Katalog

1 • Bugün • "\ 2 nci sahifede: Siyasî icmal 5 inci sahifede: Heba olan servetlerimiz 6 nci sahifede: Kış olimpiyadından notlar 7 nci sahifede: Çocuk sahifesi 8 inci sahifede: Havacılık bahisleri J tfll caın« ylOOO JİI Sdlfl. 4ZZ0 umhuri İSTANBUL • CAĞALOOLÜ Telgraf ve mektub adresl: Cumhurlyet, tstanbul . Posta kutusu: Istanbul, No 246 p , , . , . 1Q«C ÜUIHSrîBSI 10 ^UDST İ3üD Yahu, intlhabı Cumhuriyet devrinde Kralcılar, Krallık devrinde de Cumhuriyetçiler kazandı, hangisine inanmalı? Yunanfstanda Telefon: Başmuharrtr ve evl: 22368 Tahrir heyeti: 24298. tdare ve matbaa kısmile Matbaacüık ve Neşriyat Şirketl 24299 24290 Fransa yeni bir tehlike atlattı Millî endüstride Maliyet fiatı Baş meseledir inans Bakanhğımızm vergi tahsilâtında bir noktaya dık kat etmiş olduğunu memnuni yetle öğreniyoruz: Endüstri sahası ittihaz ettiğimiz bazı yerlerde vergi tahsilâtı hem çok kolay, hem çok fazla olmuş. Geçmiş senelere göre göze çarpacak kadar açık görünen bu farkm sebebleri kolayca izah olunabilir. Mıllî endüstriyi yaratmak için yapılan fedakârhk, emeklerinin karşılığını günden güne, haftadan haftaya ve aydan aya alan binlerce vatandaşı bir yere toplamış ve bunların kazancı da, meydan verdiği istihlâk zaruretile o muhitte halk arasına dağılmağa başlamıştır. Istihsal eden kazanıyor, istihlâke aracılık edenler kazanıyor. Bütün bu ekonomik faa liyetlerde finansın bir hissesi vardır. O herkesten vergi alıyor, ve faaliyet fazla olduğu kadar bittabi fazla alıyor. Hem de kolay olarak. Çünkü bu faaliyet fazlalığı istıhsalin mütedavil parasına da yanmaktadır. Bu noktada asıl mevzua geçmeden bir meseleye dikkat olunmasını isteriz: Herhangi endüstrinin maliyetinde en az hisse sermayeye ayrılır, ve bu normal olarak nihayet onda 11,5 kadar birşeydir. Büyük işlerde amortisman payı kale a lınmıyacak kadar küçüktür. Çünkü uzun yıllara taksim olunur. Maliyetin geri kalan onda sekiz buçuk dokuz kısmı ise devlet haznesi başta olarak memlekete dağılır. Demek ki her endüstri faaliyeti gerek doğrudan doğruya, gerek dolayı larile bütün memleketi alâkalandıran e konomik bir faaliyettir. Ancak bu işte en önemü olan hayatî nokta maliyet fia M. Blüm hâdisesinden sonra... Hükumetin bütün Kralcı teşekkülleri dağıtması heyecanı yatıştırdı Aksiyon Fransezde araştırmalar yapıldı, bir kişi tevkif edildi. Kralcı liderler mahkemeye veriliyor. M. Blümiin sıhhî vaziyeti iyidir Paristeki kralcılık taraftarı cemiyetlerden Action Francaise müessislerinden birinin cenaze alayına iştirak edenlerden bir kısmının sosyalist partisi lideri M. Leon Blume hücum ederek döğmeleri az kalsın Fransada yeni bir buhran meydana çıkaracaktı. Fakat Saro kabinesinin bir taraftan hâdisenin mes'ullerini ve bu gibi taarruzlan teşvik eden kralcı gaze teler hakkmda derhal tahkikat ve takibata baslaması ve kralcı cemiyetleri fesheylemesi buhranm vahim akıbetler doğurmasına mâni olmuştur. Hükumet (Lig) lerin tasfiyesine dair kanunu şiddetle tatbik edeceğini bildir miştir. Kralcılık cemiyetleri, mensublan nın sayısı itibarile Fransanın en küçük siyasî zümreleridir. Fakat cizvit papazlan tarafından gayet mükemmel terbiye görmüş ve sıkı inzibat altına alınmış oldu ğundan Fransanın en faal ve gürültücü teşekkülleridir. Bu kralcı cemiyetler Action Fransaise, Camelots de Roi ve Talebe federasyo nudur. Bu cemiyetleri başlıca nâşiri ef kârı olan Action Francaise en ziyade hü Fırtına yalnız Trakyada 56 kişinin hayatma mal oldu Batan ve karaya oturan gemiler Bütün limanlardan mühim zayiat haberleri geliyor. tstanbul limanmda yalnız Unkapanı köprüsü 23 mavna batırdı Sofyada 80 felâketzede cesedi daha bulundu Kralcilann reislerınden, Aksiyon Franse Başmuharriri M. Leon Daudet cum yapan Fransız gazetelerinin başında bulunur. Bilhassa sosyalist ve komünist lerle bunların liderlerini daima tehdid eder ve Fransanın milliyetperver gencliği Paşabahçede batan Fenerbahçenin dtinkü hali (Arkası 9 uncu sahifede) Suikasd davası Mahkeme bugün kararını verecek Ankara 14 (Telefonla) Anka f ra Ağırceza mahkemesi, kânunusaninin dokuzundan itibaren muha kemesini gördüğü suikasd davası hakkındaki kararını yarm saat 13 te tefhim edecektir. ^İmıyâzîdâfrerkesinvel)ilhassa yakm alâkadarlann dıkkatlerini bu nokta üzerinde toplamak istiyoruz. îtikadımızca yeni başlıyan endüstrimizin muvaffakiyet sırrı buradadır. Bizden önce Saviyetler Rusyası, memleketi büyük mikyasta endüstrileştirmek için pek büyük hamleler yaptı. Rusya bunu yapmak için ihtiyar ettiği büyük fedakârlıklar içinde endüstrileri ileri memleketlerden yüksek ücretli birçok müte hassıslar da getirmişti. Dünyanın her tafafı Rusyanm bu büyük tecrübesini alâka ile takib etti. Rus endüstrisinde ilk görülen kusur şu olmuştu: Maliyetin pahalılığı. Ayni zamanda yeni amele ye tistirerek kurulan san'atlarda istihsal, endüstride ilerilemiş memleketlerin eli işe yatmış isçilerinin aldıkları neticeye nis betle daha pahalıya mal oluyordu. İşin en güzel tarafı sudur: Bizzat Ruslar da bu noksanı kabul ve itiraf ettiler ve onu yenilecek bir acemilik kusuru diye ilân ettiler. Orada alınan son neticeleri bilmi yoruz. Fakat her sene maliyet fiatımn daha ziyade düşürülebildığine dair teb liğlerini birkaç defa okumuş olduğumuzu hatırlıyoruz. Zannederiz ki onlar şimdi artık bu işte çok ileri gitmişlerdîr. DtiVİ Vğll J o ı ı u ı ı itîrctf ı Edirne 14 (Telefonla) Fırtmanın Edirne Vilâyetinde mucıb olduğu felâketler tüyler ürperticidir. Fırtına vilâyetin bütün telgraf ve telefon şebekesini tahrib ettiğinden on dakika evveline katiar kakiki insan ve Kayvao zayia±ı Li. linmiyordu. Polis ve jandarma teşkilâb dündenberi vilâyetin bütün kaza ve köylerinde tetkikat yaparak şu neticeyi tesbit etmiştir: Merkez nahiyesinde altı insan, 250 koyun, Havza nahiyesinde 12 (Arkast 9 uncu sahifede) Italyanlar, Kuratiden çekildiklerinî itiraf ettiler Askerf muharrirlmlzln mOtaleaları Habeş askerlerinin % 10 u kadındır; cepheye hergün yeni Habeş efradı geliyorsa da cephane kıtlığı var Uzakşarkta vaziyet yeniden karışıyor Habeşlerin hak kı varmış; Kuratiyi Italyanlardan haki katen geri almışlar. Dün, Romaıun tekzib ettiğini, bugün Mareşal Badoglio itiraf ediyor: «Ayın 10 unda Ogadende, Kurati de bir îtalyaa tarassud müfrezesi külliyetli Habeş kuvvetlerinin hü :umuna maruz kalarak maglub ve ric'ate mec Endüstrinin gizli kapaklı tarafı yok bur olmuştur.» Diyor. Böylece tur. Ilmin ve fennın terakkilerinden azaHabeş tebhğinm mî istifade eden bu tatbikat sahası işle rinde amelenin ehliyette tekâmülü tabii doğruluğu vr İtal dir. Fakat maliyetin asgarî hadde indıril yan tekzibinin ya ıreydana mesi endüstriyi idare edenlerin baş endi lancılığı çıkmış oluyor ki bu, şelerini teşkil etmek gerektir. Unutulmamalıdır ki endüstri ancak bu şartla kök Romadan gelen yanresmî haberlerin lenir ve yürür. aleylıine bir nottur. Biz memleketimizde kendi başlıca ihBiz, Kurati mu tiyaclarımızm asgarî derecelerine cevab harebesi münasebe verebilecek bir endüstri kurmak yolundatile, Italyanlann buyız. Yeni doğan endüstrimizin tıpkı yeni radaki kuvve tlerinin doğan bir çocuk gibi himayeye ve itinaya küçük kıt'alar olmamuhtac olduğunu pek iyi biliyoruz ve bilsı lâzımgeldieini söymeliyiz. Ancak bu himaye suiistimal e Erkeklerile oeraber cepheye koşan kahraman lemiştik. Mareşal dilmemek lâzımdır. Çok himaye edece Badoglio ise işi büsHabeş kadınlarından biri ğiz diye pamuklulara sanlıp sarmalanan bütün küçülterek «tarassud postası» | kuvvetle onlara yardıma koşan kıt'a taçocukların çok kere cılız kaldıklannı u nutmamalıyız. Her himaye müstehlik a diyor. Fakat, Habeşlerin verdikleri İtal rafından gösterilmiştir. Kuratiden İtalyanlan püskürten Habeş leyhinedir. Eğer himaye müstehliki mu yan maktul listesine göre, Kuratideki kuvvetin, bir tarassud postası olduğunu (Arkast 9 uncu sahifede) tazarnr edecek kadar mubalâğah olursa kabulde mazuruz. Çünkü, burada mağ o zaman endüstri kendi müşterisinin kolub olan Italyanlann bir miktarı geri çelunu kanadını kırmış olur. Demek ki kildiğine göre, 200 e yakm maktul veren müstehlik aleyhine olan himayenin mubabir kıt'a, her halde küçük bir tarassud Edib tsmail Habibin nefis bir yazıst YUNUS IVAD* postası olamaz. Binaenaleyh Italyanlann bugün üçiincü sahifede (Arkası 3 üncü sahifede) burada büyük kuvvetleri mevcud olmamakla beraber, mağlub edilen kuvvetin, bir tarassud postası olmadığını muhakkak addedebiliriz. Bunun ikinci bir delili, Ustaşilerin idama mahkum edilen Büyük üstad Halid Ziya Uşakhğilin Habeşlerin tekrar taarruz ettikleri za reisi bu anarsist kadının hayatını an' mühim bir makalesi yarınki sayımızda man, mukavemete uğramalarıdır. Her latıyor, 6 nci sahifede... halde bu mukavemet, Kuratiden çekilen 12şubatta Mançuri • Moğolistan hududundaki hâdise ciddî şekil aldı Japonlar harbe hazırlanıyorlar Moskova 14 (A.A.) Tas Ajan sı bildiriyor: Ulanbaturdan bildiriliyor: 12 şubatta sabahleyin saat 7 de bir Japon Mançuri müfrezesi hududa 7 kilometro mesafede bulunan Pulundersuduki Moğol hudud karakoluna hücum etmiştir. Müfre ze iki kamyon ve bir otomobil içerisinde bulunan el mitralyözü ve üç topla mü cehhez 500 kişiden mürekkebdi. Kam yonlara iki tank ve iki uçak refakat etmekte idi. Hudud karakolu mütearrız lara şiddetli bir mukavemet göstermişse de bunların adedi beş misli faik olduğu ve mütearnzlar karakolu arkadan çevir meğe çalıştıklan için, muharebe yerin de bir hafif top bırakarak çekilmeğe mecjur kalmıştır. Mütearnzlar bu topu alıp [ötürmüşlerdir. Japon Mançuri müfre (Arkası 9 tznctt sahifede) Boğaziçinde karaya vuran gemilerden ikisi M. Çaldarisin kararı Başvekâlet kendine verilirse kabineye öyle girecek Anlaşamamazlık uzarsa, kabinenin teşkili Parlamentoda ekseriyet kazanan partiye tevdi edilecek Atina 14 (Hususî) Kralın riyasetinde toplanan meclis dün iki celse ak detmiştir. İlk celsede Kral milletin ba nşması için bütün parti liderlerinin itti hadile bir temerküz kabinesi kurulma ıına imkân vermelerini liderlerin vatan jever hislerinden beklediğini söylemiştir. Müteakıben Başvekil Demircis Yunanisanın dış siyaseti hakkında izahat ver miştir. Öğleden sonra açılan celsede hürri etperverler lideri Kralın davetini kabul ıderek partilerin ittihadını kendisi de îeklemekte olduğunu ve şu arada memSeketin başına kuvvetli bir hükumet geiebilmesi için millî bir kabine kurulma ıına taraftar olduğunu söylemiştir. Çaldaris te temerküz kabinesi kurul masını kabul etmekte bulunduğunu bil Nemrud Mustafa Hain Divanıharb reisi Süleymaniyede öldü Dünkü posta ile , matbaamıza gelen •** Bağdadda ç ı k a n i «Essavtüşşaab» ga zetesinin 5 şubat tarihli nüshası; mütareke zamanında îstanbul divanıharbi reisliğini yapmış olan «Nemrud Mustafa» namile meşhur Kürd Mustafa Paşanın Süleymaniyede ve Nemrud Mustafa fat ettiğini haber veriyor. Birecikten Fıratı geçiş Tanîn jra sahne Sarışın Meryem Kimdi? (Arkan 2 nci şahifede} (Arkast 2 nci sahifede)