Catalog

SECIM112 14/7/07 23:16 Page 2 TUNCELİ CHP bağımsızlarla yarışıyor Gençler DTP’nin çıkardığı bağımsız adaya destek verirken 50 yaş ve üstündekiler, CHP’yle geleneksel bağlılıklarını koruyor MİYASE İLKNUR Tunceli’ye ilk kez yolu düşenler doğal güzelliklerine bakıp “Türkiye’nin en şanslı illerinden biri” diye düşünmekten kendini alıkoyamaz. Ancak sahip olduğu bu güzellikler tarihler boyu başına da bela olmuş Tunceli’nin. Derin vadiler, kanyonlar, meşeliklerle kaplı geçit vermez dağlar, mağaralar ve hangi yöne gitseniz sizi karşılayan şelale ve ırmaklarlarıyla Türkiye’nin en geniş alana sahip Milli Park’ı olma ayrıcalığını ona bahşederken, sığınmayı ve saklanmayı kolaylaştıran coğrafi yapısı nedeniyle üzerinde şiddet ve çatışma hiç eksik olmamış bu toprakların. Ne ekip biçmeye ne de sanayileşmeye elverişli olan Tunceli toprakları, ardı arkası gesilmeyen göçlere de sahne olmuştur. Önce “Tenkil Kararnameleriyle” zoraki göçler yaşanmış, sonra da doyacak bir yer arayanların gönüllü göçleri... Her nüfus sayımında biraz daha azalmış Tunceli’nin nüfusu. 1990’de yapılan sayımda 133 bin 433 olan ilin nüfusu, 2002 sayımlarında 93 bine düşerek Türkiye’nin en az nüfusa sahip ili olma ünvanını kazanmış. Tabii nüfusun hızla azalmasında 1995 yılından itibaren köylerin boşaltılmasının da payı olduğunu unutmamak gerek. Almanya’ya en çok göç veren şehirlerin başında Tunceli gelir. Almanya kapıları kapanınca bu kez Elazığ, İzmir, Mersin, Adana, Bursa, İstanbul, Ankara ve Antalya Tuncelilerin, doydukları yerler olmuş. Nüfusu sürekli azalan Tunceli, farkında olmadan sınıf da atlamış. Resmi rakamlara göre, Tunceli gelişmiş ve GSMH’den en çok pay alan iller 62 Tunceli İli Seçim Genel Sonuçları: Toplam Sandık: 484 Toplam Seçmen: 50.120 Toplam Kullanılan Oy: 41.292 Toplam Geçerli Oy: 39.562 Gümrük K. Geçerli Oy Payı: 47 Katılım Oranı: % 82,39 Milletvekili Sayısı: 2 Tunceli İli Seçim Genel Sonuçları: Toplam Sandık: 472 Toplam Seçmen: 57.115 Toplam Kullanılan Oy: 42.417 Toplam Geçerli Oy: 41.387 Gümrük K. Geçerli Oy Payı: 140 Katılım Oranı: % 74,27 Milletvekili Sayısı: 2 i 1999 şsizlik oranı yüzde 80 olan ve en az vergi veren üç il arasında yer alan Tunceli, devletin kurumlarınca sınıf atlatılmış ve teşvik kapsamından çıkarılmış. Nasıl mı olmuş? Çok basit. Çünkü aklı evvel bürokratlar illerin gelişmişlik düzeyini belirlerken Türkiye’nin GSMH’sini kişi başına böldüklerinden, nüfusu azalan Tunceli’de kişi başına düşen milli gelir de artmış gözüküyor. Tabii kâğıt üzerinde. sıralamasında 13 basamak birden yukarıya tırmanmış. Yine resmi rakamlara göre, işsizlik oranı yüzde 80 olan ve en az vergi veren üç il arasında yer alan Tunceli, devletin kurumlarınca sınıf atlatılmış ve teşvik kapsamından çıkarılmış. Nasıl mı olmuş? Çok basit. Çünkü aklı evvel bürokratlar illerin gelişmişlik düzeyini belirlerken Türkiye’nin GSMH’sini kişi başına böldüklerinden, nüfusu azalan Tunceli’de kişi başına düşen milli gelir de artmış gö TUNCELİ Nüfus: ranı: Seçmen/Nüfus O : yı GSYİM Pa İM (USD): Kişi Başına GSY 93.584 % 61,03 % 0,10 1.990 Arkadaşımız Miyase İlknur yöre halkının görüşlerini alırken DTP’nin bağımsız adayı Şerafettin Halis (solda) ve CHP’de birinci sırada Tunceli Milletvekili ve MYK Üyesi Sinan Yerlikaya projelerini anlattı. 2002 züküyor. Tabii kâğıt üzerinde. Devletin kayıtlarına baktığınızda Tunceli’de kişi başına düşen milli gelir 1584 dolar. Ama gerçekler resmi rakamları tekzip ediyor. Bunu anlamak için Tunceli’ye bir kez gidip insanların yaşamını gözlemlemek yeterli. İlde 10 kişiden fazla kişiye istihdam yaratan tek bir işyeri yokken, nüfusunun yüzde 80’i işsiz gezerken Tunceli’nin gelişmiş iller arasında gösterilmesi ancak Türkiye’ye özgü bir durum olsa gerek. Tunceli’de Munzur Su’larının şişeleme tesisi dışında tek bir sanayi tesisi yok. Tunceli’de 150 kişinin istihdam edildiği tek sanayi kuruluşu olan Pertek İplik Fabrikası da bir süre önce kapatıldı. O kadar çok neden var ki... Tunceli’de insanların daha çocuk yaştan itibaren politize olmaları için o kadar çok neden var ki... Ekonomik sıkıntıların yanında ve neredeyse 40 yıla yakın süredir olağanüstü hal koşullarında yaşayan Tunceliliye, doğal olarak politize bir yaşam dayatılıyor. Türkiye’nin en yüksek okur yazar oranına sahip kenti Tunceli’de yaşayanlar, dünyada ve ülkedeki gelişmeleri yakından izliyor ve gün boyu oturdukları kahvelerde aralarında tartışıyorlar. Bölgeye her gelişimizde gördüğümüz tek değişiklik, kahvehane, birahane, meyhane ve çay bahçelerinin sayısındaki olağanüstü artış. Hafta ortasında mesai saatlerinde bile bütün kahvehane ve çay bahçeleri tıklım tıklım dolu. Akşam saatlerinde de birahane ve meyhaneler. İlçelerde de durum farklı değil. İşsiz gençleri bekleyen tehlikeler şsiz gençleri Tunceli’de bekleyen en büyük tehlike, alkolizm ve madde bağımlılığı. Bu durumdan yöre halkı oldukça rahatsız. Daha önce Tunceli’de hiç yaşanmayan olaylar yaşanıyor. Emniyet Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre, Türkiye’nin en az suç işlenen ili Tunceli’de adi suçlarda önceki yıllara oranla ciddi artışlar görülüyor. Bunun önlenmesi yönünde bir çalışma da ne yazık ki yok. Yıllardır duyduğumuz “polis olayları önelemek yerine izliyor” türünden yakınmalarıbugüne kadar pek ciddiye almamıştık. Ancak Tunceli’deki son günümüzde buna bizzat tanık olduk. Gece yarısı Palavra Meydanı’nda biri bıçaklı iki gencin bir saat süren kavgasınıda olay yerine zaten geç gelen polis ekipleri müdahale etmedi. Sokağın iki tarfın dizilerek yerine çekirdek çitleyip bizim gibi arbedeyi izlediler. Kavga eden gençleri arkadaşları ayırdı. Tunceli Valisi ve Emniyet Müdürü’ne duyrulur,. Tunceli’deki ekonomik ve siyasi olumsuzluklar doğal olarak özellikle gençleri etkiliyor, devlete ve düzene karşı tepkili olmalarına yolaçıyor. Zaten siyasal tercihlere bakıldığında yaşlılar ve gençler arasındaki farklılık hemen göze çarpıyor. Gençler daha çok DTP’nin çıkardığı bağımsız adaya destek verirken, 50 yaş ve üstü CHP’ye geleneksel bağlılıklarını koruyorlar. Elbette bunda CHP’nin 1995’ten beri önseçim yapmamasının da payı vr. Gençlerin CHP’den uzaklaşmalarına karşın önseçim yapılması durumunda CHP’nin her zaman Tunceli’de 20 yapabilecek güce sahip olduğu altı çizilererek vurgulanıyor. Feodal ilişkilerle siyasal örgütlenmelerin içiçe geçtiği Tunceli’de, seçimlerin kaderi hala büyük ölçüde aşiretlerin elinde. Ancak buradaki aşiretleri, Güneydoğu’nun diğer illerindeki aşiretlerle karıştırma hatasına düşmemek lazım. Birincisi, buradaki aişeretle Yaylacıları getiren avantajlı İ YERLİKAYA: İKTİDAR OLURSAK PROJELERİ GERÇEKLEŞTİRECEĞİZ HP’de birinci sırada Tunceli milletvekili ve MYK üyesi Sinan Yerlikaya yeralırken ikinci sırada eski milletvekili Bekir Gündoğan bulunuyor. Sinan Yerlikaya, seçimlerde bir milletvekilliğinin garanti olduğu, ikinci milletvekilliği için de şanslarının bulunduğu iddiasında. Yerlikaya’ya göre halkın Kürt kimliği baskın değil. İnançlarını ve inanç özgürlüğünü daha önemsediklerini öne süren Yerlikaya da iktidar olamadıkları için Tunceli için düşündükleri projeleri yaşama geçiremediklerini, bu olanağı 23 Temmuz’da bulacaklarına inandıklarını dile getirirken hayalindeki projleri şöyle sıralıyor: “İlk önceliğimiz Elazığ’ın Kovancılar ilçesinden geçen doğalgazın Tunceli’ye getirilmesi. Pertek’ten Erzincan’a kadar uzanan bir duble yolun yapımı ikinci projemiz. Terörden zarar gören ve köylerini boşaltan 20 bin ailenin zararını tazmin etmek de önceliklerimiz arasında. Halen feribotla ulaşım sağlanan ElazığPertek arasına bir köprü yapılmasını yıllardır dile getiriyoruz. CHP’nin iktidar ortağı olduğu dönemde C fizibilitesi yapılan köprünün maliyeti 170 milyon dolar. Burada insanların feribot beklerken çektiği zulmü iyi biliyoruz. Gece 10.15’ten sonra feribot seferi yok. Hastası olan kaymakam ve Jandarma’dan izin almak ve büyük bir meblağ ödemek zorunda. Başbakan Tunceli’ye geldiğinde köprü ve üniversite sözü vermişti ama görülen o ki, Ankara’ya dönünce unuttu. Köylerin altyapı sorunları hala çözümlenmiş değil. CHP iktidarında altyapı sorunu çözülmemiş köy bırakmayacağız. Doğası yaz ve kış sporlarına uygun olan Tunceli’de özellikle kayak ve rafting sporlarının yapılması için gerekli tesislerin yapılması için çalışacağız. Tunceli’nin kalkınması için mutlak turizme açılması gerekiyor. Tunceli’nin yıllardır kabusu olan barajların yapılmaması için gereken engelleyici girişimlerimizi sürdüreceğiz. Ayrıca dekan ve öğretim elemanı atanmadığı için kâğıt üzerinde kalan Fırat Üniversitesi’ne bağlı Su Ürünleri ve İdari Bilimler Fakültesi’nin Tunceli’de faaliyete geçmesini de CHP olarak önemsiyoruz.” AKP’ye oy veren Çemişgezek ve Pertek’teki sünnilerin oylarını da alırsa hiç beklenmeyen bir sonuç çıkabilir Tunceli’de. Toplam seçmen sayısının 60 bini bulmadığı Tunceli’de 6 bin oy alan aday milletvekili seçilebiliyor. AKP’nin birinci sıraya bir Alevi aday koyması, Pertek, Çemişgezek gibi ilçeler ile Mazgirt’in Akpazar beldesindeki Sünnilerden oy almasını güçleştiriyor. Bu durum da MHP’ye yarıyor. AKP’nin adayı Haydar Doğan, bu seçimde bağımsız aday olan Kamer Genç’in akrabası. Ancak kendi aşireti Arilliler’den ailesi ve yakın çevresi dışında bir oy koparması beklenmiyor. Bağımsız adayların sayısı bu seçimde oldukça fazla. Gerçi Tunceli’de seçmenler her dönemde en az iki bağımsız aday görmeye alışık. DTP’nin bağımsız adayı Şerafettin Halis, Kamer Genç, işadamı Sinan Samat, eski Tunceli Dernekleri Federasyonu Başkanı Zeynel Öztürk ve Tunceli Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hıdır Bellice ile bağım rin bir bileni, yani lideri yok. Üstelik Çemişgezek ve Pertek’teki Sünni aşiretler hariç hepsi sol görüşlü. Aidiyet duygusuyla aşiretlerinin adaylarına sahip çıksalar da kayıtsız şartsız kabullenmiyorlar, kendi aşiretlerinden en çok hakkedenin aday olmasını istiyorlar. Her zaman siyasal tercihte aşiretçiliğin belirleyeci olduğu da söylenemez. Aşiretler içinde sayıca en kalabalık olan ilk üç aşiret; Kureyşan, Alan, Yusufhan. Onları Arilli, Pilvenk, Şıh Hasan, Haydaran ve Demananlılar izliyor. En büyük aşiret Kureyşanlılar içinden biri CHP , ikisi bağımsız olmak üzere üç aday çıkmış Tunceli’de. CHP’nin ikinci sıra adayı Bekir Gündoğan, bağımsız adaylar Sinan Samat ve Hıdır Bellice bu aşiretten. Ancak geçen seçimde oylarının önemli bir kısmı DEHAP’a giden Kureyşanlılar’ın bu dönemde oyları birkaç parçaya bölünecek gibi. Ancak bu aşiretin oylarından aslan payını DTP’nin bağımsız adayı Şerafettin Halis, CHP adayı Bekir Gündoğan ve bağımsız Sinan Samat alacak gibi görünüyor. Kamer Genç’in aşireti Arilliler’in tercihinin değişmesi beklenmiyor. Yani Kamer Genç yine aşiretinin oylarını toplayacak. Ancak daha önce DYP’den aday olan Kamer Genç’in bu seçimde işi biraz zor. Zira DYP’nin adayı iken Çemişgezek ve Pertek’teki Sünni oylar ile ilde förev yapan memurların oylarını alarak milletvekili seçiliyordu. Bu kez bu oyların Kamer Genç’e geleceğinin garantisi yok. Büyük bir olasılıkla MHP’ye gidecek. Ayrıca CHP’den istifa edip DYP’ye geçtikten sonra iki kez milletvekili seçilen Kamer Genç’in biraz şanslı olduğunu da anımsatalım. DYP’den ilk seçildiğinde HADEP, ikinci seçildiğinde de CHP’nin baraja takılması sonucunda milletvekili seçilmişti. MHP bu seçimde bir sürpriz yaparsa kimse şaşmasın. 2002 seçimlerinde 4 bin 75 oy alan MHP, bu seçimde daha önce DYP ve sız aday sayısı beşe ulaşıyor. Ancak bağımsızlardan seçilmesi en garantili aday DTP’nin adayı Şerafettin Halis. DEHAP’ın geçen seçimlerde 13 bin 470 oyla birinci parti olması Halis’in de şansını artırıyor. Şerafettin Halis, bir Türkiye partisi olma iddiasıyla yola çıktıklarını ve Türkiye’nin bütün sorunlarını kendi sorunları olarak gördüklerini söylüyor. Geçmişte parlamentoya giren HADEP’li Kürt milletvekillerinin Türkiye’nin sorunlarını kendi sorunları olarak pek de görmediklerini ve gerginlikten beslenen bir politika izlediklerini anımsattığımızda ise “Bizim Türkiye’yi kucaklamak istediğimiz gibi onların da bizi kucaklaması gerekiyordu. Bu yapılmadı, önyargı ile bir Kürt partisi olarak gördükleri için bu iddiamızı gerçekleştiremedik” diyor. Seçim bürolarına giren gençlerin gözaltına alındığına dikkat çeken Halis, Tunceli’ye özel projelerini de şöyle sıralıyor: “Silahların susmasıyla birlikte Dersim’e yatırımlar olacaktır. Öncelikle girişimciye güvenli bir ortam yaratmak gerekiyor. Gençliğe yönelik projelere öncelik veriyoruz. Tunceli gençliği sahipsiz. Özellikle apolitik gençlik uyuşturucuya alıştırılmış. İlgili kurumlarla işbirliği yaparak bu sorunun çözümünü hedefliyoruz. Göç mağduru Dersimliler’in köylerine dönebilmeleri için devletten gerekli desteğin alınarak uygun koşulların yaratılmasını sağlamak istiyoruz. Dönmek istemeyen göç mağdurlarının ise zarar ve ziyanlarının karşılanması gerekiyor. Ekonomik değeri olmayan barajların inşaa edilerek doğanın tahribini önleme yönünde çabalarımız olacak. Ayrıca OvacıkDersimHozat üçgenine altın üretimi için tonlarca siyanürün doğaya bırakılmasına engel olmak için çalışacağız.” Şerafettin Halis, görüşmenin bitiminde seçim bürolarına girip çıkan gençlerin gözaltına alınarak insanların terörize edildiğini de yazmamızı istiyor. S eçim takviminin yaz ortasına gelmesi nedeniyle Tunceli’de özellikle Ovacık, Pertek ve Çemişgezek’te bazı köyler ve aşiretlerin yaylaya çıkması sonucu etkileyecek gibi. Sayısal olarak hayli kalabalık olan Şavak aşireti ile Pertek, Çemişgezek ve Ovacık’ta bazı köyler Temmuz ortasında Erzurum ve Erzincan yaylalarında olacaklar. Bazı partiler ve bağımsız adaylar yaylacıları sandık başına getirmek için şimdiden hazırlıklara başlamış. Bunu başaracak olan aday avantajlı konuma geçecek. Tunceli’de seçim sonuçları sürprize açık olmakla beraber şu an görünen tablo yarışın CHP ile DTP’nin bağımsız adayı Şerafettin Halis arasında geçtiği. Onları zorlayan adaylar ise bağımsız adaylar Kamer Genç ile Sinan Samat. Bağımsız aday Zeynel Öztürk de sol seçmenden ciddi oy koparabilir. 2