Katalog

SAHİFE İKt 20 Mayıs 1967 CEMHURİYET '*••••••••••••••••••••••' TURİ1M KURU TEDBİRİ YANLIŞT1R Orhan PEKiN Tüksek Mühendis urizm Bakanı Nihad Kürsad, tstanbuldaki basın toplantısmda Turist miktannın çoğaldıği halde döviz gelirlmiıin aksine azaldığını söyleyerek yeni turist kurunun tesbit edileceğinl ve bunun uygulanmasma başlamlacagını açıklamıştır. •••• :::: :::: :::: • ••• •«•• •••• :: :: T Sayın Turizm Vekilinin beyanı, yıllardan beri üzerinde durularak döviz ve pata siyasetimizin yanlış bir yolda yürütüldüğünü açıklaraak üzere yaptığınuz mücadelenin nihayet müsbet bir sekilde anlaşılmaya başladığuıı gösterdiği için memnıiniyet vericidir. Fakat derhal ifade etmek isteriz ki turist dövizi kazanmak için yapılmak istenen ameliye ve çaba gene olumlu bir sonuç vernriyecektir. Çünkii bu dâva hükumetçe almacak para siyaseti nin tüm uygulanmasiyle neticelenebilecek bir dâvadır. kaç türlü kıymeti olamaz. Şimdi de yeni bir turist kuru ihdasiyle devletin, tnristin elindeki dolârı 12 TL.'na satın aldığını farzedelim. Hükumetten 9 TL'dan dolâr alan ithalâtçı, mümessil veya diğer kimseler bu dolârlan dışanya aktanp bir kısmını her gün gazetelerde oknduğumuz haberlerdeki gibi Avrupa pazarlannda bırakır ve aynı pazarlarda Türkiypye gelecek turistlere satılırsa ne olacak? Hukumet 9 TL.'na sattığı aynı dolârı yeni turist kuru ile 12 TL.'na almış olmıyacak mı? Bu takdirde belki bizi sevindirecek olan faıla döviz geliri, aslında devletin yeni bir şekilde soynlmasına yol açmaz mı? ürk parası değeri «erbest bors» değeridir. Bu serbest borsa değeri hükumetçe kabnl edilmelidir, Yani Türk parası ayarlanmalıdır. Zira para dâvamızı turist dövizi, işçi dovizi, ihracat primi gibi ayn ayrı ele alıp muvakkat ve suni tedbirlerle haUedeceğimızi zannettikçe hiçbir olumlu sonuç elde etmemize imkân yoktnr. Bütün dünyamn gördtiğü konvertibl para, sa|lam para gerçeğini görmek gerekir. Boşuna para, itibar, döviı ve vakit kaybediyorur. Bu i?in yolu para ayarı ve serbest borsa sistemidir. ttbalâtçıya ocuz döviz satmak sevdasından vazgeçelim. O takdirde itbal mah pataalılanır sözü yanlıstır. Çünkü bu ucuz döviz ile itbal kurn farkının müstehlike değil aracılar» gittiğini «azete ilâolarından öğrenmiyen kalmamıştır. Üstelik ithalâtçıya 9 TL.'ndan dolâr satmakla ithal mallan pahalılığının, hatti karaborsanın önüne geçilememistir. izi bu batalı yola sokan belki biraz da mSnasız korku ve vehimdir. Sözde Türk parasını korumak endiscsiyle. bir zamandan beri yürüttüliimuı paramızın dış değerini dondurma tedbiri, buna canlı bir örnektir. tkinci Dünya Savaşından sonra piyasa ekonomisinin dünyada yeniden knrnldnğunu, paralann serbest bırakıldığını görüyoruz. Bütün dünya milletlerinin yürüdükleri tek yol budur. Biz bir yanda Ortak Pazara üye olmaya çalışır ve doğrusu yalnız böyle bir çaba içindeymiş gibi kendimizi gösterirken, öbür yandan da para rejimini olduğu gibi tnnhafaza etmekle, vehimler ve korkulanmızdan kurtulamadığımızı ve dünya ekonomisine kansmaktan kendimizi mahrum etme kararında olduğumuzu ortaya koymus bnlnnuyoruz. Korku ve vehimlerden kurtulamıyan insanlar hiçbir zaman basiretli yolu görernezier. Bazı iktisatçılarımız devalüasyon olur korkusuna kapılmışlardır. Devalüasyon olursa ne olur? Cevap veremezler ve verdikleri cevap yanlıştır. Tıllardır devam eden klering, siviç, bedelsiz ithalât, turistik lisanslar, fuar kotalan, tütün takası gibi yollar ile devletimizin ucuz dolârı kimlere yaradı ve yaramakta? Bundan Türkiye ne kazandı? Hiç. Aksine itibannı tüketti. Birkaç gün evvelki Cumhuriyet gazetesinde Fuar Kotası için 100.000 Türk lira»ı rüsvet teklif edilen bir Büyükelçinin, «Hicap duydum, utandım* demesi hangi Türk'8 rencide etmez. I *••• *••• •••• •••• • ••• Surveyor 3 ve ısı değişimine karsı korunma y'ın yüzeyine konmakla kalmayıp bu yuzeyi kazan ve aldığı örneklerin görüntüsünü Dünya'ya gönderen Surveyor3 aracı, muhakkak ki, bilimin yarattığı en ileri âletlerden biridir. Halen «uyknya yatmıs» bulunan Surveyor3, sadece Ay'ın değıl, bir Ay tutulması sırastnda, Venüs ve Dünya'nın da fotoğraflarım çekmıştı. îki saat süren bu fotoğraf çekimi zarhnda, Dunva'nın gölgesinde kalan Ay'ın sıcaklığı, L 98" santıgraddan, 68° santişrada dusmuştu. Yeni bir moda Çağımmn medeniyeti içinde yaşamak iddiasında bulunan bir toplumda Valilerin bir emirle tiyatro yasaklaması diye bir şey olamaz. Valiler hizmet görmek istiyorlarsa, tiyatro perdelerini açmak için ellerinden geleni yaproaya çahsırlar. Halk tiyatroya gider veya gitmez, alkışlar veya alkışlamaz, beğenir veya beğenmez.. Tiyatro sanatında Valilerin, Bakanlann, Başbakanların, Cumhurbaşkanlannın bnyruğuna veya kararına halkın ihtiyacı yoktur. Beğenilmiyen eserin en büyiik cezası salonun bos kalmasıdır. Türkiyede yeni bir moda çıktı şimdi.. Valiler siyasi iktidara sirin görünmek için halkı uyandıran {»iyesleri yasaklamak yolunu tuttular. Devlet hazinesinden beslenen birkaç demeğin vilâyete başvormasiyle tertip yürürlüğe ginnektedir. Besleme demeğin parazitleri : (...) tiyatrosnnun sehrimizde temsiller vereceği»i duydok, oynayacaklan piyes bizim kanımıza dokunuyor; temsile izin verirseniz, ortalıgı yıkar yakar, kırar geçirir, sanatçıları da ufalanz.. diye tehdit savurmaktadırlar. Vali efendi bn soy çapulcnlara : Oturun oturduğunuz yerde! Cumhuriyet yasalanna arkınlık edenleri, serkesliğe özenenleri, bu devletin terbiye edecek kudre<i vardır.. diye cevap vereceği yerde, kendisi de oyunun aktorlüffünü benimsemekte ve tller Kanunu 11 inci maddesine dayanarak tiyatro temsitine yasak koymaktadır. Bu tutumun son Örneğini Trabzon Valisi Akkutln vermiştir. GenAr Tiyatrosunun Trabıonda oynayacağı Nâzım Hikmet'in «Yolcu» adiı piyesini vasaklamıstır. tstanbul ve Ankarada 200'e yakın temsil veren. çesitli Anadoln illerinde defalarea oynanan «Yolen», Trabzonda yasaklanmıstır. Bn konuda yazdıgımız fıkra üstüne bir sürü tnektup aldık. En başta Trabzon gençli|i, Valinin fikir özgürlüğüne ve Anayasaya avkın karannı protesto etmektedir. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fikir Kulübü, Mimarlık Talebe Cemiyeti. tnsaat Talebe Cemiyeti, Gençlik Tiyatro Kulübü «şanat ve fiitir hareketlerinin yasaklanmasına karşı» olduklannı bîldirmislerdir. Gencler diyorlar ki : « Üzüntümüzu artıran husus 553 kisıhk KT.Ü. nde birkaç üyesı bulunan ve bir kulup nıtehğinı taşıyıp ogrencinm tumünü temsil etme hakkına sahip olmıyan talebe derneğinin, oyunun yasaklanması için Emniyet Müdürlüğüne Ve Vilâyete yaptığl müracaatın hiçbir ilgisi olmadığı halde öğrenci cemiyetlerine maledilmesidir.» Atatürk gençliğinden baska soy bir davranıs beklenemezdi zaten.. «Toleu» piyesi Millî Mücadelenin beyecanı içinde millî dnygulan okşıyan bir pivestir. Oyunu görüp ondan sonra karara varmak çerekir. Herhalde Trabzonlu vatandaşlar da tstanbul, Ankara. Adapazan ve nice illerimizdeki tiyatroseverler gibi eseri görselerdi beğeneeeklerdi. Bu konu üstüne aldığım sayısı çok mektup arasında bir tane akordu boznk olanından s5z açmak istiyonım. A. Mustafa Pehlivanojlu adında bir vatandaşımız yazmıs bunu.. Pehlivanoğlu, diyor ki : • Yoldasmız olan Mustafa Suphüen Karadenizin engin dalgalanna batıran imanlı aziz Trabzonlular yaşıyorlar ve ilelebet o nesıl yaştyacaktır. Trabzonlulann sevgisine mazhar olan sayın Valimiz önceden tedbir almasaydı, kırk sene evvelki yoldaşlannızm âkıbetleri tekerrür edecekti. Sayın Valımiz büyük bir hâdiseyi önlemis oldu.> Mustafa Pehlivanoğlu efendi pek siddetli.. Her şeyden önce haber vereyim ki, Mustafa Snphi benim yoldaşım değildir. Fehlivanoglu bizim yazılanmızı izleseydi eörürdü ki, millî bağımsızlığa öncelik veren bir inancın savunmasını vapıyoruz. Biz, VVashington asaklannı da Moskova usaklarından ayırmavız. t s a k h k mesleiinin içindr seçim olmaz; nsaklığı benimsiyenItT buRün VVashington'a y a n n da Moskova'ya hizmete hazır olur Insan millî değerleri satmıya alıstı mı, sonu bavretmez. Trabzonlu Mustafa anlasılan bu gerçekleri iyi bilmivor. Bu gerçekler de tiyatro sanatçısı öldürerek, tiyatro temsili basarak öğrenümez. Ostelik, gayet efendi, terbiyeli ve sanatsever olduğunu bildiğimiz Trabzonlulara da iftira edivor Mustafa efendi.. Biz ivice biliyoraz ki, hiçbir Trab7onln kendi soynndan, kendi milletinden kisilere el kaldırmaz. Hepsi bu memleketln değerli çocuklan olan GenAr sanatçılarının canına kasdetmek bu memlekette neyi cözfimler. kime hangi kahramanlığı bağıslar? Bu soy düşünceler bir Türke yakısmıyacak seylerdir. Cahit Irgat'm kafasını yarmak, Suna Keskin'i saçlarından sürümek, Erol Günaydın'ı tekmelemek. ve de Tuncel Knrtiz'i mustalamak mı vatanseverlik sayılaeaktır? Gercekten millivetçf düyeulara sahip olanlar kendi vatanlarının milli sanatçtlarına kastedecek verde; su anda memlekette kaUUl k t j j j hipwTesind< Ana4|»lu^a fink atan yirmi bin askerinM^hesabnaı sonnava yönelirfer. rekteTr wrtmvftçl olanlar Moskövaya oiaufu' kadar Wasnington'a karsı millî balhmsıslıgın savunmasını yaparlar. Bunu yapmıyanlar ya rerçeklerin bilincine varmanus, ya da uşaklık raertebesinde millî gurnrlarını satmış olanlardır. & • ••• •••• •••• •••• Hazine kaybediyor ürkiyede son onbeş. yıldır iktisadi hatalar yapılmakta bu hatalar sonunda Türk milleti döviı, Türk devleti para kaybetmektedir, bu niçin ve nasıl olur, bizde hükumet 1 dolâr 9 Tl. sı demiştir. Oysa serbest piyasada bir dolâr 12 Tl. dır. Hukumet bu gerçeği kabul etmemekle ne olmuştur? Türk îşçisi ve yabanci memleketlerdeki Doktor, Mühendis glbi para kazanan binlerce Türk vatandaşı ve ihracatçı, Türkiyeye kazandığı dovizi tam olarak getirmemif, Turkiye dövizsiz kalmvş borç aramaya çıkrmş, aldanmış, zarar ctmiş, itibar yitirmiş, ve neticede bugünkü acıklı durum hâsıl olmustur. Bu arada bakılmış ki bu yol yiırümüyor. Döviz hiç gelmiyor. o zaman müsbet netice vereceği zannedllen bir mali tedbir olarak ihracatçıya ver gi iadesi formülüyle prim verllmlştir. (11.409=2.40) Tl. prim verilmiîtir. Bu primler ha zineyi yılda yiiz milyonlarca lira zarar ettirdi ve ettirmektedir. Bütün bu zararlara rağmen dovizin gene kâfi gelmediği anlaşılmıştır. Nitekim dış ti caret 196$ yılında 1208 milyon dolâra ulaşmıs fakat dış ticaret açığımız 1965 e nazaran 119 milyon dolâr artarak ('• 110 artıs) 227 milyon dolâra yükselmistir. emek ki hazinenin bütün bu kayıplanna rağ men dov'a durumumuz düzeknemiş, daha da bozulmuştur Bugün Türkiyenin döviz yokluğu had safhaya grtaıiştir. Hukumet Liberasyon talcplerini karşılı>amaz duruma girmiştir, gene yeni eareler düsünülmcye başlanmıstır. Simdi de turist dö \izlerinin hazineye gelmediği, ancak yeni anlaşıldığı için yukandaki tedbir düşünülmektedir. Derbal soyliyelim ve tekrar edelinı ki bu son çaba boşuna dır. Ve Türk maliyesî yeniden milyonlarca lira zarara sokulacaktır. Faraza turistten 50 milyon do'âr Itazanmak için devlet dolâr başına 3 lira prim vererek zarar ermekle bu yolla da 150 milyon Türk lirası kaybedecektir. Oysa döviz kazanmanın, hazineye zarar ettirmeden de, yolu vardır. O da parayı nyarlamak ve sağlam parayı yaratmaktır. Bu gerçek belki bir gün mernlcketimizde öğrenilecek, fakat ne yazık ki o güne kadar devlet ve milletimizin ka >ıpları telâfi edilemiyecek seviyeye ulaşacaktır. Bl zim bu sağlam para isini ne kadar hafife aldığımızı bir bankanın iktisadi araştırmalar servisi alenen gostermektedir. Araştırmalar müdürlüğünün bir ra porunda 1966 yılında Türk parası değerini korudu deniliyor. Raporun tahlilini yapan bir gazete ise bu raporun 1966 yılında Türkiye ekonomik hayatuıa ışık tuttuğunu, para değerini ve para durumunu an lattığuu resmi ve özel sektörün raporu olumlu kartjiladığını yazmaktadır. Raporda. Türk parası 1966 yılında değerini korudu denmekle serbest borsa değerinin muhafaza edildiği belirtilmektedir. Nitekim paramızın dış değeri bahsinde Türk parasınm 1966 Mlı içindc New Yorkta 1 dolâr = 113». Zürihte l t s Fr. = 2.80, Beymtta 1 Lüb. L. = 3,92, Fıankfurtt» 1 DM = 2.88 olduğu yazüıydı. Şimdi soralım: Sayın banka uzmanları, sizler Türk parası değerinin Devlet tarafından bir dolâr = 9 TL. ve bir DM = 2.25 TL. olarak tesbit edildiğini bümiyor musunuz? Bu resmî değerlerin iktisaden hiçbir şey ifade etmediğini, asıl iktisadi havata tesir eden degerin serbest borsa değeri olduğunu, serbest borsa değeriyle restnî değer arasındaki farkın, devletten çıkan kayıplar, Hazinenin zararları olduğunu bıliyo' musunuz? Bu farkın milletin ve hükumetin kaybı, kaçakçının kazanct olduğunu biliyor iseniz bir yandan Türk parası değerini korudu derken öte yandan farkın devam ettiğini rakamlarla gösterir ve nasıl memnun olabilirsiniz. ugün bükumet elindeki dolârı ithalâtçıya 9 TL.'na satmaktadır. tşte bütün bata bu noktadan baslar. Bir malın 9 liraya satılıp tekrar 11,40 TL.'na alındığı nerede görülmüstür. Bir mal satıeısı aynı mala çesitli fiatlar koyarsa o satıcıya itibar kalır mı? Dolânn da bizdeki gibi bir T Dayanıklı •••• •••* •*•• ••• ilii SLRVtiüR ARACI Vukardaki şema, Surveyor3 aracının Ay yüzeyindeki örnekler alacak olan çalışmasını göstermektedir. Kazma ve kaldırraa kolları, fırlatılısta kapalı olarak bulunmakta ve Ay yüzeyine yumuşak iniş yapıldıktan sonra verilen komut üzerine açılıp çclışmaya bazır olmaktadır. •••• Ay yüzeyînin a s m ısı tarklarına karsı, Surveyor3'ün nasıl dayandığı sonısuna, aracın içindeki hassas elektronik sistemlerinin, ısı farklanna karsı izole edilmis tabakaların arasında hazırlanmıs yuvalarına yerlestirerek çalışmasının sağlandığı cevabı verilebilir. Kamera ise, yine izole edilmis bir yuva içinde muhafaza edilmektedir. Surveyor'un güneş panolan da, günes ışınlanna karsı aracın makine aksamını korumaktadır. Hassas televizyon vericilerlnîn bulunduğu bölme, ve şarjı yapılabilen bataryalar, azami ısı derecesinin daha altında v e 75 tabaka alüminyumlaştınlmış plâstikten yapılan ve izole edümiş bir battaniye örtüsünun altındaki özel bir yuvada muhafaza edilmektedir. Bn iki yarduncı madde birlikte olarak ısıyi dflsürmekte knlianılmaktadır. Aynı zamanda yuvalann tepesi cam aynalarla kaplı olup fazla ısıyı geri çevirmekte ve âdeta radyatör şeklinde kullanılmaktadır. l'zayıp kısalabilen mekanik kaıma kolları boyah v e cilâlı kısımlar gibi daha az hassas cihazlar ise, ısıyı geri çevirme görevi yapmaktadır. Üç ayakh bir sekilde yapılmıs olan araç, yeryüzünde veya Ay yüzeyinde her türlü hava sartlarına karşı mnkavimdir. B •: r •• •••• :::: :::: :::: n ::5: :::: • • • « • ••• •'İC \ Hükumete düşen ödev devalüasyonu, dış ticaret ıslahatını yapmadan para ayanna gidildiği. hakikî serbest borsa kurunun kabul edilmediği için yanm kalmıstır, iyi netice vermemiştir. Onbeş yıldır belki korkn, belki bilgisizlikten hiçbir hükumetin cesaretle girişemediği dıs ticaret ıslahatı ve para ayarlanması işi halledilirse vatanın iktisadi kurtuluşu gerçekleştirilmis olur. Bu yapılmaz ise Türk vatanının borçlanması, yıpranması, maddi kayıpları sürüp gidecek, hatanın sonuçlarından olan issizlik daha da artacaktır. 1958 SURVEYOR ARACININ ÇALISMA SİSTEMİ Surveyor3 aracı, Cape Kennedy, Florida'ya gönderilmeden evvel, Pasadena, California'daki Jet Fervane L&boratuvarlannda Ay yer örgütüne benzer bir zemin üzerinde çalıstırılırken görülmektedir. Taşıyıcı kol, Ay yüzeyinde zemini kazıyacak ve kaldırdığı örnekleri kameraya yaklastırarak televizyon fotpğraflarının alınmasını ve »onradan yeryüzünde incelenmesini sağlayacaktır. G B azetelerde, radyoda çesitli konnlar tartışılmakta, fakat para dâvasında susulmaktadır. Niçin? Oysa bu dâva, Türkiyenin yol, petrol, orman gibi tüm dâvalarımn hepsinden önemlidir ve hepsini kapsar. Belki yılda 400 500 milyon TL. ile ormanlanmızı knrtarabiliriz. Fakat bu parayı ancak para dâvamıza e|ilirsek bnlabiliriz. Sayın Turizm Bakanı Nibad Kürşad'ın turist dövizi hususunda yapmak istediği hamle cesaretli bir tesebbüs olmak bakımından sayanı takdirdir. Ama Sayın Turizm Bakanı yalnız başına ve tek yanlı olarak bu dâvayı halledemez. Bu bir hukumet dâvasıdır. Ve tümüyle hükumet olarak dâvaya eğilmeyinee asla bir netice alınmıyacaktır. t LÂ N TÜRKİYE SEKFR FABRİKALARI A.Ş, DENEL MÜDÜRLÜGÜNDEN: Nisaiye Mütehassısı Alınacak Turbal Şeker Fabrikasmda çalıştrrilmaV üzere bir Nisaiye Mütehassısı altnacaktır. İlgililere, 7244 sayılı kanuna göre emekli aylığının azamî üç üst derecesine kadar aylık ücret iîe 263 savılı kanuna göre % 35 zam ve senede 2 aylık tutarında ikramiye verilir. Aynca, 708 sayılı kanuna gbre TL. 900. tizminat ödenir. İsteklilerin lüzumlu belgelerle ve kisa hâl tercümelerî ile birlikte (Ankara Mithatpaşa ccddesi No: 14) deki Türkiye Şeker Fabrikalan A.Ş. Genel Müdürlüğüne müracaat etmeleri duyurulur. (Basın 16010 A. 5314/5688) ERCAN ile RAVLT AKDA Nljanlandılar. tstanbul 19 Mayıs 1967 Curohurıyet 5108 •••••••••••••••••••••••••••••••»••••••••••••••••••••••»•••••••••a !«•• Mevlidi Şerif SevgUl annemlz muteveffa Hedıye Hammefendınin bırîcık kı%\, sevgîlı kardeçimiz ve egim BİLGE ELAM YAMANTÜRK'ün vefatının on bınnci yıldonumü munascbetıyle, 215,1967 Pazar gunu Kadıkoy Osmanağa camil şerifinde öğle namazım muteakıp azız ruhuna ithal edilraek uzere Kur'anı Kerim ve Mevlldl Şerıt okunacakttr. Dost, akraba ve dın kardeşlerimizi davet ederiz. Kardejleri ve ejl Cıunhur^yet 5698 fldana Tütün Fabrikası Müdürlüğünden 1 Karataş İsçi Dınlendırme kampımız elektrık ıhtiyacı için 2025 HP. gücünde bir adet komple elektrojen grupu Doner Sermaye Tal. 4/b. maddesi uyarınca teklif almak suretiyle satın ahnacaktır. 2 îlgıli şartname hergun rnesaı saatlen ıçinde An kara ve tstanbul Tekel Başmudürlüklerıyle Fabrikamız Saymanhğmda görülebilir. 3 Teklif mektuplarımn 29.5.196? Pazartesi günü saat 10.00 a kadar Fabrika satın alma komisyonuna verilmesı ve 2000. liralık geçicı temı natın veznemize yatırılması şarttır. A ETİ BAN K GAZİANTEP ŞUBESİ 22 Mayıs Pazartesi Günü HİZMETE GiRiYOR I TAM 65.000 LİRALIK l.E.O. Ankara Kolejinden Şahane arsalar imar durumları mevcut aynca Dahçelı teL " ' ' Tiv«t,,ı Karsısı No: 8 TARABYADA SAIIUK ÖZEL ÇEKiLiŞ ETİBANK GAZİANTEP%OBESİNİN ACILISINA