Katalog

4 Kasım 1950 CVMHUHİIET ıııııttııııııııııınıtıııııııııııııttııııııııııııııııııııııı SANAT BAHİSLERİ CGeneral MacArtkur'ün bü 1 lenme o gün saat dörtte tesbıt tün şahsiyetirü açtğa çtkaran edilmıştı. MacArthur eve geldığ bu enteresan yazt, yakvnda zaman müstakbel kansını bir mer Birleşik Amerikada çıkacak divene çıkmış tezyinatı tamamlarolan «Hareket adamı: MacArtken gördü. Ona «vaktmde hazır hur» kitabıntn bir fasltm teşkil bulunmanuı fayJası» hakkmda uetmektedir. İki muharrinnden zun bir konferans verdi. Bu müCornelius Rian, meşhur Daily nakaşa âdeta bir kavga şeklini Telegraph'ın harb muhabirlialdı. Gelın o vakte kadar hiç kimğini yapmtş olup şimdi Ameriseden azar işıtmemişti. kada New9week'i çtkarmaktaEvlenmeden iki ay sonra Genedır. İkind muharrir Frank ral Pershing, General MacArKelley, New York Herald thur'ü Fılıpın adalanna tayin etTribune'ün yazt işleri müdüti. Washıngton sosyetesı Perrüdur.) Ehing'in «aşk rakibi» ni kasden 1899 senesinde bir gün iki güzel bu adalara nefyettiği dedıkoduve jık kadın, Amerikan Harb Asunu çıkardılar. Şayiayı işiten düğü yazıhdır (1). Safi! tezkireDivan edebiyatının büyuk şaıri kademisinin bulunduğu West EndPershing buna: «Gülünc şey!» sınde Şeyhinin Vekayiül fudali Nedımın olduğu tarıh, olüm şekli deki Graney otelinin salonunda kelimelerüe mukabele etti. Faka ve Seyrek zade Asımın Zübdetül ve gomülduğü yer hakkındaki inhakıkatte güzel ve muhteşem Maâsâr isimli eserlerinde de bu şair karşılaştılar ve oirbirlerini coşkun celemeleri ve bunkrdan edindiğıbir şekilde selâmladılar. Biraz dam MacArthur, ordu hayatına muderns Mehmed Nedimden bahmız kanaatı bildiren iki makalemiz sonra, ikisi de ayn istıkametlerde MacArthar'ün karakterini ıntıbak edecek neviden bir insan selıdir. İsmet Efendi, Şakayik zeyli Cumhunyet'in 14 ve 19 ekım 1050 General MacArthur'ün ilk kansı evlendiği yıllarda müstakbel generalle değildi. Amerikan gazeteleri onctelden aynlırken, geriye bakarak hazvlıyjn annesi Mary dıye anılan ve Tarih Eneümeni Der tarıhlı sayılarında intışar etti. Nebırbirinin zarif elbisslerini takdır bir utangaçlık da kalmıştı. Onun oğlunun unutmasına hiç bir vakıt yanında değıldı. Kızlığında ismi lann evlenmelerini: «Harb ilâhı gisinde kısmen yayınlanan eserindimın otedenberi soyienildıği gıbı le seyrettiler. Bunlardan biri \ ecdadı Cenubluların kumandanı musaada etmedi. Ona defalarca, Loıus Cromwell olan bu hanım ile milyonların izdıvacı» gibi büde bu Nedîmi Kadîm'den bahsetPatrona Hahl ısyanmda evınm damerıkan dahıli harbinde Şımallı General Lee'nın saflarında çarpış babasının büyük bir Amerikan Panste kocasmdan yenı boşan yük başlıklarla ılân etmişlerdi. memiştır. Beyoğlu mezarlığmda Sımından du;erek ölmedığuıı ve leri zafere götüren General mıştı. Ve o Şimalli bir Yuzbaşı generali olduğunu, kendisinin hat mıştı. O sırada 30 yaşmdaydl MacArthur'ü askerlikten lâhtar Mehmed Ağanm kabri yanm mezarınm meçhul olmadığını gosGrant'ın geiını Mısis S. Grant, olan Arthur MacArthur'e âşık ol çıkarmak isteyen kadın tâ ondan daha üstün olması bek Muhteşem bır salon kadını idi da gömülü olan şair müderris teren vesıkalar o yanlanmızda or'kincisi de General Arthur Mac duğu laman büyük bir darbe kar lendığıni telkin etti. Çocuğun Muhteşem, kulfeth kabul resimKan koca mevcud çocuklarla Nedımm bu zat olması iht»mal dataya konulmuştur. Nedım, Hıcrî \rthur'u'i karısı i Ti. İkisın de şısında kalmıştı. Vâkıa kendisı aş kendısınden beklenen şeyın ağır lerine alışmıştı. Sosyeteye çıkış bırlıkte Manilla'ya gittıler. Balohilindedir; mezan zamanla yıkılıp 1143 yılı Cumadel âhıresmde (Mıgenc çocuklan West Point Aka kını tercih etmişti. Fakat 19 maysı lığmdan dehşet içinde kaldığı za merasimı hakikaten çok tantanalı lara, salon hayatına alışmıs olan kaybolmuş, son seneler içinde de lâdî 12 aralık 1730 ile 10 ocak 1731 demisındeydi. Misis MacArthur 1875 te MacArthur'le evlendığı za manlar oldu. Bugün MacArthur'ü olmuştu. Ziyafetin verildiği lokan Madam MacArthur'e muhıt çok Ayazpaşadaki bu mezariık kaldı?rası) olmuştür; Üskudarda KaCenublu 3İduğu içın, kalbmde es man, kardeşleri mer?ıme gelmek iyi tanıyanlar, onun büyük guruta palmiyeler ve gullerle bir bah sıkıcı gelmeye başladı. Kocasına rılarak yerıne bu?un mevcud olan racaalımed mezarlığında ve kenki fırrıal Cenub muharebesinin ten imtına etmişlerdı. runun, ruhundaki utangaçlığı ka çeye çevrılmışti. mutemadıyen ordudan ıstıfa etapart'manlar yaptırılmı;tar. oisinden on dokuz yd önce vefat Jıeyecar.ını taşıyordu. Bunun içın General Pershing aşk rakibi! mesmi teklif edıyordu. Nihayet Douglas, annesi Mary 27 yaşın pamaya yarayan bir mania olduMchmsd Sureyyanın Sıcılli Osetmış, olan annesı Saliha Hatunun Simaüılerın kumandanı General dayken doğdu. Kadın bu doğuşu ğunu söylerler. MacArthur'un ha O kadınm Walter Brooks üe MacArthur'e o kadar sevdiği Fimâni i5.mh eserinde ıkı Nedimden kabri yanında gomüludur. Grant'ın torununun, sınıfta kendı müideleyen boru sesini hâlâ ha yatının arkasmda bulunan bu mağ evhlığı 8 sene sürmüş, iki çocuk Lpinlerden becayışıni istemesinde daha bahsedıhr; bunlar şair değılAnne üe oğulun mezarları 1925 ciım Pajayı bir tarafa bırakacaK ooğlundan üstün olmasını istemi tırladığuu söyler. Ailenin hayatı rur ve azımli kadını bir hâdıse ları olmuştu. 1919 da kocasını bı ısrar etti. Bu, venlmesi guç bir senesınde İstanbulda yaymlanmak lursak eski edebiyatımızda buyük dirler. Bınsı Bâbı âli kâtıblerınyordu. hep askerlikte geçmişti. Douglas güzelce anlatabilir. West End A rakıp Parıse gıderek orada bo karardı. Nihayet 1925 te General. den iken vak'anüvis (tarıhçi) olta olan Mıllî Mecmuarun teşebbu şairimiz Ahmed Nedimden başka Bugunkü MacArthur'ün babası henüz 4 yaşında ;ken düşman rü kedemisine girış muayenesinde, şanmıştı. Yanında, sonradan Bir Amerikada Atlantaya nakledıldı sü ile ve halktan top'amlmış olan Nedım mahlası ile tanınmış üç kişı muş V3 H:cri 1220 yılı şonlarında genc çocuğun bir belkemiği ân leşik Amerıkanın Kanada elçısi Bunu hemen Tümgeneralhğa terpara ile tamır ettirılmış, etrfaları vardır. Bunlardan biri Enderun blmüştür (Milâdî 1806). Ötekisi de da o vakit Filipinlerde temayüz eumunun tadını tatmışü. Newetmişti. Fakat General Grant'ın Meksieo'da kaleye baskm yapmış zası onu çurüğe çıkarmış, mektebe olan kardeşi Jamcs Cromwell fii takib etti Bu, 45 yaşındaki Dârendeli bir dersi âm'dır, padina demır parmaklık yaptırılmıştır; dan yetişmış, bazı şiirler de yazmış selınıni düşündürecek kadar bü lar, annesi Dou?las'ı kucağmda DU: kabul ettiremem.işti. Bu, annesinin vardı. Beraberce siyaset âlemine genc general için büyük bir mazparmakhğm üstune de Nedimin şu olan Mahmud Nedimdır ki Eğinli şah huzuranda da ders okutmuşvuk şöhreti yoktu. İki çocuk, ok saplanmasından güç kurtar gururuna ve emellerine karşı bir atıldılar. Dığer diplomatlar ara hariyetti. Karısı da muhitin alayıtur; Birinci Sultan Mahmud deviki mıs'aı bir taşa kazdınlarak a Genc Hahl Ağanın oğlu idi; Hıcrî Douglas MacArthur ve Ulysses mışü. O gün her taraftan tüylü darbeydı. Hemen butun doktor sında meşhur Amerikan askerî şinde, eskıdenberi alıştığı hayata sılmı§tır: 1253 (Milâdî 1838) tarihinde öl rınde yaşamıştır; adı Mehmed NeGrant aralanndaki kadife eldi oklar yağıyordu. Douglas'm bu lara başvurdu. Ânzayı ortadan General Pershmg'le tanıştılar. tekrar kavuştuğu içm çok memEy Nedim, e; '• 'büli şeydâ, niçin müştür; Sicilli Osmânî bu zatın dimdir. Birinci Mahmud Hıcri venli çarpışma>T bilıyordu. Tcisi baskmdan çok hoşlandıgını anla kaldırdı. ikinci sene MacArthur Pershıng ona o kadar cazıb bul nun oluyordu. Bundan sonra Bal1143 yılmda tahta çıkmış olaağuna, hamuşsun? Eyübde gömülü olduğunu yazar, Akademiye kabul edildi. de sınıfta derece almak için bütun tırlar. muştu ki, herkes ona âşık oldu timore tayın edilen MacArthur'e Sende evvel çok nevâlar, guft ü Şamda gömülü olduğuna dair de Üsküdardaki mezarda da 1143 tarikudretlerile çalışıyorlardı. Subay ğunu soylemeye başladı. Genc karısının askerlıkten istıfa teklıfMacArthur 8 kadına birden MacArthur'ün ruhundaki asker hi bulunduğuna göre Ismet Etengular vâr idi! başka bir rıvayet vardır. Gene bazı namzedleri aile gurur ve rekabe lik duygusile annesinin irade ve kadın VV'ashingtona dondüğü za leri, arkası kesılmeden devam edıâşık oluyor «Ey Nedim, ey âşık bülbül' Niçın şiirler yazarak Nedim mahlasını dinin kitabmda bahsedılen ve hstıni tenkid ediyorlardı. İki gencin disiplini onun hayatında pek erMacArthur'un aşkı da, hayatı mangeneralin mısafın oldu. Sos yordu. Nihayet 1928 evlulunde yatı hakkında hiç bir malumat vcsusuyorsun? Sende evvelce çok kullanmış olan bir zat da Ibrahim bütün gayretleri Douglas MacAr ken çiçek açmaya başlamıştır. gibi herkesinkinden farklı idi. O yete âlemmde onun 60 yaşındaki General MacArthur tekrar Fıîıpin nağmeler, dedikodular (güzel, par Nedimdir; kendisine Ilmî Ahmed rilmiyen dersi âm Nedimin bu thur'ün birinci sene smıf birincisi Ailenin iki erkek evlâdmdan biri mektebdeki uç senesi içınde, 8 ka generalle evleneceği şayıalan do adalanna tayın edildi ve hemen zat olabileceği bir saniye ıçin dülak ve musikili sözler) vardı!» Efendi torunu denılirdi; Üsküdarlı neticelendi. General çocukken, diğeri 1923 te teğmen dına birden âşık olmuştu Bunu laşmaya başbdı. vazifesi başına gıtmek üzere yola şünülse bile derhal görülür ki me olmastle Üsküdardaki bu mezarın büyük Nedim denmekle de maruftu, müGrant'uı torunu ikinci gelmişti. olarak ölmüştü. Artık annenin kendisine söyledıkleri zaman güBundan biraz sonra Misis Louis çıktı. Aynı zamanda kansı Louıs şairimiz Nedime ald olmayıp baş derrislik de etmişti. Karacaahmed zar taşında yarıh isimle bu hoca Mektebi bitirinceye kadar Mac bütün ihtimamı, 1935 te 82 yaşın lerdi. Onun, «ben düşmanla, ka Cromwell, General MacArthur'e de hareket etmişti. Fakat aksi ıska bir Nedim efendiye aid olduğu deki mezarın bu zata aid olması efendinin adı arasında uygunluk Arthur şeref mevkiini muhafaza da ölümüne kadar, bu tek oğlunun dınlarla meşgul olduğum kadar rastladı. İlk rastgeldikleri gece, tikamete, meşhur boşanma şehrı yoktur; bu zatın adı Mehmed Neyolundaki bir iddia evvelce ileriye ilk bakışta belki hatıra gelebilirdi; etti. Son sınıfta Grant ancak ye mihrakında toplandı. Onun zeki hiç bir zaman hararetle uğraşma MacArthur ona evlenme teklif olan Reuo'ya doğru!. sürülmüştü. Bu yazımızla üç ma eğer adı İbrahim, ölüm tarihi de dimdir, kitabe ise Ahmed Nedime dinciliği alabilmişti. MacArthur'le kansı 17 haziran idaresi olmasaydı, MacArthur'ü mışımdır» sözü meşhurdur. etti. aiddir. kaleye mevzu teşkil etmis. ve biraz 1190 (Milâdî 1176) olmasaydı! Evbugün bir asker devlet adamı Aradan seneler geçtikten sonra 1929 da boşandılar. Misis MacArGeneralin hususî nişanlanmaMacArthur'ün karakterini Gorülüyor ki bütün araşürmalar uzamış olan Nedim bahsini kapat velce yazdığımız g.'j Üsküdardaki olarak göremiyecektik. ları bir tarafa bırakılacak olursa, Misis Douglas MacArthur şu söz thur mahkemeden çıktığı zaman yaratan kadın mak için son günlerde gene ta mezar kitabesinde Nedim İbrahim İsmet Efendi tezkiresinde bahseMacArthur'ü Akademiye o, resmen ancak 1922 de nişan leri söylemiştir: «Douglas'la ilk gazetecilere şu sözleri söyledi: Gencin annesi Mary Pinkhey zelenrr=k istıdadı gösteıen bu id değü, Nedim Ahmed Efendiden bah dilen ve Üsküdardaki mezarda gökabul ermlyorlar lanmıştır. O vakit gene West tesadüfümüzde o bana evlenme «General MacArthurle birbirimiHardy MacArthur tatlı, yumuşak, mülü olduğu söylenilen dersi âm diayı da incelemeğe lüzum ve za sedilir; ölüm t?rihi de 1143 tür. zarif bir kadındı. Fakat müthis Mary MaeArthur btitün hassa Point'ta bulunuyordu. Fakat bu teklif etmeseydi bu teklifi ben ze hiç de uygun obnadığtmız için Nedim Ahmedin hüviyetini aydınruret vardır. Bu iki Nedimin Enderunî Mahboşandık. Ona karşı çok büyük bir irade sahibi idi. Bujrunkü Mac siyet ve heyecanına rağmen, aynı defa genc bir Ders Nazırı olarak!. ona yapöcaktım » Üsküdardaki mezarın meşhur şa mud Nedım ve Usküdarh ibrahim latamıyor; Üsküdarda Tunusbabir hürmet ve hayranlık taşıyoMacArthnr evleniyor Arthur'de ne karakter görüyorsak zamanda çok sogukkanlı bir tabi O vakit IMacArthur 40 yaşında ve ğında Çiçekçi kahvesi civannda Se lr Nedimden başka bir Nedime aid Nedim ikisi de edebiyata intisabMacArthur'le nişanlısı 1922 de Tum. Biz, birer dost olarak ayrıhonu yaratan bu azimkâr kadındı. ate malikti. O bu hassalan aynen Tuğgeneraldi, Birinci Dünya Harolduğu yolundaki mütaîealar dönüp ları olmakla beraber mühim ve ma limiye tekkesi karşısında mevcud O, babasından cesaret, gurur ve oğluna geçirdi. Bu kadının benli binde Avrupada şeref kazanmış Palm Beach'ta, Amerikamn bu yoruz!.» olan mezar, müverrih İsmetin delildolaşıp tek bir mesnede dayanır; ruf şair değildiler. kitab sevgisi tevarüs etmişti. An ğinde bir liderlik istidadı vardı. bir vaziyetteydi. Nişanlısı dul bir güzel plâj şehrinde evlendiler. MacArthur'ün bundan sonraki siz, mesnedsiz söylediği gibi meçbu da tsp*?t Efendmin Tekmiletuş Divan edebiyaü çairleri içinde O Misis Walter B. Karı kocanm herkesin yanında hayatını ikinci yazıda anlatacanesinden ona kalan yalnız zekâ Bunu MacArthur'ün varhğına kadmdı. r hul bir dersi âm Ahmed Nedime Şakayik fi Hıkkı ehlil hakayık Nedim mahb ' ile timnmış üçünve irade değıl, kimsenm bılmedıği ekmesini bildi. O aile gururunu, Brooks'a rastladığı zaman, annesi ilk kavgaları da o gün cldu. Ev ğız. isunh kitab 1 r. Ruuah Mehmed cü zat Mehmed Nedimdir. O, za değil, maruf ve büyük şairimiz müTahir, Osmanlı Müellifleri ifimli manmda ehemmiyetli sayılan bir derris Ahmed Nedıme aiddir. Raeserini yazarken Nedım mrddesin şairdi, ölümü büyük şairimiz Ne miz tezkiresinin açık işareti, Mude (cild 2, sahife 453) meşhur şair dimin ölümünden altmış iki yıl ön allim Nacinin Esâmî isimli kitabmNedimin Beyoğlu mezarlığına g5 cedir; Lâle devrinin maruf şairi da verdiği malumat, ölüm tarihinin mülmüş olduğunu ve Üskudarda Nedimin şöhret bulmasmdan son uygunluğu, nihayet bilhassa annesi mevcud olup Nedime aid olduğu ra Nedimi Kadîm (eski Nedim) Saliha Hatunun kabrinin yanıbasöylenilen mezarda da başka bir diye anılmağa başlanılmıştır; yaı şında olması bunun reddedilemez Nedım efendinin medfun bulun ma küçük divanı, bir çok umuml delilleridir. yuk olmajtur. Avrupadan Amerlkaya fszla para alamı>orlardı Sene başın konuşur ve bu seferkı delılı de lnkâr çıkacak Batıhlara «Rusların imzalatmak duğunu «İsmet Efendinin tahki kütübhanelerde bulunduğu gibi Ha Amerikada klâsik musiki giderek orada yerıejen artıst ve beste dan ltlbaren tngılız seyyahları yanla edılemlyecek kadar â§ıkârdır uzere uzattıklan kitıdları dikkaüe okatma atfen» kaydetmıştir. Os lil Nihad tarafmdan 1921 senesin(1) 19 ekim tarihli Cumhuriyet'te Klisık dnulen muükınln Son yapılan bir sayıma gore, Kore kumalarını» bildirmişlerdır. ile rın» ikıyuz ellı sterlın (2000 lira kadar) manh Müellifierı'nin intişan sıra de bastınlan Büyük Nedim diva çıkan makalemizde Mecelletün Amerikada gunden gune daha genış bir kirların s«yısı bir haylıdir. Raiyobu alabileceklerdîr." ikiye ayrılıp biri Rus, dıjerl Amerikan gramofon da bu hususU hizmette Bu teblığl icab ettıren sudur: smda (1914) İsmet Efendinin kitabı nına da ilâve edilmiştir. Müstakim Nisâb'm bu iki Nedim hakkında yer lşgal etrrekte olduğu muhakkak. lunmuslardır. Epoque'dan İSgali altına verlldıgi gündenberi Şımal. Geçen hafta baıı Amerıkan gazeteci» henüz yaymlanmamıştı. Yazılıp ta Zade Sadeddinin Mecelletün Ni verdiği malumat, bir ifade karışık Şuphesiz muhtelli {»kıllere burünerek den Cenuba 4 mılyon kışı kaçmıstır. Amenkadakt senfomk orkestraların leri Helmstedt bolgesinden geçerlerken, muvUfalcıyetler kaydetmeğe devam *** Bu hesabca asıl kurtarıcıların Cenub yolu tutan Sovyet kontrol memurlan ekserijı gıttlkçe daha genl; kutleler tamamlandıktan sonra yandığı söy sâb isimli eserinde meşhur şair lığı yüzünden birbirine tedahül et eden caz ve gunluk hayattan iyi kotu dan Şlmale gıttlkleri muhakkaktır . Kiın kimi kurtanyor? onlara bir kâgıd uzatmışlar ve lmzalenilen ve elde kalan bazı parça Ahmed Nedim hakkındaki madde miştir. Müstakim Zade Sadeddinin ilham alan ;arkılar gene revacdadır. rafından dinlenılmektedir (Oggi) Cazett» de Lau*anne'da* larını lstemlşlerdir. Basıt bır yol mulan 1925 yılmda Türk Tarih En nin sonunda bu eski Nedim hak kitabındaki yanhşlık, meşhur şair Klâsik. opereti ve çalgılı filmi blle Kızıllann «kurtarıcılık» propaganda. amelesi gibi gdsterılen ve resmt bir *** ları malumdur. Rusya Balkan devlet* * * cümeni Dereisinde ne«redilen bu kında da malumat verilerek adı Nedimin Üçüncü Sultan AHmedin oldurememısür. Buna rajmen kıymetler makbuza benzıyen bu kâğıda dıkkatlo arasında lerıni «kurtarmak» uzere ışgal ettiği kitabın Nedimden bahseden kıs nın Mehmed olduğu, müderrislik hal'i esnasındaki fitnede damdan mıstır. bır fark gozetılmeğe başlanbakan bir gazetecl bunun bir muddet İngiliz ruristleri Yeni bir Rus hilesi gıbl, Şımsli Kore de Cenubi Kore'ye mmda meşhur şairimiz Ahmed Ne ettiği, müretteb divanı bulunduğu düşerek öldüğü ncktasına münhaBu dejtüiklik neys atfedilebillr? Şüp. Şimdlye kadar memleket hancine çı bır «lcurtarıcı» maskesıle saldırmıştı. tngıllz, Amerikan ve Fransız lîgal evvel Stockholrnda tcplanan kızıllann dimin nesebi, şairliği, müderris ol ve 1081 senesi muharrem ayında öl sırdır. he yok kl bu l»t« Avrupanın teslri bü. kan tngılizler yanlarına elll Eterlınden Fakat hakıkat her zaman rakamlarla makarrüarı, Berlınden kara yolu İle mahud »Sulh beyannamesi» olduğunu gormuîturl duğu, Hicrî 1143 senesinde Patro(Nevısuseek) na Halil ihtilâöinde öldürüldüğü yanldıktan sonra Beyoğlu mezar* * * Lğında gömülü olduğunun «bazı } Bugünkü gibi« erbabı tetebbü mecmualannda gö; Bazı coj^afl devirlerin muayyen farüldtiğü» kaydedilmişrtir; bundan ; sılalarla tekerrur ettıgi malumdur. Bu•onra da Dersi âm (camide umu• na mukabil. tanhın de tekerrurden : Ibaret oldugu soylenıyor. Fakat acaba ma ders okutan) Nedim Ahmed E• eski tarıhi devirlerin tekrar ortaya çıkfendi isimli başka birisinin hal ter: maları da muayyen bır fasılaya mı cümesine geçilmiştir. İsmet Efen• bağlıdır' dinin kitabmda bu zat hakkında Bunu bize duşundüren. bir asır evj On dokuz yıl, senelik tatil al du. Yalnız, beş kişilik bir grup kım Tibet melezi mükemmel bir hayvanlan yenilemek gerekij.oıdü.: velki dunya ahvalinın de bugunkune verilen malumat şundan ibarettir: •madan, haftanın alü günü munta yerine sadece oğlumla benim ziyaaşçı ile mükemmel bir tercüman Buna karşılık, patikalar ne kadarj pek benzemesidir. Hakikaten. 1 5 O se>5 «Faziletli, munevver bir zatü; İsretime müsaade ediliyor, Himalakafilemizi tamamladı. dik olursa olsun, yağmur ne ka>'arî nesmde de Avrupa yenl bır istılâ tehtanbulda ders okuturdu; 1143 ta•zaman radyo tefsuriliği yapaıaic likesile karşı <ıar<ıya bulunuyordu va ya'lardaki Sıkkım devletinin bafAşçı ile serdar denilen hamalba şiddetli bastınrsa bastırsın, yoldaj rihinde ölmüştür; Üskudarda Tu •bir çeşid rekor tesis ettikten sonbu tehlıke gene Rusyadan gelıyordu. kenti Eangtok üzerinden geçmek, şı Amerikan ordusu sahra caketı, ki kayalar, taşlar ne kadar sivrij nusbağmdan Sıraselviler ve Ibra •ra, imzaladığun yenı anıaşma neO devırde çıkan bır Amerikan mec4500 metre irtifadaki Nathula geordu papuçu ve mığfer altında gi olursa olsun sırtlarında 50 şer k i « muasında aynen şu satırları okuyoruz himaağa çayırile birleşen cadde •ticesi olarak uzun senelerdenberi taşıyan çıplak ayakh • Bır harb vukuunda Rusyanın en •ilk defa yedi haftalık bir yaz ta çidini aşarak kervan yolunu takib yilen örgü bere giymişlerdi. Tâ lo ağırlık nin sol tarafında Çiçekçi bahçesi etmek suretile Tibet'e girebileceTibet'te bile, ikinci cihan harbinin hamallarunız bir kere olsoın gık diasagı S0O bin kişılık bir kara ordusıle hududundan sayılan yerde sır kâ •tiüne kavuşmuştum Tabiî ilk ak;lıma gelen, otuz sene boyunca her ğim bildiriliyordu. ulaşmadığı ücra köşelerde Ameri yip hallerinden şikâyet etmedıler. hareket geçebilecegi tahmin edilmektibi hattat Osman Beyin ve onun tedlr. Bu kuvvetln doğrudan dogruya Tatilimin iki haftasuun geçmis kan ordusunun harb artığı malze Ve bütün bu meşakkati de günde; Çarın emri altı ıda buluTnası da Avtorunu olan Lalazade Nuri Beyin •fırsat buldukça uğrunda teşebbümesile karşılaşmak insana hayret iki rupye uğruna (aşağı yukan; rupa sulhunu daha fazla teiıdid eden mezarlan önünde gömulüdür.» •se girişmekten yılmadığım büyük olmasuıa rağmen, havadis tefsiri •bır noktadır.» veriyor. Hoş, biz dahi aynı nimet 1,5 lira) çektiler. (Türk Tarih Eneümeni Dergisi, sa •emelim oldu: Tibet'in merkezi programlarımı yayınlamak suretile (Tempo) •Lhasa'ya gitmek! Fakat nasıl? İm kendi reklâmını yapan şirket elilerden faydalanmıştık. Oğlum da, yı 89). Daha ilk günümüzde Ameriltanın; sf: * ^î ' •kân var mıydı? Hele elde bu ka.Iar ne geçmiş bu mucizevî fırsattan i»ben de Mansun yağmurlanndan en yüksek noktasmdan (Colorra; ' İsmetin kitabmda bu satırlardan •kısa bir zaman olunca; iakat, ne tifadeyi memnuniyetle kabul etti. korunabılmek ümidile Birleşik A do'da Leadville) daha yükseğe tırAmerikanm nüfusu sonra «ölümüne söylenilen tarih •olursa olsun, bir kere denemekten Vol boyunca mütemadiyen görmerika bahriyesinin kauçuklu ve manmıştık. İkinci günü bardaktan; NewYork 3 (Nafen) Bırlesik Aşudur» denilerek Karacaahmed me düklerimi anlatmak, söylediklerimi Şne kaybedebüirdim? «fırtma elbiselerinden» giymiştik. boşanırca3ina yağan, küçücük ker; menkanın nufusu 1S40 ser.er.naenberi zarlığındaki Nedim mezannm 19 Gongtok'da üç gün yük sandık tvanımızın bir ucundan öbür u ; 19 mllyon artmış ve boylel'kle 1950 Işte bu düşüncelerle derhal yeni tel üzerine zaptetmek, bu plâk maekim tarihli Cumhuriyet'te neşhiyetindeki telleri muntazaman larımızı yenilemekle uğraştık. Dağ cunun görünebiknesini ımkânsız; senesinde 150 600 000 ı bulmuştur. Elçimiz Loy rettiğimiz kitabesi kaydedilmiştir. •Hindistan Büyük Bir buçuk küoluk mecmua NewYork'a sevketmek kararile yolunda her hayvan iki sandık ta kılan Mansun yağmuruna tatıu; İsmet Efendi kitabuu zamanımız •Henderson'a bir uçak mektubu tatilim uzatıldı, Tibet'e girmek mazşıyor. Sandıklar büyük olduğu tak duk. Buralara senede 635 sa..t:m; NewYork 3 (Nafen Kansas'ın •gönderdim: Eski dostuma yeni vadan yarım asır kadar evvel yazmışbelhbajh gazetelennden blri olan Kandırde, katırlar, dar patikalarda ka kadar yağmur düşüyor. Fakat Hi: sas Cıty Star kTiruluşunun yuzuncu diledik hariyetine ilâveten, efsaneler diyatır; tarihî bir eskiliği olmıyan, bu •zıfesinde muvaffakıyetler nndan ilk defa olarak radyo yayalara çarpıyor ve muvazeneleri malayaların cenub ve batı taraf; yıldonumunu kutlamak maksadıle itibarla bahsettiği kimselerin ha •ten sonra: eMucizeler diyan Hic yını yapmak şerefini de kazanarak ni kaybederek binlerce metre de lan arasmda ne kadar büyük fark: »ozel» bir nusha çıkarmıştır 252 sahlyatına aid müşahedeleri de bulun İc.ıstanda bulunduğuna göre baka yol hazırhklarına başladım. rinliğindeki uçuruma yuvarlanıp var. Bir tarafta sık, balta gurnemiş: fe olan her nüshanm ağırhğı bir bumıyan muharrir, Nedimler hak j'ım kendin de bir mucize göstereçuk kllodan fazladır. Kansas Star matDalai Lama gidiyorlarmış. ÎLiiecek, benimle birlikte oğlumun O sıralarda İranda bulunan oğbâkir ormanlar, öte tarafında Ç'pE baası baskısını tamamlamak ıçm 773 kında malumat verirken hiç bir : [ve diğer üç Amerikalının Tibet'i luma Calcutta'ya geçerek beni bek cutta'dan aynldık. Beraberimizde nerek en yakın sığınakta gejirdik. Nihayet, çıngıraklı katırfanmız, lak dağlar, çorak yaylalar. Bunun. ton kâgıd sarfetmek mecburıyetlnde me'haz zikretmemiş, hiç bir vesijzıyaret etmemizi sağlıyabilecek nxı lemesini, bu arada da yol için ge takriben 25 er kiloluk 37 sandık Ertesi günü, heyelan sahasını yaya giden hamallarımız, hizmet sebebi: Bengal körfezinden tebah •: kalmıştır. ka göstermemiştir. İsmet Efendiye [sin? Ne dersin? En ufak bir ümid rekli malzemeyi tedarik etmesini vardı. İlk durağımız Bengal'm Hi kayalıklar üzerinden dağ tırmanır kârlanrruzla birlikte yola çıktık. hur eden yağmur bulutlarının 78J nazaran aynı zamanda yaşamış, telgrafla bildirdim. Bu malzemenin maylayalar eteğindeki demiryolu gibi güçlükle tırmanarak aştık. Patıkalar darala darala yükseldik kilometre yüksekliğındeki Himalaİ r mı?» diye yazdım. aynı yılda ölmüş, ikisi de müderris, Kanadada gorülen ışık Büyük Elçimizin cevabı sabahle neler olması hakkında malumati merkezi Siliguri idi. Burada, Hi Öte tarafta Gongtoktaa DLZI me çe, gözlerimi kısmış, göz karartıcı, yalar duvarına çarparak hemen DUJ ikisinin de adı Ahmed ve mahlası jyin geldi. Henderson böyle bir z: Tibet'e gitmiş ilk Amerikah olan malayalar muazzam bir duvar gibi rak ederek gönderılen jeepli kara derin vâdiye bakıyor. sağsalim tün yağmurunu cenub tarafma boJ NewYcrk 3 (AP.) Dun KuzeJ Nedım olan iki zat vardır; bunlarDoğu Amenka ve KanEdanın muhtevarmıyacağımızı şaltması. Tibet'e ulaşabilen bulutlarj lıf yerlerınden, »gozlerı kor edıcı bT dan şair olanı Beyoğlu mezarlığın J,jaretin tahakkukundan asla ümidli Suydam Cutting'den almıştım. Bu önümüze dikihniş, dünyanın ü partisile karşılaştık ve bu sayede Lhasa'ya varıp düşünüyordum. Tercümanımız ka topu topu senede 2530 santim yağ; ışık» gorulmuş olauguna da;r haberler da, şair olmıyanı Üsküdarda gö jatğildi. Esasen, benim de bildiğim yardımdan fazlasile istifade ettim. çüncü en yüksek tepesi Kinçin menzilimize ulaşabildık. ; alınroıstır. Bir kaç saat içinde tayyareye bi cunga, dünyanın en yüksek tepesi Gongtok göz alıcı bir şehir. Hi famdan geçenleri okumuş olmalı: mur taşıyor. mülüdür. İsmet Efendi, şair Ne jgibi Dalai Lama nezdinde diploMüteakıb günler, mütemadiyen: Bunu gormuş olanların ekserlsı, ışı«Kale pe a» dedi. dim hakkında nesebini ve şairli •matik bir mümessilimiz yoktu. Ay nerek Pasifik yoluna koyulmuj Everest'ten ancak 260 metre ek malayalann cenub tarafında belliyüksele yuksele Tibet'in kapısı sa; ğın mu'eaddıd renklerden mute^ekkıj O da ne demek ğini yazmak suretile az çok her •n. zamanda, Hindistan Dış İşleri tum. Kısa bir an Tokyo'da dura siğile karşımızda 8579 metreye yük başlı ticaret merkederinden biri. ve tnfılâka beizer bir şey oldugı.^u jBakanlığı ileri gelenlerinden. dos rak İmparatorla ve General Mac seliyordu. Tibet'te an'anevî uğurlama yılan Nathula geçıdme doğru ıler; belirtmışlerdır Bir çok kervan yollan buradan gekesm bildiği derecede malumat ver •tum Sir Girja Şankar Bajpai'den Arthur'la mülâkatlar yaptım. Gemıştır: fakat şair olmıyanın soyu Siliguri'den, 100 mil ötede, Hi çiyor. Tibet dili, Hindce, Sıkkun sözleri. Mânası aşağı yukarı: «geri ledik. Yukselirken daha hızlı gidılc; NewYork takl Sı\ll Havacıhk İda•de aynı mealdeki mektubuma al neral, seyahatimle çok alâkadar olAlbanj dekı memutlarından bıliyor. Fakat biz gunde 16 kılo;resınm sopu ve nerede vazife gördüğü hak jnalayalardaki Sıkkım eyaletinin dili, Lepça dili, Şerpa dili, Bhutan dönmek istersen yavaş git» tır. •dığım cevabda hemen biraz deği du. Söylediğine göre bir ara kenDenilebilir ki dünyanın hiç birmetreye razı olduk. Yolumuzun Du; bırl, ışığı «çok parlak bır merkez arka. knda hiç bir şey söyliyememiştir; başkenti Gongtok'a ulaşmak üzere dili gibi, kendi şöyle dursun, belki sından kırmızı kuyruğu olan ve gok» jşik kelimelerle Loy Henderson'un disi de Tibet'i ziyarete heveslenmiş çvıkü böyle bir Nedim Ahmed Ekamyonlarla yola çıktık. Katır ker adını dahi duymadığınız çeşid çeşıd tarafında hiç bir katır kervanı da kısmındaki tabıat güzelliğını tan.': ten yere doğru suratle ılerlıyen bır kuy •sözleri teyid edilmekte idi. Fakat fakat talebi reddedilmis imiş. fendi yoktur; olsa idi o asrm şair, vanımız bizi burada bekliyecekti. diller konuşuluyor. Pazar yerinde ha zorlu, daha tehlikeli bir tırma imkânsızdır. Bu mevsımde Sıkkım: ruklu yıldıza benzettığını.» soylemış ve İher iki dostum da, ne olur ne olâlim ve müderrislerini bize anla jmaz düşüncesile talebimi HimaO gün bir heyelan yüzünden yol hemen her renkten, her ırktan in nış yapamaz. Hemen daima bir ta dağları binlerce ve binlerce çeşıd.: • hiç bır vakit boyle bır kuyruklu yıldı* Calcutta'da oğlumla bulustuk. rafmızda dümdüz göklere yuKseien rengârenk çıçeklerle bezenıyor Bun: gdrmedığmı» ilâve etrrııştır. tan biyoğrafi kitablan bu zattan •laya'lar üzerinden Lhasa'ya sev Gerekli tertibat mükemmelen alın da kaldık. Azametli Himalayaların san kaynaşıyor. *** da bahsederlerdi. Osmanlı tarihin İketmişlerdi. Hamallara, hizmetkârlara, hay kayalar, öte yanmızda binlerce met lar arasında, asırlar boyunca Tibet: mıştı. Dalai Lama'nın dağ krallığı heyelânı da azametli oluyor. Manre derinlığmde uçurum var. Buncengâverlerınin oklaıma zeha \tren: 85 yılan bir sanriık içerisinde de Nedim mahlası ile şöhret kana ulaşabilmek için ya yürüyerek, sun yağrnurlannın söküp sürükle vanlara verilen ücretten yuzde an zanmış olan şair, müderris ve â Anlaşılan Hindistan gerçekten yahud katır kervanile yol kat'etmek diği dağ parçası önümüzde 6070 almak suretile kervan teşkılini lara ilâveten ustura gıbı Keskin bir külâh gibi, mor çıçeklcr de v«.r : bulundu Nathula (la Tibet dılınde geçidj Munıch 3 (a a.> ( A F P V Geçen limler hakkında Mehmed Sürey jmucizeler diyan. Ben Tibet'ten ü şarttı. Asyadaki baslangıç noktası metre yükselen ve 400500 metre meslek edinmiş olan Rinzig Dorji rüzgâr Tibet yaylalarını kamçıkyanın Sicilli Osmânî yahud Tez rmidimi keseceğim bir sırada, hiç na tabi olarak uzun yoldan boyunca yolu kaplıyan kaya ve adında bir Sıkkımlı vasıtasile ker yor, deniz seviyesinden dört beş mânasınadır) aşağıda kalıyor Yokuşj salı gunu kaybolan 85 yılanı havi btf sandık. harab bir evde. çocuklar tar* kirei Meşâhîri Osmaniyye isimli Jbeklemezken, geceyansı, Dış İşleri Lhasa'ya ulaşmak için üçdört ay, topraktan bir tepecik vücude ge vanımızı kurduk. Alü hamal, dokuz kilometre yüksekte azalan nava ne aşağı yürüyerek yol aldık. Bır Tibet: fından bulunmuştur Çocuklar sandı( rBakanlığımızdan telefon ettiler Tı en kısa yoldan ise üç dört hafta tirmişti. Çok şükür ki Hindistan yük katın, dört talikaya binerek fes almayı güçleştiriyor Her gun darbımeseli: «Yokuş yukarı seni taJ eserınin dördüncü cildinde (sahiaçmışlar ve sersemlemıs yılanlarla r » îbet'ten Hindistan üzerinden sevkefe 549) malumat verilmiştir. binlerce metre yükseklikte dağlar hükumeti, türlü sebeblerle yo Hrda atına ilâveten Dorji ihtıyacımız o oğleden sonra bir koye uıaşmaya şımazsa, aah. at değıldır; yokuş aî namağa başlamışlardır. Oradan goçen. dilen bir radyo mesajı almışlardı. Dıvan edebıyatı cercevesı ıçınde kalabilecek yolculan dü^ıincr'îk lan diğer yardımcılan da buldu. çalışarak, iki koy arasında, vasi, şağı sen yürumezsen, aah. insan • lerin gormesi üzerme. sandık Mun'c* Bu mesajda bana Lhasa'ya davet arasında seyahat etmek lâzım geHayvanat bahçesine gondenlmıştır bazı şiirler de yazmış olan Tanzı Jlısiniz. Derhal geliniz» deniliyor liyordu. muayyen mesafelerde sığır.aklar Böylece, Lepçalı bir hamalbaşı, Hi korku verici boşluklar aşarak iler değılsın!» diyor. Faka; ekserisi zehirli olan yılanlardan Arkası Sa. 6, Sü 4 te •bir kıvuı soffuktan ölmüş bulunuyordu mat devri rıcalinden Mahmud NeBiz, temmuzun son akşamı Cal yapmış. Geceyi, mecburî «îeriye dö malayalı bir katırcıbaşı, ve Sıkliyebiliyorduk. Her iki gunde bir Edebiyat tarihimizde 7 kaç Nedim var? ııimilllllmillllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllll MacArthur'ün hayatındaki kadınlar Yazan: Refik Ahmed Sevengil D N A Ü Y lt\SI\l\OA\ Meıtuıu Ülke: Esrarengiz Tibet Tibet yolunda gördüklerim • " • • • » " • • " • • " • > • • • • • .. • •, • > • • • •.• » . «•«•••«« »a ı ı ı i B a ı t ı l ı ı ı t ı a ı a ı t a a l a t l t t a t f l t a a | a a a | B a a | a | a t a ı s a s a a a c B a a B a a a B I g a s a t a ( l t a a a a l s « t ı w a a a t B t a a ı a ı a l S B a a ı a ı a t l l t B t s s l t ı ı a a t ı m ı ı f i l ı R ı ı ı l ı t ı l ı « l ı a l ı •••!•••••«•••'•••>•••••••