Katalog

4 Kasım 1948 GUNUN MEVZULARI Basm ve Yaym Umum f iatııtııt Müdürlüğü ne yapmalı? Ekraek indirilmesi Yazan: Refik Ahmed Sevengil Bu yaz gazetelerde zaman zaman Ba mesı gereküğmi ortaya koyacaktır. Basın ve Yayın Umum mudurluğu sm ve Yayın Umum mudürlug ınıın kapatılacağı veya kuçultüieceğı, teşkı kurulu}una daır kanunda umumiyttle lâürn» dağıtılacağı, vazifelennın başka matbuatı kontrol altında bulundurmak, başka bakanhklara verılecegı yo unia gszetelere herhangı bır mevzuda emır çeşid çeş»d habcrJer çıkü. Gazete ha vermek v«ya onları cezaiandırmaK yoberi bır vâkıatun değilse bır tasavvu lunda bir harekete imkân verecek hiç run ıfadesıdır. Başm ve Yayın Umum bır salâhiyet tanınmamışür. Mılli menmudiırluğu hakkında çıkan' naberler faatlerımız ıçın zararlı tesırler yapaaısalâhıyeüı saJâhıyetsız ağıziardan du lecek basın, yayın *ve telkin faahjetleri yulmuş nmtalealarm neucelen olsa ge olursa onları tetkık ve murakabe etrektir. Btiyiık Millet Mechsınde yeni mek luzurou dujünulmüştur. Bu, umum yü butçesi tetkiklerinın başlamak uzc mudürluğe verılen bej vazıfeden yalnız re oldugu bu sırada bu mevzuun da bir tanesidır. Kanun nasıl tatbık edılmıştırY Mevyenidea canlanacağı şuphesızdir. Mesleğinnzle olduğu kadar memJeketinuzin cud bır maddenın bir tıkrasındakı kuumnmi tflerile yakın alâkası olan bu çuk bır salâhiyet genış manada anlaşıkonuda bizan de bazı duşuncelerımiz larak dairenin işlerı ondan ıbaret telâkvardır; onlan şu guıüerde, ortaya koy kî edilmij de oteki vazıfeler ıhmal mi olunmustur? Kanaatimu aksıne olmakmakta hızum ve fayda goruyoruz. Turkiye Büyuk Mıllet Mechsinds ge la beraber bu noktalan mcelemekte çen seneki butçe muzakerelen sırasında bugun için fayda ummuyoruz. Bu^un Basm ve Yayın Umum mudurluğu ça tetkik edilmekte olan mesele, Basın ve lışmaları uzeTmde bir çok naütaleaiar Yayın Umum müdürluğune verümiş olan vazifelerin nelerden ıbaret olduğu, ilcriye surulmüş, tenkidierde bulunulbaska vaziieler verilmesi gerekıp gemuftu; bükâmet, Meclu kürsusüaden rekmediği ve bunlan yapmak içm ııabunlan cevabUndınrken bu dairenın »ü bir teskilâta lüzum gorüldüğudur. ıslah edileceğı manasına gelen sözler Seneler var ki yeni bir dünyada yasoykmişti. Bu ıslah hareketının iki saihası olmak lâzun gclir. Birincisı mua şıyoruz. Artık milletler kendi memlemelita aiddır: Basın ve Yayın Umum ketlerinin hududlan içine çeküip kendı mudurluğunde mufettifler aylarca ça başlanna yajamak imkânlanna sahıb Lştılar; raporlar verildı; kadro tasar değildirler; dunya milletleri birbirlcnle ruflan yapıldı; ıcraaün şekıl ve sıste yakm temas halinde olmak durumundamine aid değışıklıkler gorduk; bunJar dırlar. Türkiye de bu vaziyettedir. Milsağlamlaşürmak iyı maksadla yapılmış ıslahkâr hare letlerarası mevkiimizi için kendimizi dtinyaya tanıtmağa ve ketlerdir; lehinde ve aleyhinUe sözler iyi tanıtmağa mecburuz. Arzın bır tasöylenmesi tabııdir; nitekira öyle oldu. raiında, hem de bugünku şartlara gore Islahın ıkmcı safhası daırenıa maksad oldukça ehemmıj etlı bır cograü ve tıve teşkilâtına atd olmak icab eder; bu yasî mevkıde, bu Turkıje bulunduguda kanun meselesidır. nu dunya oğrenmeüdır; dunya, lıu Basın ve Yayın Umum mııduılu^unun Turkiyenin muhtoşem mazisı, geçnııjbugünkü teşkilâu bir kanunla kurul te kuvvetlı bır kultur ve medenıjet muftur; bu teşkilât ihtiyaca uygun de hayatı bulunduğunu, bugun de banat ğiİM bunu değiştırmek fçın veni bir ve tabiat guzellıklerine sahıb bu memkanun tasarısı hazırlanır; Buyuk Mulct lekette cıhan medeniyetıne ve ılerı Meclisıne verılır; soz ve kaıar onun hanüelere ayak uydurulmağa (.aiışıldıdur. ğını öğrenmelidır. Turkiyenin ÎIJ<»SÎ Hükumct bugünlerde Casın ve Ya hâdıselerı ve gelışmelerı cıhana doğru yın Umum müdurlüğu teşkilât kanuııu olarak aksettirilmelıdir. Başka memlenun değiştırılmesi gerekıp gerekmtdi ketlerın bu yoldakı varlıklaımı \e yenı ğmi tetkık ettirmekle mejg ı.dur, bu çalışmalarını da biz oğrenmehyız. Yaıncelemelerın neticesi elbeıte Bakan baücı memlekeüerde aleyhimızde na\a lar Kurulunda konuşulatak, hukumet \e haberler çıkarsa onları da vaktınde görüşü ne suretle belırirse Meclıse ona dajup haber almalı ve zaman.nda gegore teklıfte bulunacaktır. legı gıbi cevablandırmalıyız. Bu ışler konuşulurken bizce bır zıhBugünku Basın ve Yayın Umum munıvet mesclesınin bınncı derecede ehemmıvetle gozonunde tutulması lâ durluğu, 1943 temmuzunda kabul edılzımaır; evvelâ, Basın ve Yayın Umum mış olan kanunla bu işlerı >apmax ıcın mudurluğunun kuruluş scbe^mı, vazı kurulmuştur. Bızıra dun olduğu ;ubı fesinin mahiyetıni ve şumulunu anlajış bugun de «Turkıyeyı ıçerıde ve Gişarıta birleşrnek lâzımdır. Bu, Uıyın edıl da tanıtma servisi» ne ihüyacımız vardıkten sonra mevcud teşkılitm maksa dır. Bu hizmet, BakanJıklar arasında dada uygun olup olmadığı, değilse n^sıl bir teşkilât yapılma&ı geıekugı k*rar ğıtılmak sureüle yapünlabılır mı? Bız buna imkân görmuyoruz. Bu hızmetın laşUrılır. Bana oyle gclıyor kı bu ış bir rok'a bır elden görulmesi zarundfc; bunu yanmtz tarafından yanhş anaoilmaktadır. pacak daire de bugun için BasbakanlıMemJeketımizde, iik gazete 1831 de ğa bağh bir umum müdurlük jek'.ınde hukumet elile çıkarılmıjtı; hus.ısî te ıdare edilebilir. Türkiyeyi içeride ve dıjarıda tanıtma şebbusler onu takib edıp de gazeteler çoğalmağa başlaymca once 1358 de ya servisinin elinde ne gıbi vaatalar olmapılan ceza kanununa matbuat hakkın lıdır? Bunlan da kısaca tualarsak bu da da hutîumler konulmu;, 1864 te de dairenin te;kilâü kendiliğinden ortaya bir matbuat nızamnamesi neşredilraiş çıkmış olur: a. Radyo tesislerL mşitır; o terıhte hukumet tejkilâtı b. Çefidli dillerde içeride ve dışanda içınde bir de Matbuat mudurijğu bulunuyordu. O gun bugundur hukumet yayın yapacak nefriyat daıresı. c. Haber alma ve haber vernıe teşkıdaireleri arasında bır Matbuat mudurluğu vardır ve memlekette gazete neşri lâtı. d Basının ve basm mensublarmm siiçin musaade verip vermemek, gazetelerin neşrıjaünı takıb edıp nukumet a!e> cil ve formallte ışlerıne bakacak, memhinda birjey yazmalaıını onlemek, suç leketiıruzdeki iç ve dış basın roensubverecek, işledığine hukmolunan gazeteleri ce larına hüviyet varakalan zalandırmak işlerüe meşgul olmuştur. mesleği ifa için kolayhklar sağlayacak Tabii gazeteden başka derşi ve kitab bir basın dairesi. Bızce bunlar esastır; elbette bunlaryayını da aynı suretle bu dairenin murakabe ve takıb mevzuu ıçındedır. dan başka fennî ve idari ışlenn gorjlIlk defa matbuatı cezalandıracak. hü mesıle mejgul şubeler de olacaktır. Buyuk Millet Meclısinden beş yıl kumler tedvin edılmesi Abdülrapcıd devrindedır; matbuat nızam'inrnesırun once çıkmış o!an Basın ve Yavın Ujapılması Abdulâziz îamanındadır; mummuduriuğü kanununu bugun yeIkinci Abduîhamidın padifalı'.ığı sırala nıden gozden geçırınce bu hizme*lerın rında matbuat kontrolunun arttınlmı; o zaman da duşünulmüş olduğunu göolduğunu herkes bılir; 1908 Meşrutıye ruyoruz: bunlardan başka bır de tubu daireye tinden sonıa, hattâ Cumhurıyet sene'e rızm işmın düzenlenmesi rinde memleketimizde zaman zaman vazıie olarak verilmıştir; bu mevzuun matbuatı başı boş bırakmış olmamak ayrıca gozden geçirılmesi fajdahdır. Bugünku şartlar ve ihtiyaclar içinde için tedbirler alınmıstır ;bu ıslerle vazifelendırılen daıre de Matbjat raudür durumu tetkik edınce vardığımız netıluğüdur, bu Matbuat mudirlüğünün ce şudur: Basın ve Yaym Umum miıd irlüğü, devamı da bugünku Basın v* Ya>in vazıfesinın mahiyetı bakımından, esaumum mudurluğu sayılıyor. Bugun Turkiyede gazetelerin basıl sında Türkiyeyi basın ve yayın vssAnmadan once sansur edilmesi usuij yok sıle tanıtma mudürlüğüdür. Istenllirse fakat tur; gazete çıkarma ışi de mu^adcye adı buna gore değıştirılebılir, bağh değildır; kanunun koyduğu «art mevcud kanunla bu daireye verilmiş lan haız olan adam gazete çıkarır ve olan hizmetlerin gorulmesine bugün de bunu hukumete haber verır Neşnyatı yarın da ihtıyacımız vardır. Ea?m vp cezalahdırma ışleri de mahkemeiere bı Yayın Umum mudurluğunü dağıtmak rakılmıştır Hükumetm gazetelere er^ir değil, bu hedef ve maksada gore yeniverip ıstecağı şeyı ıstedığı gıbı sazdu den teşkilâtlar.dırmak lâzımrtır; bunun için de bugünku kanunun bır çok yerması mevzuu bahsolamaz Işte, zannedıyorum kı, bu yunandan lerını, beş yılbk tatbikat tecrübesinden jjerekeberı hulâsa ettığımız taııh';e .le mat de fa>dalanarak. değiştirmek buatın ve matbuat ıdaresınm f,eçjrdığı cektır Yenı teşkilât kurulurken Türkiyeyi seyu go/Lormne getinıerek Dugun Basın ve i'ayın Umutn mud'iriuğunun tanıtma servisine a>Tilacak paranm da vazıfe&ız kaidığı neücesme vamı\or. ıhtıjaca ve yapılması gerekli işin haonun ıçın de bu dairenın Kapatılması, kıki hacmıne söre ayarlanması luzunr.u kuçültulmesı d^gıulması gı'oı dU'Jnce unutulmamalıdır ler Lazı zı'nınierde yer bulujor Refik Ahmed SEVENGİL Burpda biı muhım nokta azeıınde ısraı la durmak lâzırodır Basın ve Yayın Mutlu bir e\lenme (Jmum mudurlufunun bugun de. yarın Gszetecı arkadaşianmızdar Detnokrat lîda >apmakta devam etmesi geroken mır gazctcsı başmu!''aiTin Mnhat Perın ıîe voZireİ9i: vardıı ve bunlar matbuatı Bayan Pcrizat Soylemezo^lu İzrr.lrd* evlenkcntıol etmekten cok başka ^evlerdır miiler ve evlenme tdrenl»ri dun yaoılmı?Bssın ve Va^ın Umum mudurluğu, tır Tarüflara uadetler dıleriî Tv.rkive Buyuk Millei Meclisinın 16 7 1943 tarihınde kabul ettiği 4475 sayılı kanunla kurulmuştur Buyuk Millei NERİMAN EDGÜER Meclistnde kanun tasarısını umumî heile vete gonficrmeden once incelemek üzere çeşıdlı komısyonlardan »eçilmış Dr. KEMAL ONURSAL azadan murekkeb bir geçici komisyon kurulmu«tu: ben de bu komisvonun Niganlandılar mabzaia muharrırl ıdım Basın ve Yavın Umum mud>n.u£u kurulus kanıjnunun be? fıkradan mürekkeb olan birincı maddesi bu daireBURCİN EDGÜER nin nlçin kuruiduğunu. maksad ve vazifesinin ne olduğunu anlatır K^nunda ile «gaye. başlığı altında toplanan ou vaSEMlH ARBİL zifelen tetkık etmek doksan vıldonberı sürup selen ve bugur 4e lâıâ hszı Nısanlandılar kimselerde yeı bulduğunu «orup ı?.ttzmır 29 10 1948 tiğinılı zlhnıyeün, 1943 vılında çıkan bu kanundan sonra arük tarıhe gomal Sehir haberleri muhtemel Bugün Belediyede bir toplantı yapılacak nrhiııııııııııııııınıuıııııııiüiııııııııııııııııiüiHiııiiiııiHiiüiıllll İKTİSADÎ BAHİSLER NALINA M1HINA ! Pembe demagoji! ocuk Esirgeme Knrumu Bagkanı Kırklareli milletvfkiü Doktor Fuad Umay, Curahu riyet bayramında radyoda konuşurken Başbakan Hasan Sakanın Çocnk Esirgeme Kurumu ile alâkadar olmadığından şikâjet etmiş, CumhuHyet de, ilk defa olarak radyoda hukumet, hattâ hukumet şefi hakkında tenkid \e şikâyet yollu sözler işitildiğini kaydottnişü. Dünkü Cumhuriyet'te de savın Doktor Fnad Umayın radyodaki tenkidlerinl yadırgayanlara verdiği cevab intişar etti. Radyoda ve gazetelerde uzun yıllar sadece, medhu sena, takdir ve alkış duyuldu; kasideler sovlendi ve yazıldı. Anlaşılan bu kasidehanlıktan o kadar bıkıp usanmışız kl şimdi de bol bol tenkid ve şlkâyet yolla sozler ve yanlar işitijoruz. Hattâ bugünku Bakanlar bile dunkü arkadaşlannın icraatmi tenkid ve muahaze ediyorlar. Ahşmadığımız için bu da bize garib geliyor. Tenkidden zarar gelmez. Bazan kö« dinli>enlere tenkid de vızgelir. o vakit tenkidden fayda da gehnez amma Allaha şukür kos dinliyenler azlıktır ve tenkid herhalde kasideden çok favdalıdır ve janlış yapılan işlerin diızelmesini temin eder. Benim asıl bahsetmek isiediğim say>n Fuad Umayın kendi mensub bulunduğu iktidar partisi hükumetinin haşkamnı tenkid etmesinden zijade dıinkü Cumhurijet'teki sozlerinde ortaya koyduğu şu acı hakıkattir: •Memleketimizde her yıl 800 bin rocuk doğuvor. Bu nisbet bindc 44 tür. Fakat nüfusutnuzun artıs nisbeti binde 11 dir. Çunkü normal olumler >lışmda her yıl 400 bin Türk olujor Bunların çoğu da çocuktur.» Binacnalevh Fuad Umavın dediği gibi memlcketimizin en hayatî mcscîeİTİnden biri olan çocuk davasım âcil tedbirlerle halle çalışmak zorundav ız. Memleket olçusunde bujuk ve mühim bir dava olan ve miljonlar istiyen çocuk davasım. halkın vardımlatile •\ürit>en Çocuk Esirgeme Kuramunun halletmesine elbette imkân \oktur. Bu mesele, hükumclçe esaslı bir $ekilde ele alınmak lâzımdır. Halbuki gene Fuad Umayın sövlediğine göre «Maolesef şimdiye kadar hiikumetçe bu davnya «idciî bir surette temas edilmemi^tir. Hattâ temas edenlere, çocuk öliımünün bu derece korkunc olduğunu iddia eden lere inanılmamıştır.. Memleketimizde, bazı acı hakikatIere inanılmaz. ÇunkU uzun yıllardtr, herşe\i pembe gormek hestalığina muptelâyız. Bu hastalığı azdıran mikrob ve amil de kasideciliktir, tenkid yerine medhü sena ile hakikatleri örtmek yolundaki gajretlerdir; bu Rayretlerin ve kasidehanlığın makbule fecmcsidir. Bu pembe görmck ve föstermek demaîoiisi >uzünden memlekette bir çok işjer fena yürümüştür, dü7eltmck mumkun olamamıştır; bir çok hatalar işlenmiştir tashih etmek kabil olamamıştır. Memleket zararlara ıığramıştıı: mesııllerini cezalandırmağa imkân hulunamamıstır. Pembe demagojivi dcfedin acı hakikati görmck ve seçmek cesaretini Rostermelijiz; o vakH isVrimiz duzelir ve davalarımız halledilir. İstanbulda ekmek narkı, halen serbest piyasadakı satışlara göre tayın edilmektedir. Serbest pıyasaya ıse değırmencilerin hâkim oldukları ve bir bırlik teşkil ettıkleri ıddia edilmektedir. Dığer taraftan Belediyeye müracaat eden kırmacılar, değirmencilerin, buğdaylarını kırmadığmdan şikâyet etmışler, bedeli mukabilin'ie kendi buğdayları dğütüldüğü takdırde piyasaya daha ucuza un arzederek ekmek fiatlarının indırılmesını temin edeceklerinı söylemı^lerdır. Belediye tktisad Müdürlüğü, bugün değırmencıleri bır toplantıya davet etmıştır. Bu toplantıda ekmeğın ucuzlatılması ışi gorüşülecektır. Gıda maddelerine etikel koymıyanlar cezalandırılacaklar Satı'an gıda maddelerine behemehal etıket konulmasını temın maksadıle Beledıye P?ımi Encumenıne bır teklıfte bulunulmuştur Huna gore, saitıklan mala eüket kojırıjanlar 50 lıradjn 500 lıra>a kadar nakdı ceza vereceklerd r. Kararı dınlememekte ısıar edenler hakkında dava açılacaktır Sütçüler. tek dereceli secim istijorlar Sutçuler, Vıla\ete n oiacatle Sutvı.ler Ca mıvet} ri(zajTUiarnesının 0cgı«tmlme3im ve ba^kan secnı ndekı usulun tadılmı ıs'.emışleroir. FaV a' Cemiyetler Nızamnameaınjn degıştirılmeii nakkı hukum?te aıd olduğundan kendı''ıre Iç l^leri ve Tıcarct Bakanlıklarına ba«xurmaları ta\siye edıi ı.ışur. Sjtculer, tvîknlarının tek derece İle leçllmesinı l^tçn r^ cn 'er Et fiatlannın arttınlmasını önleyecek kat'î tedbirler Bundan bır muddet evvel Tıcaret Bat^nl.Jında. uç buyuk »ehrın et lhtiyacını karşılayncak tedbırîerı almak uzere vapılan loplan'ıda \enlen ka r ar hukumetçe tacdık (*(*ıIerek Beledı>e\e bıldırılmıştır Bu karaı n ucıb nce, etm pah^!ılastırılm?sını onle>ec^k tedbırleri alm?k rraksadıle Valinln başkanhjırda ^edı kı;ılık bır he\et teşkil ed !eceK ır Tıcııet Ofuı sımd^e kadar 75 i'OO ba$ h<,\ van mvıbayaa etmışlır Bu mık'a 150 000 ** çıkarnacak'ır î^tıhsa! bolgcl^rınce k?^ablıK ha%\anlar, ucjZd rraledıld gınden kışın p'1 sidde'Il a\larırjq bugmku p.^aadan daha ucuza et satmık ımkanı elde edilecektir Tıcaret Ofısı aralık. ocak ve ka3im a>larında kendısıne vertlecek bcl nakıl vasıtasile ka^abhk havvanîarı pehrimıze sevkcd*cektır. Bunların satıçı mçzbahada vapılaca':tır. Bazı perakendecılere. bedeli kısa vade ı!e ddenmek jzere et verilebılecektır Burada toplanacak beyet bu Iştr idarettni tertıb ve tanzım husıısunda genij nalâhi>eti haız olacax ve hukumet namınj burada İcab eden kararlarf dogrudan drğruya verebılicektır An! olarak uçaıda Atınadan Khrirr.ıze gelen be; kişıden murekkeb Amerıkan heje'ı başkanı Mr Miymond S Eormes bu »aban urakla Ankaraya gitmljtlr. Heyetın dıger uyeleri sımdılık şehrimlzdt bulunmaktadırlar. Amcrikan he.veti başkanı Ankaraya gitti Yeni mahsulun fazla olması buna mukabıl ıhracatın az gelışnıeii dolajısle orta\a cıkan tutun derdı henjz hplledılmış gıbıd.r Fakat ihracat azîıgından m te\elüd tıkanı:lık bertarsf edılnuf. endı<:eler de orudan kalkmljtır. 1947 yılı tutun mahsulunun m j hım kısmı tamanıjle satılmıştır. Geçen senentn 105 m'l>on kıloluk latıh^alıne karşıhk bu senekı trtun mahsulunu.ı 8 0 9 0 mnvon klloyrı bularağı tahmın ed 1mektedır Tutuncı.IeT Bırlığınden «alâh.jetlı btr zat 1948 tutün rr.ahsulunden hemen çoğunun saıilablleceğln', lhscat hususurda herhangı bır end'şe\e mahal olmadıgını so lemıştır. Bu sene Amer ka ve Ir.gıl'eıenm bizden çok daha fazla tutun alacakları anlatılmaktadır Ingılterede Devıe'.ler Hukuıuı profesorlerınden Cheathann bu l y m 13 ünde, Sorbonne Ünheıstesı ıktısad prof=orlemden Mr Henrı Eefonbargeu da ]6 sında çthrımize gelece\lerdır. Profesörler I^tanbul Onlversitesl tarafından davct edılmlçlerdır. Amerika ve İngiltere, bizden fazla tutun alacaklar Şehrimize gelecck profesörler Beledıve, murakıbları vasıtasile tstanbul ^nemalarını teftı} etti'm'ş ve blnncı mevkl koltuklarla luks koltuklan ilerl alar»k ıkincı mevkl koltuklan »zaltıcı çareleT* bs|vuran sınem?cılara teessurunü bildiren blrer meKtub gondermısiır. Şehnmlzce misafır bulunan Ingılız Kralhk Tıb Akademısı Başkanı \e Mr Churchıll ln ozel doktonı Lord Moran ve eşı Lady Moran, bertberlr.de Sağlık Müdurü Dr. Falk Yargıcı olduğu halde dün sabah saat 10 30 da Gı raba hastaııe* ne gıierek, hastaneyi geznıi| ve alâkalılardan Izahat almişlardır Lord Moran bundan sonra, Guraba hastanesmde • ingılteTede Saglıki mev7u'inda bir konferans vormıştir. Belediycnin, sinemacılara gdnderdiği mektub ı Lord Moran'ın dünkü konferansı Amerıkada Harıka Çocık, Kuçük Heıfeitz dıye tanman keman virtumu Devy Erlıh bugun Isviçre uçağıle jehrinııze gelmcktedır. Devy Erlıh şehrımızde ılk konsennı 9 ka»ım salı akşamı vedecektır. Amerikalı keman virtüozu bu?ün geliyor zaffer bır harble halledebıleceğini sanrrujtır. Hıtler, şunu bir turlu kavrayamıyordu ki, harb herkesın, mağlubun olauğu kadar da gahbin. refah ve sr.adetını altüst eder. iktisadi zıddıyeti hiç bır zaman harb tedbırîerı yenemez. Herkes ıçın muşterek \e artıcı bir refah elde etmenin tek çıkar yolu, bütün mılletleri menfaat ve gaye bakımından • Bu mücadelenın alemdarları, dunbirleştıren mıüctlerarası bir iktisadi ya ıhtılâiını hazırlamağa çalışanlar, gâkaynaşmadır Ancak umumî refah, sulya bütün millet, ırk ve sınıflara a>nı hu koruyabılır hakıarı sa^la\acak, farkları ortadan Şu hale nazaran Amerıkan poulıca•caldıracak olanlardır. Boylece mılletlerden yanyana milletler kurul sının doğru ve lsabetlı olduğunda §uphe joktur. Başvurulacak metodu ve masma bır turu meydan verılmıyor. tatbık şeklını tesbıt ve ıslah içm durup Dolar emperyalızmi ıddiasımn ılarcı dınlenmedcn çalışılmaktadır. [lkonce mesnedi de, anükapitalıst noktaı nahazınanan Hoover plânı, hangı yolun zardır. Uzun bir iktisad tarıhi ıspat ettutulabılecegmi gosterdi Alman>a kenmıştır ki, içtımaî tekâmül ve refaha dı topragıle beslenemedığı ıçın Alınan eıışmerun tek >olu, iktisadi faalr, etı ıhracat »anav unın yenıden kur jlraası artürmaktır. Iküsadî faalıyeün srtması lâzım. Tabıi derhal şu mesele orta>a ıse, ancak ve ancak ferdlerin sermaye atılıyor' Gelecekte Almanya, dunya paüullanmalarue kabildir. Hıç bir pntıkazarları ıçın endustrı yarışına ne nisbetpıtahst sıyaset, cemıyeti refaha gotute katılmahdır? Işte Marshall plânı, s«ıremez Tam refah elde edıldıkten sonra dece umumi faaıiyeünde değil, bılnassa ıçtımai meseıe ortaya aülabilir. Herkes bu smai varış meselesinde de buyuk fakır oldukça. ıstıhsal vapılmadıkçd içbır terakkı ıfade eunektedır Maısnnü tımai mesele dıv e bır şev olamaz. Evplânının sıyasî basıreti. Avrupa hukuvelâ ıstıhsal meselesı çozulmelıdır kı metlerım, mev'ud dolar vardım'jnnın sı:a pavlaştırma meselesıne gelsın semereli şekilde kullanılması hususanda Ferdın hurrıyet temajulu, ancas ne bızzat tEUıfler vapmağd davet etmış olsil. kavim, millet çerçevesı içınde inkı rnasindadır. Amerikan hukuraetı, y^rşaf eder. Şu halde endividualızmı ıfer cımının her zuhur eden ıstırar halı ıcın dıyetçıliği) istıyen ki bu şuphesiz A plânsız bır şekilde istenmesini ve kulmerıkan polıtıkasının mumejju v?sıf lanılmasını arzu etmiyor. larından birıdır mılletlerın hürri.vetıni Marshall plânı ne kadar tnsani bir asla hor görmez. Işte bu sebe"bden bu gaye ile kurulmuş olursa olsun, sağlapolıtıka ile demokrasi savaşı birbınne dığı yardımlar, sadaka değil, borcdur. sımsıkı bağlıd.r Fakat demokrasi de, Bu yardımlardan verimli bir şekilde yoksuliuk içinde değil, ancak ıkbal ve faydalanılması da esastır. Tabıauie açrefah ıçınde neşvunema bulur lık gibi âcil hallerin önlenmesme matuf «Aç bır millet hıç bır zaman demok kredıler ıstisna teşkil eder. Amerıkanm rasıye erışemez. dıyen Başkan Tnı vereceği kredılerin vus'at ve şumulü man'ın bu sozlerınden daha gerrek bir büyük ölçude, beklenen tekliflerın yasoz yoktuı! Aç mılletler ya komunız pıcılık kabıliyetıne bağlıdır Bu teklifler, zararlı bir rekabete me>dan vrrme vabud da ı=tıbdada suruklenırler Eğer Amerıkan politikası. AvnjLiyı meksizin. dunya pazarlaruıın normal iktisadi sıkıntıdan kurtarmağı, surekli işleyişine ne kadar yardım eder«e, »lıve artıcı bir refaha kavuşması yohında ııan kredılerin iadesi için ne kadar lıüAvrupaya vardım euneğı ga>e edın \uk imkân ve teminat sağlarsa. Marshall mısse. bu. sırf insanî bir düşünce ile plânının tatbıkı da o nisbette kolay ve değildır, sı\ asi bakımdan da ak'U'ca \e başanlı olur. Birincı Cıhan Harbınden sonıa Aluzağı goruıcesıne tutulmuş bır ha.e<et hattıdır Cunkiı bu yardım dunva <=ıJ manlara luzumundan fazla ıkracda bulunmanın ve ikrazlan lâyıkile kontrol hunun korunmasına da yarar etmemenın zararlarını goren Ameııka Her ikı d u i ' a harbını doğuıan e^ts bugun memlcketınden Avıupaya j enı sebebın. Avrupa mılletlerinın Ufı^adi bir kredı dalgası sokun ederken, ,uohedurumu ve amiyane tabirle. yem toıEIZ tecrubtleunden favdalanacaktır. basını kapma mucadelcsı olduğu bir hakıkattir Bunu sö> lerken Hıtler ın Vaktüe muhasamatın bıtmesınden heharb siyaseti çılsınhâını hoş gordurmek nen bir ıkı ay sonra banka mümessıl veva biraz olsun maztır gostermek. ve ajanlan NevvYork'tan Berline <:elaklımdan bıle geçmez Anavatar.da ek mışler, Alman bankalarına gene av nı sık olan gıda madaelennı ve ham mad bankalarn kefaletı altında Alman ekodeleri kâfı miktarda ithal edebılme t n nomisi için muazzam kredıler tekhf etdışesı. dunva pıvasalannı kapmak l.u mışlerdı Ileride kredilen iade edebılesusunda endustn yarışını bır kat daha j ceklerine emın olmıyan banriaıann bu arttırmıştır. Işte Hitler'in meşum hata teklıfleıı reddettıkleıını hayretle porsı O, Almanya için bu meseleyi mu ouler. 1924 ten 1930 yılı nıhayetıne, \t>nı Brunıng kabınesıne kadar bu kabme de dahil iktidara geçen Alman Bır memlekette kendi el emeğile kalhukumederı, ne v azık kı. bu tıcarî rnes \ınma ne kadar fazla olursa harıci borculıvet duygusundan mahıumdular. Ge lar o nisbette az, Lıracatı artırma ıhjrek neşrıyatında, gerekse kendi hüku >acı o nisbette mutedıl olur Netic' metlenle veva kredı teklıf eden ecne Krediyi mumkun olduğu kadar kısmak bılerle vaptıgı muzakeıeleıde ecncbı ve kalkınnıava muhtac memlcketleıi parası ıstıkrazından doğacak tehlikelrre imkân nisbetinde kendi el emeğile kalışaret etmekten bir an gerı durmı.van kınmağa teşvik etmek. Bu ria tabıi, kenAlman Devlet Bankası (Rechsbank), dı başının çaresine bakmak zorunda omaaleset sağırlara hitab ediyordu. 1929 ları memleketın elini kolunu, sıjasi duda başlayan buhran, yavaş yavaş bu runun musaadesi nisbetinde, serbest ısukraz sistemine son verdı; arkasından bırakmayı icab ettırır. Mesclâ bugun da, 1931 vazında, Avusturya ve Alman kendı emeğile kalkınması guçleştirılen, >ada malî çokuntu başgosterdı. hattâ dupedüz akim bıraktırılan AlHarıcî istıkrazda veya ıkrazda bulu manyada, cari nizamlar kalkmalıdır. Isnanlar, para sıstemının dayandığı bir tilısal ve emtıa sürumu, cahşan halkın esas hakıkaü, yam bır doların yalnız ikameti ve beslenmesi için zaruri ol»n Amerikada harcanabileceğını çok defa asgarî hadde olacak şekilde tanzım edılİKTİSADİ SİYASl unururlar Her dolar istıkrazı, borcla rnflidir. Istıhsalin siyasi emnıvet bakınan memleketleri Amerikadan mal ss nımdan murakabesı. bugun olduğundnn tın almak gıbi nahoş bir mecbuııvet çok daha basit bir sistemle yapılmalıd^rYurdun bütün demlryollarım, altına sokar. Şüphesız doları, Amerlka Geçım için dogrudan doğruys lüzumla şoselerinl, madenlerinl ve başya tediyatta bulunacak dığer ecnebı oimıyan bir çok eş>anın fıatları bıraz hca bankalannı husus! lsaretle memleket paralarile değiştirmek mum ovnayabılmelidır Serbeat tesebbuse dagösterdiği gibi daha bir çok makündur. Fakat bu. yabancı devletlerden ha fazla yer verılmelidır O zaman oir lumatı lhtiva etmektedir. Bütün vapılan her istikrazın iüıalâb arttıracağı rrılleün kendı gücile ve el erceğıle neler okullara, ticarethaneleTe v« hakikatini değiştlremez. Krediler, borc yaratabildiği gÖrülecek ve parmaklar berkese tavsiye olunur. odeme, jabancı memleketlere sermaye ağızlarda kalacaktır. Fiatı 4 liradır. yatırma gibi daha başka maksadlar için Arkası Sa 4 Sti 6 da 1 K B A L KİTABEVİ de kullanılabilirse de, bu ciheti burada bahis mevzuu etmiyeceğiz, nitekim Almanya, haricî istikrazlannın hemen yansını Versailles tazminatını ödetnek Yüksek Mühendis için kullanmıştı. VEH1P ENGIN'in ytzdığı Kumaş Mağazası Sanayii geri memlekeüerde çok dtfa haricî istikraz, bizzat ithaiâtı kolaylaş j AÇIL1YOR. tınnak için yapılır. Mevcud tabil gerEatarya tekniği, akümülâtör, Venipostane karsısı Mımar vetleri daha çabuk istihsaî edebilmek imal, bakım, tutum ve işletme için makine ve tesisata ihtiyac vardır. Vedad Cad. No. 11 mevrularını mufassal surette Bunlar, haricl iaiikrazlarla 5denerek an'atmaktadır Fıatı 4 liradrr. Zamanunızın yapıcı bır ı(ctısad eksperi olarak tanınan \ maruf Alman \ devlet adamı Dr. Schaclıt'ın Marshall plânı hakkında We!twoche gazetesınde vıiıhım bir makalest intışar etmış tır. Makalede bazı ideolojı tnensublarıvn Bırleşık Amerıkayı «dolar emperyahzmi!» sozlerıle ıtham edıp durduklcrı kaydedıldıkten sonra şöyle denilmektedır: Marshall plânı ve kalkınma Dr. SCHACHT I l l l l l l l l l l l l l î l l l l l l l l l f lllf l l l l l l l l l l l l l i l l l f UliIIIIIIIIIIIITIIIlIimfliIîf I ithal olunur. İstihsai edılen tabıî *erveüerin hasılatile de yav aş yavaş borclar itfa edılir. Smaî bakurdan ilerlemış bir memleketın ıse bu gıbi makine ve tesısata ihtıyacı yoktur. Bunlar zaten kendısinde mevcuddur ve ithali fuzulidir. Şu halde harıcî istıkraz, kendi memlekeünde ımal edılebilecek smaî mamulâün ithali tehlıkesini doğurur Nıtekim Almanyanın 1924 ile sında yabancı memleketlerden yapuğı isükrazlar, keyıf ^naddelerinin ve nıamul eşyanın ıthalim bır hayli arttırmış, dola>ısıle A!man>ada ışsızliğin yayılmasına sebebıyet vermıştir. Sanayı memleketleri harıce olan Lcıc larını anc<ık mal ıhracıle odı\ cbueceğı. harıcî ıstikrazlar ıse bılâkrs mal ıthalim icab etürdığl ıçın, Marshall plânının da kar§ı karşıya bulunduğu mebele burada bütun güçluğile kendını ^ostermektedir. Iktısad tarihinden 3ğr?ndiğımıze gore uzun vadeh harıcî kredıler, muntazaman ve yalnız. ham madde \e gidd maddesi ihrac ussu olan, mahb'illeıi dun>a ıküsaJıjatında daimî alıcı pszarlar bulan ceıı memleketlere .vapılagelmışür. Dun>a pazarında kendı mamulâtını surmek için rakiblcrıle mucadele eden yukaek sanayie sahıb memleketler, hıç bır zaman borclu clmamışlar bılakıs daıma alacaklı v?zıveıte bulunmuşlardır Ham madde \t gıda maddesinın sürumu. arızî konjonktur dalgalanmalarından (pıyasa tahavvulâtından) muteessıı olmakla beraber hiç bır zarn m tehhkelı duruma duşmez. Halbukı sınai bir memleket n amulâunın suıumundekı duraklür.uıür. çok defa o memleket halkının gıda ve çalışma şartlarına ağır darbeler ıncinr. Dunya pazarlarındaki ıştıra kuvvetının azlığı dolavısıle bugun Avrupada hukum suren surum durgunluğu, ımal kudreünın tahrıb edılmesile bır kat daha artmış ve uzamıştır. Sınaî tesısler ve münakale vasıtaları, çok büyuk ojçüde imha edılmiftır. Açlık tehhkesi deıma karşımızdadır. Halkı sırf zıraî ıstihsal de\rme donmeğe davet etnıek, >a mesuhvetsizhk. yahud da çılgınlık olur Yer darlığı ve arazi kalite3i, nı fus fazlahğıle mutenasib gıda mıktarmı yetıştırebılecek zıraı ıktısada imkân vermemektedır Eğer Avrupayı açhktan oldurmek veya kıyamete kadar sadaka ile beslemek ıstenmıyorsa, Hoover yianından, vanı Avrupa sanayımın kaıkındııılmasından başka kurtuluş yolu yoKtur Bu yol muhtelif meselelcr ortaya atar Kalkınma, jabancı memleketle^deıı ne kadar fazla makine, ımal tesisatı, ınşa malzemesı \esaıre tedarikıle sağlanırsa, harıcî borclar da o nisbette çoğalır. Ketice itıbanle borc ıtfası ve faiz tediytsi mecbuııvetı artar k] bu da ancak mal ıl idcının fazlalaşmasıle odenır. Ihıacatın tazlalaşma^ı ıse dunya pazarUrmda rekabeün ruzlanmasına, şu halde diğer ıhracatçı sanayı memleketlerini guç duruma duşurmek gıbi hıç de arzu edılmiyen bır hâdıseye sebebıyet \cııı Mumkun olduğu kadar az kredi •J EN GÜZEL AYLIK MECMUA Türkive Duvar Haritası K. B, K. PARATİK ELEKTRİK ÎKBAL KİTABEVİ Tam 19 Renk Kışlık İNGİLİZ MANTOLUK KUMAŞLAR1 gelmiş ve metresi . Bu >ıl hazırlanan pastırmalardan muhım bı kısmı Danırrarka bandıralı bır vapur!a Mısıra jhrac edıîmiîtjr. Yunanıs'an ve Ita'va Kısa bır müddet şehrimizde kalgıbi memleketlerden pastırma slmak tızers r>ek cok tekhf gelmlştir Bu n emleketlerce dıktan sonra tekrar A\Trupada büpastırmalarımız umumıyetle bcğenılmekte yük bir turneye çıkacak oian seaır vımh sanatkâr bu arada 6 Kasım Vcfada, Emırhoca snkağırda 5 num«ralı evde oturan Ahmed karısı Vahıde. kızı Bahrıje ve torunları Şakran Nazml \e Bahrıje vediklerl ıspanaktan zehlrlenerek H«;ekı hastanesine kaldırılmi«"ardır Bostancıda, Tan »okağında 5 numaralı evde oturan 70 yaşında S'epan adında bır çahı« Bagdad caddeslnrlen geçerken ?ofor Kemalln ıdaresır.dekı 5319 pîâka »^Mİı taksinin altında kalarak ezllip BlmÜ'Uır Pastırma ihracatı Radyo Sving yıldızımız Sevinc şehrimizde Üniversite ders kitablarının ve ilml ııeşriyaünın satıs yeri HAK Türk Musiki KİTABEVİ Dergisi Yayınlanndan: Beyazıd Veznecller; Üniversite insaatı karşuı. 35 liradan satışa çıkarılmıştrr. Ispanaktan zchirlendiler Taksi altında ezilerek öldü Cumartesi akşamından itıbarc.ı Taksimde, Ayazpaşa Kamarot sokağmda açılacak Semiramis gazınosunda şef Margen idaresinde Blübels Or>kestrası refakatınde bizlere Türkçe, rumca, ingilizce ve fransızca en yenı şarkılardan murekkeb son repertuarmı takdım edecektır. SEÇİLNİŞ ŞARKIGÜFTELERİ Radyolannızda dinlediğinlz sarkıları ancak bu kltab vasıtasile hem anlar, h«m d* zevkle dlnlerslnlz. Htr kitabcıda bulunur. Fiatı 250 kuruş. • Kumaş İthaiât T. A, Ş. Bahçekapı No. 28 32,34 ^^ lstanbul Cağaloglu, Marmara Matbaatı 382 l I CUMHURİYET Nüshası 10 kuruştut '••^•••'•^• Mühendislerin Romanı Bu »ylı* Üç ajlık Altı «ylık Senellk ATATÜRK'ün Ölüm Yıldönümü... B U G Ü N B İ R MUHARBEM 2 PERŞEMBE I Vasati Ezani DAĞLAR DELİNİRKEM Ince ve hisli bir kadın kaleminden çıkmış olan bu nefîs eser, son gunlertn beklenen yerli romamdır. Her ailenin okuyabıleceği nezih romanların başında gelir. Dam dö Siyonlu bir genç kızla bır genç mühendiain temiz bir aşk macerası Yazan: Rikkat Köknar. 200 kuruş. AHMET HALIT KİTABEVİ Abone şeraıti furklyt SMJ K ı »Ot • 1SW • «"< • lçlc Barlc <K« ı«K W« M" 1CİD â 1 < 5 M ' 11,58 ı 14 44 K02 18 38 4 55 ı 6 55 9 41 12 00 1,38 11,51 MİLLET a 1ı n ı z . Kı. • • • U I K K A I üazetemlze gönnemer evra» i* taznaı octndıldo «dılmedo lad* olunmaa. rıani»rrt»n mesuUyet kabul edllnıcı.