Katalog

SAHİFE DÖRT \ CUMHURİYET 26 « Devrim Halk» ilişkisine dahafazla eğîlmek lâzımdır KUBiLAY NEDEN UNUTULDU ?... n nndan Stıceki dört yazrmızda ™ Menemen'deki irtica olavıııın cerevanını, olayın arkasındaki nedenleri ve halkın ola>a katılma oranını ele almıstık. Ozetlefsek; îstanbul'dakı bır Nakşıbendı şeyhı tarafından «doldnrulan» murtecıler grupu, 23 Aralık 1930 gvnu Menemen ı bası\or ve «şeriqt isterfik» avazelenyle, kendılennı durdurmak ıstıyen Kubılây adındakı genç bır yedek subayın başını kesıyorlardı. Askerın işe mudahalesı ıle bastırılan hareket anında uç kışı oldurulmustur. Sonrakı Sıkıyonetım Mahkemesi kararıvla da otuz kışı idama mahkum olacaktır. Fakat ışin ilgı çeken taraîı, Cumhurıyet duzeniyle bırhkte gelen devrimler» kârsı %oneltılen bu tecavuze, kandınlmış, vatandaşların destek elmalandır. muştur. Başta Ataturk olmak uzere zamanın tek partısı, CHP liderlennın hemen hepsı, olayla ılgıh demeçler vermışler, hayatım devrımler uğruna kavbetmekten çekınmıyen Kubılâ. ı bır raesale halıne getırmışlerdır Meselâ Atatürk, 27 Aralık 1930'da Orduya gönderdığı bır mesajinda «Büyük ordnnan kahraman genç zabiti ve Cumhurıv etin mefknreei muallım he>etinin kıvmetli uzvu Kubilây Bey, temiz kam ile Cumhuriyetin hayatiyetinl tazelemiş ve knvvetlendirmiş olacaktır» demektedır. Gençlik, olaylar uzerine bildırıler yayınlamış, yurdun dort bır bucağındakı mekteDİerde Kubılây torenlen yapılırken bazılarırın adı da «Kubilây Oknla» olarak değiştirilmi?tlr. Fakat M«nemen ayaklanma«nın ve dolayısiyle devrımlerın halkla olan ihşkısi üzenne gerçekçı bir eğılme olmuştur demek de guçtur. Bunun sebebı belki de, Turkıye Cumhunyetı'nıg tasıdığı devnmlenn ıtöke ınen bır felsefe «.üzgecınden geçırılmış olmaM«ıdır . *** eselâ Menemen olayında caa v«ren devrim şehitlermi ele alalım. Bunlardan birıncisi KubilSy'dır. Fakat Kubilây'dan başka, askerl kuvvetler henuz l?e müdahale etmi?ken mürtecü«re ate» açao ve lonunda mürteciler tarafından vurulan iki devrim jehidi daha •ardır: Bekçl Hasan ve Bekçı Veiki Cumhuriyet, kadrosu içınden çıkan öğretmen ve yedek subay Kubilây'a egilmi?, bu ikı kurbanı unutmu?tur. Bunun sebebi, bıraz evvel de sbyledığımız gıbı, «devrim halk» ılıskısınm kurulamamı? olmasıdır. rek groplan, öğretmenler, öğrenrf ler, subaylar ve diğer a>dııı.lar Cumhuriyetin ust >apısını meydana getirmışlerdir. .Halk» adı verilen geride kalan kitle ile munase betler ise. açıkçası sadece «bir arada yaşama» şefclinde gelişmiştir. Bu yıizden de demokrasi der.emeleri. de\rimlere yonelmiş partilerin ortaya çıkmasına ve bunları halkın desteklemesine stbep olmuştur. Fakat Cumhunyetçıler kadrolarındaa çıkan Kubılây'ı da, ılk yıllann heyecanına oranla hiç olmazsa bır sevıyede kalması gereken bır ilgı ıle anmamışlardır. Olay o derece unutulmuştur kl, bu gun kıtapçılarda satılan dört ansıklopedı, Kubılây'ın ölum tanhmı ve dolayısıyte Menemen olaylannm cerevan gunünü 23 Aralık değil de 26 Ocak olarak venrler. Bu hatanm bır sonucu olarak tstanbulda Levent'te bulunan şehit Kubılây îlkokulunun kapısındakı levhada, aynı yanlış tarihin yer Mehmet BARLAS" M ' kilerini ele alırken, devrimler ve özellikle lâisizm taakkında bir sonaca vannıya çalışacağız. ı * # * enemen'deki irtica olayı, vukubulduğu 1930 yılı va cnu ızhyen bır kaç yıl ıçınde, devlet yonetımınde rol alan ıdarecıler ve Cumhurıyet neslı Nakşibendi geyhi Esat'ın halifeler halife^i» ünvanınt arasında buyuk ınfıale sebep ol men ayaklanmasının en onde gelen soramlularmdandır. B a giinkü «an yaamızda, olayın ynrt çapındaki tep aldıgını görurüz. *** evrımlerın. g°rek yurt gerçeklerıyle. gerekse dünyadakı dığer benzer devnmlerl» bılımsel açıdaa karşılaştınlıp ıncelenmelennın zamanı herhalde gelmıştır. Bu ış tamamlandığı gün herhalde bazı sorular cevaplandırılmış olacak ve îslâmiyetın Türk toplumunun alt yapısı üzenndekı etkısı böylece anlasılacaktır. Batı'da toplamlar, ekonomik yapılanodaki detisimle yeni biçfmlere rirerken, Tnrk toplnmunnn «Osmanlılık» denilen de|tsmez bir safbada kalısının nedenleri anlasılacaktir. *** azımın, irtica olaylannı Menemen'den 36 vıl sonra da fSrmüs olmanın üzüntüsü içinde bitirirken, devrim şehitleri Knbilây, Şevki ve Vefki'yi nygılarla uuyornz. D Y SON M verdlği, Las Ibrahim, dtvan onfinde.. Laz îbrahim, Mene *** Cumhnriyet, bir nesle, bir kadroya emanet ediImHtir. Ban raes^ ^ >^. ~ < Halk kitleleri, bir hatibin olayı telin eden konufmasuu dmliyot. Yazımızm hazırlanmasında, 1930 v e 1931 yılı Cumhuriyet kolleksiyonlanndan başka, Sayın. Çetin özek'in «Türkiye'de Gerici Akımlar», Sayın E. Behnan Şapolyo'nun «Tarikatlar Tarihı», Sayın C. Saraçoğlu'nun «Kubilây Olayı» ve Sayın Celâl Kırhan*ın «öğretmen Kubilây» kitap v e çalışmalan yardımcı olmuştur. (M. Barlas). Dişf Bond İSTANBUL 06 25 0620 06 45 06 50 07 00 07/10 07J0 07 45 07.50 08 00 08 20 08 40 09 00 0910 09 30 (19 45 09 50 09 55 W 00 10 15 1(125 10 40 11 00 11 05 11 40 1155 12 10 12 15 12 30 13.00 1" 20 13 30 14 00 13 16 lb 16 16 16 16 16 17 17 17 19 19 19 20 20 20 20 21 21 21 21 22 22 23 23 24 55 no 35 38 46 47 50 55 20 35 50 00 40 55 (10 15 35 55 00 20 ."5 4(1 00 dî 0(1 30 00 Acıhs. t>roer»n» Turkuler secidi (1> Konusma Turkuler (ecldi (J> Kove haberler Sabah melodilerl Haberler ve hava durumiı Istanbulda b u ı u n Studyo G den Haiıt muzik Radyo H. mOzık orkeıtr»n Keman soloları Gunumuz Sonmlarımıı Istanbulun s*al Cocuk bahcesi Bu halta unıtemlı Bir sev unutmadınıl vaT Cocuk korosu Muzak kutusu Ka4ın v e cevre&l M Kenancıdan sarkıUr Arkası rarın Kısa haberler Sabah konseri Caz sarkıcıları Pivanoda melodiler Kucuk ılânlar 4 ses. 4 sazdan ttırkuler S Dızer. S Gursesten sark) Haberler R. G. de bueu» Stüdvo G den Reklâm crouramlarj Kacanıs . A c ı l ı s . DroKrarn Eğıtıın c r o e r a m l a n S a z eserlerı Kur'anı K e r l m Iftar v a k t ı Saz eserleri K ı s a haberler K a r m a f a s ı l tooiuIuStı R a d v o d a n s orkestraları Sahın G u l t e k m d e n turkuler Reldam Droıtramları Haberler \ e h a v a d u r u m u S t u d v o G'den K u c u k Ilânlar G. G u v e n l l d e n s a r k ı l a r U n u t u l m s v a n sesler Turk muzıâıni t a n ı v a l t t n 24 saatın o l a v l a r ı . K. ılânlar Sanat dunvamız Sevdıklennizle beraber Kucuk ilanlar Tıvatro Okulu Reklâra DroHramlan Haberler v e h a v a d u r u m u Konser v a n k ı l ı n Barok muzık Kaoanıs ÎL RADYOSD •*• 123*456789 ] SOLD\xN SAĞA: 1 Üç yuz yıl îngılız idaresnıde kaldıktan sonra bağımsızlığına kavuşan Karayip denizindekl bır ada, 2 Yenilgeve ugrayıp kaçarken adamlannın bir bısmını da canlı olarak düşman eltae duşmesine sebep olan (ıki sdz). 3 Tersi Ankara çevresınde bır kasabarnızdır, çevrıllrjce kılıselerde kullanılan musıkı âletlerinden olur. 4 Osmanlı tarihinde büyük bir deniz savaşının vapıldığı belirtilen yer. 5 Sual eden. 6 Bır çeşıt Hınd bukümdannın dörtte ikJsi, çevrilince «araç tedarik et!» karşıhğı karma bir emır olıır. 7 «Bu uraduğunu değ'l bulduğunu yer» dıye bır atalar sozU vardır. 8 «Ele geçir» mânasına bır çekim, bazı suçluiar bundan laydalanarak cezaevınden çıktılar ama yıne suç yapmaktan çekınmiyorlar. 9 Bir çeşıt tngillz pastası, hayvanlann su iç melereine mahsus yer. vanlardan birl belirir 6 Bir eYUKARIDAN AŞAĞITA: dat, şahsa aıt tşlere esldden oöy1 Hepsinin boyu birbirine le denılirdt 7 ujTaıyan insan üyelerl (btr sayı 123456799 Sılâhlı toıvve bir söz). 2 «Bir yere takıp vetlerdeki en bü sallandınr» manasına bir çekıın, yuk rütbeyi kakuçuk sosyal topluluklardan. 'i zanmış dunrroTersi cgbzle batop zevk alma» :şi dâkj triştnin undır, seyrek değıl 4 Olagacüsvanı. 8 Kış tu i ş yapmış olanlar lçln kullanıbahcesi, nota. 9 lan sözler (ooğul 5 Karada ve Cep defteriya denızde bayvan tutma veya •e y&zılroış *cısa vurma işi, çevnlınce keduün boy DOnkfl balraacsniD k ı s a satirlar. ( ç o nuna çıngırak takmak istiyen oay halledUlBİs «ekll g u l ) . sl M l DÜNKtî BÜUMACANIN HALLEDILMIŞ 5EKJLJ NAS1L HALLEDİLECEK? Tukandaki rakamlı bulmacada sadece 6 tane anahtar (ipucu) ve 6 tane sonuç vardır Bos olan 12 karenin içine 1 den 9 a kadar uygun birer rakam koyarak ve 'oplaına. çarpma, çıkartma. bolme ışaretlenne dikkat 1erek soldan sağa ve yukarıdan aşağıja bulmacada gosterilen sonuçlan bulunuz. Biraı vaktinızi alır ama, bos vaktimzj ho^ça ge nı$ olursunuz. VVİIIİam FAULKNER ŞfeVaİHlet 6TOM 16 « General Pershing sizlen gonişmek isüyor Ebet... Hayhay.» Galligan ddndü, kapıyı açtı. « Buyur aga » Lovve, ıçınden ona kızarak, içerı gırerken, onun goz kırpışıru gormemezlıkten geldı. Kadın yatağında oturuyordu, dızlerının uzermde kahvaltı tepsısı. Giyınık değıldL Lowe. kıbarlık gosterdı, başını obur yana çevırdı ama, kadın tatlı bır sesle: «Merhaba, Assubay» dedı «Hava nasıl bugun?» Bir sandalye gösterdi. Lowe sandalyeyı yatağıo yanına çekti, bır yar.dan da davranışmı goze çarptıracak biçımde bakmaya çalışıjordu. Kadın ona şöyle bır goz attı, tatlılıkla. Kahve ıkram etti. Lowe aç karnuıa içtiğı vıskıden cesaret almıştı. Şimdi bırden bıre karnının acıktığını hıssetti Fincam aldı. Geç kalmış bir incelikle: «Günaydın» dedi, ondokuzundan daha buyuk gorünmeje çalısarak. (On dokuz yaşmdakiler neden sankı yaşlanndan utanırlar?) Smirienmış. kadının çıplak omuzlarını gıttıkçe ar*an bır pervas'zlıkla se>rederek, acaba ayaklannda çorap var mı' dıyerek de merak ederek cesa ret toplama\a çalışırken, içınden: «Kar<:ısında sanki çocuk varmıs gibı davranıyor» dıyordu Içen gırerken niye bir ^ey soylemedım sanki'' Şoyle rahat. senlibenli bir sev"» Bakm, sızi daha gdrür gdrmez, size karşı duyduğım sevgı sey gıbıydî . şey gıbi .. sıze karşı duyduğum sevgi Öf, dün gece o kadar cok içmeseydim sovlevebılirdim size karsı duyduğum sevgi, sevgim sev gıbi, sevgı. » Derken, bir de baktı goz lerini kadının ko'"arına dikmıs kadın kollannı kımıldatıp da gecelığınin kolları açılınca. Bir yandan da «Evet» dno>du, savas bıtti dıye seviniyormuş, kırkyedi saat uçus vapmış. iki hafta daha kalsayrrış kanat alacakmış, annesi San Francisco'da onu bekliyormuş. îçmden de, öfkeyle' «Karsısında sanki çocuk \farmış gıbi davranıvor» diyordu omuzları açılıp da memelerinin birleçtıfi nokta gönıniınce « Saçınız ne kara'> dedı. Kadm «Ne zaman gidiyorsun memlekete. Lo\\ e> diye sordu. « Bilmem. Niye gidecekmişim memlekete? ö n ce yurdu şöyle bir pözden geçireyim diyorum ben » « Ama, annen?» Bn. Powers bunu sorarken ona şöyle bir £Öz attı. Assubay Lowe boj verir gibl bir tavırla: «Aman, canım» dedi, €Kadınlan billrsiniz .. hep merak ederler.» « Lowe! Neler biliyorsun sen' Kadınlan biliyorsun demek ha"" Sen evli değilsin, değıl mi"» Lowe dilbilgısi kurallarına aykın konuşmava çalışarak: Ben evlı 0 » dedi «Ben evli? Değılim, bil difiniz gibi. Sonra, hiç gereği olmıyan sert bir tavırla: «Bır suru sevgılım \ar ama. nıçin evli olayırn'>> dıve boburlendı. «Nıye evli sandınız beni?» d.je sordu. « A. bılTiem. Oy le . o>te olgun gorunuyorsun ki, anladın mı"'» < Ha, uçmadan Su ıçerıdekıne de baksanıza » « Ondan mı? Sende bır şey gozume çarpmıstl ya .. Kahraman da ılân edılırdın Aiamanlarlan karşılaşsaydın. oy!e değıl rnr« Dehkanlı ona şoyle bır bakta, dayak jemış köpek gıbı O eskı uzuntulu halı gene uzerıne gelmıştı. Kadm bırdenbıre gelen b^r içtenlık e «Kus'ira bakma» dedi «Duşunemedım. Elbette olurdun Her neyse. kabahat senın değıl Elınden gelenı >aptın sen bıhyonım » Lowe: «Of, Allahaşkna^ dedı. ağırına gıtmıj gıbı, «sız kadın'ar ne ı«tı>orsunuz bızden'1 Cephedekı her hangi bır havacı gıbıydun ben de, uçayım, uçmıyayım » Somurtmus, kad nın bakısları karşismda, öyle, oturuyordu. Bırdenbıre ajağa kalktı. « Sey, sızin adınız ne?» • Margaret» dedı kadın Lowe yatağa, onun otuıduğu yere dojru sokuldu. Margaret Pouers: «Biraz daha kahve'» dıyerek, ona set çektı •Kahvenı unuttun Sur'da masanın üstünde.» Lowe, kendi de farkmda olmadan, donmuş, fîn canı alraış, hıç de ıcmek ıstemedığı kahveyı ıçıyordu Kuçük duşmuştu, toy oldusu ıçın de bundan dolayı kızıyordu. tçinden: «Ben sana gostennm» dedı, gene çılgın bir öfke içuıe daldı «Hepsinin canı cehenneme'» ^ Margaret Powe>s: «Danlttım senı değıl mi?» diye sordu «Ama, Lowe, hiç keyfım yok, sen ise benlen sevişmek istiyordun.» Lowe, Ozgün, somurtuk bir tavırla: «Nıj'e öyle duşünüyorsunuz?» diye sordu. « A. bilmem. Yalnız, kadmlar anlarlar bunu. Ben ise sevijmek istemiyorum. Galligan denedı bunu.» « Galligan m ı ' Gebertirim ben onu cantmzı sıktıysa'» « Yo, yo, danlmadım ona, sana da danlmadığım gibi. Koltuklarım kabardı Peki ama, sen niye sevişmek istedin benlen? Daha bura>a gelmeden önce düşündün sen bunu, öyle değil mı0» Lowe toyca anlattı: « Trende sizi daha ilk gördüğümde düşündüm ben bunu. Sizi daha görür gdrmez, işte tam benim istediğim kadm, dedim. Söylesenize bana, kanatlan var, yara izi var diye onu benden çok beyenmlyorsunuz, öyle değil mi?» Kadm: «A, vok öyle bir şey. elbette» dedi Bir 5n, kafasından bir şeyler geçirir girji, ona öyle bak» tı. Sonra: «Bay Galligan diyor ki ölecekmiî o» dedi. Lowe: «ölecek miymiş?» dedi «ölecek miymiş". Bu adam onu nasıl da şaskınlıktan şaşkınlığa u{ ratıyordu' Kanatları olması, yara izi olması yetmi yormuş gıbı, jımdi de, olecekmiş! ISTANBTJL konu veresim: AYHAN BAŞOĞLU KIZIL KUIE 16 55 17 (lf) 17 3(1 18 00 18 30 19 00 1910 20 15 2100 21 15 21 45 22 00 23 00 23 30 24 00 0015 0(1 30 01 00 Acılıs v e oroeram Sızın icin Kucuk konser Ivı aksamlar Senfonlk muzlk Cesitll melodıler Aksam konseri Beraber secelım 4 ruzeârın «etırdlH ezaller Sonat saaH Almanvadan melodlleı Gece konseri Caz saatl Sevilen sarkılar Pnano sololan Taneo ve oasodoblelet Hafıf muzık Proeram v« kaoanıı ANKARA Acılıs. Droaram Kove haberler Sevım Deran'dan sarkılar Haberler ve hava durumu Sabah muzıSi Ankarada bugun. K. ilanlar ı Her telden Alı Ekber Cicek'ten türküler Gunümuz Sorunlarımız Sabah konseri Kısa haberler. K. ilanlar Arkaaı \arın Eeıtım radvosu (1) Melodlden melodiy» " ı Cocuk bahcesi Konser saati Oile muzieı K;brıs saati I Beraber solo sarkılar Haberler R G burun Plâklar arasında Rekiim Droeramları Cocuk bahcesi Guneri Tecer*den sarkılar Bueun icin sectıklerımız Kısa haberler. K llânlar Efctım radvosu (111 Hafıf muzik N Dadalosrlu'dan tu'kület Iftar Droeramı Saz eserleri Kısa haberler. K. ilanlar Yurttan sesler Blrlikta düsünellm Reklftm Droeramlan Haberler v e hava durumu M Gecevatmazdan türküler Uvkudan once M. Ersesten sarkılar OnlO solıstler ü orkestralar 24 saatın olavları Anadılimiz Türküler Haflf müzik T S ^ f M saatl Hafif muzilc Hacer Bulusten tBrkuler Haberler v e hava durumu , , Oı>era albümünden * Gece varısma doSru Prorram ve 1B45 21100 20 05 20 25 2100 2105 2135 2150 22 05 22 25 22 30 22.45 23 00 23 45 24 or