Katalog

İO îkincîkânun 193S Suikasdcıların muhakemesi dün başladı CUMHURtYET deşi Reşid olduğunu bilâhare öğrendiğini miştir. Zaptt bu suretle tashih ileri sürdü ve sözlerinin sonunda rejime oBundan sonra reis tekrar Idrise sordu: e ikinci defa Ammana gidişinde Etemle ettirmenizi rica ederim. lan bağlılığını, hele Atatürke karşı uzan Sen Maraşta kâtib Abdülkadir iskonuşmadığını, temmuz ortalarına doğru mak istenen kolun kendiliğinden omuz minde birini tanıyor musun? Üzeyrin sorgusu memleketine gelmek üzere hududdan ge Tanıyorum, askerî kâtibdir. Yahyadan sonra Üzeyrin sorgusu ya başlanndan düşüp kopacağmı ifade etti. çerek Kılıse geldiğini, geceyi Kıliste pıldı. Üzeyr, Ali Saibi üç dört sene evvel Şemsettınin ifadesinden sonra reis şu O, senin için bir telgraf çekmiş, Mahmud namında birinde geçirdıkten gördüğünü, bundan sonra görmediğini suali sordu: «onun hakkında çok şeyler biliyorum», sonra Fevzipaşadan trenle Ceyhane gel söyledi ve evvelki ifadeleri hakkında söz Suriye ile münasebetiniz var mı demiş. Sen büyüklerin aleyhinde bulu ^ diğini, oradan köyü olan Karamezara scylerken kendisine yapilan tazyıklerden dır? nurmuşsun ? geçtiğini, fakat Nadidenin başka birisile ?ahsetti. Hatta «meb'us olduğu halde Hayır. Yarenlik etmiş olacak. evlenerek Akifiye köyüne gittiğini haber niçin bu işin içıne kanştın?» tarzındakı Pederiniz kimdir? Abdülkadirle aranızda bir düş «. lması üzerine bostan bekçiliği yapmak sualin Ali Saibe sorulmasını ilk defa em Babam adliyecidir. Mersin ticaret manlık filân yok muydu? hakkındaki teklifi kabul ederek yirmi, yir niyet müdürünün ileri sürdüğünü ve ken mahkemesınden başlamak üzere bırçok Yok canım. O daima yarenlik eder mi beş gün kadar kaldığını ve aylık ola dısmin de öyle dediğini, sonradan «bu yerlerde bulunmuştur. benirr.Ie. Benim oğullarımla ortaktır. Berak sekiz lira aldığını, evvelce kaçırdığı suale karşı ne cevab aldın?» denilince ilk şifreyi söyler misiniz? raber pirinc alırlar. Daima şakacıdır. kıza çalım olarak sarfettiği 75 lirayı geri dama taşı gibi kelimesini ortaya attıklan Bu şifrede kusçu Esref ve Çerkes Abdülkadirin akhnda bozukluk fialabileceği ümidile ağa olarak tanıdığı nı, kendisinin de ifadesinde kaydolunan Etemin idaresi altında Kâzım, Nuri, lân var mı? zeyire müracaat etmek üzere Kümbe hikâyeye mecbur kaldığını, ifadelerinin Yakub ve ismini hatırhyamadığım diğer Yok, bilmem ama yarenlik edeı dire gitmek üzere yola çıktığını ve Kadir amamile asılsız ve mecburen söylenmiş ki kisinin Suriyeden aldıklan emir üze durur. iden bir arkadasla Andirine çıkacağı sı sözler olduğunu, Çerkez Etemin mektu rine Türkiyeye sçeçeceklçri ve eskiden taldris bu yarenlik hakkında reisteı rada geceleri soğuk olması hasebile 32 bu bahsinin de bunlar arasında asılsız ve nımış olduklan Çerkes Üzeyir ve karde başka samiine doğru da izahat vermektey kuruşa bir şişe rakı aldıklarını, rakıyı ya cebir ve tazyiktan ileri geldiğini ifade sinin Kümbedirdeki evine gidecekleri bil di. rısına kadar içip bıraktıklarını, ertesi ak etti. diriliyordu. Mektublarla rakı şişesine Andirine geldiklerini, buradan Bu istıtlaatın membaı? Bu sırada Ali Saibin avukatı Hâmid dair zabıt am Emniyet birinci şube. Kümbedire hareket ettiğini, Kümbedirde Şevket söz alarak: Bundan sonra maznunlara aid bazı Yahyamn ifadeleri birbirini settiği rakı şişesinin çıktığı zikrediliyor oyun oynamakta olan Arifin yanma getdrisin söylc?ikleri mektublar ve rakı şişesinin Yahyanın Davamıza taalluk eden husuş Yahtutmuyor du. Şemseddinden sonra ldris isticvab edil söylediği yerde çıkması üzerine tutulan erek görüştüğünü, Arifin kendisini Ü yanın ilk sözü ve tefevvühatile Üzeyrin Maznunlar oturdular. Kararname o Kararnamede, Nahiye Müdürü Şemzeyrin evine götürdüğünü söyledi. zabıt okundu. Yahya bunu ifadesinin fadesidir. Şimdi her ikisini de intak bu di. kunmağa başlandı. Okunması üç saat sü seddinin ifadesinden bahseden satırlar oReis: doğruluğuna kanaat getirilerek tazyik Yahyaya göre ilk ifadesi yurdunuz. Görülüyor ki en çok ren bu kararnamede ilk olarak Yahya kunduğu sırada saat dördü geçiyordu. Yahya demis ki sen suikasdcilere ten kurtulmak için söylediğini, şişe bu nasıl alınmış? tahkikat poliste oluyor, karşılanndanın ifadeleri kaydediliyordu. Yahya ilk Maznunlardan 67 yaşında olduğunu söykınin hâkim oîduğuna kani oldukları da talimat verecekmissin, senin memîeket i lunup silâh ve bombalar çıkmıyacak ol Yahya ifadesine şöyle devam etti: ifadesinde asker kaçağı olduğunu, ni liyen İdrisin ifadeleri okunduktan sonra makla beraber hiç olmazsa şişenin bu Üzeyir harmanda idi. Sonra eve kikada doğruyu söylüyorlar. Yalnız çinde te«kilâtın varmış? şanlı bulunduğu kızı alabılmek içın Şa sıra Ali Saibin ifadelerinden bahseden 67 yaşında bir ihtiyanm. Bu yasa lunması doğru söylediği zehabını vere geldi. Yemek yedik, çıktık. O, muhtann «Ali Saib var mıydı?» diye Üzeyre bir ma gittiğini, bir sene kaldıktan sonra ar kısımlara geldi. sual sorulmuş. Bu suali soran hangi ta çelene kadar ne Yahyayı, ne de Etemi ceğini düşündüğünü ifade etti. anına gitmiş. Suriyeden geldiğimi haber tırmış olduğu elli lira ile Kilis hududunAli Saibin ifadesi vererek hakkımda tahkikat yapılması i kib memurudur, kimdir? «Ali Saib de tanıdım. Kendi işimden başkasile uğraşFransız hükumetinin tahkikat dan yalnız olarak içeri girdiğini söyle Ali Saibin ismini, Yahya, zabıtadaki çin jandarma kumandanını ikaz etmiş. buna kâfi gelmez!» denmiş. Bu sual bir mam. evrakı mişti. İkinci ifadesinde ise hududu Hamifadesinde ortaya atmıştı. Aziz de sui Kumandan da beni yakalattı. Sabahle kaç defa sorulmuş.» Seni de döğen, söğen oldu mu? iddia makamı, fransızca sureti dc di ve Çerkes Yakubla birlikte geçtiğin kasdcilerin Ali Saible temas ettiklerini yin yola çıktık. Altınovaya geldik. Hak Hiç kimse döğüp söğmedi. Yalnız merbut olan ve Fransa sefaretinden HaReis maznuna, bu suali soranların kim den bahsetmiş, maksadmın Çerkes Ce söylemiş ve hakkındaki tahkıkata adının kı yolda giderken «sana Sunyeye gitti olduğunu sordu. Üzeyr. bulunduğu yerin cezaevinde konuşup gülerlerdi. Suikasd fi riciye Bakanı Tevfik Rüştü Arasa ya miyeti namına o havalide para toplamak bu suretle işe kanştınlmış olmasile baş ğin için ceza verecekler, fakat bölük ku emniyet müdirile Hamdi ismindeki kısa ân diye. Su su ama, kasdi ne ola diye zılmış olan tezkereleri mahkemeye tev olduğunu ilâve etmiş, Çerkes Etemle lanmıştı. mandanı seni bir şartla kurtaracak» dedi. boylu adam olduğunu söyledi. düsünüp taşınırdım! di etmiştir. Bunlar okutuldu. Bu tezke görüştüğünü anlatarak Çerkes Etemin Ali Saibin bu iş meydana çıktığı sı Kazaya gittik. Bölük kumandanına ifade Reis: (Samiin arasında gülüşmeler oldu, relerde Fransız mandası altında bulunan kendisine Türkiyede ezanm türkçe mi o Emniyet müdürünün ismini bilmi reis sükunetin muhafazasını ihtar etti.) hükumetlerin emniyet işleri servisleri ta kunduğunu sormuş olduğunu ifade et rada Adanada bulunduğu, bilâhare Is verdik. Fakat bana müdüre karşı iftira tanbula, Bursaya ve tekrar Adanaya git ettirmek istiyorlardı. Kabul etmedim. Be yor musun? ldris, kendisinin birşeyden haberi ol rafından elde edilmiş olan malumat ve tniştir. tiği, ağustosun beşinde Adanadan Is ni bodruma attılar. Yarma odunlarla, fa Bilmiyorum, görsem tanmm. Şiş madığını, ihtilâttan memnu olduğu için 18 şahıs hakkında sureti mahsusada ye Yahya zabıtadaki birinci ifadesinde tanbula döndüğü anlaşılmıştır. laka ile döğdüler. Sonra bir ağacı yara manca bir adam.. kimseyi görmediği gibi başkalarını döğ niden yapilan araştırmalann neticeleri îse Çerkeslerde âdet olduğu üzere evle Kararnamede, Ali Saibin ifade ver rak husyelerimi sıkıştırdılar. Kendimi Müddeiumuminin bir müdahalesi düklerini de işitmediğini, hatta kendisini bildiriyordu. Bu netlcelere göre Elbis neceği kızı kaçırdığını, sonradan evine diği sıradaki teessürü ve döktüğü göz kaybettim. Ondan sonra ne istedilerse Müddeiumumî söz alarak, iddia ma görmeğe gelen çocuğunun deli olduğu için tanlı Çerkes Hamdi meçhuldür. Yal bıraktığını, evlenmek için para tedarik yaşlan bilhassa kaydedilerek bunun ma söyledım. Etemi gördün mü? diye sordu. kamına dair söylenen sözü meskut geçe hastaneye kaldınldığını ve çocuğunu da nız Hüsevin Hamdi isminde bir asker etmek üzere Şama gittiğini, Çerkes EtemBum bir adamm böyle bir işe isminin kanşörmedım dedim. Tekrar o kıskacı hus miyeceğini, hazırlık tahkikatı esnasında iyileştikten sonra gördüğünü ifade etti. kaçağı 1933 yılında Şama iltica etmişse le hiç görüşmediğini, dönüşte Türkiyeye tınlmış olmasından mütevellid ıstırabın yelerime sokmağa kalkınca, gördüm, de kendisinin de bizzat vazife başında bu îdristen sonra Şaban, ondan sonra da de şimdi Fransız mandaşı altındaki araziyalnız olarak geldiğini ve Andrinde söydan mı, yoksa büyük bir suç karşısmdaki dim. Ertesi gün sulh hâkiminin önüne unduğunu, sulh hâkiminin birinci sorgu kardeşi îsmail sorguya çekildiler. Şaban, de değildir. Çerkes Üzeyir ve Çerkes lemiş olduğu sözlerin hepsinin yalan olnedametinden mi olduğunun takdiri mah çıktık. Bu ifadenin aslı var mı? diye sorhâkimi gibi maznunlarin ifadesini aldığı jandarma kumandanınm bazı şüpheli şa Yakub Ammandadır. Ateş Mehmed duğunu anlatmış, bu ifadesi sırasında hukemeye bırakılmıştır. du. Tam yok diyecektim. Bir de baktım nı ve hepsıne ayrı ayrı sarahaten ben sulh hıslar hakkında tetkikler yapıldığını em 1926 da mülteci sıfatile Suriyeye gelmişdudu geçerken dört beş katırcı gördüğükumandan orada. Korkumdan «var!» Duruşma başlıyor rettığini ve Kümbedir kövüne atla git tir. 1925 mayısında Kemalistlere muhahâkimiyim dediğini beyan etti ve: nü de bildirerek onların eşkâlini tarif Kararnamenin okunması bittikten son dedim. Oradan Maraşa geldik. Emniyet rr.ekte iken Üzeyre rasgeldiğini; Üzey lif hareketlerınden dolayı Suriyenin şietmiştir. « Müddeiumumî işkence aleti dera evvelâ Yahyanm duruşması yapıldı. müdürlüğünde tekrar ifademi aldılar. mal mıntakasından uzaklaştınlmış olan ğildir. Maznunu tazyik ederek: «Ali rin kendisini biraz ilerideki çadırlarda buEski ifadesi kendisine ihtar edilince Yahya makamı rîyasetiri suâllerine ceVa Bana îyi muamele ettîler. Karnımı doyurÇerkes Etemle kardeşi Reşid ve diğer Saib de Atatürke ağlayıp yalvardı, her lunan aşiretlere gittiğini söylediğini ve aYahya onların hükümsüz olduğunu söyben aslen memleketi bulunan Samsunla dular. O zaman rahatladım. İlk ifadelekardeşi Tevfik Ammandadılar. Her üçü şeyi itiraf etti, beni Çerkes iğfal etti, de tının terksinide heybesi varsa da içinde nc lemiş ve olanı biteni sadık bir muhbir gihiçbir alâkası kalmaması dolayısile bir rimin ash olmadığmı söyledim. Adanaya, olduğunu bilemediğini, suikasd için gel de sadece 1929 da Suriyeden transit odi. Sen de bevhude gizleme!» diyemem. bi anlatmak istediğini kaydederek Şamaralık Mersinde 22 inci fırkada askerli oradan da Ankaraya getirdiler. Evvelki larak geçmişlerdir. Abdülkadir Kemali Maznun Üzeyir, «bunu ben senden dikleri söylenen kimselerin mektubunu tada bir kahvede tavla oynamakta olan eini yapmakta iken kaçarak Ceyhanın fademin yalan olduğunu burada da söyşıdığını hiçbir zaman kabul etmiyeceğini 1934 e kadar Şam, îskenderun ve Beyşittim» 'dedi. Çerkes Etemle tanıştığını, Çerkes EteKaramezar köyüne yerleştiğini ve yedi edim. Fakat ısrar edince işkenceye başrutta oturmuş, sonra Filistine geçmistir. ifade etti. min tertibile hududu dört kişi olarak geçArifin isticvabt «ene kadar orada kaldığmı, nihayet köy adılar. Dört gün dört gece aç kaldım. Müddeiumumî burada söz alarak ve şimdi Hayfada bulunmaktadır. Kuştiklerini, maksadlarının vilâyetleri giz Uzeyirden sonra Üzeyrin kardeşi A Bana «sen Atatürke, îsmet Paşaya suilerinde Nadide isminde bir kızla tanışamaznunlann bu komiser Osman mesele çubaşı Eşref asla Suriyeye gelmemiştir. lice geçerek kuvvetlerimizi anlamak oldurak sevdiğini evlenmek üzere kaçırdığını, kasd yapmağa gelmişsin» dedikleri za 'if isticvab edildi: Arif 929 da munta sine pek fazla temas ettiklerini, hatta ha Çerkes Emin, Çerkes Tahir, Talib Ağa, ğunu ifade etmiştir. Yahya bu dört kişi evlenmek için icab eden parayı bulabil man aklım başımdan fırladı. Ben bir ço zam pasaportla Ammana gittiğini, ha pisanede de bulunduğunu ihsas ettikle Çerkes Nazım haklarında da böyle bir ile birlikte Haleb Vilâyetine yaklaştık mek üzere tanıdıklarından bırçok kişiye banım. Böyle şeyleri nasıl aklıma geti lasının oğlu Mahmudun ora belediyesin rini, münferid höcerelere konulmuş olan suikasda iştirake müstaid olmadığı ka larını, kendisinden aptes bozmak üze baş vurmuşsa da tedarik edemediğini, ni ririm? Fakat zorla öyledir dedirttiler, on de müfettıs olduğunu, bir terzının yanın maznunlarin ancak müstantika gidip ge naati bildiriliyor. Doktor Edib Kemalin re uzaklaşan arkadaşlannın üzerlerinde hayet bu parayı kazanmak üzere C c dan sonra da kahve ile su verdiler. Mec da çalısmakta ise de terzilik kendisini ge irken herhangi bir inzıbat tedbiri olmak de halen Filistinde olduğu Hoca Esadın tabanca ve bombalar gördüğünü de sözhan Fevzipaşa yolile Anteb ve Kilisten buren «dört kişi öldürmeğe geldik» de çmdırmedığınden gaz kumpanyasında şo üzere yanlanna memurlar verildiğini tas 1926 da Ammana getirdiği, Çerkes lerine eklemiş ve bu kimseler arasında hududu geçerek Halebe vardığını, pasa dkn. ldris Ağanın ismini söylettiler* Yok förlüğe başladığını, Ammanda bulundu rih etti. Mahmudla Çerkes Cambazı bilen, tanıismi Hamdi olanın gayet güzel fransız portsuz geçmesinin de sebebi asker ka tur mu? dediler. Daha büyük adam var ğu müddetce Çerkes Etemle kardeşi Revan olmadığı bildiriliyordu. îsmail de Üzeyri kat'iyyen tanımadıca konuştuğunu söylemiştir. çağı olmasından ileri geldiğini, Halebde mı dediler ve korkudan nahiye müdürü şidi ve Tüfekçi Yakub isminde bir TürYahyanın yakalanan bir tenakuzu ğını, Üzeyrin de kendisini tanımadığın Yahyanm birbirini tutmıyan mütead oturmakta iken isminin sonradan îsa ol nü de soyleyim de rahat edeyim, dedim. kü görüp tanıdığını ve Çerkes Etemle hiç did ifadeleri istintak kararnamesinde bi duğunu anladığı bir adamm, yanına gele Böylelikle iş biter sanmıştım. Onu da bir münasebette bulunmadışhnı, Çerkes dan emin olduğunu, bu sözünün yüzleşMüddeiumumî dedi ki: rer birer zikrediliyordu. Gene bu ifade rek nereden gelip nereye gittiğini sordu kâfi görmediler. Canım işin içinde meb'us Reşid, yanında çalıştığı terzi Hilmi Ari tirilme ile de tesbit edildiğini ifade etti. Bize, zulümle, dayakla işkence ile Reis Şabana sordu: ler arasında söylendiğine göre Çerkes ğunu, sonra 125 kuruş vererek Şama git filân da olacak, dediler. O zaman aklı fin dükkânına gidip geldiği cihetle daha söz söylediğini iddia eden Yahya şimdi Etem kendisine: «Maraşta bir çiftlik mesini tavsiye ettiğini ve Şama geldiği ma Maraşta ismini işittiğim Ali Saib gel yakından tanımış ise de siyasete dair hiç Sen hapisanede iken müddeiumu Fransız sefaretinin bize verdiği bu isimsahibi Idris vardır. Bu adam suikasd için zaman konusmalarından Çerkez olduğu di. Onu mahsus söyledim. Ali Saibi söy bir söz konuşulmamış olduğunu, 934 se miye bir mektub yazmışsın. Bu mektubda leri daha iki buçuk ay evvel birer birer memlekette teşkilât yapıyor, onunla te nu anladığı iki çocuğa rasladığını, vak lersem kimse inanmaz, belki kurtulurum, nesi temmuzunda memlekete döndüğünü ne dedin? saymağa baslamıştı. Nazım, Haydar Homas et, vaziyete göre hareket edinciye tıle buraya hicret etmiş olduklannı ba dedim. Fakat bir gün Kâzım Paşa ve ve bir gün köylerinin yirmi otuz jandarma Osman dedi ki böyle bir işte kim ca, Doktor Edib Kemalden bize Yah kadar Kümbedirde Şatır Arifin evinde basından işittiği Mehmed ve îbrahim is Ziya Bey de var mı? diye sordular. Ge tarafından sanldığını görüp hükumetçe leri alâkalı görüyorsan bir kâğıda yaz da ya bahsetmişti. kalacaksınız.» demiştir. mindeki akrabalarını onlardan sordu ne büyüklerden birisinin de ismini karıştı tensib edilmiş bir iş olcağını zannettığini, bana ver. Ben de tahmin üzerine bir taMüddeiumumî, îdrise kaç senedir Mavakit çok erken olduğu cihetle kalkıp mü kım isimler yazdım ve bu adamlan sıkı raşta olduğunu ve nerelere gidip geldiğini Gene Yahya, Çerkes Etemin bu işi ğunu, Mercisultan köyünde oturduklan rarak o da var mı diye sordular.» zenin yanında bulunan alay kumandanı takib ederseniz belki birşey çıkar diyip sordurdu. Ali Saibin idare edeceğini, Ali Saibin nı öğrenerek o köye gitmişse de umduğu Reis burada Kâzım Paşanm kim ol nı evlerine çağırdılarsa da arkadaşlan ol kendisine verdim. O da müddeiumu kendisine yol göstereceğini, suikasd için yardımı göremediğinden birkaç gün yanldris On beş senedir Maraştayım, duğunu sordu. duğundan bahsile gelmediklerini ve bir miliğe vermiş. yapılacak talim ve terbiyenin de Ali Sa lannda kaldıktan sonra dönüp Şama geldört beş sene evvel Hicaza gittim. MunMaznun: müddet sonra kendisıle kardeşi Üzeyirin Sıra Ali Saibin ibin çiftliğinde hazırlanacağım söylemiş diğini, Şamdan Talbatlada iş bulmak ütazam pasaportla gidip geldim. Arasıra Hiç bilmiyorum, kim olduğunu ellerine kelepçe vurularak Yahyanın gezere hareket ettiğini, oradan Ammana tir. Bundan sonra Urfa saylavı Ali Saib kövlere inek, öküz almak için çıkanm. tanımam, dedi. Ve o sırada fazla tazyik lip gel'memiş olduğunu sorduklannı, gelsorguya çekildi. Adını, babasının adını Yahya gene başka bir ifadesinde Çer geçtiğini Ammanda Üzeyrin akrabalaReis Suriyede tanıdığm var mıdır? etmedikleri için bu isimleri karıştırmağa diğini söylemesi üzerine kelepçe çıkarılve halen Urfa saylavı olduğunu söyle kes Etem ve kardeşi Reşidle konuştuk nndan olan belediye kâtibi Mahmudun Tanıdığım yoktur. mecbur kalmadığmı ifadelerine ilâve etti. dığmı, sonra kardeşile birlikte Çokak nalarını, hududu geçtikten sonra Ateş yardımile Manol nammda bir Bulgann dikten sonra dedi ki: Ankara Emniyet Müdürünün Maznun, istintakta ifade verirken bi hiyesi karakoluğuna götürüldüklerini, oMehmed, Yakub ve Üzeyri bulacakla yanma girdiğini, kendisine iane olarak « Sırf kendi talihsizliğim eseri olarak şehadet' günah olduğunu tekrarladığmı, mütema rada komiser Osman isminde birisinin burını, Üzeyir vasıtasile Ali Saible görü toplanmak suretile temin edilen altı İngiliz adım bu davaya kanstı. Üzeyir haric. bu diyen değişen ifadeleri karşısmda «sen lunduğunu, komiser Osmanı sonraki tahBundan sonra hukuku umumiye şahidi şerek ondan talimat alacaklannı söyle lırası verildiğini, bunun üzerine darhal maznunlardan hiçbirini tanımam. ÜzeyŞama döndüğünü, Sama dönmesinin sebe romancı mısın?» diye sorduklan zaman kikatlarda da daima gördüğünü, Çokak ri de dört buçuk senedenberi görmüş de olarak gösterilmiş olan Ankara Emniyet miştir. bi de bu parayı Türk parasına tahvil ile bu vaziyete düşünce herşey olunabile ta iken komiser Osman tarafından dağa ğilim. eğer bu müddet içinde görüsüp te Müdürü Sadri çağınldı. Müddeiumumî üzeyir neler söylüyor? Nadide ile evlenmek üzere memleketine ceğini anlattı ve Ali Saibi de diğerlerini götürülmek ve öldürüleceği tehdidile va masım tesbit edilirse bütün bu iftiralan ol gene söz alarak Emniyet Müdürünü şaYahyanm kararnameye geçen ifade hid göstermesinin sebebini izah etti: siyet yapmak mecburiyetinde dahi bıradönmek olduğunu, fakat parayı bozdur de hiç tanımadığını tekrarladı. duğu ?ibi kabul ederim. Beni bu ağır leri bir saat kadar sürdü. Kararnamede Peki bu adamlar seninle beraber kıldığını ve maruz kaldığı işkencelerin çok duğu sırada hırsızlara kaptırdığı cihetle Ali Saib «Yahya bir iki gün sonra zan altına aldıran iftira bana getirildiği ondan sonra Üzeyrin ifadesine aid kı müthiş olduğunu, korku altında söyle tekrar Ammana döndüğünü, Ammanda değil mi idi? ifadesinden rücu edecektir. Buna kanaaiddia edilen bir mektubdu. Bu tarihlerde sımlar vardı. Üzeyir, Ali Saible konuş Hayır bunlan bana bölük kuman diklerinin asılsız olduğunu, hiçbir şey bir gün kaldıktan sonra Hayfaya vardıİstanbulda olduğum uzun tahhikatla tes tim, imanım vardır» dedi. Hakikaten de, tuğunu, « Siz meb'ussunuz, ne yaparden malumatı bulunmadığmı ifade etti. ğını, Hayfada David isminde bir Ya danı söyletti. bit edildiği cihetle meselenin esasen va hikmeti hüda dediği gibi, Yahya iki üç sanız siz yaparsınız» demesine karşı o Söylemese idin? hudinin yanında altı ay kadar çalıştığını, gün sonra ifadesinden rücu etti. Yahya, nun da: « Meb'us olduk ta ne olduk? Müstantikteki ifadesine ne diyeceği so rid olamıyacağı anlaşılmıştır.» İşkenceye dayanamadım. oradan Yafay geçerek orada on beş ay bu işe karışmış büyük adam olarak Ali Damataşı gibiyiz, istediklerini yapıyo «Ben ağlamıyayım da kim rulunca; burada da arkasında komiser kalarak çalıştığını, ilk defa Ammana Müddeiumuminin bir talebi Saibin ismini ortaya atmıştı. Yahya, Ali ruz. Bütün arkadaşlanmız hududdan dıağlasır.?» Osmanı gördüğü için korktuğunu söyleçıktığı zaman Hamadan ismindeki adaYahyanm bir saatten fazla süren is Saib ismini nasıl bir jestle ne zamanda ve şandadır. Baştan birkaç kişi temizlenirse di. Ali Saib burada gözleri yaşararak mm kahvesinde tavla oynarken gördüğü ticvabı bittikten sonra Müddeiumumî nasıl ortaya atmışb. Emniyet Müdürü işler düzelir» dediğini. suikasdcilerin a müstantik kararnamesinde gözyaşları araMüddeiumumî şu suali sordurdu: ve tanıdığı bir şahsın kendisini yanma ça Baha Aarıkan söz aldı: bunu duyunca ne hale gelmiştir, dili tu ğustos başında geldiklerini, bunlarm beş Yani müstantik elbise ile mi ifade sında ifade vermesinin iki suretle izah eğırarak: « Fransa hükumeti Suriye tulmustur Emniyet Müdürünün 1 Emni kişi olduğunu, kendisinin yanlanna gidedilmesi münasebetile dedi ki: aldırmıs, elbisesiz mı? de tahkikat yaptırmiftır. Tahkiyet Müdürü Sadriyi işte bu jesti anlat rek Hamdi ile Yakubu gördüğünü, di « 1 7 senedenberi sadık bir nef er gibi Arif, elbiseli olduğunu söyledi. Türk yavnısu ne var ne yok? Tür kat evrakı Dış îşleri Bmkcnlığı ması için ?ahid gösteriyorum. ğerlerinin su başında beklediklerini öğ kiyeden ne haber, tayyare çok mu, asker arkasından aynlmıyarak daima gölgesinNahiye Müdürü Şemseddinin delâletile makamımtza verilmişEmniyet Müdürü Sadri En son rendiğini, Ali Saible çiftlikte temas et çok mu? de olmağı şeref bildiğim Büyük Atatürifadesi tir. Takdim edeceğiz. Bu muhtı tiğini ve gelen suikasdcilere Ali Saibden günlere gelmiştik. Yahya başka bir diBundan sonra nahiye müdürü Şemsed kün hayatına yapılacak bir suikasdde isDiye sualler sorduğunu, bu adama cehaber götürdüğünü itiraf etmişti. vaben; hergün altı yedi tayyarenin uçtu ra da Çerkes Yahyanm Çerkes dın sorguya çekıldi. Semseddin, çok düz mimin karıştınlması karşısmda ben ağla veceği olmadığını söyledi. Fakat Karamezar köyündeki 25 günlük ikameti biArifin ifadesi ğunu gördüğünü ve askerin çok olduğunu Ragıbla birleşerek görüştüğünü gün ve heyecanlı bir ifade ile hâdise hak mıyavım da kimler aslasm?» • Uzeyirden sonra Arifin ifadesine ge söylediğini, aralannda başka bir söz geç ve ayni gün içinde hududu geç kında ilk gelen şifreden başlıyarak mahAli Saib müstantiğin ifadesi veçhile raz karanlıktı. Bu suikasd teşebbüslerintiklerini teyid etmektedir. Son kemeye çıkıncıya kadar olan safahatı bi bu hükmü mahkemenin vicdanî takdirine de bazı elemanlar olduğunu sezdirmiştl çildi. Üzeyrin kardeşi olan Arif, Suri medığıni, bu şahsı eskiden tanımadığını 1 yede Çerkes Etem ve arkadaşlarile ta Çerkes Etem olduğunu anladığını ve ya ra Yahya rakı sişesini kaya ko rer birer izah etti. Bu arada bazı mahallî terkettiğini. baska birşey diyeceği olmı Bunlan r ^ «•^v'e, bu tahhikat işi tamam(Lutfen sahifeyi çeviriniz) nıştığını, bunların Atatürke ve arkadaş nında oturan yaşlıca bir adamın da kar vuğunda sakladığını itiraf et memurlarla da aralarının açık olduğunu yacağını söyledi. (Baş tarafı bîrincî sahifede) larma suikasde çalıştıklarmı öğrendiği nî, hâdiseden evvel Urfa saylavı bulun ni, köyüne dönünce, Üzeyirle temas et duğunu söyledi. Isticvablar bittikten son tiğini ve Üzeyrin kendisine: ra: Daha evvel ce bu hususta Çerkes EReis « Mühlet istemeğe hakkınız temden biz de mektub aldık. Bu işi ya pacak adamlar buradadır. Bu işe Ali yardır, isterm siniz?» diye sordu. Avukat Hâmid Şevket « Ben mü Saibin çiftliğinde hazırlanacaklardır» deekkilim namına istemem, muhakememiz diğini, on beş gün sonra Yahyanın ge lerek tabanca ve bombaları kendisine tacil edilsin.» cevabını verdi. verdiğini, Üzeyrin evine gittiklerini, ÇerReis diğer maznunlara: kes Etemin Ali Saibe verilecek olan mek Siz ister misiniz? Diye sordu. Onlar da hep bir ağız tubun Şaban tarafından getirildiğini ifade etmişti. dan: Kararnamede her maznunun ifadesin îstemeyiz!. cevabını verdiler. den sonra bunlann vaziyetleri ve sözleri Kararname okunuyor Reis Reisicumhur Atatürke suikasd uzunuzadıya tahlil ediliyordu. Evrakm yapmak için aranızda silâhlı bir ittifak okunması saatlerce uzadığı halde salonvücude getirmekten suçlu olarak hakkı da çıt yoktu. nızda yapilan tahhikat üzerine muhakeCürüm vasıtaları bulunamadı me edılmek üzere mabkememıze verıldiKararnamede suikasd işinde kullanı niz. Şimdi hakkınızdaki tahkikat evrakı lacak olan tabanca ve bombaların buluokunacaktır. Evrak uzundur. Oturarak namadığı, yalnız silâhlann saklandığı dinlemenize müsaade ediyorum.» dedi. yerde maznunlardan bir kısmmın bah