Katalog

»8 Klmınusam 1934: Kömür Havzamızı nasıl idare etmeli? Başka memleketler ne yapıyorlar? tkhsadî programımızda en baş*a yer tutması lâzım gelen kömür luıvsamızı »üratle inkişaf ettirmek ve az zamanda çok istifade imkân lantu temin etmek meselesi için yapılması lâzıın gelen en mühim iş «havzanın idaresi» ni tanzimdir. Zonguldak havzasını bugünkü şeklile idare etmek, inkişafını ve bu /inkisaftan memleketimizi müstefit kılmak maksatlarını ihmal etmek demektir. fzah edelim: Bugün Zonguldakta havzanın bir müdiri umumisi vardır. Bu müdür vazife noktasından tktısat Vekâletine merbuttur. Fakat Havzayı alâkadar kılan bütün meselelerde başka vekâletlere mensup idare âmir leril« iş görmek mecburiyetindedîr. Yani müdiri umumî olan zat Hav zanm inkişafu noktasından karar verecek ve bu kararlarını tatbik edecek ve ettirecek bir vaziyette değildir. Vazifesi yalnız alâkadarlarla muhabereye tavassut etmek ve emrindeki fen heyetile ocakların mesaisini ve fennî vaziyetlerini murakabede bulundurmak keyfiyetinden îbarettir. Halbuki bugün bütün dünyada maden kömürcülüğünün idaresi asrın ihtiyaçlanna ve icaplarına göre lanzim edilmis bulunuyor. Evvelâ bu idare meselesinin nekadar ve ne için bu kadar ehemmiyeti haiz oldugunu tetkik edelim... Bugün dünyada senevî istihsal olunan taş maden kömUrünün va •atî miktan bir milyar iki yüz elli milyon tondur. Bu kömürü yalnız ocaklardan çıkarmak için yedi sekiz milyon amele çnlısıyor. Her amelenin beş nü • fuslü bir aileye riyaset ettiğini he•ap edersek 35 • 40 milyon insan bununla geçiniyor demektir. Sonra kömür sanayiinin doğurduğu fabri • kalarda çahşan ve bu yüzden ge • çinenlerin yekunu da son istatistiklere göre elli üç milyonu tecavüz ediyor. Bu rakamlar gösteriyor kit maden kömürü ve sanayii bugün dünyada 9 0 1 0 0 milyon insan ge • çindiren bir iştir. Kömür havzasmın ve sanayiinin inkişafına karar ver • mek demek bizde de hiç olmazsa yüz binlerce nüfusa bu havza ve hazineden iş vermek, servet vermek demektir. O halde bu işin idaresinde asır • larca tecrübe geçirmiş devletlerin idarelerini örnek yapmak ve onla rın kurdukları teşkilâtı tetkik ederek ihtiyaçlarımıza, menfaatleri mize en uygun olanlannı bizde de tatbik eylemek en doğru ve en kestirme bir hareket olur. Kömür istihsal eden memleket lerde kömür havzalarının tamamile müstakil idareleri vardır. Almanyada, Fransada, tngilte • rede ve diğer büyük memleketler» de havzai fahmiyenin bütün salâ • hiyetlere sahip bir idare âmiri mevcuttur. Mülkî idare de dahil olduğu halde bütün teşkilât bu reisin emrin dedir. Bu reisin idaresi altında havzanm bütün ihtiyaçlannı ve inkişafı plânlarını tanzim eden ve iktısadî vaziyeti tetkik ederek gününde a» lınması lâzım gelen tedbirler hakkinda kat'î kararlarını veren fen ve ihtısas erbabından mürekkep he • yetler vardır. Havzada hukukî vaziyetler ve maden kazalan hakkında hüküm vercek ihtısas mahkemeleri vardır. tşte bu teşkilât ve bu idare sayesinde her is gününde görülür ve saîâhiyet sahibi mütehassıs lar elinden çıktığı için hatasiz olur. Büyük garp memleketlerinde gordüğümüz bu asrî ve müfit teşkilâ • tin bizim ocaklarda da tatbik edil mesi pek muvafık ve lâzımdır. Ancak bu hususta tabiatin bize bahşettiği bu çok değerli servet ve refah kaynağından hakkile istifade etmek çareleri temin edilmis olur. RAŞİT GtmiFîirrîveîı SEYAHAT MEKTUPLARl: Bozeşeğin süvarisine gıpta • * » DÛNVADA Uludağda kış sporları Muğla Son fırtinalar deniz yollarını çok tehlikeli bir hale sokmuştu. Küçücük vepurumuz Ege denizinin Anadolu sahilleri ile Yunan adalan arasmdaki müthif dalgalar bvlvannda hatırlı bir fırtmanuı kucağına düşmüştii. Başı karlı daglar gibi yer yer kabanmş sonsıtz su yığınlan üstünde düşekalka kayıp giden bu ihtiyar teknecik; ateşle oy • myan çocuga pek benziyordu. Gög • delerinden köpüklü birer tünel açıp geçtigi t&civert ehramlar içinde her lâhza kaybolup gitenesi ihtimali pek çok.. Güvertelerde herfey kalın halatlarla bağlannuş, ambarlar sımsıkı örtülü... Arada sirada kamara pencerelerinden içeri sular hücum ediyor, vakit vakit üstümüzden, dal • galardan kopma su kümeleri geçi yor. Heryer «ırsıklanru. Vapurda herkes hasta... Sallanta müthiş... Kamaramn ortasma astı gim baston acayip bir saat rakkan intizamile geniş daire parçalan çi zerek sallamyor. Adeta sırtüstü perçmlendiğim yc*.lakta gemi ile bera • ber bir sağ tarafıma, bir sol tara fıma döndüğihnü, tahtarevalliye binmiş gibi kâh basımm, kâh ayaklanmın yukan înip çıktıgını hissediyo • rum. Yolcular araunda denix tut • mıyan galiba bir ben vanm. Mü»terek tehlikenin elektrikli ve bunaltıcı havası içinde inatla melekelerimi uyanık tutmağa çalışıyorum. Hepsi de irtihbar vazifeİerini şedit bir hassasiyetle yapıyorlar... Salonda, düfmemek için sab't koltuklardan birini yakalıyan yoltu sandalya ile beraber yere yuvarlandı. Yandaki kamarada kadınlar tnliyor.. Ambarlarda balık isüf i stralanan yolculann, bu bitmimiyen zelzele ortasında birbhlerine kanşlığmı görirr gibi oluyorum. tşte vapurun altında o korkunç giimbürtü gene başla^it Dalgalar homurdanarak küflü demh* duvan tokmak lıyorlar; hepimrr hafifçe yukan zıplıyoruz. Deniz biraz daha bu tşte ısrar etmeği akıl edebilse mubak • kak kendine aea$>dan bir kapı açacak.. Geminin her tarafı çürük bir gaz tenekesi gibi ötüyor.> Biz Küllük limamna girerken, birbirini yutup, birbirîni doğuran dev boylu dalgalar hâlâ omuzomuza en • gjne akışıyorlardı. Amerikâ Avrupa muntazam hava seferleri başlıyor Âlmanlar yeni ve muazzam bir Zeplin yapıyorlar, Amerika da Bahrimuhit ortasında kurulacak çelik adanın masrafına istirake karar verdi Amerika • Avrupa fıova teferleri için Büyük Okyanasun ortannda inşa olunaeak gun'i ada Birkaç senedenberi Almanlann Zeppelin kabilisevk balommun müteaddit defalar Amerikaya gidip gehnesi ve dünyanm en uzak yerlerine seyahat etmesi Avrupa ve Amerika Uim adamla • rile hükumetlerinden ekserisine Amerika ile Avrupa arasmda muntazam hava seferleri tanzim edilebileceğine daie çok kuvvetli ümitler vermistir. Hatte Âlmanlar (L. Z. 129) isminde Zeppelinden daha muazzam bir kabilisevk balon msasına başlamışlardır. Bu bü • yük havalar fatihinin bütün tertiba tı ikm&l olunmak üzeredir. Amerika ile Avrupa arasmdaki muntazam ha • vaî sefetier icrasına teşebbüs eden müessese Almanlann Luft Hansa firketidir. Seferler Almanya ile Cenubi Amerikada Rio dö Janiro şehri ara • smda icra edilecektir. Çünkü şimal • den Büyük Okyanusu geçmenin teh I^teleri simdiye kadar gerek tayyarelerle, gerekse kabilisvk balonlarla ya* püan birçok tecrübelerle anlaşılmış • ür. Bu suretle hava seyahati Avrupa ile Cenubî Amerika arasmda en kısa yolu teşkfl edecektir. Cenubî Amerika Oe Avrupa arasmdaki seyahat tecrubeleri muvaffakiyetli neticeler ver • diği takdirde seferler her hafta mun taznman icra olunaeak ve bundan son Müstakbel Avrapa Amerika •eferlerindv ktJ lanuacak gemilerden biri için yapdan proj* | yahatler esnasında hava gemistnde h« men hiç yük mevcot değfldi Almanlann bu tesebbusleriae ma • kabil tngüizler de faaliyeten geri kal • rmunakta, onlar da bflhassa kendi men lekederile Şimalî Amerikadald roös temlekeleri Kanada arasmda hava seferleri tesisine çalısnıaktadırlar. Fakat yukanda söyledigimiz vechOe Büyük Okyanusu şünalden geçme tehlikele • r n » henuz zafl ohnadıgmı gören tn • gflizler bu seferlere ancak 1937 se nesinde bafhyabueceklermi söylemektedirler. Her iki hukumetm tesebbusatma Amerika da yardım etmege karar ver miştir. Avrupa ile Amerika arasmdaki am aeferlerin icrası sade büyük hava gemfleri msası Oe degü, ancak Bfl yük Okyanustn ortasmda bu hava g«naflermm uzerme inip durabileceklerl, erzak, levaznn, benzin ve saİre alabi • lecekleri bir istasyon mşan sayesin de kabil olabflecektir. Amerika hükÛmeti bu »un'î adanm inşası için lâznn gelen masarifm kumı azamım tediye edeceğini büdirmiştir. O halde Amerika Avrupa seferlerinm başlaması ancak bir gün meselesinden ibaret o hıyor. t Milâsta yokirlan, otobüsleştiril • mif kocaman bir kamyon bekliyor. Epeyce de variT. Arabanm ü»tündeki bagaj yerime eşyalar bağlanı • yor. Bavullar, çantalar, sepetler, iki çuval patlıcan, birkaç gaz tenekesi, bir oğlak, ba»»aniyeler, kilimler, neler yok.. Çaresiz ayni tahmil şart • lanna biz de uyacagız. Otomobile giriyoruz. Arabanın tavan detteklerme heybeler, torbalar asılmıs, içeride de bir türü eşya kümeleniyor. Bir ayagum, oturulacak yerin altma yerleştiriyorum, otekini çuvalların arasına koyuyorum. Bu kadarla bitse, gene iyi.. Ellerimizi de ayaklarnm • zın arasına sokmak lâzım, Çünkü iki tarafımızda kollar için boşluk bırakmak buralardaki gayrimüseccel yolculuk nizamlarına mugayir. Kazik yuttnuş gibi dimdik ve fena halde rahatsizız. Otobüs, sinek üşüşmüş bir komposto dilimini o kadar andın • yor ki... Bu acayip mevkip bagıra ça ğira Muğla yolunu tuttu. Herkes iş • gal sahasından bir santim yer kay betmemeğe çalışıyor, kollar ve ayaklar mütemadiyen iki taraf a yaylanaUludağda kış sporları yapmak üzere Bursaya giden atletizm antre rak müvazeneyi muhafaza ediyor. Arada sirada otomobil yeni bir yolcu norfi Her Abrahamla Bülent, Refet, Ekrem Rüştii, thsan Celâl Beyler almak için duruyor. Nezaket o kave arkadaflarından mürekkep olan ilk kafile dağın zirvesine kadar dar galip ki cyer yok> denilmiyor, çıkmışlar ve zirvede altı metreye yakın karlar üzerinde çok güzel sadece yolculara biraz daha sıkışı saatler geçirmişlerdir. Yukandaki reşimler bu seyahate ait muhtelif vermeleri bildiriliyor. Yüzyüze oturan iki muvazi sıranın sonundakiler intıbalan gostermektedür. canlı bir tngiiiz anahtarı gibi tahmil civatalannı mütemadiyen sıkıştın • yorlar. Biraz daha yassılaşıyoruz. Kemiklerimiz kütürdiyerek biraz Birinci tghifeden mabat Müfettişler yangintn büyihnesmden daha büzülüyoruz, yeni yolcu da bu cîbince bu gibi hat taksimatı işin SuHanahmetteki benzin deposunun itıstırap çemberine giriyor, herket de iki taraf uyuşamadığı takdirde ona ters ters bakiyor. faiyeyi fazla mesgul etmesinin amfl olAnkarada tktısat Vekâletinde bir duğn iddiasmı da tetkik edeceklerdir. Bu Amerikan metalan peri ma komisyonun toplanarak ihtilâflan Tahkikatm adlî safha*üe meşgul osallarmdaki torbalar «ibi; bastıkça halletmesi icap etmektedir. Deniz lan Arif ve Bedri Beylerden mürek yer açılıyor. Üstümüzdeki oğlakla kep heyet te dün istmtak hâkura Ra • tşletmesi müdürii Sadettin ve Va beraber galiba kırk yolcu kadar vam ! tşte gene durduk. Yeni bir yoltnazan Beyden devraldıklan tahkikat purculuk şirketi idare meclisi reisi cu. Artık içerdeki cemaat isyan e dosyasmı okranak ve bonon üzerinde Ruşen Beyler bunun için dîin akdiyor: tetkikat yapmakla mesgul olmuştur. sam Ankaraya gitmişlerdir. Burada yer kalmadı. . Tahkücat dermlestikten sonra ban AdSadettin ve Ruşen Beyler AnkaŞoför pişkin: üye raemurlarmtn ifadelerine rriîra • rada toplanaracak komisyona nok öyle ise o güverteye çıkrver caat edilmesi ihtimal dahilinde görülsin!.. diyor. tai nazarlarını izah ettikten sonra •nektedir. Ve dinç bir köy delikanlısı yuka şehrimize döneceklerdir. Nakü îşleri nya oğlakın yanına atlıyor; bu dört Adnye dahelerinden bir kununm tekerlekli ve asrî sefinei Nuhun güYenipostane binasina nakli hususunda vertesine... Beyoğlu hükumet tabibi sevgili oğZaman zaman makinenin içindeki Moddehnnamfliğe henüz resmî bir e lum Tahir Salâhattinin vefah münaseAmerikan horozu ötüyor, şoseyi vüznir •erumemisth*. Fakat esas Jtibarile betile beyanı taziyet eyliyen ve bizzat rüyen merkepli, beygirli kafileler naldl kararlaşhgîndan Posta İdaresi cenazeye istirak etmek suretile alâka iki tarafa açılarak yol veriyorlar ve taşmma hazuhklarile meşgul bolun gösteren dostlarımıza ayn ayn teşek • urken hayvanlan zaptetmege çalışımaktadır. küre 36 yaşında kaybettiğim evlâdı • yorlar. Otobüs komşulanmm muş * talarile hurdehaş oldugum bu ek Bu aym yirmi beşine kadar mah • mm teessürü mâni ohıyor. Bu büyük yarama serin bir merhem tesirini ya • s3c olan medeniyet cenderesi icinden kemelerden bir kisrm Postane bmasi • pan bu alâkaya ve bilhassa oğlumun dışanya ve dışandakilere hasretle na geçmtş olaeakbr. Postane binasm • son vazifelerinde pek büyük alâka beJnyorum. Uyuz bir bozeşegin da açilacak mahkemelere lâzım olan gösteren kardeşleri oğullanma âlenen semerine, Mıs*r tahtına kurulur gibi eşyanm tedariki husosonda da şimditesekkürler ederim. çalımla yan gelen yürük oğluna trıo Altnurtuiin AmerHtaAvrapa leri için inşa etmekte oldaklan L.Z. 129 hava gemiti inşaat tezgâhında ra Cenubi Amerika ile Afrika arasmda da seferler başlıyacaktır. Alman mütehassıslan eşya ve yolcu taşıyacak L. Z. 129 un her seferinde ancak 40 yolcu nakletmesi fikrindedirler. Vaktâ Zeppelinin .seyahatlerinde 250 kisi • ye kadar yolcu aldıgı vâki ise de o se Dam üzerinde otomobil gezintisi Bir otomobil fabrikası sattığı otomobillere kendi damı üzerinde tecrübe yürüyüşleri yaptırıyor <Eyfel» kulesine konan saat işlemeye başlıyor Dünyanın en büyük ziyadar saati Adliye yangını tahkikafa Gene ihtilâf çıktı Italyada Turen şehrinde bir otomobil fabrikası, muhtelif ve müte • addit binalarm üzerine geniş bir cadde gibi tek bir dam yaptırmıştır. Müessese, fabrikaya otomobil al • maya gelen müşterilere burada ara balarla tecrübe yürüyüşleri yap tırtmakta, hatta heveslilerin ara larında yanş etmelerine bile mü saade eylemektedir. Resmimiz Turendeki fabrikanın bahsettiğimiz damıni gösteriyor. Yeni bir spor daha! İngilterede patenli motosikletler yarışı Dünyanın muhtelif taraflarında mevcut nakliye vasıtalarile ter tip edilen müsa bakalar arbk umumî heyecartatmine kâfi ge'miyor. Onun içir yeni şekfller icat olunarak gen?k musabakayı sey • redenlere, gerekse musabakayı ya • panlara duyulmamış, görülmemiş heyecanlar verilmek »ten:yor. ingilterede Bournemouth şehrinde tertip olunan motosiklet yanşlan da bu kabil • ALENPTEŞEKKÎÎR »7UJ i. ftll.ı. ı. IÎ rcDİnrru Resimde gördüğünür veçhile nsotosikletlerin ön tekerlekleri çıkanlarak yerlerine hususî şekilde patenler yani buz üzerinde yahut cilâlı satıhlar üze • Bugunlerde rarfste Eyfel kulesin deki dünyanm en büyük ziyadar saati islemek üzeredir. Güneş battıktan sonra bu saatten, apartunanlartn pence relerinden bakan, sokaklarda gezen 400 binden fazla insan istifade edecektir. Saat Parisin birçok noktalanndan görünmektedir. Saat her saniye aza lan ve çoğalan elektrik cereyanı van • tasile işlemektedir. Bu elektrik cere yani Paris rasathanesinin büyük saatin» merbuttur. Onun için rasataı tinden bir saniye bile şaşması imkâm yoktur. Uzaktan iyi görüncnesi ve göalerin aldanmaması için yelkovan lar • mızı ziya ile akerp ise beyaz ziya fle aydınlatılmışbr. Her dakika işaret i •. çm ayn bir lâmba kondugu gibi, her saat işareti için de bir projektör va zolunmuştur. Her akmış saniyede bir dakika lâmbasının biri sönmekte, di • geri yanmaktadır. Bu suretle dakika lar belli olmaktadır. Diğer saatlerin züleri ve çanlan yerine çeyrek saatler ve taat başlan da saatten çıkacak büyukl ziya hüzmelerile gösterilecektir. Ya • I pılan tecrübeler muvarfakrrette be • tice vermiştir. rinde kayraaga yanyan aletler konmuf ve müsabakalar bu soretle yaptlroışt». YanşU birinciliği, vaziyetin çok tehttkeli olmasma rafmen bir ka«a vukw bulmadan lskoçyalı bir genç kazas • rmştffj