Catalog

Didar ANNABERDİYEV Ege Üniversitesi Doktora Öğrencisi zun yıllar Moskova’nın talimatlarıyla yönetilen eski Sovyetler Birliği ülkelerinin tamamı, bağımsızlıklarına kavuştuktan sonra ekonomik ve sosyal açıdan bir takım sorunlarla karşı karşıya kaldılar. Bu sorunlar arasında en önemlilerden biri kuşkusuz, maddi çıkar için ya da parasal olmayan özel amaçlara yönelik olarak kamusal yetkinin yasadışı kullanımını içeren davranış ve eylemleri kapsayan yolsuzluk sorunu oldu. Bu sorun günümüzde tahrip edici boyutlara ulaşmış durumda. Hemen tüm BDT ülkelerinin emniyet, idare, eğitim ve sağlık kurumları gibi pek çok devlet kurumunda basit bir rüşvet olgusundan demokratik rejimi sarsacak olaylara kadar pek çok yolsuzluğa rastlamak mümkün. BDT ülkelerinde, yolsuzluğun tanımını karşılayacak tüm davranış ve eylemler mevcuttur. Çünkü bu ülkelerde iliklerine kadar işlemiş yolsuzlukla yaşamak kültürel bir alışkanlık haline gelmiş durumda. Kamusal veya özel yetkiyi maddi veya manevi özel çıkar için yasadışı yönden kötüye kullanma, bir işi yapması için kamu görevlisine para veya hediye şeklinde rüşvet verme veya alma, adam kayırma, üzerine geçirme, hile yapma, yalan söyleme, sahtekarlık yapma, dolandırma, haksız kazanma, kaçakçılık yapma, görevini ve yetkisini kötüye kullanma, usulsüz atama ve tayin etme, haksız kazanç etme, kayıt dışı para kayırma, vurgun yapma, vergi kaçırma gibi pek çok yolsuzluğa rastlamak olanaklı. BDT, 21 Aralık 1991 yılında, Baltık Cumhuriyetleri hariç 12 eski Sovyet cumhuriyetinden oluşan bir birliktir 25 Ağustos 2005 tarihinde Türkmenistan’ın birlikten ayrılmasıyla üye sayısı 11’e düştü. Son zamanlarda dünya siyasetinde işlevselliğini kaybetmekte ve Rusya Cumhurbaşkanı Putin’in ekonomik ve sosyal alanların bazı konularında BDT ülkeleri ile işbirliği yapmayacakları açıklaması ile sarsılmaya devam ediyor. Toplumsal ve ekonomik gerilemenin sonuçları… C S TRATEJİ 17 belirli denetimin olmayışı, olanların da çok yetersiz kalışı, toplumun gelir düzeyinin düşüklüğü, bağımsızlığını yeni kazandıkları için sosyal koşulların ağırlığı, artan işsizlik, ülke içerisinde işleyen kuralların caydırıcı özellik taşımayışı, merkezi planlı ekonomiden piyasa ekonomisine dönüşme sürecinde yaşanan sıkıntılar, demokrasinin yeterince yerleşmemiş olması ve eğitim seviyesinin yetersizliği sayılabilir. Bu durumdan faydalanan yöneticiler ise ülkelerini soymaya devam ediyorlar. Tüm bunlar BDT ülkelerinin, toplumsal değer varlıklarını kaybetmelerine sebep olmuş durumda. Yolsuzluk, bu toplumları adeta kanser gibi sarıyor. Son günlerde dünya gündemini meşgul eden, Kırgızistan’da Akayev rejiminde artan yolsuzluğun yeni yönetim tarafından ortadan kaldırılamayışı ve daha da artması ve Ukrayna’da Yuşçenko yönetiminde devlet derecesinde yapılan yolsuzluklar, bunun en somut örnekleridir. U BDT’de yolsuzluk çıkmazı Sovyet sonrası bağımsızlıklarını YOLSUZLUKLA MÜCADELE Ekonomik, sosyal ve siyasi alanlarda dünya kazanan ülkelerin birincil dengelerinin kızıştığı şu günlerde BDT ülkeleri de, kendi gelişimlerini, istiklal ve istikballerini sorunu yolsuzluk. İddialar, engelleyen yolsuzluklara karşı ciddi düzeyde acil eylem planına geçmelidirler ve medyanın Ukrayna’da Batı yanlısı yardımıyla toplumsal düzeyde mücadele Yolsuzluğun önlenmesinin yönetimin zayıflamasına neden etmelidirler. zorunluluk haline geldiği BDT ülkeleri, etkisiz hale getirilen sivil toplum kuruluşlarını da oldu. Kırgızistan’da önceki geliştirerek, diğer toplumsal sorunların üstesinden açısından yolsuzluk sorununu çözüm yönetime atfedilen yolsuzluk gelinmesi girişimlerine başlamalıdırlar. Yoksa geçmişte veya "yolsuzluk" düşüncesine sahip olan iddiaları yeni dönemde daha da günümüzde insanların marifetleriyle yıkılan veya karışan devletlerin akıbetine uğramaktan başka yolu hızlandı. kalmayacaktır . Peki BDT ülkelerinin içinde bulunduğu yolsuzluk arasında geçirilen, en az yolsuzluğun yaşandığı veya bunalımından kurtuluş hiç yaşanmadığı ülkeden yolsuzluğun reçetesi nelerdir? Acaba en fazla olduğu ülkeye kadar uzanan Yolsuzluk Algılama Endeksi 2006 BDT ülkeleri yolsuzluk yolsuzluk incelemesinde Moldova 79. bunalımından kurtulabilir Sıralamadaki İndeks sırada, Ermenistan 93. sırada, Ülke yeri Puanı mi? Gürcistan ve Ukrayna 99. sırada, Yolsuzluğu önlemek Kazakistan 111. sırada, Rusya 79 Moldova 3.2 amacıyla alınabilecek pek Federasyonu 121. sırada, Azerbaycan 93 Ermenistan 2.9 çok önlem bulunuyor. Bu 130. sırada, Kırgızistan ve Tacikistan Gürcistan 99 2.8 ülkelerde yolsuzluğa karşı 142. sırada, Beyaz Rusya ve Ukrayna kurumların oluşturulması, Özbekistan ise 151. sırada yerlerini 111 Kazakistan 2.6 denetlenmesi ve cezai alıyor. 121 Rusya 2.5 yaptırımların Sosyoekonomik koşulları son 130 Azerbaycan 2.4 uygulanmasından çok, derece kötü durumda olan, yolsuzluk Kırgızistan sosyal şartların refah ve rüşvetin sıradanlaşarak devlet 142 2.2 Tacikistan düzeyine getirilmesi ve yönetimlerinin sistematik bir unsuru toplumsal eğitimin Beyaz Rusya haline gelen Orta Asya ülkelerinin 151 2.1 gerekliliği ön plana çıkıyor. Özbekistan politik rejimleri incelendiğinde ise Maddi ve manevi alanda ülke zenginlikleri sınırlı bir üst kitle (*) İndeks 0 ile 10 arasında değişen puanlardan eğitim vererek, toplum oluşmaktadır. tarafından paylaşılmakta, geniş halk 0 en fazla yolsuzluğu, 10 ise en az yolsuzluğu ifade bireylerinin kitlesi ise açlık sınırında yaşamaktadır. etmektedir. bilinçlendirilmesi Yabancı kaynaklara göre bu durum, Not: İndeks puanı aynı sağlanabilir. Yoksa, artık Orta Asya ülkelerinde radikal İslamcı olan ülkeler listede güvenlik kaygısının söz duygu ve hareketlerin gelişimini alfabetik olarak konusu olduğu bu dünyada sağlıyor, teröre zemin hazırlıyor ve sıralanmaktadır. BDT ülkelerinin, kendi ülkeleri istikrarsızlığa ve iç karışıklığa ülkelerinde yolsuzluğu doğru sürüklüyor. önlemek için sert tedbirler almış olan ama OLSUZLUĞUN KÖKÜ dünyayı yolsuzluğa teşvik eden küresel Gelişmekte olan BDT ülkelerinde ortaya çıkan güçler tarafından yoksulluğun nedenleri üzerine düşünürken, temel yutulmaktan neden olarak ekonomik yönden geri kalmış olmaları kaçamayacaklardır. Tıpkı gösterilebilir. Ukrayna, Kırgızistan ve Tüm dünyada olduğu gibi, söz konusu ülkelerde Gürcistan’da olduğu de, yolsuzluğa karşı mücadele için büyük miktarlarda gibi… para ayrılıyor ve maalesef şimdiye kadar bir başarı elde edilebilmiş değil. Ne yazık ki, bu para yolsuzluğu yapan kurumlara verilmiş olmakla birlikte, gerçekte yolsuzluğu finanse ediyor. BDT ülkelerindeki yolsuzluğun altında Yuşçenko yatan diğer nedenler arasında YOLSUZLUK BUNALIMI Bağımsızlıklarını kazanan BDT ülkeleri 90’lı yıllardan bu yana zor ve kritik bir süreç geçiriyorlar. Yolsuzluk, dünyada olduğu gibi BDT ülkelerini de içinden çıkılmaz boyutta bunalıma sürüklemiş durumda. BDT ülkelerinde yolsuzluğun boyutlarını bütünsel olarak görebilmek için uluslararası kuruluşların yaptıkları araştırmaların sonuçları son derece önem taşııyor. Dünyadaki rüşvet ve yolsuzlukları araştırmak ve ölçmek amacıyla 1993 yılında, Almanya’nın Berlin kentinde Uluslararası Şeffaflık Kurumu’nun (Transparency International Secretariat) merkezi kuruldu. Uluslararası Şeffaflık Kurumu’nun yayımladığı 2006 yılı Yolsuzluk Algılama Endeksine göre BDT ülkelerinin çoğunun, özellikle de topluluk üyesi Orta Asya ülkelerinin en alt sıralarda yer aldığı görülüyor. 2006 yılında 163 ülke Y Bakiyev