Katalog

SAHİFE DÖRT ran petrollerini mllllleştirecek; fakat sonra elındeki petrolü kımseye satamıyacaktır. Fıyatları yüzde 33 ındırcüği halde satamıyacaktır hem de... Çünkü petrol dünyası • ran yedi dev karteli, Musaddık'ın duşurulmesi içın, Irana bır çeşıt ablukaya almışlardır. Amerika bu sıkıntılı durumda İrana 15 milyon dolar kredı verecek; fakat Londrada Eden bu ışı protesto edince, 1952 Temmuzun da Eısenhover yardımı kesecek tır Bu arada İtalyan ve Japon şırketlen, trandan petrol almaya karar vernuşlerken, Eısenhover'ın karanndan yedi ay sonra Musad dık, C.İ.A tarafından devrılecek ür. O sırada Amerıkada Dışışlerı Bakanı Foster Dulles, C İ.A Baş kanı da, kardeşı olan Allen Dul les'tır. Iran petrolu elınden gı den Anglo İranıan Petrol Şırke tıni fınanse eden kaynak, «Iran Endüstri Bankası» dır Bu banka ise, «J. Henry Schoeder ve ortak ları» adındaki uluslararası bır kredı şırketı tarafından destekle nır. C ÎA. Başkanı Allen Dulles'ır, ış arkadaşlanndan bırı, Schroeder şırketinde çalışmış, ayrıca Angloiranıan şırketinde ve «Sullivan Cromwell» ısımlı bır dığer şırket te de müdürluk etmıştır Sullı van Cromwell şirketi, Anglo İra man'ın hukuk işlerıne bakmakta dır ve bu şirkete Foster Dulles da Allen Dulles da ortaktır!. Bır sene sonra, dığer bır C t.A mudahalesı Guatemala'ya yapıla cak, «United Fruit» şirketinin menfaatleri korunacaktır. Dulles kardeşler bu şırkette de hısse sahl bıdırler... 15 Hazîran 1967 CVMFf* ^•i <•'• >;.< v X. W t hiiT,* Zn "" Ortadoğuda politikayı petrol şirketleri çizer hukumdarlaıı. ellerıne geçen paraları, kendı memleketlerı fakır olduğu ıçın dısarıva gotürurler. Çunku yatırım yapacak yer yoktur kendı ulkelennde. Sonunda bır savas ıhtımalı belinnce de, Batıh kuvvetler veya sirketler vahut bankalar, endişelenirler. Petrol'un elden gıtmesi tehhkesı vardır . Arap kırallarının, prenslerının Avrupa bankalarına ve teşebbuslerıne yatırdıklan paraları çekmeleri ihtımal dahilıne gırebılecektır. Savaş dışındakı dığer tehlıke de, Arap mılhyetçılık hareketıdır. Yamalı bohça gıbi seksen parçava bolunen Arap toprakları bırlesırse, petrol kaynakları da değısık sekılde kullanılabılecektır. Halklarını bilinçlenmesi tehlıke doğuracaktır. .Butun bu kaygılar içınde, bır de dev petrol kartelleri ıle onla* rın devletlennın rekabetı vardır. Iran'da Amerika Musaddık'ı once destekler; çunku Amerikan şirketlerı, bolgeyi Ingilizlerden almak isterler . Iş toptan tehlıkeye gırmce, Ingıhz ve Amerika anlaçır ve Musaddık devrilır. Yenı Anglo îranıan şırketinde, boylece Amerika da yuzde 40 payla ışe razı olur. 1956 da Ingiltere ve Fransa îsrail'le anlasıp Mısır'a saldırırlar. Arnerika buna karşı koyar. Çunkü Arabistan'daki Aramco'nun menfaatlerı, bu hareketle zedelenecektir. Bazen elleri kollan bağlansa da, sirketler ve devletler, tehlikelere karsı tedbir almayı ihmal etmezler. Hedefleri de, bazen Nâsır, fakat her zaman halkçl hareketlerdir. MEHMET BARLAS on saraşın bitimine bir gün kala. Mısmn ateşkes'e uymasma rairocn. Israil uçaklan Suveyj Kanalındaki >Imr gemüerini bombalayaeaktı. Bu olayın sonunda, Ka nal, batan gemilet yuzunden tıkan dı: Mnır yetkililerinin açıklamasuuı gore ie, iki aydan once temizlenip lıızmete açılması unkaıısız olacak. Savaşın sonuçlan uzerınde eadışciı yorumlarda bulunan Ingıhz kaynakiarı, bu son durumu da içıne alan bır gozden geçırmeyı her halde yapıyorlar. Bız daha geniş yorumları bırakıp, îngı'az endışele rıru kendı kaynaklarına dayanarak ozetkyehm O Suvejş Kanalrnın kapalı kaln u u tızarsa, Ingiliz ihraeaü bundan <ok zatar goreceklir. O Arap ulkelerınden İngıltereye petrol sevkıyatının durdurulmaii, ş'mdıhk Ingıhz sanayu bakımından tehljkelı sayılmamaktadır. Fakat petrol boykotu uzarsa, yakıtının yuzde 65 ınden fazlasını Araplardan alan ve bunun yuzde 2î ıni de Suveyş'ten geçıren Ingıltere zor durunıa duşecektır. £) Arap ulkelcrinln hep birden tngütere bankalanndau para ı^kme leri ve toearetleıı hnsdcrıiKİeki ser mayeyi gerı ahnaları. SUrlin için bir felâket olacaktır. Çıinku, banka lantaki paralaıı bir miiyaıı, ticarct gelirleri ise yarım mulyar sterliui bıılmaktadır. Bu 1,5 mılvar Stcrlia'i ise, IngiHere Bankasının dolâr veya altın rezervieri ile odeyebilmeıi imkânsızdır. Süveyş Kanalının, gcrek dünya, gerekse tnglız, tıcareti ıçın tpşkıl. ettıği onem yüzünden Mısjnn son S yüzyılda başına gelenleri, daha ön ce ele almı§tık. iğer nokta, yâni petrol ise. Arap halklarının kader çizgisini, Tür kiye ve İran'la birlikte 190S den beri etkiler. Bu tarih, İran'daki ilk petrol yatağı olan Mescidi Suleyman'ın bulunuşu ve Anglo Persian Petrol Şirketinin kuruluşunu işaretler. Petrolün, tarihi değışüren savaşlaıı etkilediği hattâ bunlara sebep olduğu bilinen bir gerçektır. Hıtleı. îkınci Dunya Savaşmda petıol kuyulan yüzünden Romanya'va saldırmış; sonra da Afrikadaki Ingıhz ordusunu yakıtsız bırakmak içın Türkiye uzerinden Ortadoğuya mmeyı plânlamışü. Bereket, Doğu cephesinde başansızlığa uğradı ve Tuık sımrlarına hücum etmekten vazgeçtı. Petrolün, çıktığı memleket halklarının başına ne ışler açtığı, gehr lerı tek basına ve dış kaynaklarla paylaşarak yemek isteyen asalaklar yarattığma en iyı ornek de Venezuella'dır. Turkiye'nin iki misline >akın bü >uklukteki Venezuella. bugun dun>a petrol uretiminin \uzde 14 unü \ererek. Amerika ve Rusva'dan son ra ııcuncu gelir. Bu ulkcdc ilk kuyu 1917 de acılmıştı. V'enczuella'da petrol bulunur bulunmaz. yedi buvuk petrol kartelinden ikisi ıStandart Oıl Shell) ulkeyi ele geçirmeye çalıştılar. 1920 lerdeki bu mucadelenin galibi Shell oldu ve 192» den 1935 e kadar ulkeyi zulıimle yönetecek olan Gomez adındaki diktatörü orta ya çıkarttı. Daha sonra Amerikan D Petrol şirketlerinln de gireceği Veneziıella'da, Gomez ve çevresi, çıkan pel rolun yüzde biri ile yeni bir sınıf ve korkunç sınıf farkları yarattılar. Aradan onca zaman ve değişık ıdareler geçmesıne rağmen. bugun Venezuella dağlannda solcu çetelerın varlığı, Gomez Petrol Şırketlerı ortaklığma dayanır. Ve Amenka Devletlerı Teşkılâtı, her seferınde €Bu çetecılerın doğumuna se bep Castro'dur» der. Ve Musaddık iz Venezüella halkımn kaderını etkıliyen petrol savaşının Or tadoğudakı benzerlerine ddnelım ve sadece Iran'a kısaca bakalım. Örnek pek meşhurdur: Musad dık hareketi!.. Ortadoğu petrollerine sahip çıkan sirketler, baştakı hukumdarları ımtıjaz mukavelesı ıle kıralar ve çıkan petrolden onlara pay verırler. Iran'da da 1908 den berı bu boy le olmuş, 1951 de Başbakan seçılen Musaddık ise, Ingıhz sermaj'esının işlettıği îran petrolünu mıllileştırmıştır Nasıl millileştırmesın kı: Petrolün asıl sahibi Iran hazinesine. gelir vergisi olarak 43 tnilyon dolâr ^eren Anglo Persian şirketi, Ingiliz hazinesine, Londra'da 140 milyon dolâr öduyordu. Topraklarında bır senet yatan İran halkının soyulmasına ve sefaletin devam etmesine en iyi ornek, o yıllarda îran'da doğum olum oranının karşılaştırılması olacaktır: Topraklanndan Şah ve bir snrfi yabancı şirketi geçindiren Iran halkımn o yıl doğan her 1500 çocuğundan 500 ü bakımsızlıktan, yani sefaletten öhnüstür. Hemeyse, Musaddık 1951 de î B Ya Araplar S ran'dan rfineye, Arap toprakI Iarına inelim!.. •Ortadoğu, dunya petrolunün yuzde 25 ini üretır ve en zengm yataklara sahıptır. Bu bolgedeki rezervlerin, dünya rezervınin üçte ikisıni meydana getırdiğı bi • lınmektedir. 1878 Berlın Konferansmdan sonra, Ingıhz Fransız menfaat ıkilısınm karşısma Ortadoğu • Hindıstan yolu üzerinde Almanya çıkacaktır. Alman sermayesi ve hükumetl tarafından kurulan «Europaische Petroleum Union» ve «Anadolu Musaddık, hapisten çıkarken... Suçu, İran petrollerini Demiryolu» şirketi, bundan son • ra Osmanlı topraklan içindeki petrol bölgelerı için çalışmaya başladılar. Sonuç, Kerkük petrollerini yarı yanya, Osmanlılarla Almanların paylaştığı «Turkish Petroleum» şırketının kuruluşu oldu. Ancak, o zamanlarda (1910 larda) Londradaki Turk elçılıgının becerücli bır kâtıbı, Kalus Serkıs Gülbenkyan, Turk hisselerıni Ingiltereye sattıracak, mukâfat olarak Irak petrolunden yuzde 5 hısse alacaktır. İlk dunya savaşından sonra Almanya Ortadoğudan kovulunca, millileştınnesiydi... nndi Arabistan'da Amerikan Irak petrollerini, Batmın galipletl şirketleri Ingiliılere ağır bapaylaştılar: 1922 deki yağmada, sacaklar ve tngiliz kuklası iki Ingiliz şirketi yüzde 46, FranHüseyin devrilecek, «Standart sız ve Amerikan şirketleri de yü2Oıl of Calıfomıa» ya ülkesinin de 23,75 er aldılar. Geri kalan da, petrolünu satacak olan Ibni SuGülbenkyan'ın oldu. ud basa geçecektir. Şımdi S. AIraK halkı, bu pazarhğa razı rabıstan'da asıl hâkım Aramco' mıvdı bıhnmez; ancak Ingıhzledur (Arabian American Oil rın kıral ılân ettıği Faysal, jılda Company) ve Amerıkan Huku800 000 sterlınhk maası ıle razı metı Ortadoğu'yu iyıce korur bu oldu. Bu dort şırketın ve Gulyuzden!.. benkyan'ın kurduğu (I.P.C.) Irak Kuveyt'i «Gnlf» adındaki sirPetroleum Company hâlâ çalısır \e ılgılı hukumetlerle serma • ket almış, Bahreyn ve Katar da Aramco'ya kalmıştır. jedarlar, Ortadoğu siyasetıni eBu petrolleri satan Ortadoğu hemmıyetle takip ederler. S YARIN: TEDBİRLER MODESTV BLAiSE Dişi Bond İSTANBÜL Acıhs Drocram Turkuler Saihk oeutlerl Ovun havaları Kove haberler Haberler ve hava durumu İstanbulda bucun İtânlar ve hafıf muzık Bu sabah sızınle Mıızıklı ovunlardan Sarfeılar Sosval hıımette kadın F Turkândan turkuler Gıtar soloları Muzık kutusu Praük bıleıler T Eraslandan sarkılar Arknsı \ann Kı«a haberler Sabah konserı ODeret melodlleri Sai. eserlen Sarkılar Kucuk ılânlar R Sensesten turkuler Haberler Resmı Gazetede bugun Hafıt muzık Reklâm Droeramları M Yıldırımdan sarkılar Acar orkestrası Sarkılar Konser saat: M Erdal'dan turkuler Kısa haberler Okul radvosu Cocuk bahcesı Sevılen sarkıcılar Kısa haberler Karma fasıl tODİulufeu Reklâm Droaramları Haberler ve hava durumu Kucuk ılânlar Umıt Tokcandan turkuler Kıtaolar ara'inda Hafıf muzık orkestrası Pıvano soloları T Yakarcelıkten sarkılar Radvo tıvatrosu 24 saatın olavları Reklâm Droaramları Haberler ve ha\ a durumu Caz sevenlerle bnsbasa K?oanı< 1655 17 00 17 30 18 00 18 30 19 00 1910 20 15 21 00 22 00 22 15 23 00 23 00 30 24 00 01 00 BULMACA 9 «Çok içli ve duygulu şairlerin bir emır 5 Avrupamn akar sumeslek ve usulüne uygun olaras lanndan, bir tanecik. 6 Çocuklara bakan esyazılmış dört satırlık manzume» 113456789 kı erkek dadılar karşılıgı iki söz. (çoğul). 7 YUKARIDAN AŞAĞIYA: Kristof Ko • 1 Topu sepete sokmağa çahlomb'un keşfet şanlann yapökları maçın konusu tığı tat'anın halve adı. 2 Bir alaturka saz ickından. 8 Yaracısı, bır edat, bır sıfat takısı. pılacak binanın 3 Anadolumuzun bır kasabasıkuçük nümunenın halkından olanlar (çogul). 4 «Ne duruyorsun şu suyun veya OCBM si. 9 Sahip, denızın altına doğru gırme hareinsan cildi, esketi yapsana!» karşılıgı karma kı Mısır tanrılanndan. J Garth Tiffany Jones TIFFANY JONES SOLDAN SAĞA: 1 Yaz mevsıminde yemekler ancak bunun ıçinde saklanırsa ekşımez ve bozulmaz (karma soz). 2 «Duşuk kalıtede ınsan» an lamına ıkı soz. 3 Kavgacıların bırbirlerıne mdırmeğe çalıştıkları (çogul) 4 Gizlı tutulması gereken şeyler (eski usul çoğul). 5 Bır harekete nısbetle daha ıyı ve akıllıca olan otekı hareketi esküer böyle adlandırırlardı (arabcadan alınma osmanlıca bir terım), bır daha tek.rarlanmca parça parça olmuş elbıselerı be • lırtmek ıçın kullanılan bır söz meydana çıkar. 6 Içtığımız çayın ozu, ırmaklarm yaptıklan harekete benzer hareketi yapan 7 Tersi avcı ve jırtıcı bır kuştur. 8 İspanyolların «buyurun, ışte ve bravo!» mânasına kullandıkları bır soz, bır çoğul takısı. BALUSDtLMİS SEKU NASEL HALLEDİLECEK Xukarıdaki rakamlı bnimacada mdecc 4 tane anahtar (ipucu) ve 8 tane sonoç vardıt. Bos kalan 12 karenİM içıne 1 den 9 a kadar uygun birer rakam koyarak ve toplama, çarpma. çıkartma, bolme işaretlerine dikkat ederek soldan sağa ve yukarıdan aşağıya bulmacada gosterilen sonnçlan balumu. Bira2 vaktinizi alıı ama, boş vaktinM bogça geçinnis ohınıımBi IST4NBUL IL RADYOSU Atıl": \e oroeram Sızin ıcın Kucuk koneer İvi aksamlar Senfonik mu7ik Cesıtlı melodiler "ık=am konser Gepclerte beraber Klâ^ık Batı muzıil Cıgan melodılerl Gec konserı Hafıf rmi7ik Dunden Bueunden Gece \arısı ıcın Proeram ve kaoanıs. 1 Kız biğırdt. Mersedes 20 AS' Kadın dalmış, memesmde çocuğu seyrediyordu Evler. zangırdata zangırdata dar yokuştan sokup gıden guzelım bevaz Mersedesi gormedı bıle Puuufff: dedı kız. İşte bır de kaplumbaga gelıyor. şuna bak, şu kulusture! Jçindekıler Ce kuluatur, turşu gıbı herıfler. . Ker yanı oynavan. burnu ezilmis bır Wolks•A.igen ındı yokuştan. Kadın gene oakmadı Kız cumbanın içınde dıkıhverdı ofkelı: Benım bıldığım arapları sevmevenler Amerıkahlardır dedı. Burada belkı alay ıderleı ama, kotuluk >apmazlar hıç olmazâa. Mahalle7 de sara soz eden l a r mı Çocuklara fc ılak asrr.a, or.ls* ba'ka, mahalle pıçlerı ıste .. Ya Amerıkada olsaydın! Orada sınemalar. ntobusler, riukkârlar bıle. hepsı ayrıymıs. öevazların oldusiu jerlere araplar gııemıvor dusun sen! Eabam da dıyor: «Orada \asasa ne yapardı!» dr t or «Orada lınç edıjorlar arapları!» dıyor. Bak spnın kocan Soıunu vanda ke^ıp, \oku«un liR'ina donuve^dı yurunu. Gelen arabavı gorunce omuz sılktı. Koskocaman. kujruklu, eskı model bir sevrole hantal hantal sâllanarak ındi yokuşu. îçmdekı adamlardan biri yılışarak bırşeyler «ovledı yanındakıne kıza bakıp. Havvan! rîıve bağırdı kız, arabanın arkasından. Adamın kendısını gosterip çok avıp b:r lâf »ttıgını sezınlemiştı. Hıç sevmıyorum şu kuyruklulan! dıye mırıldandı. îçındekıler de kuyruklu bunların. Hem modalan çoktan geçti, yol kapamaktan başka bırseje varamıyorlar... Babam dedi, öyle de benzın yıyormuş kı musıbetler... Bak ne dıyordum, senın kocan aslında o kadar kbtü de •>d"ilm&,?. doğrusu! Aç açık bırakmtyor senı, çocıuunu sevıyor. Hem her zaman böyle kaçamaklar yapar o karde^' Kaç kere alıp başmı »ıtmedı m ı ' Sen hâlâ ahsamadın buna... Sarı Kâhya. uzun, genıs, koskocaman gözünın or.unde canlanınca, eğilıp sokağa tiikür •nekten kendını alamadı. Nefret fderdı o adamdar Gene de ne zaman beyaz, Datıska peıdevı çekm gorünce karşısında o garip tıtreme, knr ku> a sevince benzer sıcaklık «arıverırdı her vanını En çok da bu juzden kızardı adama Bır 1e DIS. kendını beğenmış gulüşü var.iır herifın! Penceremn ıçmde atletle bır gerındı mı, pulç, rek kafir.maya koyuldu mu? .. Saçları gıbı sap ü î m d ı herifın goğsundeki kıllar! Hem d» kıvır kıvır' Kadın memedekı çocuktan bajını kaldırıp dal A N K AR A 06 06 07 07 07 07 08 08 08 08 25 30 00 05 30 45 00 05 10 40 BİE. UYIOIP'A Acıhs ve Droeram Gunavdııı Ko"ve haberler Sarkılar ve ovun havaları Haberler ve hava durumu Sabah muzıâı Ankarada buaun Kucuk ılânlar Her telden Sarkılar Hafıf muzık Kısa haberler Arkası vnrın Okul radvosu D Yazıcıoslu'dan turkuler Tuık M dınlevicı ısteklerı Cocuk bahcesı ODeıalardan secmeler Neclâ Eroldan turkuler Kıbrıs saatı Kucuk ılânlar Sarkılar Haberler. Resrnî Gazetede bueun Hafıf muzık Rcklam Dioeramları Cocuk bahcesı Sarkılar Bueun ıcn sectıklerımiz haberler V.da Tufekcıden turkuler Konser saati Ce«ıtli muzık G Akkordan çarkılar Muzık dinlıvelim T Karabuluttan Turkuler Muzık dınlivehm Kısa haberler Ince «az Tarım Reklâm Droeramları Haberler ve hava durumu Kucuk ilânlar O Turenden turkuler Dm ve ahiâk sohbetı Saz eserlen Sevim Deran'dan sarkılar îstekleriniz mikrafonda Uvkudan once 24 saatin olavları Toolum ve sanat Nevın Akkordan turkuler Kucuk konser TBMM saati Sarkılar Haberler ve hava durumu Gece konserı Gece vansına dogru KaDaruı Sabah konsen 09 2 09 35 09 40 10 00 10 40 10 55 11 15 11 30 12 00 12 15 12 25 12 30 13 00 g:n Calgır. baktı Ama bu sefer üç gun oldu! dedi. Gelır gelır sen merak etme. Nesını sever o ıtoğlu ıtın? dıye sordu kendi kendıne. Bıçkının bırı ıste! Babası nile ahbaplık etmezdı onunla Sokakta rastlar=a, joyle bır selam, hepsı o kadar. Babası namuslu adfımdı. Hem (le çalıskan, akıllı.. O koskoca benzın deposunu, garajı çekıp çevırmek kolav mı 7 Patron ne dıyordu? «O benım elim avağım » dıvordu Arabadan motorden oyle ı>ı aniardı ki babası! Sarı kusaklı, hurda bır dolmus ı 'lvordu yokıısu Dudak buktu kız Ba^ını kalriırmış gülerek cumbaya bakan «ofore dılını çıkardı Gelıı uzulme sen dıye. tekrarladı. Na?ıl olsa bakkalı ka^abı veresıye verıvor, ^eo^ı biH"orlar hâlını. Aç açık deeılsın hıç ^lmazsa. Kadın guzel sıyah gozlerinı kocaaan kocaman açp.rak Benım sızlandıgım vok, o vanrtjn. dedı. Merokl» sormaktan da kondını alamadı • Xe demek o lınç sozu' Demın dedınm"' Bın kışi birden saldınp kolunu buriunu kı•ırak blcurürlermı« ın^anı Anid'ı Allahım! dedı kadın Başını goğsüne «arkjtıp memeîine vaormış, bebesıne baktı korkuvla Neyse buncafiız bevaz hiç olmazsa' Dedim ya ";ana, kaderine boyun egpceksin. Linç etmiyorlar burada ınsanları, araplara da iyi davranıyorlar doğrusu Ay aman bıkmıstı bu arap karı«ıidan aHık! Sabahtan aksama kadar sızlanıp dursun. haska IM yok" O sümüklu oğlan memesıne suluk gibi yapısmış... öfkesıni açıklayıverdi: Ağzını açıp bir doğru gülmcını bıtmezsın sen de be!... A ! öyle bır gulerim kı! dedı öburu Kaşlarını kaldırmış, ağzını bu^rnüs sıtemle bakıyordu kıza Kapkara. tatlı bır araptı. Boynu vanakları, ferlemıs. gergın cılâlı parlıyordu pun .sığı^da. Kıvır kıvır kısacık <;aç!arı. mora c'ian ruvuk, etli dudpkları vardı Beheginın reneı irjıktı Sarı kara çelımsı? bır oğlandı Kddınm 'îalın kara kollannın ara'inda nldukca beva? jnunu>ordu Sııalı sırasız meme venvorsun >ğlana! dedi, kız Kucak arsızı yaptın fakırı Mınok ria mıncık' . Sonra da aynı nakarat <Bak hevsz bJ oglan bugün daha beyaz, senın &ibı bevaz, bevaz beyaz' » Aklına vurmuş bevazhk karalık senın vallahı! (Arkası var)