Katalog

2 Marf 1936 CtTMHURÎYET KOMŞU YURDLARDA GÜNÜN HADISELERI Filistinde istikrar yok Teşriî Meclis kurulmasına Arablar da, Yahudiler de yanaşmıyorlar! Sebeb iki tarafın da birbirine itimad edememesidir. Arab partileri de inkısama uğruyor ve umumî bir birlik fikri suya düşüyor Filistin îngiliz i daresine geçtiğin denberi bütün dün ya politikasında fe^ kalâde ehemmiy* kazandı. Yakın tarihe ail bir misal bu memle ketin dünya politi • kasmdaki değeriri göstermeğe kâfidir îngiltere B ü y ü \ Harbi para cihetin • • den kazanmış olmasını Fılistine borclu dur. Îngiltere kendi askerî kuvvetlerini, p a r a s ı n ı, esliha ve mühimmatının çoğunu üzerine aldığı müttefiklerin ihti yaclannı temine ken di malî kudreti kâ • fi gelmeyip iflâs v« hezimete uğnyacag bir sırada bir tedbir olarak, bütün dün ya altmlannı ellerinKudüste Mescidi Aksa de bulunduran A merikanm Yahudi bankerlerine müra ladı, Fılistine Yahudi muhaceretini tahcaat etmişti. Filistinde Yahudilere millî did eden ve Yahudilerin arazi satın almabir yurd temini mukabilinde îngiltereye lan üzerine mühim kayidler koyan nizamharbin sonuna kadar malî yardımda bu nameler hazırladı. lunulacağını vadettiler. Lord Balfour malum beyannamesile Amerika Yahudilerinin dileğini is'af etti ve bu sayede iflâstan kurtularak Umumî Harbi kazandı. Fakat îngiltere köprüyü geçtıkten sonra Yahudilerin her dedigini yapmaktan çekindi. Çünkü bir taraftan Filistindeki milyonlarca yerli Arabın dile kve duygulannı ve Osmanlı Imparatorluğunu yıkmakta kendisine yardım etmeleri için vaktile Arablara casus Lâvrens vasıtasile yaphğı taahhüdleri büsbütün çiğneyip geçemezdi. Diger taraftari Mısırda, Irakta ve Arabistanda siyasî, askerî hakimiyeti günden güne sarsıldığından îngiliz Imparatorlu ğunun deniz ve hava ve askerî yollanmn kapısı haline getirdiği Filistini beynelmilel bir idare halini alacak Yahudi hakimiyeti altında bırakamazdı. Bunun için îngiltere muhtelif vaid ve taahhüdleri ve cihan politikasındaki mevkünin değişmiş olması ve îngiliz împaratorluğunun sevkulceyş yollarının Flistinde temerküz eylemesı vüzünden Flistinde Hem Arab ve Yahudi unsurları ve bunlann haricinde bulunan zahirleri, hem de Filistini büsbütün îngilizlere kaptırmak istemiyen büyük ve küçük devletlerle mütemadi savaş yapmak mecburiyetinde kal mıştır. Fakat bu istişareden müspet bir netice çıkmadı. Beş parti müttehiden fikir beyan edecek ve cevab verecek yerde her birinin ayn ayn cevab vermeleri esası üzerinde karar kıldı, şimdiye kadar hiçbiri de resmen cevab vermedi. Bunun sebebi meselenin içinde bir Yahudi oyunu olmasmdan Arabların şüphe etmeleridir. Yahudilerin teşnî meclisin kurulmasına şiddetle muhalefet etmeleri Arablar tarafından kendılerini tuzağa düşürmek için bir manevra farzedıliyor. Yahudiler açık olarak teşriî meclisi kabul ettikleri takdirde Arabların muhalefet ve itirazlarını celbedeceklerini düşünerek sun'î muhalefet tavnnı takınmışlardır. Her işte bir Yahudi parmağı olduğu Arabların zıhnine yerleşmiş olduğundan îngiltere hükumetinin düşünerek yaptıgı ciddî teklifler daima Arablar tarafından şüphe ile karşılanıyor. Fakat hakikatte Yahudilerin muhalefeti samimidir. San'at Enstitüsü açılıyor Şairi: M. Kemal Ergenek&n Attilâ. ilk Türkleri unutmuş olan Avrupaya bu unutkanlığmm cezasmı ç^ektiren, Asyanın kudretini Avrupanın iliğine hissettiren kahramandır. Bsşta Papa olmak üzere Avrupanın şark ve garb payitahtlarında oturan impagatorları Attilânm bindiği atın ayağınij öp tüler; Roma prensesleri rüyada kendine gönül verdiklerini söyliyerek oraın halayığı olmak için uzun uzun yaîvardı lar. Eskimiş bir tarih devrini kapayarak gene Türklerle kapanılmak ve yenisi açılmak üzere orta çağın kapısını ta rihe o açtı. Biz Türkler, Attilâ ile ifti har ederiz. Ne yazık ki yirmi, otuz yıl evveline gelinciye kadar Attilâyı yatnız frenk lerden okuyorduk ve ondan sille yiyenlerin hâlâ sönmiyen hıçlaraıa iştirak eder gibi oluyorduk. Son zamanlarda onu I bir Türk olarak tanımıya ve yapmış o\< Kız San'at Enstitüsü için satın alınacak olrn duğu yapılmaz işlerin azametini duyup Adananın eski Halkevi binast sezmeğe başladık. Hatta onun hayatı Adana (Hususî) Yıllar geçtikçe 936 937 ders yılında bu faydalı mü hakkında eserler yazdık. Cumhuriyet gazetesi bu eserlerden ikisini tefrika e halkımız arasında çocuklannı okutma işi essese, Çukurovanın, genc kızlanna kapıderek okuyuculanna sundu. Şimdi de de inkışaf etmektedir. Halbuki ne ilk lannı açmış olacaktır. ben, genc ve çok genc bir şairin Attilâ mekteb sayısı, ne de orta tahsıl müesseKız san'at enstitüsü için bulunan Halyı şiir olarak terennüm ettiğini okuyu kevi binası, tamamen müstakıl, uygun ve selerinm bugünkü kadrosu; bu geniş iscularıma müjdelemekle sevinc duyu tek karşısında kıfayet etmemekte ve yeni mükemmel bir yerdir. Halkevinin, şehrin yorum. baştan bu ihtiyacı karşıhyacak nisbette daha merkezî bir mevkiinde 60,000 lira M. Kemal Ergenekonun Attilâsı bir ile yaptıracağı yeni bir binaya taşınmağa prologla üç perdeden terekküb eden ta türlü tertibat almak zarureti hâsıl ol karar vermiş bulunması, bu, aramakla burıhî bir trajedidır. Heyecanlı bir li maktadır. lunmaz hazır binanın kız san'at enstitüsüsanla yazılmışhr. Ancak, manzum pi Meselâ bugün şehrimizde erkek ve kız yeslerde muhaverelerin çok kısa olması liselerinden başka ziraat lisesi, erkek öğ ne tahsisine imkân vermiş ve şimdiki kız icab ederken bu eserde bazan dokuz, retmen okulu, orta mekteb ve muhtelit lisesinin yükünü de herhalde yarıyanya on beytin bir şahsa söylettirildiği gö eksiltecek olan bu enstitünün açılmasına orta ticaret mektebinden ibaret olan orta r rülÜ5 or. Şairin ekseriyetle. seçtiği vezin karar verilmesi ise, kız babalarım bilhasde uzun hecelidir. Bu sebeble eserin tahsil müesseselerine devam eden tale sa sevindirmiştir. temsil kabiliyeti havli azalıyor. Sonra be sayısı 2500 ü çoktan geçtiği halde Halkımız arasında alâka ve memnutarih bakımından, küçük te olsa. bir ta gene de bu müesseseler orta tahsil aşkile niyetle karşılanan ikinci mesele de, yeni kım müsamahalar var. .Meselâ ilk per yanıp tutuşan çocuklarımızm bütün istekdede Attilânm sarayını gösteren sahne, lerini tam olarak karşılıyamıyorlar. Nite bir ticaret lisesinin kurulması ve bunun tarihe uygun değil. biz o kahraman Tür kım bu, duyulan ihtiyac üzerinedir ki için şimdiden münasib bir arsamn hatta kün sarayını «birçok muhteşem çadır Adanaya yeniden bir kız san'at enstitü temin edilmiş olmasıdır. Şehrimizin mülan ihtiva eden geniş bir "avlu» olarak sü açma kve orta derecedeki ticaret mek nasib bir yerinde bulunan bu arsa üzerine tanırız. Hatta onunla görüşenlerin naktebini de lise derecesine yükseltmek için 2030 bin liralık yeni bir ticaret lisesi biline istinad edilerek yazılan tarihlerde nası yapılacak ve lise tahsili görmek için okunduğuna göre, Attilâ, şarkî Roma epeyce önce resmî makamlar tarafından Istanbul, Ankara veya îzmire gitmek dan gelen bir elçi heyetini bu avluda teşebbüse girişilrnj{ti. mecburiyetinde kalan ticaret tahsil edici ve bir çadırın içinde oturduğu halde kaÖğrendığime göre, vilâyetin ele alıp genclerimizin bu masraflı yolculuklanna bul etmişti. Elçiler. çadırın kenarma di takib ettiği bu iki mühim teşebbüs, son meydan verılmemiş olacaktır. zilen iskemlelere oturtulmuşlardı. Halgünlerde artık tahakkuk devresine gir Adana orta ticaret mektebi, sekiz on buki M. Kemal Ergenekon, Attilâyı sarmiş bulunmaktadır. Açılması, Maarif Ve yıldanberi iş âlemıne çok yarayışlı gencler maşıklarla süslü balkonları, gen'ş salonları muhtevi muhteşem bir sarayda o kâletince kararlaştınlan Adana kız san'at yetiştırmiştir. Bugün her biri değerli bir enstitüsü için, vilâyet, şimdiki Halkevini varlık olan bu genclerimiz, ne yazık ki, turtuyor. satın almayı uygun bulmuş ve satmalma bütün arzularına rağmen maddî imkânsızGenc şair, Attilânm kardeşi Bledayı av merakından dolayı tayib ve avı, karşılığı olmak üzere de vilâyet hususî lık yüzünden lise tahsihni yapamamışlarçocukça zevk olarak telâkki ettiğini bütçesıne 20,000 liralık bir tahsisat koy dı. Artık bundan sonra ticaret tahsil eden (S: 40) sövlemekle ve ona: «Çin duvarı muştur. Enstitünün yeri belli olduktan genclerimiz için bu imkânsızlık ortadan na kadar bütün dünyayı gezdim> mıs sonra, önümüzdeki aylar içinde Maarif kalkmış demektir ki bu da, muhitimizde ramı sövletmekle hataya düşüyor. Ble Vekâletince kadrosu hazırlanacak, tedris bıttabi derın memnuniyetle karşılanmağa da, Attilânm tayib edemiveceği bir mev vasıtalan tedank edılecek ve herhalde deger bir hâdisedir. ki sahibi idi; hükümdardı. Sonra av. Türk millî sporlarınm başında bulunuyordu. O devirlerde değıl, bin yıl son ra da avı ayıb görecek bir Türk tasav vur olunamazdı. Bu, böyle olduğu gibi Attilânm Çm duvarlarına, yani SeddiÇine gitmesi de doğru olamaz. Attilâ, şarkta İran hududunu geçmedi. Doğu şu, Hünlerin garbe gelmelerinden sonradır; gencliği Romada geçmiştir. Bu ufak tefek kusurlar ve şairin henüz pek genc olmasmdan ileri gelen üslub kırıklıkları bir yana bırakılırsa, eser güzeldir; takdire lâyıktır ve bizde ilk yazılan manzum Attilâ olduğu için bilhassa okunmağa değer. *** Edebiyatseverlece bilindiği üzere Attilâyı medenî âlemde ilk defa piyes haline koyan Comeilledir. Fransada tra jediyi yoktan var eden bu büyük san'atKaradeniz havalisindeki şehirlerin lise cude getirilmesi kabul olunmuştur. Birlij kâr, Attilâ hailesini yazdığı vakit 60 yaşmda idi. Fransız münakkidlerince bu lerinden mezun olup îstanbulda yüksek ğin merkezi îstanbulda olacak Karadenizı eser. o üstad şairin san'atta inhitata uğ tahsilde bulunan gencler; aralannda bir sahilindeki şehirlerde de şubeler açılma1 radığma delil gösterilir. Hatta meşhur birlik tesisine karar vererek evvelki hafta sına çalışılacaktır. Birliğin gayesi azala', Boileau. Korneyin eski eserlerine ve heHalkevinde bir toplantı yapmış, tesis e rına maddî ve manevî yardımlar temin] le Agesilas trajesine nazaran pek ha etmektir. Atatürkün Samsuna ayak bas| fif bulunan Attilâsı için şu acı hicvi dilecek birliğin esaslarını kararlaştırmış tığı 19 mayıs günü birlik tarafından milli lardı. Bu gencler, dün tekrar Halkevinde yazmıştı: bir gün olarak kabul edilmiştir. 19 mayıs Apres 1' «Agesilas» Mühendis mektebinden Nihadm başkan günü her sene parlak merasimle tes'id edilığı altında toplanmışlardır. Toplantıda lecektir. Mais apres l'« Attilâ» birlik için hazırlanan nizamname okun Karadenizli gencler, bir iki güne ^ Holâ ! muş ve bunun etrafında münakaşalar ya dar hükumete müracaat ederek, birliğin M. Kemal Ergenekon, pek genc ya şmda Attilâyı yazdı. Umarız ki bundan pılmıştır. Neticede «Karadeniz liselerin tesçil muamelesini yaptıracaklar ve faalisonraki eserleri birer Agesilas, birer de yetişenler birliği» namile bir birlik vü yete geçeceklerdir. Andromaque ve birer Esber olur! İstikbal, her şeyde olduğu gibi edebiyatta da çalışan, bilgi toplıvan genclerindir. M. TURHAN TAT* Vilâyet, eski Halkevi binasım satın alacak ve tedrisata önümüzdeki senebaşında başlanacak Arablar ikiye ayrılacak Arabların işin içinde Yahudi oyunu olduğu zan ve şüphesi bertaraf olduktan sonra da Arab partilerinin fikren ittihad edemiyecekleri şimdiden anlaşılıyor. Naşaşibî, Halidî ve Nabluslu Abdüllâtif sağ partileri îngiliz teklifine işin içinde bir oyun olmamak şartile şimdiden taraftar görünüyorlar. Halbuki Hüseynî partisile genc Arab partisi Guseynî ancak yukarıFilistin anasırı da zikri geçen Balfour beyannamesinin Yahudilerin husumetini celbeden asıl geri alınması şartile teşriî meclis esasmı mühim nokta îngilterenin Filistindeki ka kabul etmek istiyorlar. nşıklığa ve keşmekeşe bir nihayet vermek Grabdir ki Arab partilerinin bu tefrika üzere muhtelif anasm birleştirerek bir Flistin milleti yaratmak için ciddî tedbir ve tereddüdü de Yahudiler tarafından ler almış olmasıdır. Şimalî Amerika Müt kendılerini faka bastırmak için bir oyun tehid hükumetlerinde ve îsviçrede muhte zannetmektedir. lif ırk ve kavimler bir millet teşkil ettiği gibi İngiltere de Filistinde Arab ve Yahudi ve diger muhtelif ırkları ve unsurları ve mezheb mensublannı idarî ve teşriî işlerde birlelştirerek bir Filistin milleti vücude getirmek istiyor. Bu maksadla Filistinde umumî anasın temsil edecek bir teşriî meclis kurulması kararlaştırılmıştır. Yahudilerin muhalefeti Filistin îngilizleri sevmez Arablarla Yahudiler birbirlerini hile ve oyun yapmakla itham edip durmakla beraber Arabların esasen îngiliz teklifine taraftar olduklan ve Yahudilerin ise bilâkis son derecede muanz bulunduklan tebarüz etmektedir. Meselâ siyonist teşkilâtı bütün dünyayı harekete getirdi. înîngiliz Fevkalâde Komiseri böyle bir giltere Müstemlekât Nezaretine heyet ümeclisin tesekkülü için ne düşündüklerini zerine heyet gönderiyorlar. muhtelif Arab partılerinden ve Musevî Bütün dünya Yahudi matbuatı Filisteşkilâtından sordu. îngiltere 1930 da tinde ekseriyeti Arab olacak bir teşriî büyük Arab Yahudi kıtajlerinden sonra meclisin teşkil edilmesi aleyhinde ateş neşrettiği Beyaz Kitabda böyle bir teşkipüsküriiyor. Eli kalem tutan bütün Yalât vücude getirilmesi lüzumunu kaydet hudi münevverleri dünya matbuatmda mişti. hesabsız mektublar ve makaleler neşredeUç sene sonra Milletler Cemiyetinde rek Filistin teşriî meclisinin teşkili bü Filistin hükumeti mümessili de mandater tün dünya Yahudileri için bir haksız lik vazifesinin kuru bir sözden ibaret kal lık olacağına cihan efkân umumiyesinin maması için böyle bir plânın tatbikı zaru nazarı dikkatini celbetmeğe çalışıyorlar. rî olduğunu söyledi. Siyonist matbuatı teşriî meclisin ArabFilistindeki îngiliz mümessili artık bulann millî Yahudi yurduna hücumlanna nun tarbik zamam geldiğine hükmetmiş bir meydan olması için yapıldığını iddia bulunuyor. ediyorlar. Karadeniz Liselerinde Yetişenler Birliği Arab partileri Bu savaş on beş senedenberi devam ediyor ve şimdiye kadar îngilizlerin ne gailesi azalmış, ne de vaziyetlerinde salâh ve istikrar peyda olmuştur." Dünyamn dörtte birini elinde tutan îngiliz memur lanndan hiçbiri Filistinde çalışanlar ka dar zorluğa uğramamıştır. Flistinde Arab ve Yahudi unsurları birbirlerinin can düşmanıdır. Her unsurun kendi içinde de ittifak ve brrlik yoktur. İngihz Fevkalâde Komiseri umum Flistinliler için teşriî bir meclisin teşkili hakkında Arab unsunınun fikrini sorduğu zaman bu unsurun ayrıldıgı beş parti kendi aralannda istişarede bulunmuşlardı. Geçen sonbaharda bu partiler Arabların müşterek menfaatlerine taalluk eden meseleleri birlikte derpiş etmek için bir ittifak akdetmiş olduklanndan Komiserin teklifi üzerine istişarede bulunmalan tabiHer grup birbirine hücum ediyor. Fa idu\ kat bunların ittifak ettiği bir nokta var: Filistinde müslüman ve hıristiyan ve Musevî bütün anasır îngiliz düşmanıdır. İngiltere Filistin Arablannm dileklerini iltizam edecek olsa Yahudilerin adavetini celbediyor, Yahudilere yüz verecek olsa islâm ve hıristiyan bütün Arablan kendi aleyhine ayaklandınyor. Meselâ şimdi îngiliz Fevkalâde Komiseri Sir Arthur Wauchope beş sene Yahudilerin dileklerine mümaşat göster diğinden tam beş sene Arabların düşmanlığını kazanmıştı. Şimdi de bütün Yahudi âlemi îngiliz Fevkalâde Komiserine di§ biliyor. Çünkü beş seneden beş seneye muka velesi değiştirilen komiser ikinci beş senelık vazifesine Arabların dileklerini bir derece tatmin edecek tasavvurlarla başKudüste yeni binalardan Sulh mabedi Siyonistlerin Filistindeki teşriî meclisin kurulması işini, bütün dünya Yahudiliğine taalluk eden bir mesele halinde gös termeğe çalışmaları üzerine Fasın Bahrimuhiti Atlasi sahilinden Basra körfezine kadar uzanan Arab âlemi de Filistindeki Arablann vaziyetini umumî bir Arab meselesi olarak telâkki etmektedir. Bu suretle Filistinin teşriî meclisi gibi mahallî bir meselesi bütün dünyayı ve Arab ve müslüman dünyasını harekete getiren tarihin en büyük bir meselesi oluyor. Karamürsel Gencler Birliğinin Musiki kolu tzmir körfezindeki köpek balıkları İzmir (Hususî) Körfezimizde 80 400 kılo arasmdaki köpek balıkları gittikçe çoğalmaktadır. Birkaç yıl sonra. körfezde yenecek balık kalmıyacağm dan korkuluyor. İktısad Vekâleti, Balıkcılar cemiyetıne bir mektub göndererek Sümer Bankm muhtelif san'at işlerinde kullanıl mak üzere nümunelik köpek balığı derisi istemiştir ve gönderilmiştir. Bu deriler, iki cinstir. Bir kısmı, adeta çift katlıdır Hiç eskimek bılmez. Dıçer kısmı, eldivenliktir. Ayrıca bir İspanyol müessesesi de nümunelik istemiştir. Eğer, derilen matlub evsafı haiz çı karsa, Vekâletin de alâkasile. körfez dahilinde geniş mikyasta köpek balığı avKaramürsel (Hususî) Belediye ta rafından satm almıp Gencler Birliği lamak için sermaye konacak, teşkilât yapılacaktır. Hatta, bir İtalyan firması. .nusıkı koluna hedıye edilen musiki alâtıle ders görecekler içın ıhzar edılen yüz bin lira sermaye ile ve cemiyetle salonun açılış toreni yapılmıştır. Gönderdiğım resım bu açıhşta bulun anları bir arada gostermektedir. beraber çahşmak istemektedir.