Katalog

Hayat Ansiklonedisi inci cüzü çıkti 48 NO. 3490 um uriyet ÎSTANBUL CAĞALOĞLU mektmp adresl: Cumhuriyet, Istanbul Posta mıtusu: Istanbul, N a S46 Telefon: Başmuharrlr: 22366, Tahrtr müduru: 23236, tdare mudüru: 22365, Matbaa: 20473 Cg|| 03 İ 1934 Hayat Ansildopedfcl BSySk blr k&fiphaıeyf Mr arada evfıize gelfreB M ffaydalı esenür. Her evdo bfr lane bulnnmak üzımdır. M. Ruzveltin Para politikası ütemadi bir temevvüç içinde bulunan dolartn kıymetine yeni bir istikamet vermek içm kongreden kanunî salâhiyet isti • yen M. Ruzveltin yeni beyannamesile tekliflerinin kongrece kabulu bütün nazarlan yeniden Amerikaya çevirmiş bulunuyor. Devrimizm en muazzam «Economie dirigee» tecrübesine girişen Amerika devlet reismin kanun haline getirdiği prensiplerin birincisini, dolan iştira kuvveti sabit olan sağlam bir para haline getirmek, ikincisini de devlete has haklardan olan para çıkarmak hakkmı ve bu paranın karşılıgmı teş kil eden madenî ihtiyatlara sahip ol • mak salâhryetmi mutlak bir şekflde devlete vermek teskil ediyor. Bu Bd büyük prensipten ne birinde ve ne de ötekinde bir yenilik yoktur. Her ikisinde de harp sornı dünyasmda her devletin birçok çalkantılardan sonra para sahasında basvurdugu tedbirlerin hulâsası vardır. Yeni olan sey; paravı herkesçe kabul edflmis bir kıymet ölçüsü e«asmdan uzak görmek ve beserî irade ile, istatistik hareketlerine göre paraya bir kıymet izafe etmek istiyenlerin ve altmm bir kıymet mikyası ohnasuu inkâr eden ortodokslann A merikan tecrübesinden bekledikleri şeyin fiascosudur. Paranın mabiyetinı anlamadan su veya bu mülâhazalarla ve netavicini hic düsünmeksizin parayı günün tahavvülâtma tâbi bir roeta haline getirmejH arasrra söylemek isti yenler için de bu fiasco, bir derstir. M. Ruzveltin son te'graflarla kanun haline girdiiHni anl%d'fımız yeni beyaımames'n^eki fikirler şu suretle hulâsa olunabilir: Para kontrolu devletç has olan en büyük imtivazlardan biridir. Nazarî olarak devlet, ihtiyaca tekabül ede • cek miktan sreçmemek sartile etnisyon yaptı^ı takdirde paranm kıymetmi sabit bîr sevivede tutabilir. Fakat bunun mutlak bir surette temini mümkün olauKatflgımlan bu eınîsvont» mukaljil Meçhul otomobil bulundu Kazaya sebebiyet verdiği iddia edilen bu otomobil Taragano Ef. isminde bir musevinindir Kaza esnasmda otomobilin 80, otobüsün 60 kilometre süratle gittikleri anlaşıldı; Taragano Efendi nezaret altında; yaralı Kemal B. iyileşiyor Uzakşarktaki iehlike Japonya Amerika ve Rusya ile harbedecek mi? M. Heryo «vaziyet tehlikelidir, hersey yeni müşkülât çıkanlmasına vesile oluyor» diyor Paris 2 2 (A.A.) «Ajans Ekono» müc e fuıansiyer» de çdcan bugünkü makalesinde M. Heryo, reçenlerde Sovyet Rusya merkezî icra kt>mifesinde M. Litvinof YoHaşm soylemiş oldugu nutku hatnIatmaktadv. Hariciye komîseri, bu nutkunda, ü zaksark meselesân ortaya koymuştur. M. Heryo, Litvinof Yoldasm sozlermj ele alarak bu meseleyi şu suretle tasnif ve tetkik ediyor: c Mançuri muharebesi, Mançeo Kua'nm teşkili, Sovyet Rusyanm Şarkî Çm demiryollarmdaki menfaatleri » • cin endişeleri, bu demiryollanmn satra almtnası rcin Japon Sovyet mözakereleri, Sovyet Rusyaya gore, Man çuride, hudut civarmda Japonya tarafmdan yaoılan askeri hazırliklar, bu hududun Sovyet Rusya tarafmdan tahkhni.» M. Heryo, diyor ki: c Bu suretle, demiryolunun satm alraman ihtimali, sulh veya harp me selesim ortaya koymaktadn.» neryo LhVraof Yoldaşm, nutkunu tahlSde M. Heryo, Sovyet Rusya fle Amsdevam eden M. Heryo, varmış oldugu rika arasmda mânasebatm tekrar te • umumi neticelerde, Hariciye kotnise • sis) fizerine vaziyetm değismif oldu topraklanndan bir santim büe gnnu kabul ediyor ve diyor Iri: vermemeğe azmetmîş olan Sovyetle • «SovyeUer Biriigi, möskülâtk rin ordu, donanma ve hava kuvvetlebir eanada Amerika fle uzlaşh. rini takviyeye devam ettiklerfnl bOdirmiş oldugunu hafarlafayor. Mabadi 6 mct Kazaya sebebiyet verdiği iddia edilen 0590 namaralı hususi otomobil Bu hususi otomobil kaza geceri ona görenlere gösterilirken denberi bu müthiş hâdisenin müsebbibi oldugu otobüsün şoförü tarafmdan ifade edilen hususî otomobil ve sahi bini tesbit için müddeiumumî muavini Ekrem Beyle polis 3dnd sube ve seyrüsefer merkezi memurlan tarafmdan yapüan tahkikat tam bir muvaffald yetle neticelenmiştir. Evvelce yazdığımız süpheli otomobil Kazada mühîm rolü oldugu iddia edilen bu otomobilin nezaret altma a undığnn evvelce yazdıgmnz S90 nu maralı ve Şevrole markalı dört kişilik koyu visne renginde husosî otomobil oldugu anlaşılmtştır. Otomobilin sa • ntbt Sirkedde Fayreston otomobn lâstiği aeeotası satıs şubesi müdürü tn giliz tebaasmdan Alber Taragano E • fendidir. Vak'a gecesi otomobilinde bulunan kadm, matmazel Aleksi isminde esmer güzeli bir Rum ktzıdn*. Taragona Efendi 34 yasmda Edirneli bir mosevidir. tki bucuk senedenberi amator ola rak kuüandığı küçük otomobille ka Kısırlaştırma kanunu Almanyadan sonra İngilterede de aklen ve bedenen malul olanlann kısırlaştırılmâları takarrür etti 0590 namaralı huıari otomobiü tamyan çoför Raif Efendi zayı müteakıp Maslak yolundan geç • tigi, kaza gecesi nrijdderamumiliğe ihbar edilmisti. Mabadi S inci aahifede Aknanyada vücutc«, akılca alfl ve zayıf olanlara kendfleri gflbl zürriyet yetiştirmelerini men için mahkeme kararile kıurlattırılmalan hakkmda tanzim olunan. kanun yeni senenin iptioasında mevkii tatbüca konulmuştu. Bu kanun muci • bince aklen ve bedenen malul 450 bin ktşiye kısrrlaşbrma ameliyata yapılacaktır. Almanyadaki millî sosyalist re jiminin her yeni iş gibi kısırlaştir ma kanunu dahi hariçte şiddetlt tenkitlere uğramıştı. Maahaza büyük ve küçük hükumetlerin çogu kendi memleketleri dahilinde dahi boyle bir usulü tatbik etmenîn meşru ve fenne muvafık olup olmıyacağı hakkmda res • mî tahkikat ve tetkikat yaptnrma ğa başlamışlardı. Bu meyanda lngiltere hükumeti de resmî bir ko misyon teşkil etmişti. Bu komisyon tetkfkatmı ikmal ederek raporunu Mabadi 3 âncü tahifede devletler. altm ve gümfisü karsıhk totmak suretile istikran temin ediyorlar. Buhranlı «ünlerde altmm serbest tedavülünde âmme için fayda yoktur. Para kıymetme esas olan bu karşıltk ti carî muvazeneden mütevellît bevnelmflel borclara tahsis oiunmaltdır. Memleketteki bütün altma bu sebeple devletin vazıyet etmesi lâzım gelir. Bu altm basdrmş para olarak degfl, külçe halinde devletin tahh emrinde olma • lıdır. Eshas ve teşekküllerin ellerin • deki alhnı alan devlet, buna mukabfl, altmm haricî timsali olarak çikanlacak evrakı naktiye ile borcunu odemelidir. Kongre evvelâ bunun içm devlet reisine kanunî salâhiyet vermelidir. Diğer taraftan bugünkü beynebnile! sartlara ve Amerîkan menfaatlerine göre dolara şimdiki halde tam bir kanunî istikrar vermek sayanı arzu degfldir. Filî istikrar kâfidir. Gene bogunku dahilî ve haricî sartlara göre dolarm eski altm kıvmetmin % 60 mdan fazla bir krymet ifade etmesinde de menfaat ohnadıgından (yeni dolar) altm krymetinin % 6 0 mı ifade edecek bir kıymet mikyas vahı'di olarak kabul edflmeli dir. Gerek bu operasyon ve gerek bütün altmm devlet eline geçmesi itiba rüe bütün altm aktifmi yeniden kry metlendirmek lâzım gelecek ve bundan tevellüt edecek kıymet fazlası = plusvahı devlete inb'kal edecektir. Harp sonrası dünvasmda bütün devletler de zaten bu yola gitmediler mi? Kıymeti evVelce düsuVulmüs olan dolara eski altm kıymetmin % 6 0 ma tekabül edecek bir kıymet izafesi su retile hâdis olaeak yeni vaziyetle eide edilecek fazlai kıvmetten iki müyar dolan mütecaviz bir miktar, manevra akçesi olarak istimal edilecek ve bu manevra akçesile şani hareketine müdahale edilmek suretile paranm haricî kıymeti de sabit bir halde tutulacaktır. Bunlar da ikinci bîr kanunî salâhiyet mevzuudur. Ve kongrece kabul edD roısttr. Bütün bu tekliflerle para sabasmaa M. Ruzveltin tezatlarla inkîşaf edege • len para politikasmdaki fikirlerinm ni • hayet umumî menfaat noktasmdan s*glam bir para istikranndald lüzuma is tihale ettigini görüyoruz. M. Ruzvelt para politikasma verilecek istikamet meselesinde muayyen fikirlerle iktidar noevkiine gelmemisti. Onun içm gerek fikirlerinde ve gerek bu sahada aldığı tedbirlerde tam bir tnsicam göriilme miştir. Dolarm kıymeti herşeyden evvel, ağır borçlar içinde yüzen ve ziraî mahsullerini satamtyan ciftcilerm borçlarmı otomatikman mdirmek, fiatleri bu sayede yükselterek bu yükü biraz " •* Mabadi 2 inci aahifede Kazaya aebebiyet verdiği aoylenen otomobilin aahibi Taraganot Efendi Bayraımn üçüncü günü akşaım saat on yedi buçukta Maslak yolunda ce reyan eden otobüs faciasmm bütün esran dün meydana çıkanhmstır. Uç gün Liselerin ıslahı için Sabri Çolakof Ef. mahkemeye verildi esaslı tedbirler alınacak Haber gazetesi aleyhinde Orta tedrisatta lisan derslerine ehemmiyet verilecek ve Galatasaray Lisesi nümune ittihaz edilecek lkekr tslahatile 1 i I •I II meşgul olmoş tur. Vekfl Bey sabahleym aaat dokoz buçukta Ga • latesaray Lisesi • ne gitmiş, orada fllc, orta ve yök sek tedrisat utnu • mı mudurlefîmn ve uıuuiiı Maarif mâfettislerinîn îs • tirakile bîr içtima yapıhnışhr. tçti mada liselerde yaptlacak cslahat ta görüşülmüsDün Maarif Vekilinin riyasetinde tedrisat umumi tür. Vekfl Bey 8gleye kadar lisede müdurlerinin toplandtğt Galatasaray Lisesi binast kalnus, saat ikide almacakbr. Bundan başka ıslahat esasÜnrversiteye gelerek geç vakte' kadar lanmn bugunkü beynehnüe! terbrye sisıslahat islerile meşgul olmastor. Vekii temleruıe uygun ohnası için çalısıla Bey bu sabah Maarif Müdurlugune gecakfar. Bugüne kadar liselerde tatbik elerek mühim bir içtimaa riyaset ederekdihnekte olan imtihan usu'ünün mtı tir. tcthnada lise müdürlerinden ve vafık olmadığı, talebeyi ya tembelüğe, hocalarmdaa bazılan da bulunaraktnyahut fazla yorgunluga sevkettiği go • Dün liselerde yapılacak ıslahala darülmüştür. Bundan başka Hse taleb^i âr bazı malumat vermiştik Ünfvenite imtihanlarda muvaffak oldugu haKie ıslahatmdan sonra lise ve orta taksil bazan umumî malumattan mahrumdnr. mnesseselermîn eok şümullü bir saref Yeni ıslahat esaslarmda bu noktalar nate ıslahı içm raporlar hazn*lamna§a hn*zarı itibara almacaktır. Islahat müna lanımştır. Bu raporlarm hazırlanmasmsebetüe muallimler de iktidar ve liyada yeniden bir ecnebî mutshasstsm tavkatleri dairesinde Maarif Vekâleti k?dsiyelerine müracaat edileceeme dair birosunda yer alacaklardır. Evvelce Mazı rivayetler vardı. Bu haberin doğnı rif Vekâleti Avmpada, Amerikada buolmadığı anlaşdmıshr. Maarif Vekâ lunan umumî müf ettislere orta tedrisatletî bu ıslahat için bütün Maarif ordata yapılacak olan ıslahat hakkmda tstsunun, kıymetli ve tecrübel' hocftianp. kikatta buîunmalan içm direkifler vermüfettislernı. müdürlerin ve Ohn a misti. Bu müfettişler simdive kadar damlarmm ffldrlerrai alacaktır. Islahat yapmıs olduklan tetkikah rapor halHsbirçok esaslan ihtiva edecektir. Ecnede Vekâlete göndermişler^ir. bi mîlletlerin tedrisat usuHeri tetkik (Mabadi S mcı aahifede) edilecek ve bize tetabük eden kuımlan Maarif Veki', Hikmet Bey dün de Üniversite ve *"Tl* > ve i. de takibat yapılıyor «Haber» ga> zetesine «Pet rof» imzasile bir mekrup yazarak bu mektupta halkı tahrik edecek mahiyette bir lisan kulla nan Disçi mek tebi talebesin den Bulg&ris tanlı Sabri Çolakof Efendi hakkmda zabıtaca Sabri Efendi yapılmakta olan tahkikat ikmal (Mabadi 4 uncu aahifede) ingilterede kıstrlasttrma meaeleti hakkmda tetkikat yapan komUyonun reiti Mr. Brok Kanlı bir aşk macerası Bir kundura boyacısı sevdiği ve 15 gündür beraber yaşadığı sevgilisini bıçakhyarak öldürdü Evvelki akşam saat 8 raddelerinde Unkapanında Fener caddesinde kıpti ailelerin oturmakta olduklan Osmanbey hanında bir genç kadı nın ölümile neticelenen feci bir ci nayet olmuştur. Katil 316 doğmnlu, kundura bo yacısı Mehmet isminde bir gençtir. Mehmet, bir aile geçimsizliği yü zünden on beş gündenberi beraber yaşadığı Ayşe isminde 18 yaşında bir kıpti kızını bıçakla vurmuş, öldürmüştür. Fener caddesindeki Osmanbey hanı harap bir binadır. Selânikten mübadele suretile gelen kıpti aileler • den bir çoğu bu handaki odalarda oturmaktadırlar. Mehmetle Ayşe de bu ailelerden ikisinin çocuklarıdır. Dört senedenberi birbirlerini tanı maktadırlar. Aralarında başlıyan gönül macerası han sekenesine malum olunca kıpti aileler birleserek Mehmetle Ayşeyi başgöz etmeğe karar vermislerdir. Bu iş en beş gün evvel tahakkuk etmiş ve Ayşe ile Mehmet on beş gündenberi nikâhsız olarak yaşamağa baslamışlardır. tlk günleri hoş ve tatlı geçmiş, fakat sonra dırıltı, gürültü başla mıştır. Bu geçimsizliğin sebebi şu dur: Bayramın arifesinde Ayşenin ba bası, bayramın ikinci günü de tey Müessif bir zıya Hüseyin Kâzım Bey öldü Katil Mehmet zesi arka arkaya vefat ettnişlerdir. Ayşenin armesi Rabia Hanım bu ;uretle kimsesiz kalmıştır. Han sahibi kira alamaymca Rabia Hanımı ci karmak istemistir. Bunun üzcme kadının büyük damadı bir teklif "ap« mış: Bir hafta benim yanımda otur, Hir hafta küçük damadınm /anında. BöylelikJe geçinir, gideriz. Mabadi 4 üncu tahifede Hüseyin Kâztm Bey merhum Edebiyat ve matbuat âleminde Şeyh Muhsini Fani imzaslie tanmmış olan Hüseyin Kâzım Bey ölmüş ve cenazesi, evvelki giin öğleden sonra, Beylerbeyindeki yalısından kaldırıMabadi 4 uncu aahifede