Katalog

196S EKONOMİ Turkiyenin dış tfcareti r LSmilyar insanıtı fimidi Dünya nüfusn, 1963 yılında, 3 milyar 150 milyondn. Japonya hariç, bn nüfusun '•15 i A.B.D. nde ve diğer Batı ülkelerinde ya â şamaktadır. Kisi haşına ortalama yıllık geliri 500 dolârın üstün i de olan bn ülkeler halkının Japonya ile birlikte oranı yüzde 18 e i yükseliyor. Diğer yandan, S.S.C.B. ve Çin ile beraber bngün < t 1 sosvalist memleketlerde bir milyardan fazla insanın yasadijSı an l lasılraaktadır. Demek oluyor ki, sosyalist memleketler halkının ( • 1 dünya nüfusnna oranı 'ı33 tür. Bn iki uc'nn dısında 1,5 milyar I ( dan faıla insan daha var. Dünya nüfnsnnnn yarısından biraz fazla.Mnı temsil eden bn insanlar. caeımmn moda deyimi ile, «çeri * Kalrnış» ülkcler halklarıdır. Kisi basına ortalama eeliri yılda 73 f ılâ 200 dolar. arasında degişen bu insanlarm ümidi, ekonomik ' bafcımsıılıklarına kavuşmak ve Batının eelir ve üretim çücüne J erismektir. Çağımızın hasdöndOrücü yarısı içinde bn hedef, iimit J ten çok ötedeki gerçekleri yansıtıyor: Geri kalmıslıgın feodal ' cemberini kıracak blr aksiyonnn uygnlanması. Atatürk bn »ksiyonu nyenlayan insandır. Ekonomik gelisme açısından Atatürk reformları incelenirse, onnn geri kalmıslıfı her şeyden önce «crri kalmış olmak sömüriilmeye teslimiyettir» seklinde deçerlendirdifi çörülür. Bn bakımdan Atatürk, Türk halkını iç ve dıs sömürücülerden knrtaracak aksiyonn yaratarak, jeri kalmıs üikeler için bugün modern ekonomistin aradığı çesltll teorilerin pratik denemelerini vermiş olnyor. Atatürk'ün bütün politik ve •osyal aksiyonlannın ekonomik sonncu suna dayanır: Geri kalmış olmak, insanca yasamamn Çağımızda 40 yıl. bir ulusun hayatmda küçüksenmiyecek zamandır. 1923 den baküırsa memlekptimizin bu süre karsıtıdır. Atatürk, halkının insanca yasamayı elde etmesi için, boyunca önemli sayılabilecek gelişmeler kaydettiğ? çörülur. Yukarıdaki grafik, 1R271961 yılları arasında Türzaman faktörünü en iyi deferlendiren btr lider olmnştar. Atatürk hu güveni ise yine halkmdan ve halkını çok iyi tanımasınkiyede toplam millî gelir artışında clde olunaıı gelişmeleri, nüfus artışları ve adam başına düşen ortalama dan almıstır. 1923 te diyordu ki : millî çelirdeki artışlarla birlikte vermektedir. «Mrmleket hohemehal asrî. medeni (uygar) ve müteceddit (\enilik tzrîflısı) olacaMır. Bütün fedakârhklanmızın semere yprmesi buna mütevakkıftır (baglıdır). Halk ile çok temasım v.»rdır. O saf kutle, bllmezsinit, ne kadar teceddüt (yenilik) taraftarıdır. tcraatımızda hiçhir xaman mevani (ençeller) bn kesif tabakadan gelmiyecektir. Halk, müreffeh. müstakil (hafımsızt. /rıiLin .,...,..., l ; ,.,j«.. halde fakir v olmak pek ağırdır.» Kanaatimİ7ce, ölümünden 25 yıl sonra Atatürkçü olmak de t rnek. çaidas uvçarlık yarışında, zaman faktörünü ivice dejter <f lendirmek demektir. \ e 30 miUnn, ne de 1,5 mil\ar insan için f ba*ka kurtnlus yolu yoktur. • (1923 1929 yıhna kadar Tnrkiyenln ticaret bilânçosu arık vermiîtir. 1921 yılında başlıyan dünya bnhraru, ithatât ve ihracatı aıaltmıs fakat ticsret denfesi Turkiyenin lehine olmamıstır. 1933 den 1938 e kadar olan yıllarda ıse ithaUt ve ihracat birlikte yük«elmiş ve ihracstımız, ithalâtımııı astnıştır. Savaş yıllannın özel durumu bir yana bırakılırsa 19S0 den sonra dış ticaret dençemizın biiyük ölçüde alevhe döndüfü %örülüyor. Bn dnrumu raratan baslıes sebep, ihracatımızın ziraat ürünleri mnhtevaiını Cnmhnriyetin ilk yıllarından hemen bemen farksız hir çckildf defistirnıernif olması ve ibracatın, ithalâta oranının çok döşük bnlunmasıdır. 1962) thracatın ltbalâta Ithal. thrac. Fark oranı Mil.L. Mil.L. Mil.L. ;•* 4 t v J t * J ğ ^ .• 4 ' f i ' f J " İİ 19Î3 1924 1925 1926 1927 1S2« 1929 1930 1931 1932 1933 1P34 1935 1936 1931 1938 1939 1940 1945 1950 1955 1960 1961 1962 145 194 242 235 211 223 ÎS6 85 159 186 158 173 155 151 121 101 96 92 96 118 138 145 127 111 219 737 8Î7 1721 3120 3431 *0 35 50 19 53 50 m 101 147 121 86 75 87 89 9! 114 150 118 69 126 800 1393 2214 +4 + 15 +21 + 5 +7 +2« + 24 5 1927 1938 1945 NÖFUS MlLÜ 6ELİR ADAM BASINA MİLÜGEÜR 1950 1958 1961 +9 + 42 +93 63 518 493 1465 2169 t t t ' J J * 4585 5600 59 80 80 80 74 71 60 103 111 128 106 108 127 120 91 107 106 107 93 63 77 68 61 • »•»»•^••^.•^.•^.•«^•^.•^^••«fc.^^^^^^^'fc^^^ iktisat sipaseti 196» bntçesiniıı 29O Uk sekiz ayda gelirin yüzdeti2si tahsil edildiGeçen yıla göre Devlet gelirierinde yüzde 21 artış var ğımsızlık demek tir. İktisadî bağımsızhk ise kendi kaynaklanna güvenerek kalkınmayı başarmakla elde edilir. © 1930 lardan sonra devletçiliğin iktisadî bağımsız lık amacmın temel vası tası yapılmasını n nedenleri nedir? Yazan : Prof. Sadun Aren Ankara, (özel) Maliye B»| Geçen yılın aynı donemin* n» oltarafından »çıklandıjın» zaran karjıhk paralar hariç kanlığı mak üzere sadece devlet gelirle( Efta herfeyden önce bir agore 1963 mali yıhnın İlk tekiz a rindeki artı; oranı yüzde 21 dir. raya getirdiği ulkelenn daha yında, bütçenın genel gelir hedefsor.ra Ortak Pazarla yapscaklerinin vüzde 62 si kadar bir haları pazarlıklarda kuvvetii olm» sılât elde edilmi?tir. Bu durum» Atatürk Devrimlerinin temel iktisadî düsüncesini zın gerçek amacı ve bu yolda beri izlemekte olduğumuz rtev ^ larını anglapvak t/ffe'.ip$mi:7 1 . pore, sekiz aylık artı» hızı aynı edınılen tecrubeler, iılenecek tam olarak ortaya koyabibnek için. Türk kurtuluj hareletçi olmayan polıtıkanın «o ^ EFTA andlaşrossı cn ıki ay orSnHa deram ettiği takdirde ge Atina, (özel) Atina Tiiktisat polnikajŞj^a ne olaca • ketini yanhz milli sınırlar ve iliskiler içinde değil. ayni nucu olarak. bugun dışnrıya 2 önceden bildirmek şartiyle her rel gclir hcdeflerinde yıl «onunğını kendılıgındÜrı ortaya ç ı caret ve Sanayi Odaıı Idare zamanda Dünya çerçevesi içinde de ka\Tayıp değerlcndirkarşı buyük bir horç yukü üyenın çekilmesme elverışlıdır. ria yüzde 7 lik bir açık ortaya çıkarmıştı. Bu ancak bır MİLLÎ Heyetinin ton toplantmnda, altına girmış bulunuyoruz ~ mek lâzımdır. Bıiyle yaptığımız zaman millî kurtuluş ha1981 yazıncTa trgıltere ve rteki I E F T A = Koropran Free kacaktır. Bu açığın miktarı !•• ÎKTtSAT StYASETt olabilirTürkiyeye bir heyet göndeBorçlarımızm yılhk taknrîi. H EFTA ulkeleri Ortak Pazar ureketimizin ruh ve özünün. milletimizi genel olarak freriTrade Area) Avrnpa Ser85(1 milyon lirayı bulmaktadır. di. Millî iktisat terımınden anrilmesi kararlaştırılmıstır yeliğıne kabullerı için gerekll lik ve istismardan ve özel olarak ta. o zamanlar en büyük best Ticaret Bölgesi «Yedıler» Öte vandan, geçen ekim ı y ı i(Dpvamı (i ncı Sahif'de) Ş laşılan raâna ÎKTtSADl BA . başvurmaları yapmışîardır. Türkiyeye gidecek olan bn de denir: Ortak Pazar'ın kuçinde Bakanlar Kurulu tarafınbir tchlike olarak belirmis bnlunan. batı emperyalizminin GlMSIZLIKTI. = dan bütçenin cırl masrafları üzeheyet Ankara, Istanbul ve saldırısından kurtarmak olduju gönilür. Bu sebepten. vaBazı kimseler tarafından, o ~; rınde yürde 7 oranında mecburl Izmirde bn şehirlerdeki O tanm dü^man istilasından temizlenmesi ile. memlcketi yadevrin moda akımımn da et S bir ta?arruf karan alınmıştı. Bu dalar Birlikleri ile jorüsme banrı istisınaıa açık turmakta sakınra gormeyen saltanakisınde kalmarak, kendi ken 2 mıktar ise 560 milyon üra civadine yeterlık (aularky) şek J5 ler yaparak ıki meraleketin tm kaldırılması ve diğer devrim hareketleri hu özün tenndadır. lınde de tanıtnlanmış o l m a k 2 Ortak Pazar çerçevejinde mel unsurlarıdır ve mahijelleri itibariyle aralarında bü" Böylece, taınrruf kararma T«(la beraber, iktisadi b a ğ ı m s ı z ~ yük bir fark yoktur. ve bilhassa istihsal sahalamcn 1963 butçesinin 290 milyon lilık deyimi ile belirtılen asıl ~ rında daha sıkı bir isbirliğiiçin olsun ekonomimizi gümra kadar bir açık vermesi ihtimali Turk milleti emperyalist ?almaksat, yabancı sermayeye j5 rük hımayesinden yoksun bı ne çidilmesi etrafında raüza mevcuttur. dırıyı sur.güsuyle yendıkten muhtaç olmadan iktisadî kal = rakmayı kâr saydılar ve Lo kerelerde bnlunacaktır. Bn sonra, bir de Lozan'da emperBakanhk tarafından verilen bülkmmayı saglamaktı. ££ zan Andlaşmasına bu yolda yalist ıstismarla savaştı ve otçrden öirenıldığine göre devle! îörüsmelerde aynca, Türki Milli iktisat, ya da iktisadi S huküm koydular. Bu, düşünnu bir daha ve yakından tagelırlerinde 8 aylık 'üre içinde 6 ye ve Tunanistandaki istihbağımsızhk politikasının tatbi 2 riurucü bir nokta idı. r.ıdı Gerçekten, bütun kapıtümilyar 621 milyon liralık lcarşılık sal knrumlarının müşterek katı olarak. evvelâ, büyük fe 2 lâsyon imtıyazlarından vazgeçparalard» ise 953 mıyon liralık olMillî İktisat Siyaseti ve bir tutum takip etmeleri dakârlıklarla yabancı şırket 2 mek zorunda kalan somürucü mak U7er« toplamı 7 milygr 574 İktisadî Bağımsızhk imkânları da araştırılacakler satm alındı. Bunun yanısı = devletler, hiç decı'.se bes yıl rılvoru asan bir hasıltt «lde tM.lli Kurtu.u* ha^p ra da kalkınmamızı saglıyaca tır. dıîmiftir. •llllllllllllMlllllllimillllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllMllllirJğ, £arZedr.en yerlı özel teşeb = kav| Yabancı sermayenin en çok üTk Atatürkün iktisat politikası ve meye, «iktısad! demokrasi» = b h Sbus her turlü vasıtalarla ^ ş ^ bu polıtıkanın vıllar boyunca sa ramı ile birlikte yaygınlaşmaya tuğü sekli, Türk ekonomisini ham ^vik edılmeğe başlandı. Ancak, S ğa sola kayışları hakkında olduk başlamışt:r. îkti«adm önemini çokımadde kaynağı ve bir açık Şbu ozel teşebbüsü teşvik poli 5 ça kesin sonuçlara varmak çok iyi kavnyan Atatürk, olaylann da durumunda bırakmak arzusunu Stikası milli kurtuluş hareketi S güç bir iştir. Her seyden önce, A baskısı altında, kendisine özgü güden. yabancı sirketler sermaye Slmizin özüne ve havasına uy S tatürk bir iktisatçı olmadığı iç;n, bir iktisat politikası geliştirmişt sidir. Buna karsı'ık yabancı devSgun duşmüyordu. Tatbikat devS kendisinde açık ve kesin bir iktijve yürütmüştür. Ben bu polit:ka letlerden kredi alma politikasının, I Sendîka, Grev. Toplu SoTİeşrhe, Sosyat Güvenlik ^iet büyuklerine gösterdi ki, ö 7Z yı en belirgin olduğu üç ana ka Ivi kullanıldığı takdirde. kalkın 1 +~.EaVtV,,*;cVi tocvilf v e h i m a S sat politikası seçisleri düzeni ara= zel mak yersizdir. Fakat bir devlet a naliyle ortaya koymaya çalışaca mava yardımcı olacagını kabul efc damı olarak. modern bir devletin ğım: 1 İktisadi bağımsızlık ve mektedir. Esasen çesitli vesileler^ zamanında, yabancı k''v.rusu oîarak. dikkate dejer sömürgecihğe kar^ı tutum. 2 Sa le, Atatürk alınmıştır. •• iktisat politikası gütmü?tür. nayileşme ve devletçilik. 3 Top devletlerden yardım Ancak şurasmı önemle belirtelim Bu poütika içinde. dognıdan dogjrak reformu. Millî Mücadele zaferle neAtatürk tarafından Kurulan ve Sıstismarı sonucunu vermekte 5 nıya Atatürkün seçi?lerine bag j I tktİSadî ba^imSlZİlk Ve ki Atatürk, kalkınmanın asıl yüticelenerek yeni Ttirkiye = rütücü gücünün dış yardımlsr < v kendisinin liderliğı altında bulu 3 Hir Bu durum, özellikle 1S29 lanabüecek olan «Bilimlerl, İVtida, sömÜrgecffiffe devleti doğdnfn zaman, ı lamıyacağına, esas hamlenin yernan partinin doğmakta olan ışçı =dan sonra, yeni gümrük tari = ra katılsn çevresindeH sıyaset a| " j. memleket iktisadi hakım şerçekleştirmek maksadiyle kurnl|narak, nihayet 1936 tarıhli mndern sınıfı ile işveren iüra'6 arasırıda =femizin sağladığı himaye do = li tasarruflardan, iç kaynaklardan damlarının seçişlerinden ve Itislej = !„,..=,,!« dan tam bir perişanlık ve ması düşünülen milli sanayiin fı çalışma «Code» unun (Türk 1» Ka ki müna^ebetlerde tutum.1 ve gö Şlayısıyle «M>mııl nnadde fıatla 2! rinden ayırmaV büsbütün KüçtiİT., Yukanda da belirttiSimiz gibi, geleceğine inanmıstı. kesmekcş halinde bulunn nansman ıhtiyaçlaı için malî mü nunu) doğmasıyle =on bulrr.akta ^şü. e^as Uıbanyle bir sınıf mü = nnın yükselmesi m ^ . = Aynca, 0 devirde iktisat kavram Kuvayl Milliyecilerin ve MustaJa «Bünvevl devletî yaıslr n n y ş l S . İ İ f v u u n a k a r do 5 yor, bitap ve harap bir man esseseler vücude getirilmış 1927 dır. Bunun sebebini Cumhunyeanlamlanndan Kemal'in en açık ikti?adl görüşlemak icin hariee müracaat et Şİı^ büyük dunja n r a n l U E larının, Batıclaki cadelesinin önüne eeçmek, milli Ş et^ek; i l a y ı s i y ^ z i r ^ madde zara çösteriyordn. Gerçi as tarihli «Teşvikı Sanayı kanunu«tin kurulmatmdan sonra hususiy ^ayretlerde birlik ' ^ ; . bazan saptmlarak, kaydınlarak ri, »ömörücü yabaneı sermayeye j mekslzin memleketln mekerl sahada büyük bir mo çıkarılmış, 1929 tarihınde cGüm le sanayileşmeye verilen ehernmi istiSmara müsaade fkapitükullanıltnakta oluşu da iktisat po ve onun aynealıklanna nabii ve varidatiyle idare... vaffakıvete nlasılmıs olmak rtk tarife kanunu» nun tedvinine yette ve netice itibariyle sehirli n i n h a k i a n r , ı litikasının nitelenmesinde belirsiz lSsyonlara) karsı olan tutumlarıtedbirlerini hnlmak lârnn la beraber, saltanat idare başlanarak, yerli milli sanayi sanayi ijcısinin sayısında görü ^^^ki r e jim dır. Mustafa Kemalin bu konudaîik payını Rrttırmaktadır. ve mümkündür» (1923). sinden fakir hir vurt, fev gümrük himayesi altına alınmış len hızlı artışta aramak ve bu) Sistem, dev ki demeçleri, açık, sert ve acıdır: O^msnlı de\!etinin eöküş yıllatktisadın Snemt: kalSde intidaf bir 7İraat re t l r Ancak bütün bu tedbirlerin mak kabildir. Gerçekten bir ta 1 anlasılacaSı «Bix... lstiUlâlimizi emin rında Batı dünvasından aldığı Büyük nutukta iktisadî konular nlzl1 : r jimi, tam mSnasiv'* tüken ' ^ kalkınmayı gerçekleşti raftan yukanda adlarıın myledlbnlnndnrmak için heyeti n borçlann agır yü<ünü bütün şidüzerinde pek durulmamıştır. Bu miı ve tuketi1mi<i hir ekono <*eme<li2i hakikatinin, müteakip İivaİz kanunların yürürlüğe kon kollektif akit mtımiyemızce blzi mehvet detiyle ekonomisi üzerinde hisseda. Kurtuluş Savaşı yıllannda ve mik aistem tevarüs edilmiş v l ] l a r ı n tatbikatmdan ortaya çık ması, diğer »araftan mülkiypi ve mek istiyen emperyalizme '• ien genç Cumhuriyetimizin yöneti ^ n ^ ekndine yardım meka Ş f Cumhuriyetin ilk kurulus yılların v e ması üzenne, 1934 »enesmden iti işletmesi devlete ait bulur tl. nan sa nizmasmdan çok, haklı olarak da iktisat politiVası meseleleTirıin Te b«i yntmsk ittiyenjmlnde, dış borçlanmalar konusun baren devlet bir mütesebbis sıfa nayiin hemen tesıs:ne başlanrr.ası devlet rehberlitine ve âmme mü kapitaliıme karsı hevetl Ua bu kadar titiz davranılmasımn zihinieri pek yarmadıSmı gSsteDevlete ait üç beş köhne fabri tiyle işı ele almış, beşer yıllık sa işçi sayısında küçümsenemiyecek dahalesi tedbirlerine davanmaktamilliyece mncahedevi caisj ızahı kolaydır. rir. Zaten Mustafa Kemal için, ks y»nında. mevcut madenler de n«yi planlariyle ve devlet eliyîe bir çoğalmaya yol açarken, yenı ^ l r Esasen devrin hâkim fikir jrören bir menleki takip e' Osmanh împaratoluğu iktisadt meseieler siyas! baSımsırsırasınrcir ve denizyolları ?ebekeleri, şe milli sanayiin kurulması cihetine gi endüstri nizamının icaplarmdan *elâkkisi yeni endü?triyel gelisr den insanlarıı> (1 ocakj da, Türk ekonomisi, bağımlı, yarı lıfımıra baglıvdı ve enunls birlik h'.rlerdeki elektrik. »u, gaz ışlet dimiş ve gerçekten bunda da bü en mühimmi olan ışçi • işveren , hasında at!?an ilk adımlarda, 19M, Meelisteki konnjması). te ç3rümlenecekti. 1923 te Konya a sömürge bır ekcnominın bütün melprivle tramvav, tünel sirketle yük basarılar elde edilmistir. münasebetlerinin tanzımi de bü dişer memleketlerin sanayi inkıBurada kapitalizrn ile kastedilen s>!naf vç tüecarı ile yaptıJh b?r sö niteHklerini ta,şımaktavdı. Kapitü rı. hankacıhk ve «leortacılık hiztsçi ıayısı çogalıyordoyük bir ehemmiyet ve ciddiyetle lâplarında karşılaştıkları hata rüsmede, iktisadî baSımsızlık dı sBmörgeci kapitalizm, yanı her çe lâsyonlar yüzünden koruvucu bir ırptlen hemen tpmsmiyle yabancı Işte Atatürk devnnın »osyal ic ele alınmış, tedbirler böyle bu suiistimal ve istismarlann önlen eörünüşü ile kolonyayında. ikti'îadf konulsrda prk avşit siyasl gümrük tarife«i uvgulanamayısı imtıvazlı mües«eselerin mülkiyet raatı, daha öncelci diğer bir çok' zihniyete uygun şekilde mütalâa m « i d i r . nntılı tasarılan olmaelıjını açık lizmdir. Kapitülâfynnlar. kaîdırıl yerli sanavıın doâumunu cnlemek ve ıdaresinde. ic ticaret ise azm kanuni aksiyonlann yanında, e olunmuştur. dıktan sonra. iktisadi baSımsızhğı açık 'Sylemiş'ir. s te kapitah't üretım mahiyeti icaEI birlifi ve menfaatlerin lıVUrın elinde bulunuyordu. " itibariyle 1930 yıllarında baş îşçl mnıfı ve nnıf mücadelesi sağlamlastırmaıc için, ekonominm •Ticaret hakkındaki dfi kilit noktalarına (madenleri. de bı ancak Türkiyede \'apı!abi!ecek niumlanması tşte Atatürk a^keri 7afere ula iamakta ve gittıkce kuvvet kazaFilhakika Atatürk devrinin süneeleri iki »ekildf üirj. yeni devletin temellerini a [ miryolları ve elektrik havagazi olan islerde, Batı ssnayiının çıGerçekten bir çok memleketler S edivorom. Biri bneüne ait. ; gibi tekeller halinde isietüen be karlanna uygun sekilde, Batılı 5er tnr ve e<ki rejimin hütiin artıkla diteri itiye »it dününceler.. ı lediye hizmetleri'» imtiyazlarla yu mayedarlar tarafından yapılmakta nnı tasfıyeye eirişirken memleke Bncün için düşündütüm ye valaninıs olan yabancı sırketler idi. Bu. buşün pek çok a? selistin ve raillî ekonominin arzettigı eâne gev kapltfllâsvonlar millileştirilmistir. Yabancı Ö7P! te mi? ülkede görülen, limanîarda manzara. bir kaç «atırl?, bundan dır.. Tanna ait olan. Tür şebbüs sarmayesine karşı güven ve madenlerin bulunduğu yerler ibarettı. glrijınelerine sebebiyet verilmiş 5 kiye tiearetlntn dünva tlca sizligi açıktır. Bununla beraber, de modern teknoloji; ile çalıçan, olarak, dış ödemeler S SanayUesme başlancıeı reti ilp rekabet rdpbilmeci yurt yararına çalışabilecek ya fakat üretimin büyük bır kısmını Zürihte (İsviçde (1938 yıh hariç) Ş( Bu pek vahi"m durum 0 tarihIrtn dBTnnfllme*! ISnm sebancı sermayeye de taraftar oldu sermaye kazancı olarak yurt dılerde başta Atatürk olmak üzere. (Dolar olarak) r e F r a n p ' d a i m a b u n d a n s a k ı n ı ] a c a k b i r v a . | l e k e t j m i z h e m b o r ç l a r ı n ı ö d e . = len sevieri bittabi l i ı tüc ğunu belirtmiştir: şına taşıyan tipik hir «enclave» vakın çalısma arkadasları tarafınS8 l Z rlanması v e earlar henden Ivi blliısiniz. ekonomisi idi. Bunun dı?mda bütto W? V£ nn I v ^ ' »>«k«™^ın = m | h e m d e b i r m i k t a r d ö v i z = dan hayret edilecek bır açıklık ve «Zannolnnmasın ki biz 28,000 tün yurt bir ortaçağ ekonomisi ı. 1 1 9 , 0 0 1 2 1 . 0 0 rehberlıgı altında bütun zumrele = i h t i y a l , b i r i k tirmişti. Gene bu r herrakhkla teşhis edıtmis ve böy B. Almanya (100 D. Mark) ecnebi sermayesine hasım 25,200 çindevdi. Yerlı ımalât sanaynnin 1 0 7 , 5 0 1 0 9 . 5 0 "• milletin felâketini mucıp ola = r t p v r A r t » H l . > < ^ r , = ^ m o ^ T •» ~ . = Bununla beraber daha o zamanle bir t<"shisı hemen takiben mü İsviçre (100 İs. Franjfi) bnlnnnyonız Kanunlarımıancak kapitüsyonlann 23,300 bilecek sınıf mücadelcîi ruhunu 5 yabancı ozel sermaye yatırım 5 lar, Atatürk. iktisadın önemini ?a riayetkâr olmak şartiyle geüşımı. es^ır teHbirler ihnmaya başlanFransa (100 F. Frangı) 20,600 bahis konusu edılnıi S cn^ i>'i anlamıştı: 86,50 89.00 ntradan kaldırarak, yerine el bir = , a n ecnebi sermayelerine lâzım kaldınlmasına ve koruyucu bir mı^tır «Yeni Türkive dpvletî trgelen teminatı vermeye her »ümrük tarifesir.in konmasma bağ 0,162 0,68Alınan tedbirlerin hedefinl, zı İtalya (100 Liret) 0.70 ie: ve menfaatlerin âdil bir se = y e c e k k a d a r a z o ı m u ş t v , Bu = m<llprini sün$ü ile defü. kılde nizamlanmasını mümkün kı = 1 S k a r ş l u k . aynı devredp «a = zaman hazırız ve şayanı ar lı gcrünmektevdi. rai faalivetlerı geliştirmek yanın Bclçika (100 B. Frangı) 2,050 8,508.70 lan bir «münasebet teknifr. mey = Lozan anlaşma.'na göre. Türki••"msünün dahi istinat ettifi: cıddi ? = zudnr ki ecnebi sermayesi n a v i ı e ş m P y o lunda Ha en kısa zamanda milli bir sa îngiltere (1 Sterling) 2,825 ikti«adivat)a knracaktır. Yo 1 1 , 9 5 12.15 d a n a «etırmek temayül ve görüşü = < j ı m ı a r a t ,lmıştı. = bizim sajimize ve serveti yede koruyucu s'İTtrük pnlitikası navı, esa<; it'barıyle rnemlekette A.B.D. (1 Dolar) ni Türklye devleti iktisad: sabitemize inzimam etsin. ancak 1929 dan itibaren tam ola . 4.29 . oo hakım olrru'tur, yptı«rn zırai mahsuüerı degerlen Türkiye (1 T.L.) uygulanabıletrkti Türkiye bir devlet olüraktır.» Bizim için faydalı neticeler rak dirmeve matuf verli bir endüçtrı ,„,« , ,• ^ 1 t v = Bueunun Görunıısu = 0,095 0,33 0,43 t TUrk Liraıının NPW Vork't»kı versin : f'Uat e*kWı gibi de Cumhuruct: s ' ^ n ı ^ süâhianmî = î flcü rievlet. Bu terim anvucude Eetirmek »epkil ediyordu. Dolar = 10 5: j r. d"Cfrt ri u«( *n«Ue 1938 tarıMı Turk Iş Kanu 5 . . . . , , T'IT ri^ ~ tiL.j» (İP23 >»mir ÎKti<=?1î = uı» İaii..". . • .' '•• oiaıı bu tarık î 111 • i Dünya Sava^ı sonn Di|er taraftan yine aynı gayeyı tlr. îsvlçrede de TL. degen »vnl k«!m;»tır. Yin* alıulsrda 1 Nvıyr . . », • Şımdı bır de but.ı>nuın'i7 • (i;o^.üi b ncı tahılde) Koııgresini açış nuikundaıı) :, sı\ aset ilmi kitaplanna gl = 3,03 T.L. v« »atıçlarda 1 l»vl<;re Frangı = 2.325 TL. dır. pr.nm bu kanyndakı cebrı w mahsulü bulunmakiadır. rılililllllllllllllülll.Ililülltlllliiütr nu ve bagla • siyasetinin sonucu, tekrar devletçiliğe dönüş değil, yabancı özel sermayenin desteğini aramak olmuştur. O Öyle anlaşılıyor ki, bugünkü bocalayışımızm gerçe k nedeni, memleketimi zin ve dünyanın gerçeklerine uygun bir kalkınma modeli seçmemiş olmamızdır. E E C = Europesn Economio Commnnity ) Avrupa Ekonomik Birligi «Ortak Pazar» veya «Altılar» da denir; Avrupa Kömür ve Çelık Birliği'ni kura n 6 ülke temsılcilerinin toplantılan 1953 de baçlamıştı. 1957 martında Rorr.ada yapıîan toplantıda iki anlaşma imzalandı. Binncisiyie «Avrupa Ekonomik Birüîı» kuruluyordu, ötekiyle de Avrupa Atom Enerjisi Birlişı» fEURATOM). Her ıki anlaşma da 1 ocak 1958 den bu yana vurürluSe gırdı. Avrupa Ekonomik Birhği veya Ortak Pazar ner şevden önce bir eumruk b:rligidir. Amacı; G ımrük resimlerini ve aralannriaki »erbe?t ticaretı sınırlıvan hütün encfl lerı v»va$ ysvas azaltarak ve snnunrt* (1970 \' veva daha once ttımden ortadan kaldırarak v» aynı »jıtısiıda ithalâta varı «iıjanda *a!anlar»ın r"kabetiie karş: gömrük duvarlarını tek tar:f«rf$£., h?linde yük^elterfk üyp ülVelerin tekellerı ıçjfl Ortals Pazar'j saj lamaktır rulujundan sonra 1959 Kan> mmda Avusturya. Danimarka, îngiîtere, îsveç, îsviçre, Norveç, ve Portekizln tekelci rakipleri başka bir entegrasyonun hayata geçirılmesini «aS» latnak üzere bir andlasma irnzahyarak Avrupa Serbest Ticaret Bolgesi (Birligi) ni kurdular. Bu andlajma EFTA'y» üye ülkelerin aralarındaki ticaret engellerinin karşılıkh olarak ortadan kaldırılmasını öngörmeute, fakat «dısanda kalanlar» a karjı Ortak Pazar. da olduğu gibi tek bir gümrük tarifesı uygulanmasını gerektirmemektedir. Üye ülkelerin hükumetlerine «dısanda kalan lar»a karsı uvEulıyacakları ticarî sınırlandırmalarda istedik lerı gıbi davranma hakkı ta» nınmaktadır. Atatürk ve iktisat pütikası Yazan: Doç. Dr. Kenan BULUTOGLU İktisadın önemini çok iyi kavnyan Atatürk, olaylann da baskısı altında, kendine özgü bir iktisa t politikası geliştirmiş ve yürütmüştür. Aşağıdaki yazı, Atatürkün ekonomi politikasım tarihî olaylarla incelemektedir. ÇAUŞMA HAYAT1M1Z Atatürk devrinoe sosyal meselelerin doğuşu i l l s i ü l TUNA tutum: Holânda (îuu rıonn) nu , . . «kısa b ı r £'•'•