lanıı ffflmlert b«ykot edildi.. Boykot, insanlıihn yasamına 5ylesine glnnlstir ki, manallede istenmiyen kisiyi boykot etmekten tntun da, spor yanşmalannda yakışıksız davranıslarda bnlnnan kisiyi boykot etmeye kadar her yanda izlerine raslanır. Bazan oknllarda kendüilhnden boykotlar ortaya çıkar... Sınıfta bir öfrencinin kötü davranıgı karsısında arkadaşlan selâmı sabahı keserler. Kimse yanına varmaz k5tfl öjrencinin. konnsmaz, ilgl föstermez .. Taa ki aklı basına çeliu pismanlık duyuncava kadar. Baıan jarip beykotlar isitiriz. Bnndan birkaç yıl 8nce bir Anadoln kasabasında imamlar, içki satısını engellemek için boykot lUtt ettiler, ve hiçbir cenazenin namazını kılmıyacaklannı «Sylediler. Kasabanın soförleri de komsn ilçelerden bedava Imam tasıyarak din görevlilerinin bovkotnnn kırdılar. Boykotnn dah» bflyflk biçimleri devletlerarası iliskilerde törfllör : Bir devlet bir baska devleti boykot etti mi. alısverisi keser, iliskîierine son verir. Türkiye'de son yıllarda »trenei eylemleriyle başlıvan boykotlar ögretmenlere de sıçradı. Temelde. 5»renel boykotlanyla Stretmen bovkotlan arasında bir ayrılık yoktnr. tkisl de boznk egitim ve Sğretim düzeni vüzünden dogmaktadır. Cnlvenitelerimlı yıllardan beri calkalanmaktadır. Bir reformnn gereklı oldntnnda kimsenin knsknsn yok... Ama tntnen gflder herhangi bir yeniliii en«ellemektedirler. Ofretmenlerin dâvası apaçık Te «rtada... Hiebir namnsln kisi kalkıp Jiretmen boykot* Için : Haksızdtr.. divemez. ögretmenler maddi tnSnevi bnnaiım İçinde. baskı altındadırlar. Bnnun ne demek oldnfnnn anlatmak için ş«yle bir isletelim hayal rncüroüzü : Bay Süleyman Demirel ile Naımıye Demirel'i 3W lira maasla bir kasabada yaşamak «ornnda bırak. s*k; ya da Ismet Pasa veya yakmlanndan birinl Pembe K5şk' ten çıkararak Anadoln'nun bir ilçesinde öîretmen sartlanna mshknm etsek. altt ay s«nra ne kıyametin kopacagını gönirsünnz. Maddi bakımdan açlıîa. mânevi bakımdan itibarsızlıga hüküm eivmis 5gretmenlerin her tnrlü tehlikeyi göze alarak boykota gitmeleri, toplnmnn derinliklerinden gelen bir bnnalımın millî ejitim kesiminde yansımasıdır. Ama ögretmenlerin boykot eylemi politikaeılann hosnna titmiyebilir. Siyasi partiier, eyyam politikasını ve sandık hesaplarını her seyin üstünde tnttnklan için «gretmen bovkotnnn kmayabilirler, uıaktan »eyrederler. tereğinee benhnsemezler... Bir ayn konndnr «... Farti politlkasi bazan : « Doga kanunu vardır..» diyecek kadar ileri gider... Bazan da : « Boykotla l?Ral aynı >ıeydir..» diyecek kadar |«rl... Temel Mrnn, parti politikası degildir. Toplnm güclerinin kendi dâvalannı savnnmakta gösterecekleri raanç ve gflettir. Batı demokrasileri, toplnm güclerinin haklannı büyük kavgalarla kannnlastırdıklan birer tarihe sahiptirler. Batı demokrasilerinde ilerici toplmm gucleri egemen mnınann lutfettijti hak. lann kanun çerçeveleri içinde kalmaya nn olsalardı, bugünkS Batı rejimleri do|amardı. Zaten sosyai olaylar, birer istek somnn, töntil davan degildir. Bilimsel yasalara gSre gelisirler sosyai olaylar... Türkiye'de aslolan, hiç knsknsnz, Iktldar sornnndnr. öylesine bir iktidar vardır ki basımızda, irtica hareketlerine paravana olmakta, ileri eylemlere hısım gibl ynklenmektedir. Ana mnhalefeti de dize getiren bir agırlıkla toplnmnn flstüne ç8k • mös olan egemen sınıflar «demokrasi» adı altında ırtyah bir re g jimi nygnlamaktadır. S Oysa demokrasi, ileri güclerin eylemleriyle yasayan ve yü S rtyen bir rejimdir. İleri gnclerin eylemlerinj yansıtamayan blr ! rejime demokrasi demek, yalan sdylemektir. Bnnnn tçindir ki, • öğretmenlerin boykot hareketi son yıllar içinde Türkiye'de yü S rürlüğe giren en demokratik eylemlerden birisi. belkl de birin • Sonuc hayalden daha ileri gidemez. Bn itibarla bnnalımı lokallze edeeek çikarcı görüsleri realitelerle batdastırmak mfimkfin de|ildir. Bn itibaria bir savaşı önleyici perçek tedbir ve sistemleri bnlraamız eerekir. Geçmisteki olaylara bakarak bnnnn çok zor oldufcnnn bile bile yine de dünyaya yent bir bans nlzamını cetireeek nsnl ve esaslan aramamiz lizımdır. Bn Bnemli nokta özerinde dnran ban»»ever ülkeler daha zivade bölrevî anlasmalann deferi fizerinde dormakta, birleşmenin zomnInjhına inanmaktadırlar. Son olarak snnn da söyiemek isterim ki, fenel bir »ilâhsızlanmaya ritmedlkçe dünya ban«ını satlamaya ve insanları birbirine düsüren bneünkü polltikayı kökünden defiçtirmeye imkân yoktnr. ınırlı tedbir ve tmkinlarla Solraayacajhnave göre,savaşıtarzbir bnnahmı karsılamak bir Bnlemek mttmkün bn teoriler bir Sartlar rın evvelden öjrenilmesini zornnln rören tilkeler bn alanda Kerekli çalışmalara baslatnış bnlnnmaktadır. Nitekim, Amerika'da bu mak«at için Michijan Cniversitesine bağlı bir enstitfl, diplomatlann karakteristik ySnlerini araştırmakta, askeri ve ekonomik anaiizlerle eesitii memieketlerin bans ve savaş potansiyelini ortaya çıkarmaktadır. Bn arada dost ve düsman ülkelerinin bagımıızlıtı dejer kalr bnnaiım halinde hasmın ııiyasi faallB yetlerinin temelini teskll eden konnla Ataturk'ü tartışmayalım EJer Atalürt bn memleketin kaderini sırtlamamıs olsaydı, deparda aynı düzeyde oldnğnmuz komşn memleketlerin, velev bağunsızlığmuzı bir muciıe ile kazanmış bile olsaydık bnrünkii sosyai durumlanndan hiç farkımız olmayacaktL Atatflrk'ün bize temelde na getirdiğini soranlara, «Şam'a, Bağdat'a gidinfct orada cjözlerinizle görürsnnüz!» diye cevap verebilirsiniz. Derine iruneden sokakları dolasırken dikkatinize çarpacak fartc, Atatürk'ün Türkiye'ye kazandırdığı fark; onnn ba memlekete olan katkısıdır. Bugün Atatürk devrimlerinin nitelifinl tartısanlar, nnntmasınlar. Atatürk Tfirldye'ye felmesr idi, bu tartısmayı yönetecek bilgi aeviyesine hiç bir zaman eremezlerdi. Atalürk yaptığı büyük devrimleri, firetim ekonomisl yönünden eleştirip kücümseyenlere sözümüz şn: Eğer Atatürk bn memlekette. insanlann kafalannı çemberleyen skolastik ilım çemberini kırmasaydı, kafalan, görüşlerl tek yönlü açı içinde kısıtlayan irticaı, dar ve korkak gelenekleri yıkarak, özpür düşünceye alabildiğine yol vermeseydi. bupün kendisini hırpalayan düsünce özgürlü.Sünü bu memlekette zor görür, bn özgürlü£e 1970 de zor erişmis olurduk. Komsulanmıza bakalım dedik ya!.. Eğer oralardaki tablolar gerçek ise, bugün fikir arenasında Kİâdyatörlük yapanlardan yüzde doksanı, baskısından kurtulduğnmuz eericilifin etkisi altında, böyle bir düsünce alanmın mevcnt olduğunun farkına bile varamayacaklardı. Ubya'da ihtllâl yapan eenç dubaylar, ilericilik ve Arap sosyalizmi adına ilk iş olarak lokantalardaki listelerden yabancı dilleri çıkardılar. Türkiye AtatUrk sayesinde. hayatın her yönfinde kendisine geltşme ımkânı veren Renafssance'a kavustu. Ba Renaissance sayesinde, kafasını Marksın sermayesiyle dolduranlarla. Saidi Nnrsi veya SüleymancıUğın veya Aramco irticaının tahrikiyle Türkiye'de dini düzen isteyenler Atatürk inkârcısı oldular. Atatürk hu memlekete hiç kimsenin iznini almadan sahip çıktı»ı zarran, bu topraklar üstünde ne üretim vardı, ne de üretim aracı. Asker giysileri için yarım yamalak çuha yapan Batarköy'deki bir fabrikadan başka fabrikamız yoktu. tçtiğimiz su, yaktığım>z ışık yanaştığımız rıhtım, başımızdaki fes, ayağımızdaki don ecnebi mah idi. O tarihlerde Türkiye'de belirli İH suııf vardı. Köylü: yağmurun güneşin, toprağın, tabiatın esiri. Ümidi Allahın nimetinde: ve memur; ümidi devletin cömertliğinde. Atatürk onbeş vıl bu iki esir unsurdan halkçılık ve devletçilik anlayışiyle hür bir millel yaratmağa çahştı. Eğer bu memleket, adaletsizlik, sefalet, yokluk haskısı altında Doğu Avrupa memleketlerinin yanında yer almadıysa. bunun başlıta sebebi, Atatürk'ün kendi hayatmdan sonra da işleyen bir metodla ürctimin hiç olmazsa '.'«60"ını devletlestirmi* vcya kontrol altına alarak bir oran içinde sermaye ile emek çelişmesini önlemis olmasıdır. D.P. on yü, AJP. bes yıldır onun temelde kazdığı bn prensibl yıkmak için uğrastılar, fakat onun yapıtının taslannı ne vaptılarsa yerinden oynatamadılar. atmm harcamaüan etüd yn proje giderlerini, yapı tesla ve büyük onanm giderlerini, nrıpifina, teçhizat ve taşıt alımlan ve onarımlannı kapsamaktadır. Konsolide dOVtttDatçesınds yatınm harcamalanna tahsis edilen ödenekler tcplamı 7 tnilyar 441 milyon Uradır. Yaünm harcamalanndald artı$ bir önceki yıl bütçesine göre '/« 11 dir ve iMncl beş yıllık kalkınma plânında öngörülen yıllılc ortalap ma artışın üzerindedir. Konsolide bütçe içindeki yatınm harcamalannın payı yaklaşık olaralt % 28 dir. 1969 bütçesinde bu oran % 26 daha önceki yıllara ait bütçelerde •« 27 idi. Bu sebep/ le, 1970 bütçesi daha bUyük bir yatınm payını ihtiva etroekt«dir. Bununla beraber 1968 bütçe»i yaünm harcamalarında artıs • . 18, 1969 bütçesinde Vt 12 / idi. Konu bu yönden eie alınırsa yatınm harcamalanndati artıs hızı bu sene */» 1 oranında gerilemektedir. 1970 yümda konsolide bütçe çerçevesinde yapılacak yatınmlann 2.9 milyannı genel bütçedeki kuruluşlar 4.5 milyannı katzna bütçeli kuruluşlar yapacaklardır. Bu durumda 1970 yılında yapılacak vatmmlann V 39"unu genel bUtçedekl kuru» luşlar, 'A 61"ini katma bütçeli ku ruluşlar yapacalclardır. 969 bütçe li Üzerinde yapılan araşünnalar yapı tesis ve büyük onanm gider lerinin konsolide bütçedeki toplam yatınmlann • 751ni teşkil , « ' ettiğini göstermektedir. Yatınmlann • 25*1 etüd ve proje gi/ « derleri ile maktna. teçhizat ve taşıt ahmlan ve onanmlanndan meydana gelmektedir. Etüd va proje giderlerinde Sanayi Eakanlığı genel bütçedeki yatınmlann yansından daha fazlasını, Devlet Su İşleri katma butçeü kuruluşlann yaptığı harcamalann üçte ikisini narcamaktadır. Y Yatınm harcamaları YAZAN: temel ışlerden Dazıiannın mahallî idareîerin geUrlerinl yenlden düzenleyen kanunlann Mr an önce parlâmentodan geçirilmesi. iktisadi devlet teşekküllerinin 440 sayılı kanunun amaçlarma uygun bir şekilde çahsır hale getirihnelerl, olduğu arlasılır. tdarl reform ve personel reformuna bir an önce başlamak zorunludur. Katma bütçeli kuru•••••••••••••••••••••••••••• luşlan da daha az devlete bagü &•••••«• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • » hale getirmek gerekmektedir. 1 Prof. Or. ismail JÜRK Bakanlığındftdır. Her İM Bakanhk * • 58 civannda bu konuda • ' yatınm yapmaktadır. Katma bütçeli kuruluşlarda bu konuda en fazla yatınm Karayollan Genel Müdürlüğü Ue Devlet Su lşlert Genel Müdüriügündedlr, • . / 78 civannda, Yukanda yaptıgımız açılüamalar etüd ve proje giderlerinin azlıgını buna mukabil yapı, tesis ve büyük onanm giderlerinin fazla olduğunu göstermelstedir. önümüzdeki yülarda yatınm bütçeleri de program bütçe tekniklerine göre hazırlandığı va kit bu konuda büyük tasamıl imkânı olduğu anlasılacaktır. Aynı görüşü makina ve teçhizat alımlan ve onanmlannda da bir dereceye kadar ileri sürrrıek mümkündUr. Yatınm harcamalannm fonksiyonel amıflandınimasında genel ve sosyai hizmetlerde yatınm harcamalan nispi olarak azalmakta, ekonomik hizmetlerde nispi olarak önemli oranlarda artmakta, topîam yatınm harcamalannm % 90'ı ekonomik hizmetler alanında yapıhnftktadır. Sosyai hizmetler dlanındaki yatınmlann azalma yerine eski seviyelerini muhafaza etmesi daha iyi olurdu. borç ödemelerlnde 4e dnenül artışlar vardır. Nitekim 1969 yılında ana para ve falz olarak 156.6 milyon dolar cdenmişken 1970 yıitnda 208.7 milyon dolar ödenecektir. 1969 yılında Ana para ve faiz olarak 150.2 milyon liGeHrler 1 Vergi gellrlert Vasıtasız Vasıtalı Vergi dışı gelirler Karşüık paralar 4 Tasarruf bonosu 5 özel fonlar 4 Katma bütç« Toplam Ek finansman ra ödenmisken 1970 yılında 948.5 milyon lira ödenecektir. G€ÜR BÜTCESİ B u konuda evvelâ 1970 ydı Uygulama programında yer alan konsolide bütçe gelir tahminleri ile 1970 yıh konsolide bütçe tahminleri •rasında bir uygunhık olup olmsdıgmı inceliyelim ve bu tncelemeyi mukayeseli bir tablo haline geUrellm: Procram Tah. 8.100 M. TL. 13.800 » 2290 > 1.580 » 780 » Btttçe Tah, 8J00 M. TL. 15.271 » 1.484 » 1280 > 780 > 131 » 1.045 > 28.291 600 NEYAPMALI? • • • • • • OAH* r,nr[XS B t B BArTALII DEBOt ATLIK TEORJ VT ETUH EKEKÇtLERE GAZETB AKADCLD T A T i m j l R i r U AI*T TATDHARI TL AflT KlTAP KÜLÜBtf DATAJ«ISM1 DEBJlSÎ 26.550 2.330 Etüd ve proje ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••: VEREM SAVAŞ DERNEĞt YARARINA ANKARA OLGÜNLAŞMA ENSTÎTÜSÜ S gideri az apı, tesis ve büyük ODarımlarda Baymdırlık Bakanugı Genel bütçedeki kuruluşlann yapüğı yatınmlann • 69"unu / « Devlet Su İşleri, katma bütçeli kunıluşlara ait yatınmlann • / « 56'sını yapmaktadır. Makina, teçhizat ve taşıt alımlan ve onanmlannda genel bütçeli kuruluşlarda en büyük harcamalar MilM EŞltim ve Tanm DEF/LES/ \ • Y HİLTON SALONLARINDA 9 Ocak Cuma, saat 15.00 18.00 (Cumhuriyet: 198) •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••a INGILIZCE ÖGRENMEK İSTÎYORMUSUNUZ RESIMLERLE KENDl KENOİNE Resimlerle kendi kendine IngUizce, kitapçı vitrinlerinde rastlanan sıradan kitaplardan biri değildir. Kitapta 1200'e yakın resim ve 3000'e yakm, ciimle vardır. Kitap şimdiye kadar alışılmamış büyükiükte (19x27) eb'adında olup fiyatı 20 liradır. Arzu edenlere (20 lira ödemeli) olarak gönderilir. İNGİLİZCE Burada hemen ifade etmek isteriz ki bu iki belge arasmdaki tahmin farki aynı varsayunlara dayanmamaktadır. Programda yer alan ve plânlama uzmanlannca yapılmış olan tahminler yürürlükte olan vergi eçen yıl genel bütçe üzerinsisteminin değişmeden 1970 yıde yapılan araştırmada ttans fer ödemelerinin " o 52'süıi V ' lında da aynen uygulanacagı var mali transferler, % 19.4ünü sayımından hareketle bulunmus borç Ödemeleri, °'o 18'ini iktisasonuçlardır. Diğer bütçe gelirdi transferler, V 16'sını sosyai o leri de 1970 yılı programı finans ennaye teşkili ve transferler, °o 3'ünü kunımlara manının aynen gerçekleşecegi harcamalan kurum!ara kakatılma paylan, % 1.6'sını kamuvarsayımıyla tahmin edilmiştir. tılma paylan ve sermaye telaştırma ve satınalmalar teşkil HalbuM bütçe tasansı hazarlaşekküllerini, kamulaştırma ve ettigi görülür. Katma bütçeli nırken vergi gelirlerinl arttırasatınalmalan, iktisadl, malt soskuruluşlarda bu oranlar kamucak olan yeni bir vergi reformu yai transfer narcamalanm ve laştırma ve satmalmalarda •• / borç ödemelerini kapsamaktadır. 60.3, borç ödemelerinde •• 212, öngörülmüştür. Bu nedenle önü / müzdeki haftalar içinde yeni mü 1970 yıh bütçe tasansında sersosyai transferlerde *.'ı 5.6, kukelleîiyetler getiren veya eski maye teşkili ve transfer harcanımlara katılma payı ve sermamalanna tahsis edilen ödenekler verglleri arttıran yeni vergi kaye teşkilinde •» 0.2, ınalî trans/ toplamı 14 milyar 200 milyon linunlan tasanlan Millet Mecliferlerde • . 12.7'dir. / radır. Bu harcamalardaki artış sine sunulacaktır. Bu itibarla 1970 yıhnda katma bütçeli kubir önceki yıl bütçesine göre • • ruluşların yapacaklan 6 milyar ' programda ve bütçe tasansında 14,19'dur. Bu artış hısı plânda yer alan gelir tahminleri arasm869 milyonluk harcamalann 5 öngörülen artış hizından • 1 / « daki fark varsayımlardaki degimilyar 850 milyon lirası Hazine' civannda daha fazladır. Konsoden sağlanacak fransferlerle kar şiklikten ileri gelmektedir. Esalide bütçe içindeki sermaye teş şılanacaktır. îktisadi devlet tesen bütce gelirleri tahminleri kili ve transfer iıarcamalannın şekkülleri yaptıkları yatmmladikkatle lncelendigi vaMt önüpayı yaklaşık olarak •• 49'dur. / nn önemli bir Insmını Hazinemüzdeki mali yü başında yürür1969 bütçesinde bu oran *,'» 45 den sagladıklan fonlarla karşıîalüğe girmelert gereken yeni veridi. Esasen bu oran 1968 yılından maktadır. Mahallî idareler gidergilerin veraset ve intikâl vergibu yana devamlı olarak artmakleri ile oranlı gelire kavuşturusi. dahllde alınan lsthsal vergitadır. Bu artışta ikinci bcş yıllamadıklan İçin gün geçtikçe si nakliyat vergisi, PTT hizmethk plânda yer alan karma teşebdevlete baglı hale gelmektedirlert vergisi, Emlâk ahm vergisi, büsler ile geliştirma ve teşvik ler. gibi vergllerle harçlan kapsayafonlannm ve ihracatta uygu3anan Yukardaki açıklamalar karşıcağı görulmektedir. 1970 geUr vergi iadelerinin rolü olduğu ansmda önümüzdeki yıllar için habütçesinln bir özelliği bütçe gelaşılmaktadır. Aynca, dıs ve iç zırlanacak btitçelprde yapılscak lir tahminlerinde tekel Idaresi*< nin bir vergi mükellefl olarak görünmesidir. Geçen yü yapılan bu yenilik klâsik anlamda tekel idaresinden sağlanan gelirlerin mahiyetini açıkhğa kavuştunnak bakımmdan faydalı ise 1970 yılında N u t başından Kasuo sonusa kadar olan de, Tekel İdaresinden yapıladevrede fabrifc&mızdan ç4mento almak tsteyen Sayuı çimencak tahsilatın basanya ulasması to aatualannın ta.eplenrr 8.1.1970 tarihlne kadar bildirnı «aglamak bakHnından yetermelerl rica olunur. sizdir. N O T : Musait şartlarla tof satışlanoa baalanmıstır. Transfer ödemeleri S ile sorunun özüne yöneliyor Bu hafta çıkan lâa. saytda ANT'ın butün suayrtlisUerı tııiınısel sosyalist teorinın rehberüğınde «ideoloji ve örgüt birliği» ne çağıran bildirisı # Mümtaz Soysal'm soldakı gelışmelen eleştıren başyazısı • Ortadoğu Devrımcı Çemben'ne Çağrı # Sanatta rfevrimcı atılımlara çağrı • lşçı Serıf Aygül'ün şehit edılljı # Ve ANT'ın yukarıdakl atıtım programınırı tafsılâtı • 150 Kuruş fiyatla Türkiye'dekl bütün bâvıierde aravınız 9 Bu haftH mutlaka ANT OKUYUNUZ. ı Cumburıvet 2001 YEFAT Kayseri eşrafmdan merhum Hacı Hasan ve merhume Dudu Çadırcı'nın oğulları, İsmet Çadırcı'nın eşi, Salih ve Şadi Çadırcıntn babalan, Recep Çadırcı, Necıniye Özderici, Behiye Selçuk, Saadet Yaşar'ın kardeşleri, Neclâ Çadırcı'nın kayınpederi. Hasan, Güler, Ercan ve Atillâ'nın dedeleri, merhum Salim ve merhume Hürmet Yumurtacı'nın damatlan Ahmet Yumurtacı'nın enişteleri, merhum Âdil Özgüray, Orhan Feyzioğlu, Ali Soybaş'ın bacanaklan, Kâmil ve Hasan Çadırcı'nın amcalan, Mustafa, A<!nan, Ali Rıza, Mehmet Özderici, Ahmet ve Nurettin Selçuk, Mehdi Ahmet ve Mehmet Yaşar'ın dayıları, Ruziye Öz«iray, Mürriivet Feyzioğlu, Nimet Soybas'm enişteleri. H. Ahmet Özderici, H. Mehmet Selçuk kayınbiraderleri eşsiz insan Çimento satışları MEHMET ÇADIRCI 3. Ocak. 1970 cumartesi günü Hakkın rahmetine kavuşmuştur. Aziz naası 5. Ocak. 1970 Pazartesi günü öğle namazını mütaakıp Şişli Camiinden kaldirılarak Zincirlikuyu mezarlığına demedilecektir. Mevlâ rahmet eyleye. NOT: Çelenk gAaderibaeınesi rica olnnnr. AtLESt 1 Cumhuriyet 202 INTERNAHONAL OFFICE. P.K: 270 Beyoğluİstanbul ESKtŞEHÎR ÇtMENTO FABRİKASI T.A.Ç. (Cumhuriyet: 19S) YARIN Vergi refonnuntm ekonomik analizi