Katalog

M. TURHAN TAN'IN Müessesemiz tarafmdan çıkanlan en son eserleri Hurrera Sultan 150 Kr. Kadın Avcuı 100 » Tarihî Musahabeler 75 » CUMHURİYET MATBAASI 17 nci yıt sayı: 5953 umhuriyet ISTANBUL CAĞALO&LU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: îstanbul No. 24S Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 Nurullah Atacm kudretli kalemile fransızcadan tercüme edilen bu eser genclerin okuyacakları en güzel rpmanlar ADSIZKÜŞK Tanesi soâtorustur dan bijdUÂfŞı Cuma 7 Marf 1941 Ahmed Halfj^ıtabevî j Deniz navlunlarında nark Bütiin memleket için fiatlar tesbit edildi Istanbulda bir komisyon kuruldu Times'e göre Bize karşı Alman hareketi sona bırakılmıs «Almanların Struma vadisinden ve hatta Trakya için den Yunanistana taarruz etmeleri de muhtemeldir» Bir İngiliz generali, seferber edilen Bulgar ordusunun Türk hududuna yığıldığını yazıyor Türk deniz ticaret filosuna mensub gemilerden... Balkanların büyiik karışıkhğı Bulgar hareketinde Balkanlılık camiası bakımından meş'um bir ihanet vardır Ve nihayet Türkiyenin kendi emniyet sahalanna taalluk eden bütün bu^işlerde söyleyeceği sözün ehemmiyeti büyiik olduğunu kaydetmek lâzundır. Yeni harbin Balkanlara inen safhasında millet ve memleketimize düşen vazifelerin en hayatî mahiyetlerini bütün şümulile ve olanca ciddiv<*îie takdir ediyoruz. ulgaristanın Almanya tarafmdan işgali emrivaki haline geldikten sonra Balkanlarda nıahalli ve beynelmilel fevkalâde vahim bir vaziyet tahaddüs etmiş bulunuyor. Şimdi kâfi derecede çapraşık olduğu halde zamanla daha ziyade kanşacak olan bu variyeti gozden geçirelim: 1 Almanya, İngiltere ile mücadele etmek perdesi altında küçük memleketlerin hayatlanna tasallut ve tahakküm etmek siyasetinde devam ediyor. Bu defa Bulgaristan işgal olunurken dabi ileri sürülen sebeb budun İngilterenin Balkanlar sulhunu bozntak ve orada bir cephe vücude getirmek için tasarladığı haber alınan teşebbüslerini önlemek için. Halbuki İngilterenin herhangi bir ihtilâta mahal vermemek üzere Balkanlara kara ordusu getirmemiş olduğu ve Yunanistamn bu husustaki ihtiyatkâr düşüncelerini pek iyi anlamış bulunduğu malumdur. Balkanlann sulhunu evvelâ İtalya bozdu, şimdi Almanya onu ikmale geliyor. Açık hakikat budur. 2 Bulgaristan, Balkanlar sulhuna bavale olunan yeni suikasde aletlik etmeği kabul etmiştir. Türk Bulgar beyannamesinin Bulgaristan tarahndan etrah yatıştırıp uyutmak maksadile ve Balkanlardaki yeni oyunun akıllannca daha iyi yürüyebilmesi için oynatılmış riyakâr ve kurnazca bir rol olduğuna hiikmetmck lâzundır. TUrk efkârı umumiyesi bu ihtimali derhal gözönüne almış ve zaten beyanname Türk hükumetini en ufak derecesinde dahi bağlamamıştı. Bulgaristanın beyannamede samimi olmadığı sabit olduğu dakikadan itibaren bu vesikanm hükümsüz bir kâğıd menzilesine ineceği şüphesizdi. İngilterenin Sofya elçisi M. Rendel Ankara 6 (Telefonla) 150 hamule tonilâtosundan yukarı bütün teknelerin dahil ve hariçte hizmete sevkleri ve nakliyatın lüzum ve ehemmiyetine göre ve vesaitin kabiliyetleri gözetilerek tertib ve tanzimi işleri Münakalât Vekâletinin salâhiyetine bırakıîdı Bu huLondra 6 (a.a.) Timesin başmasustaki koordinasyon kararile t u nakil vasıtalarının memleket dahilinde yapa kalesine göre Alman başkumandanlığı(Arkası sahife 5 sütun 6 da) nın üç suretle hareketi muhtemeldir ve bu hareketler Yugoslavya, Yunanistan ve Türkiyeye karşıdır. Mihver tarafmdan tamamile çevrilmiş olan Yugoslavyanın vaziyeti müşküldür. Yunanistana gelince, Selâniğe giden en iyi yol, Yugoslavyadan geçer. Fakat Almanların İstruma vadisinden ve hattâ Trakya içinden bu hareketi yapmalan muhtemeldir. Şu var ki Alman motörlü kıtaları burada serbest harket edemez. Çünkü arazi arızalıdır. • • Üçüncü hedef Türkiyedir ve bu hareket sona bırakılmıştır. Fakat Türkiyenin davası, Yunan davası ile müşterketir. Balkanlarda Alman plânı Bulgaristan İngiltere tarafmdan düşman memleket ilân olundu Meğer Filof; kat'î Alman zaferine inanıyormuş! Sefir Rendel, kendisine, vaktile harbe girerken Mussolini'ıtin de aynı fonaatte bulundurunu hatırlaffı Bulgaristan, sivil seferberlik yapıyor Londra 6 (a.a.) «Röyter. Salâhiyetli kaynaklardan öğrenildiğine gore Sofyadaki İngiliz elçisi Bulgar hükumetine erdiği notada, Bulgaristanın, üçlü pakta iltihakı için yapılan müzakereler sırasında Alman kıt'alarının memleket ıçine girmesi hakkında Almanyanın taebini is'af etmiş olduğunu ve bu karar üzerine de Alman kıt'alarının bugün Bulgaıistana girmiş bulunduğunu kaydettikten sonra diyor ki: Başvekil Filofun beyanatına nazaran, Alman hükumeti kendi kıt'alarmın Bulgaristanda bulunuşunun muvakkat olduğunu ve vazifesinin de Balkanlarda sulhu ve sükuneti muhafaza etmek olacağını bildirmiştir. Halbuki, İngi liz hükumetinin bildiği bir şey varsa o da bu sulhun ve sükunetin. üçlü pakta dahil bulunmıyan hiçbir devlet tarafın(Arkası sahife 5 sütun 3 te) «Yugoslavlar şimdiden mukavemete hazırlandıklarına göre karşılaşacakları müşkülât meydandadır» Türkiyenin emrine verilecek silâhlar Timesin siyasî muharririne göre Mr. Eden Türkiyeye, İngiliz plânlarının ne olduğunu anlatmış ve İngilterenin Tür(Arkası sahife 5 sütun 7 de) ANKARA Radyo Gazetesi «Bulgaristana giren Alman kıtaatının Yunan hududlarına doğru toplanmakta oldukları bildiriliyor. Hiç şüphesiz, Almanlar siyasî veya askerî yeni bir teşebbüse geçmeden evvel Bulgaristanda sağlamca yerleşeceklerdir. Bundan sonra Yugoslavyayı tazyik edecekleri tahmin olunmaktadır. Yugoslavyada, memleketin toprak bütünlüğünü muhafaza etmek şartile mihvere taraftar küçük bir zümre mevcuddur. Fakat mihverin Macaristana Yugoslavyadan toprak vadettiği söyleniyor. Buna mukabil Yu goslavyada tecavüze mukavemet cereyanı gittikçe artn.aktadır. Bilhassa ordu arasında mihverin her türlü taleblerine karşı mukavemet azmi gittikçe çoğal maktadır. Bu mahfillerde mihverin talebleri kabul edildiği takdirde Yugoslavyanın da Çekoslovakyanın vaziyetine düşeceğinden korkuyorlar. Sovyetler Birliği hükumetinin son tebliği Yugoslavyada son derece müsaid şekilde karşılanmıştır. Bu tebliğin neşrinin Sofyada menedilmiş olması Belgradm nazan dikkatini celbetmiştir. Bulgar hükumeti Sovyet tebliğinin neşrini menettiği cihetle, Moskova radyosu üç gecedenberi mütemadiyen tebliği bulgarca olarak okumaktadır. Vaziyetin nezaket kesbetmesi üzerine Almanya hududundaki köşkünde bulunan Yugoslavya Naibi Prens Pol Belgrada dönmüştür. Alman kaynak'arından bildirildiğine göre, Almanya, Yugoslavya işini bitirdikten sonra Yunanistanla meşgul olacaktır. Halbuki Almanyanın şimdiden Yunanistanla meşgul olmağa başladığı görülmektedir. Bunun en son örneği Alman kontrolu altında bulunan Bükreş radyosunun yunanca neşriyata başlamış olmasıdır. Yugoslavya ve Yunanistana karşı yapacağı hareketlerle Almanyanın takib ettiği hedefler hakkında aşağıdaki tahminler ileri sürülmektedir: 1 Yunanistan küçük bir devlettir ve ordusu seferber olmasma rağmen maneviyatı yüksektir ve halen Arnavudlukta İtalyan ordusile meşguldür. (Arkası sahife 5 sütun 2 de) Kral Karol nihayet İspanyadan kaçabildi Sabık hükümdar Madam Lüpesku ile beraber Portekiz toprağına geçti Norvecte Balkanlarda harbin yeni Lofoten adasına Rumanyaya bir sevk ve idaresi Norveç sahillerinde yeni bir muvaffakiyet daha kaydeden İngiliz donanması, mühim cüzütamlarla takviye ediliyor. Arkadaştmız AbiJin Daverin buna dair yazısım bugün ikinci gahifemizde balacaknnız. Burada, deniz harekâtında ehemmiyetli roller oymyan İngiliz denizaltılarından birini, üssühden hareket üzere iken görüyorsunuz Sovyetler nota vermisler M. Eden'le Yunan yapılan baskın Guya, Tuna sahilin hükumeti, Atina'da 10 Alman vapuru mühim kararlar batırıldı, bütün tesideki bazı üslerin verdiler sat tahrib olundu teslimi isteniyormuş Londra (a.a.) Amirallık Londra 6 (a.a.) Müstakil Fransız \rr\ı heyeti Kahirede dairesi ile6Norveç İngiliz tarafından bahriyesi ajansı bildiriyor: Balkan vaziyetinin manzarası, hiç olmazsa zâhiren bugün yeniden değişmiş bulunmaktadır. Bu tebeddül Sovyetlerin Rumanyaya bir nota vererek Karadenizde bazı üsler taleb etmesi üzerine hasıl olmuştur. Londranm salâhiyetli mahfilleri bu haberi teyid eder mahiyette hiçbir malumata sahib olmadıktan başka haberin doğruluğundan ciddî surette şüphe etmektedirler. Burada bu mesele hakkında şu fikir ileri sürülüyor. Mevzuubahs haber Moskovayı bir tekzibe mecbur etmek için Berlin tarafmdan uydurulmuştur. Bu tekzib Ru manya için Alman himayesinin nekadar kıymetli olduğunu göstermek itibarile Alman propagandasının çok işine yarayacakü. Diğer taraftan bu hareket Bulgar meselesinde Ruslarm yaptığı protestoya Berlinin bir nevi cevabını teşM. Eden kil edecekti. Fakat burada vaziyetin bu Atina 6 (a.a.) Atina Ajansı bildirigibi hâdiselerle degisebilecegine ihtimal verilmemektedir. Bunlar Rus Alman yor: nüfuz mücadelesinin birer safhasmdan Eden'le General Dill'in hareketleri (Arkası sahife 5 sütun 6 daf Kral Karol ve Madam Lüpesko çocuğile beraber Madrid 6 (aa.) Sabık Rumanya Kralı Carol'la Bayan Lupescu'nun kendüerini nezaret altında bulunduran poisi aldatarak Seville'den kaçtıklan öğnilmiştir. Beş aydanberi filen mevkuf bulundukları Andalusia Palac'dan görünmeden çıkan sabık Kral ve Bayan (Arkası sahife 5 sütun 6 da) Adisababa ve Condara doğru! Habeş kıt'aları, kendilerine katılan kuvvetlerle büyüyerek mütemadiyen ilerliyorlar Kahire 6 (a.a.) Ortaşark İngiliz kuvvetleri umumî karargâhj tarafından dun neşredilen tebliğ: Dün bombardıman tayyarelerimiz Avlonya açıklarında düşman harb gemilerine hücum etmişlerdir. Hava kuvvelterimiz, İtalyan şarki Afrikasında bütün cephelerde ilerleyen kıtaatımıza muzaheret etmişlerdir. Bu harekâ^a iştirak eden tayyarelerimizden ikisi üssüne dönmemiştir. müştereken neşredilen resmî tebliğ: Lofoten adalarına salı sabahıyapıian hücum hakkında şimdi tafsilat verilmesi imkân dahiline girmiştir. Hücum tam bir muvaffakiyetle neticelenmiştir. Bu taarruz şu üç gaye ile hazırlanmıştır: Birincisi, balıkyağı istihsaline mahsus tesisatm tahribi arzu edilmekte idi. Şimdi balıkyağı istihsal mevsimidr. Bütün bahk mahsulü de Almanlar için lâzım olan diğer Norveç istihsalâtı gibi düşman tarafından alınmaktadır. Balıkyağı ise Almanya için hususî bir ehemmiyeti haizdir. Zira infilâk maddeleri imalinde gliserin yerine kullanılmaktadır. İkinci gaye. bu bölgede bulunabilecek bütün Alman vapurları ile Alman kontrolu altındaki vapurların batırılması idi. I Üçüncü hedef ise adalarda kontrol vazifesile mükellef Almanlarla düşmana yardım eden mahallî Quisling'leri esir almaktı. Hücum salı sabahı erkenden yapıl(Arkası sahife 5 sürun 5 te (Arkası sahife 5 sütun 4 te> Birkac söx YUNUS NADÎ (Arkası sahife 5 sütun 1 de) Benlik düşkünlâğü Topluluk sevgisinin en kuvvetli timsali bence meçhul asker mezarıdır. Ferdî şöhret peşinde göğüs gerdiğımiz bütüıı tehlikeler, katlandığımız bütün fedakârhklar netice itibarile içtimaî bir kazanc doğursalar bile cemiyete karşı içimizde yanan büyiik aşkın alevile isimsizliğin ve meçhulün kollarına atılışımızdaki büyüklükle mukayese edilemezler. Bizde ilk defa olarak Ziya Gökalp tarafından (gözlerimi kaparım, vazifemi yaparım) formülü ile ifade edilen bu sosyal duygu, çeyrek asırdanberi bütün dünya milletlerinin şuurunda kuvvetle yer edinmeğe başladı. Her memlekette gördüğümüz meçhul asker mezarları, o duyguyu ifade eden birer semboldürler. Ve cemiyet: ferdiyetinin dar egoizmasından kurtularak sevebilen bir vatandaş için sokak başlannda benlik iddialarile karşılaşmak kadar üzücü bir hâdise tasavvur edebilir misiniz? Bir konferans dinlersîniz: Filân hakikati ben keşfettim. Bunu kâinata ben ispat ettim. Ben şuyum, ben buyum. Bir makale okursunuz: Falan eseri ben yazdım. Bu şöyle eserdir, böyle eserdir. Şimdiye kadar dünya büyle bir şey görmedi. Ben olmasam göreceğiftfe yoktu. Ey millet, ben tapılacak bir putum! Ifö Benlik iddialarınm daha b fakat daha sinire dokunanları da vardır. Gazetenizde bir muhabir me Ü 'gözünüze ilişir: Falan yerde, falan daire ^iiru çok çahşkan, çok değerli, çok zeki bir adamc LBirraya geleli bir sene olduğu halde şu işleri b ; şunlan da başaracaktır. Mektubun kenarında o müdürfin küçük bir resmini de görürsünüz. Belli ki ya ketıdisî muhabirden rica etmiş, yahud da muhabir onu^m.emnun etmek maksadile gazetesine göndermiştir. Yarı münevver muhitlerde gördüğümüz bu benlik düşkünlüğünü bir iptidailik alâmeti olarak bellemeliyiz. Yurd sevgisinin harikulâde nağmesini Mehmedcikten ne için öğrenmiyoruz? Bakın, onun mezan bile yok! N. Burye'yi alan Habe? kuvvetleri üerliyor Rumanyada petrol mmtakalannda müdafaa tedbirleri alan Alman kıt'alan Hartum 6 (a.a.) Son haberlere göre, Habeş vatanperverlerinin yaptığı ete harbi neticesinde salı sabahı Bureyi tahliye eden İtalyan kuvvetleri fimdi Debra istikametinde tam ricat r Arkası sahife 5 sütun 1 de)