Katalog

MOeaf 1W9 CÜJÜHF Siyosi portüer ve çalışma melodları Dr. Cemal AYGEN Ddnd yaruı, hellikle 1939 1945 harbl sonrası çeaitH ülkelerdekl slyasi ve sosyal krizler, slyasi ilimler alanmdakl gelişmeleri kuvvetlendirmls ve bir yandan llim adamlan. blr yandan da slyasetçller, bunlann uzerinde önemle durmaya başlamıstır. Batı dünyasında oldusru kadar. memleketimizde de bn alandaki eelismeler dikkatll blr Inceleme konusu olmak nltellfeinl hâlâ muhafaza etmektedir. Styasl partiler. bir lktldar savasının •e yarısmasınm ictnde yer almıs. kuruluşlar olarak. llim adamlannın tetkiklerinden uzak kalmamıstır. Aynı zamanda siyasi partiler, bu savas Te yansmanın İCinde yer alan siyaset adamlannın da başlıca faaliyet alanını teskil etmlstlr ve etmekte de devam edecektir. Her memleketin icinde bulnndusnı özel sartlar dikkat nazarına aündı£ında siyasi partilerin birbirlerinden ayn özelllkleri olmakla beraber. bütünü İcinde tetkik edildi&inde. siyasi partiler hakkında bazı eenellemeler yapmak. ve bnnlardan bazı sonuclar çıkartmak da mümkündür. Tapılan bn ge~ nellemeleri lki an a nokta etrafmda toplatnak ve ona eöre sonuclar çıkartmak. siyasi İlimler alanında bir prensip olarak mevcut buhınmaktadır. Bnnlardan blrincisi. partilerin kurulnsn. ve dlfceri de partilerin teskilât kademelerinln özellikleridir. tUertnln «absnut nsnlfl, kurullar W J T I « dayanır. Ve böylece halka daha acık partller meydana eelir. Knrnllara katılmak İcin, ladeee talep yeterlidlr. Müracaat eden herkes bu kurullarea üye olarak kayıt edilir ve partinin adatnı olurlar. Knrullann faaliyet alanı. komitelere nazaran daha dardır. Bu sebeple kütle partilerlnin mahallelere kadar yayılması olayı ortaya cıkar. Eçer, aynı sekilde kurulmus partiler böylece mahallelere kadar inerlerse. kütle partilerl olmalannın netlcesl olarak. bu seviyelerde kütle cekismelerine daha cok rastlanır ve politika şahsî fikir ve menfaatlerin çatışma alanı haline eelir. Kurullarla cahsan partilerde. partllerln fikriyatı üst kurullarda haarlanmaktadır. Ancak alt kıınıllar. kendi yetenekleri icerisinde bunun propaeandasını yapmak durumundadırlar kl, ekseriya yetersiz değerlendirmeler. yanlıs anlamaİar. bu seviyedeki parti mücadelelerinl. Ciğınndan cıkartabilir. ÜCRELER. Hücre usulü lle kurul sistemi arasında baslıca lki fark röze carpmaktadır : Faaliyet alanı ve üye sayısı. Komiteler ve kurullar coferafî bir alan icinde calıstıkları halde. hüereler meslekî denilen bir alanda faaliyet ITÖsterirler. Partinin faal elemanlarını, diğer bir tâbirle militahlarmı. bir İ5 merkezinde toplarlar ve burada propaeanda yaparlar. Fabrikalar. atelyeler, ma^azalar, bürolar ve idarenin cesitli kademeleri. hücrelerin çalışma alanıdır. Burada. hücre icinde faaliyet gösterenlerin ikamet yerleri önemli değildir: fakat blrlegtikleri ve propaganda vaptıklan yer blrlnci derecede önem kazanır. Bünyelerine topladıklan meslek mensuplarının bilei ve etkenlik derecelerine RÖre hücreler. köylerde. fabrikalarda. sokaklarda ve mahallelerde calısma yaparlar. Bunlann baslıca özelliği. üc kisiden fazla olmaması. ve partinin hlyerarşlk bir kademesi olmaktan zivade. militan propaganda orcanı olmasında toplanır. Sayıları, kurullarda oldnğıınun aksine eayet azdır. 1945 senesindeki Fransız Komünist Partisi toplantısına bu hususta sunulan bir raporda Leon Mauvais, «Bazı hücrelerin vüz kişivi RectiSini öftrenmiş bulunuvoruz: bu şekildeki hücrelerin ne kadar vararsız olduklannı sövlemeve lüzum voktur» diyerek. hücrelerin üc kisiden fazla olmamasına dikkati cekmekte. ve. «iki hücre teskil etmek için veterli sartlar mevcut oldu^u vakit. hücre ikive avnlmalıdır» diyerek. hücre usulü calısan partilerin özclliklerinl ortaya koymus bulunmaktadır. Bulunduklan kuruluşlar lcerisinde calısan hücrelerin birinci rörevi, o yeromak t »r rae mektir. Bövlece hücre usnlü calısan partiler, meydana eelecek eenel huznrsuzluktan yararlanarak. siyasl lktldar üzerlne etken olmaya calısırlar. TV/T tLİSLER. Kuruluslannın temell * *• olarak milis teskilâtlarını alan par• tilerde, parti politikası ile secimler arasmdaki iliski. diğerlerine nazaran daha revsektir. Milisler. parti politikasınm propaeandistleri olmaktan ziyade. parti İcinde bir sahsa veva makama ha&Iı. askerler eibl e&itim eören. belirli isaretler tasıyan. disiplinli. fizik eğitlm eörmüs ve renellikle taarruza clverisli âletler tasıyan kuruluslardır. Daima seflerinin emri altında ve harekete hazır bulunurlar. Milis usulü calısan partilerin basında. Hitlerin Nasyonal Sosyalist Partisi ile. Musolini'nin Fasist Partisi eelmektedir. Bilhassa Almanva'da bu milisler. partl mensuplarmın iicte birl civarında teskllâtlanmıslardı. 1933 senesinde 1.2«0.000 üveye karsı. 350.000 S.A. mensubn. partinin emrinde. daima harekete hazır olarak mevcut bulunmustur. Milislerin kuruluşu. askeri kuruluşlan andırmaktadır. Meselâ Almanya'da. 412 kisiden mevdana eelen «Schar» lar. blr araya eelerek «Trupp» ları mevdana tetlrlvorlardı. Dört «Trupp» tan mevdana gelen blrlik lse «Sturnı»; 4 ilâ 6 Sturm' un bir arava eelmesl lle de 3000 civarında bir milis kuvveti ortava cıkıyordıı W, bunlann baslıca eörevlerl. knvvet kullanarak. eövde eösterileHnde bninnmak, ve eenis halk kitlelerl üzerinde etken olmaktı. Hücre bir komünlst icadı lse. milis teskilâtı da hlr fasist bnlnsudur. Milis ktırulns'an. fasist doktrinine tamamen uygrun kuruluşlar olarak. Sore! Maurras ve Pareto'nun fikirlerine uveun olarak. doktrlnlerl iceHsinde avdtn savdıkHn kimsclerin üstünlüSfinü bövlece mak: Iktldara relmek VP IktidBra ten sonra da onu muhafaza etmek lle eörevlendlrilmlslerdlr. r gelişmeler Yeni I Sözleşm* hazırl&mak üzere blr konferans toplanması hususunda mutabık kalmışlardır. ugun, 1953 yılından berl söa 22 nemle belirtmek gerekir kl, konusu edilmeyen, MontreI I Montreux Sözleşmesini fesu ı Boğazlar Sözleşmeslnin değişürilmesl meselesinin yenl W hetrae hakkı, bir kere, yalnız âkit Devletlere tanınmıştır. den ortaya atılacagmı gösteren Bunlar, başta Türkiye olmak belirtiler vardır. Gerçekten, 6 Arahk 19«7 gün üzere, Bulgaristan, Büyük Britanya, Fransa, Italya, Japonya, 1U bir basın haberlnde, «Batı Romanya, Sovyetler Birligi, YuAvropa Birliği Parlâmentosu gosla^a ve Yunanistan'dır. Gö(nun) Akdcnizin sarunraası için ortak bir siyaset bemmsenmesi rüldügü gibl, A.B.D. Montreux Sözleşmesine taraf değildir; bu ni kabul (ettiği), Çanakkalt ve Istanbul BoğazlanyU flgili Mon nedenle de, Sözleşmenin leshini, treuı Antlaşmasının değiştiril 28 inci maddeye dayanarak, isteme hakkı yoktur. Japonya, mesini istediği» belirtllmekte ve 1951 de yapılan Barış Antlaşmaşöyle denilmekteydi: «Dün onaylanan karar, Amerikan 6 ncı Fi sıyla, Montreux Sözleşmesinden losunun Akdcniz'in savunmasın dofın haklarını yıtirmiştir. Bu da ana unsnr olduğunu bildir durumda, hukuken fesih istedikten sonra çn noktalar» de minde bulunabılecek Devletler, Türkiye. Bulgaristan, Büyük ğinmektedir: A Çanakkale ve Britanya, Fransa, Italya, Romanlstanbnl Bogazlanndan savaş ya, Sovyetler Birlıği, Yugoslavgemilerinln jeçişini düzenleyen 1936 tarihli Montreuı Antlaş ya ve Yunanistandır. ması, modem gemileri ve silâhGünümü koşullan lçinde. v«lan da kapsayacak fekilde tîdil bancı savas gemüerinin Boğazlar edilmelidir; & Süveyş Kanaiın dan geçerek Karadeniz'e çıfcmadan f&çışi düzenleyen 1888 Istanlan çok sıkı sınırlamalara bağbul Antlaşmasının nygulanraasılandığı için, Karadeniz'de sahinı denetlemek üzere Birleşmiş li bulunan Devletlerden BulgaMilletler çtrçevesinde bir kururıstan, Romanya ve Sovyetler luş neydana uetirümelidir.» (6 Bır'ıği'nin Sözleşmenin feshini Aralık 1967 günlü Cumhurlyet talep etmeleri akla yakın bir ıhGazetesl). timal değildir. Yugoslavya. her ne kadar Rusya'dan bagımsız Bunun gfbl, Dyees ve Turner bır politika >Tirütüyorsa da. bu adiı \menkan savaş pemilerikonuda, Doğu Bloku Devletlenin Boğazlardan geçerek Karariyle arasmda gerglnlik doguraden^z'e çıkmalanna ilişkin olabılecek bir davranıştan kaçınarak New York Times gazetesincaktır. Kaldı ki, Yugoslavya'mn de yayınlanan ve özeti basınıMontreux rejinınin değişmesinmıza aktanlan (12 Aralık 1968 de bir çıkan da yoktur. günlü Cumhurlyet Gazetesi) bir Bunlar dışında kalan ve Sözyazıda da, Montreux Sözleşmelesmeye taraf olan dijer Devletsinden «Günümürün çartlarına lerin hepsi NATO üyesidir. uydnrulması çereken bir anlaşnu> diye söz edilmektedir. değişebilirmi? Mortîreux ( siteleşmesi < Dunya ihtilâli oluyor dünyada... Çekoslovakya'da Jan Palach cayır cayır yakıyor kendisinl. Portekiz'de gençler ayaklanıyor.. Pakistan'da balıkçılar hükumet kuvvetleriyle çatışıyor.. Karaçi'de üniversiteliler polis fcursnnlanyla öldürülüyor.. Dakka'da siyah bayraklar dalgalanıyor.. t«panya'da Franco'ya başkaldırıyor genç Insanlar.. Berllnden, Iizbon'dan gelen haberler birbirine benziyor.. Güney Amerika'da Che'nin bayrağını yiikseltmek isteyenler yetlçlyor.. Türklye'de Amerikan Elçisinin arabası ateşe verlllyor.. Taşlıbaşh klşiler clddl ve sıkkın: Tövbe estaffurnllah!.. Su geneler yerlertade «tnrnp derslerine çalışsalar ya.. diye söylenlyorlar. Olanbitenlerl yüzeyden seyredenlerln apayn filkeIerdekl patlamalar karsısmda saşırması ve ürkmesl tabiîdlr. Ama olaylan dikkatle Izliyenler. dünyanm büyük bir devrimle calkalandı&mı görüyorlar. 1789'da Fransa'dan kopan Ihtilâl. bir depremin cemberlerl pibl dalga dalça bütün ülkelere yayılmıştı. Abdülhamit devrinde Namık Kemâl'ln. FikTet'in slirlerinl RIZII ?lzll okuyan blr Osmanh memııru, Bastille'den kopan fırtınanm sürükleyfp ıretirdlgi birkaç yapragi elinde tnttııSıından haberslzdl. 19'ııneu Tüzyılın basında kırallar. padişahiar, baronlar. dükler. prensler dehsete düsmıislerdl. Bir kelimeyle calkalanıyordn Avrıına. Özsrüriük idi o kelimenin adı... Soylıılara bakarsanız baldırırmlak hurinvalar haddinl bilmeksizin özffiirliik istivorlardı. Ama. lhtil^lin depreml millî sınırlan asmıs. sömıir?elere kadar dünvayi «arsıyordn. t'"<itelik slyast öz»iirliik kelimesinin temeU"». 19'uneu Tüzvılm ortasınfla bir baska kavram oturtuldn: tktisadl Ö7Pfırliikî... Mazl"m iilkeler de avaklandılar yîrmlnd vflrvilda.. Tünkü «Ö7çürliikı» kelimesini ken«il tekelinde bilivordu Avrupalı.. tnai»z IMndi özsiirliik.. Hindlstan İcin deftildl. On lrin de&ildl. Türk lrin deMldl.. Dünya kavnamava başladı özeürh'ik rln.. BMnol Dünya Savası'nda. beVlenen hüyük olay eerrek'estl: Proletarra IhtllSll patladı Kıısyada... Tervüzıinde ilk defadır H kanitalfst slstem parcalanıyor. bir iklncl kuvvet merke7İ bnriııva dfinvası kar•nsına cılnyordn.. Rnndan sonra Fransa IMHâ'l ile Sovyet 'htilâlinln ortak daleal^nnda dünva bi'im de&lstirmeye basladı. Gâ7i Mııstafa Kemal. ilerl teknikte emnervalistlere mazlıım ülkelerln bovıın e*mive'ıeklerin' Mllll Kurtııhıs Savasını lcat edere* Isnatladı. tk'ncl Dnnva Savası'ndsn sonra sWasf ve 'kti='"'l ÖTeiiriük Ihtilâllerl sırtı sıra devam ediyordu. Çin. bir milyara yakın Insanıyla lı jiuva dünvasmın karsısma dikildl. Kiiba. 4rap dünyası. »letnam baskaldınyordu. Her yerde venl flkirler Insanlan sanvor. kırallara. derebeylerîne. diiklere. prenslere karsı ayaklanan insan. bııriuva 1mtiva7ina son verecek akımlarla tanısıvordıı. Mazltım milletlerin ve halklann caSıydı bu ca&... Her ulnsun kendine Ö üü koşuTîannda dile ge7r liyordu devrlm... Devrimln kendi lc dünvasmda da çatıs,malar. diktalar. kavealar. mücadeleler ekslk de&ildl. Rnsva lle Cln catısıvor. Moskova Pr^ç'a yüklenlyor. Tito Kremlln'l yerivordn. Fransız IhtilS.linde oldufrn gibl ylrmincl yüzyıl devTİmlnde de kislsel hırslar, kan dökücüler. dikta temsllcllerl rol ahvordn sahnede... Ama hlçbir srüç dnrdnramıyordn devrlml... 2000 yılma dofiru diinva niifn<nı 6 mllyan asacaktı. Ve en anndan bes mllvar Irsanın Ücüncü Dünva ve sosyalist ülkelerde yirmibirlncl yüzyılı karşılayacaği Batılı yornmculann kalemiyle hesaplanmıştır. Gelecek yüzyıhn insanı. hicbir zaman yüt. bln. on bln, yuz bin Işçinin çalıştıgi blr fabrikanın veya bir topragın blr kişl veya bir aile mülklyetinde olmasını kabul edemlyecek: sömürü cünden g:üne tasfiye edilecektir. Çünkü sömürünün buhınduçu yerde özçürliik kısıtlıdır, ve İnsan denilen yaratığın yüzü özeiirlü^e dönüktür. Her lşaret pösterlyor kl bir insanlık devriml Içlndey\%. Devrlmcl flklr. günden güne yürüraektedir. Hem devrîmcl cephede, h*m de karşı devpinsei cephede, iç çatışmalar, kavgalar da olacaktır. Asıl olan büyük harekettir: özçürlü$iin fethi, sömıirüniin Tok edllmesîdlr. Bu büyük savaş lçinde biz. kendi görevlerlmizl yerine getlrebilirsek yasadııhmız kadarıyla mutln olur. çocuklarımıza da bueünkü utancımızın mirasını yüklemek giinahından kurtuluruı. . •••••«••••••••••••••••••••••••a Prof. Dr. Edip ÇELİK ransa, Sözleşme hukümlerlne uyuldugu takdirde, yalnız Montreüx'ye taraf olan devletler katılabileceklerdir. Bu hükümden sapıldığı takdirde ise, 1945 yılındaki tezler yeniden çarpışacaktır. A.B.D. böyle bir konferansta temsil olunmak isteyecek; Türkiye, 22 agustos 1946 günlü notasında, Boğazlar konusunda toplanacak bir konferansa A.BX) nin katılmasım «Sâde hararetli bir temenninin tahakknkn olarak değil, mutlak bir milletlprarası zaruret olarak da mütalâa» ettiğini belirttiğine gore, bu tezı destekleyecektir. Buna karşılık Sovyetler Birliğl «Boğazlara müteallik rejimin tesisi Türldye'nin ve Karadrniz'de sahili bulunan Devletlerin jalâhiveti dahilinde bulunmalıdır» yolunda öteden berf öne sürdüğü tezi, bu kez, daha ısrarla savunacaktır. emsil meselesinin çözümlenebileceğini farzetsek bile, konferansm bir sonuca ulaşabilme şansı son derece zayıf olacaktır. Gerçekten. böyle bir konferansta. yeni Boğazlar rejimini dü leniemek üzere meydana getirilecek sözleçmenın her hükmü üze rinde. çatışan çıkarlar ve savunu lan tezler o denli karsıt olacak ki. hunlarm bağdastınlabilmesi imkânı buhınamıyacaktır. Böylece, fesih ihbarının yapıldığı günden itibaren iki yıl icinde yeni bir sözlesme akdedilemezse, eskisi de yürürlükten kalkacağı için. Boğazlar hakkında, genel teamül hukuku düzeninin uypulanması gerekecektir. Bu tearr.in düzeni ise. karasulannmkinden pek farklı değildir ve yabancı savaş gemiîerine, sınıf, tonaj ve sılâh sınırlamaları olmaknzın «za rarsız geçiş hakkı» tanımaktadır. Böyle bir düzen. ABD'nin çıkarlanna uygun düşse de, Karadeniz'de sahili bulunan Devletler için olduğu gibi. Türkiye bakımın dnn da son derece sakıncalıdır. Kısacası. bu durumda mesele tam bir arap saçma dönec«k ve Türkiye, sonu belli olmayan bir maceraya sürüklenmek tehlikesiyle karşı karşıya gelebilecektir. Montreux sözleşmerinin, fesih yolııyla yürürlükten kalkması yanında, yürürlük gününden itibaren her beş yılhk sürefttB bitiminde, bir ya da birkaç hüktnünün değiştirilebi'.mesi de öngörülmüş ve 29 uncu maddede bunun usulü düzenlenmiştir. Nihayet. Boğazlar stahlsünün, bir sîyasal anlaşmazlık niteliğine sokularak. Montreux Sözleymesine taraf olmayan devletlerden birince de reddi yoluna gidilebilir. B H Partilerin kuruluşu T belirli ve kurucu dedl§imiz sahıslann bir araya «lerek. bir ortak bildirl ve protrramla halk karsısma eıkması ile dognıdan dogruya: yahut da, evrelce meveut CesitH kurulusların Dolîtik alan a meyletmeleri ve burada müessir bir rol oynamak icin birlesmelerinden meydana eelir ki, buna da. dolayısivle kurulus denilir. Meselâ Fransa'daki Sosyallst Parti. bir kurucnlar heyetinln btr bildiri yayınlaması. programım ilân etmesi ve ba bildirl ve prorram etrafmda lltihaklara acık kalması lle kurulmustnr. Bn sekilde knrulan partilerdeki üyeler. dogrudan do&ruva partiye ba&lı kalmakta ve onnn cesitli kademelerinde faal fiyesl olarak eörev yapmaktadır. Dolayıslyle denilen partl knrniusla* nnda lse. röze carpan özellik. vatandaslann. sendikalar. kooneratifler. cesitll fikir knrulusları aracıhei ile blr partive baelanmalarıdır. Meselâ tnsrlltere'dekl tsci Partisi. sendikaiann slvasl alanda etkili olmak nivetivle bir araya eelmelerl neticesinde bir partl haline gelmis bnlunmaktadır. Kuruluşlan ltibarlyle böyle blr SzelIlk eösteren partiler. calısma aJanUnnda da. bazı benzerlikier acısındju» İ nıfiamaya tâbl tutulabilirler. Ve' lamalann da. partilerin calısmalan ve eenel politlkayi etkilemelerl acısından özellikleri oldugunu belirtmek eerekir. bir acıdan tetkik P artller. eenelşekilde kurulurlar :edlldi&inde. iki Ta. Oysa. Teşkilât özellikleri lyasi partiierl teskilâtlannın özelliklerl bakımından blr sınıflamaya tâbi tutaeak olursak. bunlann birbirlerinden ayrı dört sekilde meydana «ldl£ini eörürüz : Komiteler. yönetim kurullan. hüereler ve milisler. Slyasl partller, bu dört kurulus sekll lcerisinde calısmaktadırlar. Knruhıslannın özellikleri. partllerin takip ettikleri renel politika ve etken olma nitelikleri. bu teşkilât veya fcurulus sekilleri icerisinde eöze carpan özellikler meydana retirirler. Kısaca ve sırası ile bunlan lncelemek yerinde olaraktır. KOMİTELER. Bu tarz partl teskilâtları. özellikie Anelosakson metnleketlerinin klâsik parti tipierl lcerisinde zörüliir. Amerika'daki partilerin CAUCUS dediklerl bu kurulns kademesl. dar blr kadro icerisinde faalivet eösterlr. Baslıca ozelliçi, partive veni iiveler kazandirmak yerine. prona?anda yapmak. partt fikirterini resitli topiantılar lcerislnde yavmak ve bu suretle halk efkânna etken olmaktır. Burava her arru eden katılamaz. Diçer bir tâbirle lfade etmek rerekirse. bu sekilde calısan partl kademelerîne. ancak bu kademelerde bulunanlann kabul ederekleri kimseler katılablllr. Savi itibariyie az olmasına rafrmen. bu komiteler ieprisinde calısan sahnların sosval erkenlikieri dikkat nazarına almarak secilmis olduklarmdan. propa«anda eücleri oldukca etkendir. Bu komiteler. oldukca *?•">* bir coSrafi alanda calısırlar ve özeliikle secim zamanlarında. daha alt komiteler teskil ederek prona?anda eüclerini artırirlar. ÖNETİM KURÜLLARI. Tönetlm kumlları ile calısan partllerde eöze carpan ilk özellik. bunlann komltelere nazaran. daha basnmlı ve partl denilen bir bütünün. âdeta hiyerarsik bir kademesini meydana çetirmelerinde toplanır. Kurullar. komitelere nazaran halka daha acık olduklarmdan. bunlar mensuplarının sayısını artırmava. ve komite mensnplannın salııslarındaki etkenlikie elde ettlkleri pronaeandayt. üye adedlnin coklu&u lle saelamaya calısırlar. Bnnlar icin adet cok önemlidir. Genelllkle kütle par • ••• •••• •••• • ••• • ••• •••• •••• •••• • ••• • ••• • ••• •••• • ••a ürkiye'yi, Bcgazlann sahibi olmak itibariyle. herşeyden önce kendi çıkarları ilgilenurada, İlginç blr noktaya dirir. Montreüx'nün değiştirilmedeğinmemiz gereklyor: 1945 si ve günün koşullarına uyduPotsdam Konferansında, A. rulması. Türkiye bakımından bır B.D., Büyük Britanya ve Sov çıkar sa^layacaksa önemlidir. yetler Birliği'nin, Montreuı'nün Oysa Türkiye, bugüne değin, değiştiıilmesl konusunda anlaşa Boğazlar rejiminin değiştirümebilmelerinl sağlayan neden, Söz si isteğini ortaya sürmüş deleşmenin savaş zamanını dfizen ğildir. Sürmesi de iüşünülemez; iikle uy çünkü, Montreü*. günün koşul•in çı larına uyeun olsuj; oünasın, ülol kemiz için en uygun rejimi aemasıydı. Oysa, bugün beliren tırmıştır ve değiştirümesi yoludeğişme lstekleri, banş zama na gidilirse, ulusal çıkarlanmıa nında savaş gemilertain Karade bakımından daha saglam bir Sözniz'e geçebilmelerine llişldn «ı leşme yapılabılmesi bir yana, nırlamalan kaldırmaya yönel Türkive'nın bundan çok şey kaymekte ve Montreur Sözleşmesi betmesi ihtimali vardır. nin Bününıüzün şartlanna, bu Fransa 'nın NATO ile üişkilerlbakımdan, uydurulması gerekçenin zayıfladığı buna karşılık son sine dayandınlmaktacUr. yıllarda Sovyetler Birligi ile siîşte bu yüzdendir ki, 1953 yı yasal, sosyal, ekonomik ve kültülındakinden farklı olarak, bu is rel bağlar kurduğu bilinmektetek Sovjetler Birüği'nden değil dir. lakat, Batı'dan ve özellikle A B. Geriye kalan Uç devletln de, D.nden gelmektedlr. Çünkü, yü Yunanistan hakkında tereddüt rürlükteld Sözleşme uyarınca, etmek câiz olsa bile, A.BJ3."nin Karadeniz'de sahlll bulunan telkiniyle, Montreüs SözleşmesiDevletler, savaş gemilerint Bo nin feshini isteme haklannı kulğazlardan diledikleri gibi geçi lanacaklanm saıımıyoruz. Şu nerebilmekte; buna karşılık, Ka denle ki, böyle bir teşebbüsten radeniz'de sahili olmayan Dev olumlu sonuclar almamıyacaktır. letler bakımından, sınırlama ve Çünkü, yeni bir Sözleşme yapıljasaklamalar bulunmaktadır. ması için toplanacak bir KonfeBatıU Devletler taratmdan «Amcrikan 6 ncı Filosnnun Akdeniz'in savunmasında an» unsur» sayılması ve Sovyetler Birliği1 nin Akdeniz'e savas gemileri geçirebılmesi, çıkarlar dengesinl etkilemekte; bvı durumda lse A. ı B.D., Karadeniz'de, bir tarafın ' «tahrik*, öte taraftn «Jest» olarak niteledigi «gösteri. lero girişmektedlr. İlginç bir nokfa B T Sonuç ncak, yukarda açıkladığımız nedenlerle, Boğazlara ilişkin yeni bir hukuki rejimin meydana getirilebilmesi imkânsız denecek kadar güçtür. Bu durumda, Türkiye'nin gerçek çıkan, bir kere daha ve önemle belirtelim ki, Montreux Sözleşmesini tam bir titizlik ve tarafsızhkla uygulamak ve bu sözleşmenin ömrünü sürdür meye çalısmak yonündedir. SON Toplum Yayınevi Sunar : Lenin'in Mektupları Büyük devrimci V. î. Lenin'in 99. doğum yıldönümünde 100 mektubunu bir arada yayınlıyoruz. Devrimden önce devrimde ve devrimden sonra eşine ve tîevrim önderlerine yazılan bu mektuplardan Türk okurunun ögreneceği çok sey vardır. Zarif kapak, özenli baskı 10 Lira fyeni çıktı). Istanbul Dağıtımı : Kemal KARATEKİN Ankara: Ana Kitao Dağıtım, Türktş Pasajı Yenişehir Genel Dağıtım: Toplum Yayınevi P.K. 176 Ankara (HAS: 432/1005) YEFAT Bankamız Yönetim Kurulu eski üyesi ve Emekli Mıidür Muavinimiz, Genel Değiştirfiebilir mi? İİ İ B S O U UC coihınlufrunun. demokratik secimler yoluyla İktİdara celme*îlni önlemek noktasında toplanmaktadır. M llîs üsulü calısan partllerin csas flkirlcrî. basla altında tutulan halk V E F A T u koşullar lçinde, Montreux Boğazlar Sözleşmesinin degiştirilmesl. ya da gözden gecırilmesl yoluna gidilebilir mi? Bu soruyu cevaplandırabllmek İçin. gene Sözlesmenta 1101i hükiimlerinl ve slyasal gelişmeler: gözönünde tutmak gerekiyor. Yirml yılhk normal yürUrlUk stiresi 9 kasım 1956 güntl biten Sözleşrre. bu tarihten iki yıl ^nce, âkit taraflardan hlçbirince fesiiı ihbannda bu!'jnulmadı*ı İçin ytirürlüğünil sürdürmektedir. 28 lr.cl madde hükmü ffereŞince, \irml yılhk süre geçtlkten sonra fesih ihbannda bulunmak her zaman kabildir. Bu takdirde Sözleşme. fesih Ihbannm Fransa Hükumetine gönderildigi tarihten iki vıl sonra yürürlukten kalkacaktır. Bu iki yıllık sür», yeni blr Sözleşme yapabilme zamanını sağlanrik içindlr. Gerçekten de, aynı madde uyanncs, ftkit Devletler, Sözleşmenln feshi halinde, yeni bir 27 ürak 1959 Pazartesi günü î?tanbul'da vefat etmiştir. Cenazesi 29 Ocak 1969 Çarşamba günü öğle namazından sonra Ankara'da Hacıbayram Camiind'en kaldırılacaktır. Bankamıza uzun yıllar hizmeti geçen müteveffaya Tanrıdan rahmet diler, kederli ailesire ve bütün Bankamız camiasına tâziyetlerimizi sunarız. T. C. ZÎRAAT BANKASI GENEL (Basın: 10766/1028) HİKMET KEYMAN KREM ÇİTİ fcavanozlannızı atmıyn! Reklamcıhk: 248/1014 SAYIN MAKİNÂ MÜHENDİSLERİNE Kimler tarafından ve hançi amaçl» düzenlendifi belll clmaysn: «TEKNİK PERSOKEL YÜRÜYÜŞÜ» onu ile bir iliskimiz olmadıSmı ve htberimiı olmadan Odatnızın adınm da kullanıldığı bu gibi konulardt üvelerimizln dikkatli bulunmalannı, mühendislik problemlerinin çözümlenebilecegi yegâne kanunl organın Odaraıı olduğunu bilfrilerinize saygılanmızla sunanz. Maklna Mflhendislerl Odan adına Baskan ŞBkrfl Er Cumhuriyet 1023 UNİLEVER FABRİKALARI İÇİN GENÇ MÜHENDİSLER ARANIYOR ARANAN VASIFLAR : 1. ASKERLİK HİZMETİNİ TAMAMLAMİŞ BÜLUNMAK, 2. ÇALIŞMA HAYATİ ÎÇÎN TETERLÎ İNGtLtZCE BlLMEK. Kimya mühendislerinden başka, sınai sevk ve ıdarecilikls kariyer japmak isteyen makine ve isletme mühendislerl d* müracaat edebilirler. tsletmelerde birkaç senelik tecrübesl olmak tercih lebebidir. ŞahM müraeaatların »alı ve cumı gabahlan Türkiye Cumhııriyeti Ziraat Bankası cski Genel Miidür Mua\ini Te Yönetim Kurulu üyesi ve Gazetemiz Yönetim Kurulu üyesi NEOtM ERGÜVEN'in amcası TEŞEKKÜR Geçlrdlgîm kszada yardım» koşan Enstltü arkada^larıına; tfdavimde hazakat, bllgl ve Insanh^ı 11* btni mlnnett» bırakan Operatör Doktor AHMET HİKMET KEYMAN İstanhulda 26/1/1969 Pazar günü vefat etmiştir. Cenazesi 29/1/1969 Çarşamba günü Ankara'da Hacıhayram camünd'n öğle naraannı müteakip almarak toprağa tevdi edilecektir. ERGÜTEN AtLESt CumhuriyM 1MZ MACİT UZEL'e Cerr»hpaşa Tıp FakOİTosl Cerrahl KllnlJİ Bashemjlrejl Ralgfin Hanuna, amrllyathane ba;hemjiretl Efmze Hanıma. Ne«rtn hemslrey», b«nl yolnıı bıraKmıyan cerraht gpr v« dijer kllnlklerde rmzittU bütün «rkadaslanma v« p»nonel« «ontuz te^ckkürler •derbn. O. M. AKMAN "VİTA ve SANA FABRİKASI BAKIRKÖY İSTANBUL" arfresıne, yazılı müracaatların iss yine aynı adrese yspılma»ı rica olunur. NOT: Hazlran 1968 tarihlndeki ilanlsnmıza cevap yer*nl«rin yeniden müracaat etmemelerinl rica ederlz. UancüU: Ml/1012 Resmî ve Özel Müesseseler için kiralık işhanı Ulus Rüzgârlı Sokakta iki bloktan müteşekkil ve halen D.S.İ. Genel Müdürlüğünce işgal edümekte olan Çatalhan binasınm tamamı veya ayn ayn bloklar halinde 1/3/1969 tarihinden itibaren kiraya verilecektir. Isteklilerin bilgi almak Ozere 12 51 32 telefona möracaatlan veya Zlya Gökalp Caddesl No. 64, Kat 5 No: 8 basvurmalan rica olunur. Herij: 241/1004 »01