Katalog

SAHÎFE DÖRT CTJMHLKİYET 24 ARALIK ^966 8 inci yüzyılda Buhara'da doğan tarikat 20 nci yüzyılda öldü fk; fakat liberaldlr. Bu fcurulusta lâık • lıberal parti, sonraları taraftarlannca bir reaksiyon bavragı haline geleeek ve kendl liderleri tarafmdan kapatılacaktır. 1930 lann Tıırkıyesı, buhranların Turkıyesıdir de 1926 tzmır suikastine bakan 15 idam karar ı îstiklftt Mahkemeleri 1927 de îagvedilmıştir Ancak 1928 29 yıllan bütün bu ?elismelere rağmen boş geçmiyecek; «tslâm dinini loır tarmak için» Bursada kurulan k o mıtelerin çıkardığı olavlar iİ2<>nne aynı şehir mahkemeleri 19?9 da dokuz idam karan verecektr. *** jUVenemene kadar dayanan ve onu takip eden bütün gerırı olaylann ortak niteliği, daha do<i rusu bunlarm manız kaldığı mıı.ı melenin cinsî «ceza» dır. Çok par tıli rejime kadar, Millet Meclisinden tek bir seg çıkıp da miırteciyi kornmak cesaretini gosterememiştir. Türkiye kapılanrı düşünce akımlanna sonuna kadar açmış değıldir; fakat o giınlerde hiç olmazsa içerideki «asın cen yanların» at oynatmasına da ız<n verilmemiştir. Buna teşebbüs edenler ise gerekli bir insafsızlıkla cezalandınlmışlar; çok partili rejime kadar goz açmak için fırsatsız bırakılmışlardır. «** 1 0 0 A yılı 23 Aralıgında W t f V Menemende patlıyan gerıcı ayaklanmasının hazııla yıcıları olan Nakşibendılere geleiulırız artık... Fakat daiıa önce Nakşibendi tarikatinin nıtelığıne kısaca bakmamız faydalı olacaktır Bir Sünnî tarikati olan Nakşıhendîliği, 718 • 791 yıllan arasında Buharada yaşıyan Şeyb Bahaeddin Kafcşibend kurmuştur. Bı çıme bağlı merasımler, tesbihler \e çeşıtlı anlarrüara çekılebılpn bulutlu dıyaloğlar, Nakşıbendılık te de, dıger tarikatlerde de olduğu gıbi bol mıktarda mevcuttur Nakşıbendılık, Şe>h Bahaeddinuı ölumünden sonra halifelersıce devam etünldi ve 14 şuoesı ile başhca nufuz sahası olarak A nadoluyu seçerek gelıştı. 8 ıncı yuzyıldan 20 nci yuzyıla, Nakşıbfn dılığın Turkiyeye getırdıği ıkı sey vardır Şeyh Said ve Menemerj ayaklanmaları... Bırıncıyi, konumuzun dışında olduğu ıçın bırakı yoruz ve Menemen ayaklanması ıle Nakşıbendılık üışkısıne geçıyo ruz. *** III aassup derecesinde dindar olan ve bütün vakitlerinı ibadete »yırdıklan söylenen Nakşibendilerin son Şeyhi E sad, 1930 larda Turkiyede yaşamaktadır ve söylenilenlerin aksine sadece ibadetle değü. siyasetle de ağraşmaktadır. Erenköyünde (Istanbul) Şeva Paşa köşkünde oturan Şeyb E sad'm çevresınde; oglu, yanı «Şeyhzade» Mehmet Ali ıle Mene men Askert Hastahanesi sabık ımamı Laz tbrahım Hoca vardır Laz îbrahım Hocayı, Seyhi tarlki tine «Halifeler halifesi» Unvanıvlş takdim etmış ve onu tarikati genışletmekle gorevlendirmıştlr. #** Laz brahim, becerikli bir «pnv pagandist» tır . Devletten maaş alıp, Menemen Hastahanesmde imamlık yaparken, propaganda gö revine başanyla ginşmış ve epey taraftar toplaraıştır. tmamlıktan aynldıktan sonra ise Manisavı merkez ..lıp. cıvar kövlere tarikatinin Ttrlesmesi icin calısmava ba$laraı$tir Ban kövlere carnile» vaotırmış, mpselS Hororlu kovünün v&zde 80 ini Naksibendilifr sokmnstur. An rak faallvet sadcce Maniia tnıır lan icinde kalmamakta civar şehirlrrden de avartılan saf invmiar. Laz thrahfrn larafınrtan i»fpt cdilmektedir. TarikatP pirenlpre mtlkâfat olarak Laz tbmhim î<; tanbu'a eidio 8e\h Esadı görme izni vermekredir *** JUt pnemen olavindan üç %v " * dnce, Laz t brahim, Manisaya gelecek ve sonradan dordü de asılacak olan d£rt mürid ile bir toplantı yapacak tır. Bu. arakUnmaja kadar ardı ardına yapılacak toplantılar dan ilkı olmuştur. Daha son rakj toplantı'ardan bırınde • !• se, Şeyh Esad'la goruşebilon mundlerden Hafız Ahmet, Ku bilavı alçakça katledecek olın «Mebdi» Ginth Mehmedı, Meh dılık ımtıhanına çekecektir Bu geri kafalı, karanlık ve bir toplumu ılen gotürmekte hiç bir ışe yaramıyacak cemiyet safralarınm âyınlerınde işledıkleri x.o nular sadece dınî degıl sıyasldır de . Iğfal edılen I'oroz koyunde Mehmet BARLAS" Nakşibendi Şeyhi Esat ve müritleri undan önceki iki yazıda, Menemen ayaklaııınasmın cereyan şeklinı, olaya kanşan lan ve ayaklanmanın bastırılmasını dar blr çerçeve içinde incelemiştik. Bugiın, Kubılayın devrira uğruna şehit olrtva sı Ue sonuçlanan ayaklanmanın arkasındaki genif Nakşibendi tarikatinin çalışmalarına eğileceğiz. *** Menemen ayaklanmasmın ypr aldığı 1930 ların Türkiyesi zor bir geçışin içindedır Cumhuriyet yedı yıl önce kurulmuş; fakat «devletin resnü dini İslâmdır» htikmunu taşjyan 1924 Anayasasımn 2 nci maddesi nenuz iki yıl bnre 1928 de kaldınlabümiştir. 2 nci maddeyle birlikte atılan 26 nci madde de mahkemeleri şer'î hukuk uygulamaktan kurtarmıştır Fakat Türkiye bir geçi$ devresindedir. 1928 de ülkeyl lâik yapan Ataturkçü kovvet, 1929 da alış kanlıklann esiri olacak ve bir Islâm kongresine Edip Beyı Türk devletının delegesi olarak gonderecektir. Piyasî dnrum, çok partili r»"*jimln Cumhuriyetteki Ikimi baçarısıı doğnmuna şahit olmu?; 12 Ağustos 1930 ds kurulan Serbest Fırka 15 Kasnnda kapatılnuştır. Parti cumhurlyetçi ve lân Menemen sanjklarımn duruşmısını takip eden gazeted grnpu lan tesblt edllen 30 klşi ıda«Araplarls soltanlar geleeek», «Fes çiyecegte» gibi sloganlann ama mahkum olmuştur. Fakat fızlarda dolaştığı, mahkeme tah70 yaşındakt Şeyh Esad, her kikatmda anlaşılmıştır.. şeyin sorumlusu oldağu balMenemende halkı ayaklanmaya de. bukukan insafından vadâvet eden pericıler «Dın», «AUan» rarlanacak vaşı dolayuiyle t\e uhrevi difer feonular yer ne damdan kurtulacaktır. Fakat «Dâ\ete ıcabet etmiyenlerl « l ı p bu olayla birlikte tarikat sokesecek olan 70 bin kışilik hılâna erdirümiştir fet ordusundan» bahsetmeyı terMenemen olaymın diğer ilgl cıh etmişlerdır çekıci yönu, halkın ayaklanmay* *** katıhş ölçusünü tesbitle olacakŞevb Esad, oğlu Mehmet tır. \\\ ve âletieri Laz tbrahimin elebaşısı olduklan (huk'Jki YARIN: söyleyişle bunların azmettlrdıkleri') ve sırasmda halk k!^ Menemen olayı ve lelerinın de katıldıçı Menemrn halk desteği avaklanmasının hazırlavıcı şart lan banlardı. Olava katıldık DİŞİ Bond MODESTY BLAISE MOCES.TY 8LAJSEIH) OOJMAYA BULMACA CACÜZL...0 PAUA rırj^ Bı VMfDı MlUvON U E A OLÛJOL 06 25 Acılıs. Proeram 06 30 Turkuler Gecıdı (1> 06 45 Konusma 06 50 Turkuler Gecıdı f21 , 07 01 Kose Haberler 07 nö Turk Halk Muzıiı 07 If) Haberler ve Hava durumu (17 45 Istanbul da Bueun 07 5(1 S t t ı d v o G den 08 (10 Hafıi Muzık 08 20 A m o n ı z e e d i l m i s K Da>ca 08 4fl P ı v a n o Soloları (19 0O G u n ü m u z S o r u n l a r ı m ı ı 0S 10 Saoah S<ırkılan 09 30 Cocuk Bahcefl 09 45 Müzlkli Cocuk Ovunları 10 00 Muzık Kutvısu 10 15 Bozkır Ruzsârı m 25 Turkuler Gecidl 10 40 Arkası Yarın 11 00 Kısa Haberler 11 n5 Saba Konserl 1145 Radvo Armoni M ı z ı k a s ı 12 00 B u Hafte dınlıveceklerınız 12 15 O i u n Havaları 32 ">0 Kume Fasıl TODIUIUSU 13 00 Haberler Resnıı Gazeted» 13 20 S t ü d r o G'den 13 30 Reklâmlar Proeramları 13 5(1 G e n c h k Saatı 15 15 Cumartesı Konserı 15 45 Mac Y a v m ı 16 35 S a z Eserleı ı 16 T8 Kur'anı K e n m 16 45 Iftar Vaklı 16 46 S a z Eserlerı 16 55 Yurdun Sesı 17 "ifi Rad>o Dans Orkestrası 17 30 Reklam Proeramları 19 00 Haberler ve Hava dunımu 19 40 Studvo G'den 19 55 Kucuk Ilânlar 20 00 Oran Sener'den Sarkılar 2015 Sızm Sectlklerinlz 2fl ı5 24 Saatın olavları ve Ilânlar 21 00 2 Ovun 4 Konuk 2130 Halk MuziBi Özel Drogramı 22 00 Reklam Proeramları 22 45 Haberler ve Hava durumu 23 00 Genclerle BastMsa 24 00 Kaoanıs ISTANBIL IL RADYOSU 11 55 Acılıs ve Proeram 12 00 Sızın ıcm 12 3(1 Oale K o n s e r i 13 00 Tatıl Melodılerı 14 15 Valsler v e Polkal» 14 30 Caz Dunvası 15 00 Kucuk Konser 15 30 Gencler Icın 16 00 Cumartesı Konser' 17 00 Cav Saatı 17 30 Karısık Sololar 18 30 Sonat Saati 19 00 Cesitli Melodller 19 30 Aksam Konserı 2f) 1D Genclerın Scvdıkleri 21 00 San Soloları 2130 Her Ülkeden Halk Sarkıları 22 00 Hafıf Muzık 22 15 Gece Konserı 23 00 Caz Topluluklan 23 30 Sev ılen Melodıler 24 00 Dıskotekten Secmeler 00 30 Hafıf Muzık 01 00 Proeram ve Kaoanıs i 9 123456789 •an •••a ^B M^ •a^sa UVGUCİUJ&UKİA 4^«av«Mi4fraV*<kı sssso«S»<SSssSSSx; 3S8£§âo$888o$3888S U U ı l ı * SOLDAN SAGA: ,$ 1 «Eskı degerll eserler ve h & * tıralarla dolu çevre» anlarom* ^Ju, *| soz 2 Guıçel sanat, bizıpa «Itın% yaya gelmemıze sebep o'anlârdan <* bırının yarısı 3 Tıbetli dln a*f darru, saglığı lyi durumda. 4 ,| <kol UCUP.U uzat ve işe karış'» ji mânasına karma bır emır, eskı ?e " son Arna\ut Kırall. 5 Tersı reklam ışlenyle uğraşan bır res samımızın adıdır, çevrılınce Kas | tronun dıktatdrlugu altmdaki aK da belırır 6 Kendısıne ber koP nuda ıtımat edilebüır kışı, aıekH tup (Dıvan edebıyatında) 7 ^ Ter«ı Asvada bir goldur, çevriıın% ce bır Musevı erkeğının adı roey dana çıkar 8 Bır toptancı ha sabma sanayi eşyasını vapıp hazırlıyan 9 Merhamet^ız ınsan lann yUreğı böyledır tersı Yu nanistanda bir hmar.dır YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1 Ögrenci olma çağı ve dev JLL • u I resi 2 iki şeyın ortasında boşluk bırakmaya kalkışmama. i «Usta ve marUetli beygırs karşıu ğı iki soz. 4 Bır komşumuzun başkentının halkuıdan. 5 Salon ve odalanmızda yerlere serdığı mizin dortte iklsi. 6 Ramazan da oruç tutanlara ne zaman Iftar edebileceklerinı gostermek ıçın duzenlenmiş cetvel. 7 «Bırıne kışın ısmmasına yarıyacak bır çeşıt araç bağışla!» mânasına karma bır emır. 8 Yemeğı ya kırlardan toplanan bir çeşit ot 1 2 3 4 5 6 7 8 9 (karma söz) 9 t A OIAİFİA z Çevrıllnce 2 İFjEİzU hc E «bazı makınsle&İ.U A f. A B A 3 re elektıık "eA reyanı vermeye • kM'MM L IA yarıyan uhazın ABAİZ * N A N A | \S. S. ustüne Kuş gi» i M A bi oturur» Kar9 I \* şılığı ıkı sozlu blr çekim Dünkü bulmacaaın pılmak üzere ı K haüedılnus ;ekU rıx. DtJNKÜ BULMACANIN HALLEDİLMIŞ ŞEK1J NAS1L HALLEDİLECEK? Yakarıdakı rakamlı bulmactıda sadece 6 tane anahtar (ıpucu) ve 6 tane sonuç vardır Boş oian 12 kareııin ıçıne 1 den 9 a kadar uygun birer rakam koyarak ve 'oplaına çarpma. çıkartma. bölme işaretlerine dikkat lerek soldan saga ve jukarıdan aşağiya bulnıacada gosterilen sonuçlan bulunıız. Biraz vaktinizı alır araa, bo« vaktinizı boşça ge.. miş olursunıu. TIFFANY JONES 14 «E ona para, bır masraf etmek gerpkırse dı>e. Büıyorsun. Bakarsın bir yerde hastalanır • «Vallahı, bır poker ovununda ıre var, ne yok hepsım sıldın supurdun. Harcayacak vakıt de olmadı Parajı dusıineyim Mesele değıl o» dedı Gi lıgan ";ısınerekten «Evet, para var Bılıvorsun. ben de kocamın sıgortasını aldım > Gıllıgan, ehnı gozlerıne sıper ederek, konuşmddan, o\le yatıyordu Yatağın cıllığını çıkaran baeak'arı kabasaba pabuçlarla sona envordu. Kadın, battanıyesıne burunerek, dızlerıni sıvazladı 7 Bır sure sonra: «Ujuyor musun, Joe » dıye sordu Joe Gıllıgan buna karsüık vermeden ve kımıldamadan. «Dunya n» tuhaf, değıl mı'» decı. «Tuhaf m ı ' ı «öjle ya. Asker olujor, sana para bırakuor, sen bu parajı başka bır asker rahat olsun d n e harcıvor<;un Tuhaf değıl mı bu'» c «Övle ol a gereıv Her şey tuhaf. Korkunççasına tuhaf » Bıraz sonra Gıllıgan: «Arna ne de olsa, ıyi bir şey işı yolura kovabılmek» dedı «Gelıyorsunuz dıye sevın o cek » «Dıck'çık oldü .» «Mahon yara ızınin altında uyuyor.» «Dıck, sevgılım > Kadın karyolanın baş ucundakı tahtanın, saçlarının uzerirden basına değdığını duyuyordu, uzun baldırlarının, kemıklerımn onlan saısn kollarına değdığını duyuyordu, derlıtoplu, kı^ıhkten uzak odavı hazır bır mezar gıbı goru\ordu, «ıçınde kımbılır nıce, nıce üzuntuler, ıstekler, ate^ler sonmuştur'> sevınç, uzuntu, vasama isteğı dunyasınm çok yakınlannda, jalnız analığın, ılkvazm gelip konduğu ıçıne bır şey işlemez ağaçların çok yukanlarmda. «Dıck. Dıck. ölu, çırkın Dıck. Bir vakıtler sağdın, gençtm, ate«li3dın, çırkındin, bir sure sonra oldun, Dıck'çığım . O sevdiğim, sevmedığım et, govde, guzel, g^nç, çirkin govden, Dıck'çığım, taze sut gıbı, kurt kumkuman oluyor şımdı. Dıck'çığım'» Gıllıgan, Joseph, son olarak er, askere ahn şı bakıramdan demokrat, mahpuslar gıbı numaralı, kadmın yanında uyuvordu, pabuçları (demokratlar arasında daha yuksek derecedekı demokratlann ona bedava verdıklerı pabuçları) kıraladığı o lekesız, kişilıksız bembeyaz yatak çarsafının üzerınde günahsız, şaşkm. Kadın battaniyesinden sıynldı, kolunu uzatarak odayı karanlıkla bır taradı. Örtulerin altına girerek yanağıru avcuna yasladı. Gılligan, rahat, horulduyor, odayı canayakın, içe rahatlık verid bir ieıle dolduruyordu. «Dlck, MVBillm, çiıkin ölü.» Yandakı odada Assubay Lowe narrnakarışık >ır ruyadan uyandı, gozlerıru açıp Tann gıbı kışılıksus, ılgısızce, çevre=ındekı ışıklara baktı Bıraz sonra govdesını hatırlsdı nerede oldugunu haürladı bır çabayla, başını çevudı Obuı >atakta o koıkunç yuzınun altında uyuvordu «Ben Julıan Lowe, vemek yerım. sındırırım, bosaltırun, goklerde uçtum ben. Bu adam şurada \ara ızinm alünda uyuvan adam Ne bakımdan b^ğlantı var ararnızia Hev Tarrı m hev Tanrı m. ınsanın kendı govdesını. mıries.nı tanıması » Elini ka'dırarpk kendısırıın sapa";aglam a mnı elledi. Yara izı falan yoktu orada Yanı bsşında, bır sandalvenın üzerinde bevaz «erıtli şapkası duruvordu, masanın uzer nde de Oıpkı sdamın şapkası, tepesı, pırmç başharflerden otede arkajd kaymıs Ağzı pas ıçınde;dı. acı acı geldı. m.denı bozmus olduğunu anladı «Ben o olsam> dıje inledi <O olsam Ben m sağlam gdvdeTi o a!sm ^'sın Göğsumt'e kanaîlar olsun, kanatlarım olsun 0nun vara ızını de aluım, jarın ölurum.» Bır sandalvenin üzerınde Mahon'un ceketı du ruyor sol goğus cebının uzeıınde, ışieme da larla asağı doğru ınen bır tacın altmdaki başharflerle çizümış çemberden arkava doğu devr'lmis, kanatlar gdrunüyordu imgelestırJmıs bı ıs*ek «Ben o olsam, onun kanatlarını alsam, ama, vara ızıni de almam gerek > Assubav Lowe. can alıcı verlerinı tılki gıbı kemıren azılı bır umut kırıklığıjla duvardan >ana dondu. Ağzı kopüren, inîeyen Assubay Lovve, uvku ya dalıp, jenıden ruya gordu. konu veresim: AYHAN BAŞOĞLU KIZIL KULE A N K A R A 06 25 06 39 07 00 0" 05 07 30 07 45 0S 00 08 05 08 45 0« 00 09 20 OT35 OS 40 10 00 10 20 10 50 1100 11 15 11 30 12 00 12 15 12 3(1 13 00 13 20 13 25 13 55 14 01 14 15 1515 15 20 15 35 15 50 16 00 16 20 16 40 16 55 17 00 l"40 17 X 19 00 10 40 19 45 20 00 20 05 20 25 21 00 21 05 21 35 22 05 "2 2S 22 45 23 00 23 4S 24 sn Acılıs Proeram Gunavdın Kove Haberler Vedat Gürsel den Sarkılar Haberler \ e Hava durumu Sabah Muzızı Ankara'da Bueun ve Ilânlar Her Telden D Yazıcıoeludan turkuler Gunumuz Sorunlarımız Sabah Kon=eri Kısa haber'er ve llânlar Arkası varın Sarkılar Klasık Batl MüziS! Plâklar Arasında Turkuler Cocuk Bacesl Konser Saatl Oele Muzızı Kıbrıs Saatl N G u v e r v e K. S a v ı n dan Sarkılar Haberler. R e s n l Gazetede Bueun K a \ m mektUDİarı K a d ı n l a r TODIUIUSU Haftanın Droeramı Cocuk Bahcesl Reklftmlar Kısa haberler v e llanlar Bedla Akartürk'ten Turkuler G e n c h k Saatl Hafif Müzlk M Saevanr'dan Sarkılar Iftar ProKramı Saz eıerleri Kısa Haberler v» ntnlar Cocuk Saatl Cocuk rtorotu ReklSmlar Haberler ve hava durumu Küctık tlanlar K tooluluiundan ttlrkıller TMradan ö n c e Cevdet Bolvadln'den tarkı Müzlk Dunvası 24 Saatin Olavları ve llânlar Sanat Olaylan Sanatcımız n e tövIüTor T B S M Saatl Italv»'d»n Muzflc Haberlrr ve Hava durumu Slıln S«ctiklerlnlı Gece Tansına DoBru P r e m m v« KaDanu Assubay Lowe. ujanmca, baktı sabah olmuj Gıllıgan da, gıyımlı, ıçerı ginyor. Gılligan, ona bakarak: «Nasılsın, yığıt?» Mahon hâlâ uyuyordu, yara ızınin altında, ce ketı sandalyenın üzerinde. Sol cebının uzerındı kanatlar, bir şerıdın yukarında katlanarak, ıpek gıbı suzülüyordu. Beyaz eflâtun beyaz bır şerıt. Lowe: «Hey, Tanrım'> diye homurdandı. Gılligan, sağlıkh olmanm verdiği guvenlikle, birdenbire kesılmış bir hareketle, ayakta duruyordu. « Kal sağlıcaklan. arkadaş. Ben dışan çıkıyorum, yukarıya kahvaltı getırteceğım Lowe uvanıncaya kadar sen burada ayrılma, ha?« Asaubay, ağzı pas ıçınde gene homurdandı Gıl lıgan ona baktı. Kalırsın, deği! mı' Bırazdan geleceğım ben • Çıktı, kapı kapandı. Lowe da, su duşunerekten, kalktı, odanın obur ucundakı suıahıye doğru yalpalaya yalpaJaya yola koyuldu. «SürahU dıyordı içinden. «Zurafa gibi bır sey yoksa, kahve gıb mı?»