Katalog

Maarlf Veküliği Yayinlartndan Abdülhak ADNAN ADIVAK Osaanlı Türkkritrfe • • İKİNCİ BASKI Maarlf Vekillığı yaylnevlirinde ve büttin kltabcllarda bulunur. 225 büyük sahlfe 210 kuruş. I L I 20 nci yıl sayı: 6868 umhuriyet Teiefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir fcev*ti. 24298 İdare ve Matbaa klsnu: 21299 24290 MÜKADDES SEFALET Meşhur Finlandryall ro^ lanpsa'mn 1939 senesind yat mukâfatlnl kazana" romanl VAHDET GÜ1 dan türkçeye çevrllmlşf" 200 sahlfe 10 A BC Kİ T İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhunyet, İstsnbul Posta kutusu: İstaabul No. 246 . raZ8n8SI 2 7 EylÛI 1 9 4 3 Dil Bayramı kutlandı Sumner Welles'in i s tjfası Amerika Hariciye Müsteşarlığına Mr. Stetinyus getirildi Beyrut S (a a ) Rels Roosevelt C Hariciye Musteşarı Sumnıer YVells ın ıstıfa ettıgını ve yerıne ödur.c ^erme ve Klralama İşleri Idare Relsı Edouard Stetınyus"ım tayjı edıldığınl bıldırmelctedlr. Wells refıkasmın sıhhl vazıyetinın agır. lığı yüzünden çalışamıyacak hale geldığı İçin çekllrrıştlr. letifanm t«fsiri Londra 26 (Radyo) Amerika Harl. clye Musteşamın latlfa edsceği nylardenberl aoylenlyordu. Hattâ bunu blr ıhtllâfa hamledenler vardı. Stetlnyus'un bu muhim vazıfeye tay'nl de gosterlyor kı Roosevelt harb sonrası lktısad iflerl. ne büyuk bir ehemmlyet vcrmektedir. Bu taym Hariciye Nazın Cordell Hullun Üçl«r Konferansına Iştlraklal de kolaylaştırmı^ olacaktır. CUMHVRIYET İnglltare, Amertka re Sovyetler Bırhğı Harıclye Nazırlan konferansının toplanmak uzere o'duğuna Eminönti Halkevfaide âün gwe yapılau kutlama töreninde bnlunenlar Cenubî IUlyada Battipaglia (solda) ve Alta\ılla (sagda) şehirleri Amerikan ve İnffiHz tamamile harab bir şekle geldikten sonra zaptotnmıyor askerleri tarafından Küçttkler ve Yurdun her tarafında yapılan törenler Atatürkün mnvakkat kabri ziyaret edilerek çelenkler kondu ark cephesindeki Alman t a . hhsizliğindenberi sıkıntılı gunler geçiren kıiçük Mihver ortaklan, ChurchiU'in ton nutkundan sonra acaba rahat bir nefes alma Imkânına kavuşabildiler mi? Bu Ankara 26 (a a.) Dll bavramınm davası mllll müdafaa meselesldlr» dlye suale doğruya yakın bir cevab bulabil. 11 iiKi yıldönıipıü münasebetıle bugtın Mıllî Şeiin verdlgi şevkle dll devriminln inek için ilkonce tngiliz Baş\ekilinin bî'tün yurdda kutlama torenleri yapıl jurüvüp gellşeceglnl bellrtmlç ve Türfc maksadını, sonra da kuçuk Mihver or. nııştır ıstıkftll glbı Tıtrk dillnl kurtaran ve ko. taklarının bu harbdeki vaziyetirü gozoAnkars Halkevinde dil seienlerln teş. ruvan Ebedi Şef AUtürk İçin kalabalığı Dimdc tutmak lcab eder. kll et*"igı bu>uk blr kalabalık huzurunda ıkl dakika lhtiram vakfealne davet et. Halk meclisınde, Avrupa kalesine ya japılan torene, Istiklâl marşıle baslan. miştir. pılacak taarruz hareketlerınden bahsel. mış ve bayramı Dil Kurumu yayın kol. Bundan sonra Kurul Genel Sekreteri tiği sıralarda Mr. Churchill, «Kuçuk başısı Behçet Kemal Çağlar açarak <D!1 (Arkası sahife 3, sfitun S te) Mıh\er ortaklan makul bir yol takib ederlerse onlara karsı daha ımisamahah da\ranacağız!. dediği zaman şuphesiz herşeyden once bu devletleri Almanyadan ajırarak Deraokrasiler cephesinc kazanmak maksadını gudu>ordu. Bu nıaksadında İngiliz Başvekilinin samimS ohnadığına bizi inandıracak hiçbir sebeb goremi> oruz. Bu sutunlarda bir çok de. falar gozdcn geçirdığimiz gibi Avrupayı muajjen bîr devletin hegemonjası a l . tında bırakmajı menfaatine oygun bulmıjan, hatta bu seferki harbe de 5irf bu endişe ile girmek zorunda kalan İn. giltere, kuçuk Avrupah de\letlerin mumkun meıtebe rahat, miımkun mer. tebe hur %e mustakil bir ha\ata kavus* nıalarını elbette ister. Fakat bu devletler bugün îngilterenin en bujuk duşmanı sayılan Almanya ile isbirliği halindedirler. Şu halde nazari olarak İngıltere de onları birer duşman tanımalıdlr. Kuçuk Mihver ortakları hesabına ne bujuk bir talih eseridir ki, her zaman bcraber jurumi\en nazarije ile realite bu defa da, sanki elbirliği etrniş gibi birbirine tamamile aykın bir yol tutmusturlar. Bu kuçuk Mihver ortaklannı teker teker gozden geçirirsek, onların bngun içinde bulunduklan vazijeti bir çok ba. kımlardan zarurî bulmak mecburiyetile karsılaşınz. İlkonce Finlandiyayı ele alalım. Bugün Sovyet Rusyaya karşı dovuşen bu devlet, 939 kısında Ruslarm taarruzuna uğramış ve garb demokrasi. lerinden bir süru kuru sozletden baska hiç bir j ardım gorememlşti. GeTek Ame. rika, gerek İngiltere. Sovyet taarruıunu haksız bulujor, fakat maddî itnkânsızlık yuzunden kuçuk ve cesur Fin mil. letinin imdadma kosamıyordu. Estonya, Letonya, Litvanya gibi daha küçük Kızilorduya mensub bir pivade grupn hücnm esna>tnda Baltık de\letlerini hesaba katraak belki Moskova 26 (a a ) Sovyet gece ya istıkametinde b a a noktalarda Dnieper de luzumsuzdur. Varhklaruıı 1918 jıkınehrme varmışlardır. rlsı tebliğl: lısıra borclu bulunan bu milleter, 1939 r 1 26 eylulde, kuvvetlerimiz Kubanda Klef istikametınde, km vet eıimiz taarvazında k<»ndilerini Demokrasilerle Sov. Perenkovo'nun bulunduğu br kaç mes ruzî hareketlerine devam etmişler ve jetlcr arasında bir anlasamamazlık me\zuu olarak gordukleri zaman ne ka kun mahalll Işgal etmiçlerdlr. Kıt'alan baza kesimlerde Dnleper nehrme ul (Arkası sahlfe 3. sütnn 2 de) dar şastılarsa, aynl yılın kışında Rus mız, Dniepropetrovsk ve Kremenchug ordusunun isgali altına girerken c"e şüp. hesiz o kadar üziıldiıler ve ıstırab çekti. ler. Zaten bu harbde bu üc Baltık dev. letinin butıin yaptığı, ıstırab çekmek ve sevinmek gibi iç duygnlara mfinhasır kaldı; daha ileri gidemedi. Almanyamn janında Rusjaja karsı taarruza iştirak eden Finlandija5a gelince, bu devlet Müttefik kuvvetleri şehre hâkim tepeleri zaptetti General Eısenhouer Amerıkan ımunı fıs topçulan şund. mukemmel tarassud karargâtu 26 (a.a.) 5 ıncı MuıtefJt mevzılerme sahıp bulunmaktadırlar. ordusu, Almanları Napoli ıstıkame1 mde ŞımdJje kadar bu harbde îngılız \e Atardetme|e ağır fakat eiıın surette de merikan pıyadesi bu kadar yorucu şart. am etmektedır. Bu orduya mensutPtı*r' lar âltında harbetmemiştlr. Derın va likler blokhauz ve mıtralyoz yuvaları clar b o ^ l a r d a n guçlukie geçen MutteSumocr WeIIts ortasırıdan kendılerıne yol açarak ve fık kıt alan sı'ü Alman mudaiaası kar. bırçok sungu savaşlarına gırışerek S a . şısında her kanş toprağı aimak lçın aa dair haberler geldlğl, ve Araenka Hari. lerno'nun 6 buçuk kılometre jımal ba çok kayıb \ermektedır, fakat şimdı Mut. clye Nazın Mr. Hull'l bu konferansta üsında kâın DıtcTren'ı ele geçırmışler tetık kıta'an yol kavşaklarını kontroL. mtisteşannın t«msll etTiesi beklendiği dır. Dıterrenı dağlara doğru uzanan ve lan altında bulundurduklan cıhetle do. bu sırada Sumner Welles'in istlfası, bu duşman tarafından tahkıra edılmıg hat gu istikametınde yapılacak Alman rıc'au ıtlfanın konferansla alâkalı olduğu zantm başlıca noktalarından bınnı teşkıl t.nl sesnıek ım\ânı hâsıl o'muştur. nını vermektedır. Anl«(şıl=n Rusya İle etmektedır. îngılız Amerıkan pıyadeyapılnası ıstenen elbirlığının esaslan Alman tebliği ;ının ılerlemesını gecık'ırmelc maksadıle uzermde nazırla mü^teşar arasmda gorıiş. Berlin 26 (a a ) Alman teblığı: bırllği temln olunatnamış ve bu yüzden Almanlar mayn atan makmalar, ağır ve Cenub Italvada İng lız ve Amerıkan mustesar istifa etmek zorjnda kalmıştır. hafıf mıtraljuzler ile kuv\e*le tahkım k'ivretlerl Salerno ko'fezıne Maufra Gene bu yuzden blzzat Mr. Hull'ın kon. dJm^ yenı müdafaa mevzılerı \ucude Donıa ko^u arasmda mevzılerımıze h'i. feransa Istlrak ederek müzakerelerl ida. ;etırmışlerdır. cum etmışlerdir Bu hucumlar taM^iıi. re etmesı beklenıvor. Itttfanın Rusya ile 8 ıncl îngılız ordusu Adrijatık sahılı ır.iş ve topçu ateşıle yenı duşman toplu. elbirliği yapmayı kolaylaştınp kolayboyunca 40 kılometre ilerlemış \e Cano. luklan imha edilmiş*ıT. sa di Puglıa ile Ofanto nehri arasma aştırmıyacağı henüz belll değıldlr. HaAlmanyaya gevkedilen İngiliz varmıştır. Bu suretle bu kıyılar uzerın. kikat, konferansın toplanmasından sonesirleri de 20 kilometre kadar bir uzunlukta ra anlaşılacaktır. Berlin 26 (E P ) Merkezi ve şımall cephe teşkil etmiştir. 8 mcı ordunun bu ılerle/neai sajesınde; Alman hava kuv. İıaljadakı esır kamplarından 30 000 ki» vetleri Feggıa civannda bulunan 12 h a . dar tngılız esın Almanjaya nakledılm.şva mejdanmı tahlive zorunda KaTmıştır tlr İtaİ5anlann elmdekı dığer esırler'n Washington 26 (a a ) Liberty TıplnNapoliye hâkim tepeler zaptedildi de sevkine de\am edılmektedır. Italva. de, «Pa'rıck Henry» ısmındekı ılk gedakı Îngılız harb esırlerinın sayısı Ber. mlnin denıze Indlrllmesınin ikincl yıldöLondra 26 (a a ) Iki günluk bir Iınde henuz tesbıt edılememıştır . numü münasebetıle, Reıs Roosevelt şu topçu hazırhğından sonra İngUiz ve A. beyanatta bulunmuştur: Bastia işgal «dildi Mussolini hükumHinin Millî Müdafaa merTian kıt aları Napolıje hâkim mev. < Bundan İkl sene evvel, 27 eylul Londra 26 (a a ) Cezayır radyosu 7ilen ışgal etmLslerdır Muttefık topçu. Nazırı Maresal Graziani 1941 de, Liberty tiplnde ılk geni olan lan Napoli ovasında duşman münaka. Korsikada Bastla'nın İşgal edlldiğinl Roma 26 (T.P) Paşlst cumhuru et lesını bombardıman etmek içm Mütts. bildlrmıştir. Patrlck Henry'nln denize İndirılmesl munasebetlle, şu sozlerl soylemlştım: hukumeti milll müdafaa ve harbıye natHürrİyetİmize tecavüz edecek olsn mü. zın Mareşal Graziani, radyoda Italyan tecavlzlere mukabele etmek ıçln prog subay ve askerlerme ve Italyan mılletıns ramımızın tatbikını çabuklaştlrmah ve hitab etnılştlr.^ Mareşal, memlekeün gittlkçe daha zlyade şilepler lnşa etme böyle buhranlı bir devresinde şereflni liylz • Bu sozlerl soyledikten bir kaç kurtarmak ve bavrağı yükseltmek İçin lş haf^a sonra, mütecavlzlerin taarruzuna başına geldığim Badoglıo'nun yalnız vğradık Gemi inşaatıçlîarımızla tez Mihver de^letlerlni değil, kendi nulletl. sShla'a&kı işçılerlınlz sa/iş:n suvvet. ni de igfal ettiglnl sojlemıştir. Mars^al demlştir kilerl bütün gayretlenle desteklecıiler Berlin 26 (a.a.) Haftalık Das Reich mecmuası «Cepheler arasında « Badoglio yıllarca Genelkurmay Türkije» baslıkh bir jazl<nnda Türkijenin devletler arasındaki politikastnı <nBunlar harıkalar yarattılar ve yarat. ma^a devm edec klerâır. G ie . riyasetinde bulunmuştur. Bu sebeb. celiyerek şojle diyor: cek pazartesi deniz zaferi gunünu kut den askerî bakımdan zamanmın h a . «Türki.ve, gıittüğü politikadan baska şu veya bu istikameti seçmiyor; ve dolavı b'zzat mes'uldür. herhangi bir hissin tesiri altında hareket etmiyor, Türkiye, menfaatlenninl lamak suretıle bütün millet kendılerinl talann'ian tecbll edecektir » (Arkası sahife 3, sütun S te) emrettıği sırf Turk polidkası takib eylemektedir.» Napoli diişmek uzere Graziani'nin tavsiyeleri Korsikada Bastia şehri Hür Fransızların eline geçti Kızılordu bir kaç kesimde Dinyeper nehrine ulaştı Mareşal, orduyu ve halkı mücadeleye davet ediyor Ruslar diin 300 den fazla meskun mahal aldılar, Alman köprfi başıları ateş altında Roosevelt'in beyanatı Türk siyaseti ve bir Alman mecmuası NADtR NADİ (Arkası salıife 3, sfitnn 4 te) Almanlar Norveçte tahkimat yapıyorlar S PO R Dün yapılan lik maclarında Beşiktaş tstanbulspor takımını 1 2 1 yendi Lik maçlarına dun dört sahada da devam edlldi. Şeref stadmda japılan en muhlm karşılasma, Beşiktaş . İstanbul maçı Idi Beşiktaş bu maçı 12 gol yapmak suretıle kazandı. Beşiktaş hucum hattl bu mevslme tam formunda glrdığmi geçen hafta Beykozu stklz golle, dun de Istanbulsooıu 12 gol. İe yenerek lsbat etti Besiktaş h^ıcum hattınm şu ilk haftalarda gdsterdıığ t e . eiri mevsımin sonuna kadar devam ettlrip ettlremıyeceğl bir kag hafta sonra belli olur. Ekseriya baslangıcı hızlı olan takımların mevsim ılerladlkçe formlarlnı kaybettlklerl gorülmustür. . (Arkası Sa, 3; Su. 7 de) i Almanlarm şimal sahillerinde vucuda getirdıkleri nıustahkem mevkilerden biri insa edilirken Londra 26 (a a ) Şimal Nor\eçte bulunan Bodoc lımanı blr kale halıni andırmaktadır. NorveçM, Polonyalı, Rus ve Fransız eslıleri sehnn etrafırda durup dmlenmeksizin tank'ara karsı koymak .çin buyuk hendeVer kazmaktadir. lar Alman kamyon kafılele'i mutenmdıjen ve acele memlekîtin ıç vllâyctle. rine malzeme getırmektedir. Dlğer taraftan Tromsoe ile N a n i k şe. hlrlen arasındaki yolun blr çok yerleılnde tank raania hendekleri kc>zılmştır Alman teknı^>enlerl Fnnske'ye gıden demıryolunun mşasım bİHrmeğe uğraşmaktadırlar. Hava bombardımanları korkusundan Oslo'dakı Alman umumî kar^ırgâhı şehir haricinde başka blr yere naklolunmuştur. , Almanlar, şimal Norvsç+e Pvgga böl(Arkaa sahlfe S, sütnn 4 te). Dun yapılan lik maclarından solda: Galatasaray . Ana doluhisar, sağda: Fenerbahçe Be>koz .arasındaki maçlardan heyecanlı birer enstantane