Katalog

SAHtFE DÖRT 29 Nisan CTJMHURÎYET Halk Partisi meşruluğunu kaybetti mi? Muhalefet gayrimeşru ilân edilince, buI nun iki ihtimali vardtr. Ya Muhalefet hakikaten meşruluğunu kaybetmiştir. Yahut da iktidar aldanmaktadır. Ama böyle bir aldaruş' iktidara pahalıya malolur... P«rtisinin Kongresi yapılacattır. İnönü de Kongreye katılacaktır. Boylece Kayseri bdlgesl hassas bir saha hahne gelir. Ama şu da var ki, daha bu Kayseri seyahati duzenlenmeden ve Yeşılhısar olaylarından faydalanarak İktıdar. Partıye karşı son yaylun ateşlerıni açmıştır. Meselâ Radyo Gazetesınln 24/25 Msrt konuşmalanndan su parçayı verelim: «Mesruluk vasfını kavbeden Cumhuriyet Halk Partisi, İhtilâl Bayrakdarlığı yapan, tehlikeii bir fesat ocafı haline gelmistir. CHP kardeşi kardeşe vurdunn» teşebbügünün, gon derece tehlikeli ve meşum yolu üzerinde bulunuyor!» Suçlama agırdı. Bu konuşmada yalnız sonımsuz bir ruh yoktu. Konusma bıitun üîkede, Halk Partisine karşı, bir S.lâh Basma! Dftveti mânasını da tasıyordu. Bu dâvetle; kentte, köyde Demokrat lar, Vatan Cenhesi fedaılerı, yahut her ne olursa olsun dumanlı hava arayan kalabalıklar, pekâla harekete MENDERES'in DRAMI Yazan: AYDEMIR geçebilirlerdl. Radyoda oynanan oyun, hakıkaten tehlikeliydl. Bu tebiikeU ihtimali ve yarmiılan durumu önlemeyl de kanunl sekiller, elbette kı HUkumete yüklüvordu. Acaba Hukumet yahut meselâ Menderes ne haldeydi. Ve daha önce verdiğimiz vesıkada olduğu gıbi, Ordu Kumandanı ile de temaslar ne içındl? Bu konuda, yanl Hukumet ve Devlet Reislerının hava içindeki duygu, düsünce ve davranıslannı açıklayan vesikalar vardır. Bunların butünune burada dalmak, elbette ki bu eserin konusu değıldir. Ama vaziyetüı bir parça aydınlanması lçln, baa parçalar vereceğiz. Demokrat Parti Iktidannın, saşıiacak bır ihtiyatsızlıkla gozyumduğu ve hiçbir Sağduyulu Demokratın da doğnı bulmayacağına emın olduğumuz Uşak, Topkapı ve benzeri olaylann Uzermde aynca durmadığımızı ve durmak istemedığımizi, bu eseri okuyanlar kabul ederler. Sadece bu olaylara ışaret etmeıcle yetindık. Kayseri Yeşilhisar olayları başka bir m&na taşır. Yeşilhisar, Kaysertnın bir ilçesıdır. Kayseri . Nığde arasına duşer. Uysal ve çahşkan bir halkın yaşadığı, ova kıyısı bir 1Içe merkezldar. Mart içinde bu jlçede bazı olaylar cereyan etmıştır. D. P. ve C.H.P. Başkanlarının bırbırlerine sılah çekmelen ıle başlayıp, sonradan büyüyen ve Yeşilhisar Hükümet Konağı etrafında, şimdl de bazı mısallen ıle gorülduğü gibi, aslında hoş olmayan bir kargaşalık olmuştur. H&dıse Ankara İktıdar çevrelerınde büyük tepkıler yarattı. Kaldı ki 3 Nisan 1960 gumı de, Kaysende Haliı Bayar ve Menderes neler düşünüyorlar? Bayar ve Menderes arasında ve şu Yeşilhisar olaylannı değerlendirmek suretıyle blrtakım tcra yetkilerine geçmek hususundakı temaslar, yaaşmalar U2undur. Bu yazışmalarda her ıkı tarafın da üstunde ve hemen mutabık kaldıkları noktalardan bırısi. Yeşilhisar Olaylanna btr İHTtLÂL vasfı vermektır Diğen de Adhye Vekilıne, Adll cıhaza, yanı kaza organlarma güvenılmedığidır. Adlıye Vekılınin Hukukî izahları ve Mahfcemeleri kaza yetkıleri yetersiz gorülünce, o halde iş kime kalacaktır? tşte bu konuda yazışmalardan bazı düşundürucü neticeler çıkmaktadır Menderes'ın Celâl Bayara, 28 Mart 1960 tarıhli uzun mektubundan meselâ şu ilk cümleyi alahm: «Yeşilhisar hâdisesi ve CELAL BAYAR VE MENDE RES TEDBtRLERDE MUTABIK! buna benzer diğer hâdiseler ki, Cumhuriyet Halk Partisinin, thtilâl teşebbüsünün, hiç değilse hâdise ve karçaşakk çıkarmak sayretiBİ sarih olarak ggöstennektedir.. Zati Devletlerinin, yakın ve ciddi alâkayı göstermeniz, ve hâdiscleri tıpkı sahsen benim kanaatlerime uypun olarak mütalea ve ifade buyumıamı, bir taraftan beni cidden memnun etti.» CHP l'mumi Kâtîbinin tebligini Sğrendikten sonra ve CHP heyetinin Yesilhisarı gönderilmesinin tekerrür etmesi üzerine, gec« de oUa bizzat kendim tayyare ile hâdise mahalline gitmeyi çok arzu fderdim. Şayet bu müm kfln olsaydı, meseleyi kökünden halledecek tedbirleri şimdiye kadar bulmuş ve hal yoluna sirmiş olurdıık..» Halbuki o gece, üç vekil j^ka mahalline ettne htt«ısunu da 10 30 tarihll mektubundan da anlıyoruz ki, Bayar Menderes' ın goruş ve tedbirlerinde mutabıktır. Çunkü gene bu mektup açıklamaktadır kı, arada, Dahıhve Vekili Namık Gedık, Bayar'la gorüşmüştur. Ona durumu ve Menderes'in goruşlerinı ve bıttabi bu arada aldığı dırektifleri arzetmiştir. Nitekira Menderes, bu mektubunun ıkincı maddesinde bunu şöyle belırtır: «Drrhal arzedeyim ki, hâdi«elerin üzerimde bıraktığı intibalar ve tedbir olarak düsüncbildiklerim ile, zatidevletlerine atfen, Dahiliye Vekili arkadaMmın bana «nlattıkları arasında, sayanı hıyret bir mutabakat mevcuttnr.» Bu arada ?u da anlaşıhr ki, örfı Idare, «Müipet neticeler 'alınması ihtimali olraasa bile» ^edbırler arasındadır. Ve nitekıni Bırıncı Ordu Kunaandanı dâvet edılmiştir. Reisicumhurla da buluşacaktır. Ama Menderes'e gore ve 8. maddeye n»zaran: tesirleri bakımından mühltndir.» Yoks» Menderes'e göre örfl îdare, Ordu Kumandanının da sağlık verdıği gıbı yalnız asayışı temın bakımına müteveecıh o!ur>:a, Örfı îdare tedbırine lüzum yoktur. Ama örfi tdarenin, siyast alanda ayrıca, nasıl bir baskı ve sindirme vasıtası olarak kullanılabileceği dç diı$ünülecek bir şeydir. Şımdi hayatta olmayan Menderes ve Namık Gedlk, bu dusünulen tedbirleri açıklayamay»caklarına göre, bunları ancak, o tedbirlerle mutabık bulunan şahsıyetlerden oğrenebıleceğız. aksam Ankara'>a ni ben de biliyornm. Hanrl nıütalaa ve mülahaza ile svdet ederse etsin, kpndi'ini tenvir eder, kararı biı, İsin icabına pöre %eririz. Biz zaten alacaiımız tetfbirin, maddi asavi«ten 7ivade. muzır propatandalar» karsı olacagmı ve bir çok Terler için bana lüzum oldn|nnu düşündüğümüzü. ay nca da işler sürat isterken, Adlivenin içinde balandnfcu ataleti bertaraf etmek istediiimizi sövlemiitim. Ta rın aksam törüstüktrn sonra, esaı fikrimi zatide\letlerine arrederim. Mnhabbetle ırSzlerinden öperim.» CelSl BATAR Burada sdından anfak «Ma» IUBI Zat» dive bahsedslen kimse. 4 Nisan'da Kavseri Partl Kongre'ine katılmak üzere î*tanbul'dan hareket eden, e«kl Cumhurbaşkanı ve Muhalefet Lideri îsmet tnönü'd"ür D»ha »<agıda «Adlivenin ataletinden kendiıine bahsedilen» zat ta Namık Gedik'tir HulSsa e«ki Devlet Bajkanlarımızdan Celâl Bavar'ın mektubu budur G»rçi eerek Menderej. gerek Bayar'ın mektuplarında. bu Adlivenin ve örfi tdsrenin de ustünde alınacak tedbirlerin ne oldugu savılmar ama, bu tedbirler, simdi artık üstund'e durabileceğimiz, Meclis Tahkıkat Komisyonunun yetkileri kanununun kapsayacağı taşarrufîardır. O ksnun ve o ta««rruflar ki, ıhtililin bir isareti de zaten bunlar olmuştur. içi Bond MODESTY BLA1SE BU GOŞUJVU SO&JOSGİKJ171 BUÖ 4 Bayar cevap veriyor Menderes'in bu mesajı ıvm gun Bajar'a ulastırılmış ve Bayar, 30 Mart 1960 tarih ve laat 23.30 kaydı ıle bu mesajı cevaplandırmıştır. Ondan da bazı parçalar verelim: «Sayın Bsşvekil Adnaa Mendereı, Mesajının slmdi okudum. Verdiğiniz malâmata tesekkür ederim. Tamamiyle mntabıkız. Mâlom sâtın yann l Tifffony Jones IVIaltcoço İ^u^eresim:AYHANBAŞOĞLU YEMİNİ ticeıe \anlmasim da arıettijim halde. maalesef anlaşılıvor ld, Adlive Vekili arkadasin ve dlğtr bazı ruffYARIN: kânın, meseleyi büyültmek ve neticelerin adlî yoldan «örfi tdarenin knmlmaıı, Doğumun ağrılan alınmak mülâhara<n ile, bnv »savişi temin bakımına matnf şiddetleniyor le bir hareketi münasip çörolmayıp, fikrimce ve daha zimedikleri neticesi ile karsıyade, mane\î asaviş ve siyasî lastık..j» Acaba Adlive Vekılı ve ar« kadaslan kanun volundan gıTenrnt dılmevı sağlık vermese'erdı ve MenJeres gece tavvare ı"e uçup Yesılhısar'a inse\di, işleri kokunden halledeceği yolunda Bavar'a da verdığı teminat tedbırlen ne olacaktı'' Bu tedbirlerın, yani adlive ve müe«sese Çewreıı: m hukuk dışına almabılecek tedbırlerın ne olacaklarım bılmı>oruz. Ama, Menderes'ın Yeşılhısar a hangi kanaatla hareket etmekte olaca^ını bıliyoruz. boldu. Seni kumsalda bayguı bulduk. O kadar.» Çunku bu kanaa», Menderes'ın «Kaptan... deli mıydi?» ger.e aynı tarıhh mektubunda •Çocuksuydu biraz, biliyorsun. Kuzey Kutbuy Killian yatakta doğrulup kalkmak istedi amı vardır. Meselâ şu satırlan vela bozmuş gıbiydi. Ama başka bakımlardan akll gdvdesı gıtm*ş yerme bır ku*uk gelmiştı sanki. rehm bajmda, tamamen güvenilır bir insandı.» Saatlerce suda kahp şişmış, ağırlaşmi} bır koca «Vaziveti Radvo gazete«Arıyorlar mı motörü?» kutuk. Kımıldıyamadı. sinde, simdiye kadar görü•Elbet.» «Jocelyn?» diye sordu. lebilrnlerden çok daha açık «Bır haber alabildlnlz mi?» cjoc^lyn çok iyi, canım.» olarak anlattık. İhtilâl ve Harriet genç adamm rfKderinin fçlne bakarak, «Nerde?» kıvim (Ayaklanma) teşeb«tyisin ya?» diye sordu. «Kendine geldın mi?» «Sen onu hiç merak etme » büsü hareketleri karsııında • tyiyim, Harriet. Bir şey saklama benden.» «Daha vıski ver bana.» bulunduğumuz, etrafnle a•Dün gece açık'.arda fırtma varmıs, Bizim moYudum yudum viskı ıçti Killian. Sibil'in verdifi çıklanmıs oldu. törü bu lirtınada çalkanırken gören birisi Kıyı Mukadar içtı. îçtikçe açılır gıbıydi. Bır nefes sesi duRunan. bemen ve Stiyen hafız tstasvonuna kaber vermij.» yarak başıııı ote yana çevirdi ve Doktor Jacobs'u (gelecekte) tedbir almak «Sonra?» gördü. arzusunda oldnğumuzu a•Sonra ses, seda yok.» «Joeelyn'i gormek istiyorum ben.» çıklavacak mahiyette bnlnnSibil. «Ama daha üroit kesilmez!» diye çabueak «Jocelyn uyuyor şımdi.» masından başka, >rni hareıraya kanştı. Uyuyor... Öjle ya. Çocuklara öyle derlerdi ket \e tedbirlerimiıe mesHarriet »egini çıkarmadı. Gözleri Killian'ın yü» eskıden: Annen derin bir uykuya daldı, yavrucunet teskil edecek bir »çıkğum. Artık hiç uyanmıyacak. lama sa\ılmak icabeder.» Genç adam belli belirsiz gülümsedi: «5u Tann Killian, «Yok» dedi. «Kendime geldim artık. Menderes'm burada ısaret etnın işine bak, Harriet! Jocelyn Kuzey Kutbuna git Gerçeği oğrenmek istiyorum.» tığı radyo be's anatı, daha önce ti. Deli bir kaptan Kuzey Işıklannın diyarın» kaDoktor Jacobs geLp onun nabzını tuttu, sonra bazı parça^rını verdığımız ve çırdı onu.» Sibıl'e doğru bir baş ışareti yaptl. Halk Paıtısınm meşruluğunu Sibil, «John..» dedi, «üzme kendinl.. Belki...» Sibil bir yutkunarak, «John» diye mmldandı. ka\betmıs ve bir ihtilâl ocağı Harriet ses çıkarmıyordu. «Ne desem boş ne olduğunu bız de bilmiyoruz halıne gelraıs olduğunu bıldiKillian. «Kuzey Kutbunun Prensesi olacak artara olarak.» ren beyanat, dahatfoğrusudatık,» diye mınldandı. «Kaptan onun gerçek yuva •Motör geri geldi mi?» vettır. sımn orda olduğunu sSylemez miydi » Sibil uzun bir an sessiz oturdu. Sonra, Menderes'ın Bayar'a arzettiYa Jocelyn ne söylerdi?. «Sen benim kltiblm«Gelmedi daha» diye cevap verdi. ğı ve uzerlerınde zaten ve dasin, Jocko... Jocko, seni seviyorum... Kendi ecelim «Bir haber fılân var mı?» ha once mutabık kaldıklarını le ölmeyeceğim ben...» «Yok» ışaret ettiğı goruşlerınde şun«Saat kaç?» Genç adam birden döndü ve yüzünü yastığa lar da vardır • gömdü. Omuzları kuru, hâsin hıçkınklarla sarsıli Kapı açıldı ve Harriet Içeri girdi. Killianın göz «Türk Milletl. bir Balkan yordu. leri ona takıldı, kaldı. Komitesi haline götürül«Tannm! Sen bana acı! Yıldız gözlüm 6yl« Sibil, «Onikiye geliyor» diye cevap verdl. müstür. Bunlar (yani milyanıyor ki içim! Suçumu affet, yıldız gözlüm.. Sev Killian sadece Harriet'e bakıyordu. Harriet genç let), C.H.lV»ıin maksat ve diceğim, beni bağı;la...» ti. Onun halinden anlardı. nivetleri hakkında, etrafiy«Harriet, bilmek istiyorum.» le ve vakit çeçirilmeden «Biz de bir şey bilmiyoruz, Johnny. Motör kay S ON " tenvir edilmelidir. Bnnun icin de Dahiliye Vekilinden hir teblit neşrini istedim. Bn teblifinde; bin kisi cıvarında bir halkçının. hükumet konagını basmak, Savcıvı doğmek ve öldürmek 1. Müessesemlz tarafından lkmal edilmekte olan Nıjde (£) tipl cezaevi insaatı ile Kontesebbüsüne ?eçtiklerinin ve ya Adalet Sarayı inşaatmda aşagıda gösteıilen Ifler hlzalannda yazılı gün ve saatte Niğde Inşa bu âsi kütlenin hukumet at açık Cezaevi Müdürlügünde kurulu Komiıyon huzuru ile ve kaptlı z»rt usul üile ektiltmeye konaSına girraelerinin bir çıkanlmi'tır. tesadüf neticesinde, zorla 2. Eksiltmey» ait her türlü evrak, ln»aat açık Ceztevi MüdürlüJ|ür.de görülebllir. onlenmis olduğunn ve bu arada bir takım elim taâdi3. tsteklilerin usulüne uygun »ekilde hızırltytcakltn kapalı carflarım ihalenin yapıla «eler cerevan etmi? olducagı iaatten bir ıaat evvel komijyon başkanhğına vermelert şarttır. gunu, teblije derc etmesini 4. Müessesemiz 2490 sayılı kanun hükümlerine tftbl olmayıp ihaleyl yapıp yapmımakta isaret ettim.» ve diledijıne ıhale etmekte lerbesttır. Halbukı hâdı^eler hakkında Mnh. TemJnatı thalenln yapılacagı hır hukumet teblığı ne'redılTapılaeak lşin cinst Keıif bedell gSn saat "iı^ı. Ve onda, hareketın vasıfları bbyle mubalâğalandırılKony» Adalet Sarayı için 12 800^ 14 9 1969 mıvordu. m.i7o.oo 1 Otomatık telefon tantralı 14.500,14.5.1969 10.30 Menderes'in Celâl Bayar'a 2 Be« cfuraklı iki ad asansör 194.000.00 Nığde ( O tipl cezaevi İçin mektubu, ışte bu şekılde de155.909.21 14.5.1989 11.00 1 Demır doğrama işleri \ am eder. 73.03158 14J.1969 11.00 2 Dılatasyon ve çinto işleri 14 51Q89 1100 2357553 1.800^ 3 Cam işleri ^ ^ r ELISABETH S. HOLDING NlHfîL TEG1N0BU.1 Niğde inşaat Açık Cezaevi Mömessilliğinden Mendere5*in gene Bayar'a yazılaa 30 Mart 1960 ve ıaat Bayar mutabık (Basın: 14456/5000)