Catalog

SİYASET 84 Aıııerikaıı ordusıı tlalıa geniş yetki ve etki peşinde Savaşla ilgili karar alma yetkisinin sivil yetkililerden askeri yetkililere geçişini çabuklaştıracak ve genişletecek bir tasarı mecliste kabul edildi, şimdi senatoda sırasmı bekliyor. ZİYA ÖZKAHYAOĞLU arka arkaya devaın eden "The Crisis Ciarae" (Kriz Tatbikatı) adlı bir TV haber programı dizisi gosteıdi. Programda tran'da nıerkezi oloritenin zayıflaması ve SSCB'nin güncy komşusuna binlerce asker grindermesi uzerinc, ABD Millı Güvenlik Konseyi (NSC) toplanıyor vc nüklccr savaşı da kapsayan bir dizi seçenek arasından "krizi" çözmenin yollarını arıyordu. Pıogramda NSC uyeleri aktörler tarafından dcğil, aralatında başkanlığa adaylığını koymuş bir senatör, C1A eski direktörü, bir eski dışişlcri bakanı ve genelkunnay başkanı ve yine geçmiş yönetımlcrin yüksek seviyedeki, kendi devirlerinde gerçekten de NSC masası etrafında oturmuş gerçek kişiler tarafından "oynanıyordu". 7.aten progıamın amacı da gerçeğe en yakın şartlar altıııda NSC'nin uluslararası bir krize nasıl tepki gosterdiğini ve çalışma mekanizmasını dıamaüzc etıııeklı. Kriz her ne kadar nüklccr bir çalışınaya gerek kalnıadan tatlıya bağlandıysa da, progıaında go/den kaçmayan şcy, ıki süper gücüıı birlikleıini kaışı karşıya getiren askeri bir krizde NSC masasındaki tek üniformalı yetkiliniıı genelkurmay başkanının yalnız askeri konularda fikrini belirtmesi ve yalni7 tavsiyesinc başvurulduğunda konuşması, hemen her turlü politik vc diplomatik tartışma ve karan NSC'nin sivil üyelcrine bırakmış oluşuydu. Gerçek hayat biraz daha değişik... Amerikan yetkilileri AntiSovyet propagandaya sıra gelince, Sovyetler Birliği tarafından askeri bir emirle düşurulen Kore Hava Yolları uçağını örnck gösterip, askerlerin kendi başlarına aldıkları kararların diplomatik ve politik bedelinin çok yüksck olabileceğini vurgulanıadan edemiyorlar. Ancak, uzun .sure barış zamanında sürekli ordu bulundurmayan ve bugünkü askeri gücünü ve geniş askeıi teşkilatını Ikinci Dünya Savaşı'ndarı sorıra kuıan ABD'de, seçimle işbaşına gelcn ve onlar tarafından atanan sivil hükümct yctkililerinin ordu iızerindeki Ge 'eçenlcrde ABC Tclcvizyonu dört gün kesin kontrolu giderek azalıyor. Grcnada çıkartmasından hemen sonra yaptığı bir basın toplantısında ABD Savunnıa Bakanı Weinberger, kendisine ncden adaya gitmelcrine i?in verilmediğıni ısrarla soran gazetecilere, onları sansür etme karannı alan "kumandanın kararını geçersiz kılnıuyı lasavvur bile edemeyecegini" söylemişti. Bundan birkaç hafta sonra, Lubnan'daki Suriye ordusunun bombalanınası karan iki ulke arasında savaşa yol açması olasılığına rağmen ABD Deniz Kuvvetleri'nin Lubııan açıklarındaki kumandanına bırakılmıştı. Kabul edilirse savaşla ilgili karar alma yetkisinin sivil yetki'ilerden Bcyaz Saray'dan askeri yetkililcre transferini v'abuklaştıraeak ve genişletecek bir tasarı, Meclis'tc kabul edildikten sonra şimdi Senato'da sırasını bekliyor. Rugunku ABD Genelkurmayı (K'S) Hava, Kara ve Deniz Piyade (Marines) kuvvet konuıtanlarıyla bir baskan olmak üzere bes uyedeıı olıısuyor. Genelkurmay'ın ayrıca 400 ile sınıılı sayıda yaıdınıcı eleman kadrosu var. Eğeı Senato tasarıyı onaylarsa, Aınerikan askeri karar alma mekani/masında son 35 yılın en buyuk değişikliğı ortaya çıkacak. Tasarıya göre, Genelkurmay Ba^kanı resmen NSC uyesi olarak, NSC'de Savunnıa Bakam'yla aynı seviyeye gelecek; dolayısıyla, diğer JCS uyelerine başvurmadan Başkan vc Savunma Bakanı'na dolaysız tavsiyedc bulunabilecek. JCS uyelerinin üç yıllık görev sureleri dört yıla çıkarılacak. JCS'm kurmay subay ve personel sayısındaki 400 kisilik limit kaldırılacak, JCS Başkanı bu kadıoyu oluşturmada çok daha geniş yetkileı elde edecek, kor ve orgenerallerin atanmasını şahsen onaylayacak. ** J (JRKNADA'YA ÇIKARMA m;ıya calısıyor. Anıerikan askeri yetkilikri hartkcl serbcslilerini arltır Böylece yetkileri 200 yıllık Amerikan tarilıinde gorulmemiş şekilde arttırılan JCS Başkanı "kriz" donemlerinde özellikle Savunma Bakanı'nın bazı yetkilerini de üstlcnerek anında karar alma yetkisine kavuşuyor. JCS'ın dört üyesinin gelenekscl görevi bir yandan mensubu bulundukları kuvveti JCS'da temsil ederken, öte yandan sivil yöneticilere askeri tavsiyede bulıınmak. Bu mekanizma ordu içindeki çeşitli kuvvetler arasındaki (butçe, bölge komutanlıkları ve yetki konularındaki geleneksel) çekişnıeyi körüklcrkcn, askeriyenin politik ve milli güvenlik konulannda aşırı söz sahibi olmasını önlüyor. Tarihin en büyük askeri bütçesini Kong Görülmemiş yetki Tasarının ongörduğü en ftnemli değişiklik, emirkomuta zinciri içinde JCS BaşkaHi'nın artan önemi. Şu an JCS'ın yetkileri Başkan ya da Savunma Bakanı'nın verdiği emirleri savaş alanındaki ya da cephedeki komutanlara iletmekle sınnlı. Tasarıya göre, JCS Başkanı artık bu koınutanları dolaysı? yoldan kontrol cdcbilecek. re'den geçiren ve sorunlara askeri co'iım aramadaki zaafıyla tanınan Reagan yönetimi bile genelkurmayın güçlcnmesini ve JCS Başkanı'nın emirkomuta zincirindeki yerinin yükseltilmesini destekliyorsa da daha ileri gitmekten kacınıyor. Savunma Bakanlığı Genel Hukuk Muşaviri, Medis Silahlı Kuvvetler Komitesi önunde JCS Başkanı'nın NSC uyesi olmusının "askeri faaliyetlerin sivilkr tarufından kontrolu genel prensibini bulandıracagını" söyledi. • Askerler için sorun daha basit. !ju arıdaki JCS Başkanı John Vessey tasarının laydası konusunda kendinden emin. Senato Silahlı Kuvvetler Komitesi'ne, "Asıl imtihan barışlan savaşa geçiş ve savaşın /aferle bitirilmtsi yetent'gidir," dedi. Hollynood'da yeni ilke: Parayıbastır, nıalııu göster T. he Formula" (Formül) adlı filmin bir sahnesinde ünlu aktör Marlon Brando, George C. Scotl'a şeker ikram edecektir. Brando, ABD'deki düzinelerce markadan herhangi birini seçebilir. Hatta, sadece "Şeker ister misin?" diyebilir. Ama Brando, Scott'a özel sarı ambalajı içindeki "Milk Duds" markalı şekerden ikram edip, "Milk Duds alır mısın?" diye sorar. Robert Kovoloff'un işi işte bunu sağlamak. Kovoloff 50.000 dolara herhangi bir malın senede en az beş filmde görünmesini ya da diyalog içinde adından bahsedilmesini garanti ediyor. Kovoloff'un başarı grafiğinden de anlaşılacağı gibi bu sene 160 filmin herbirinde ortalama 20 mal "pazarlamış" Hollywood filmlerinde özel markaların bazen dolaylı, çoğu kez alenen reklamının yapılması apayrı bir reklam sektörü oluşturuyor. Unlü 20th Cenlury Fox Film Stüdyosu yeni yılın başında nakit para karşılığı (film başma 1040.000 dolar) çeşitli üretici firmalara mallarını filmlerde "gösterme hakkını" satmaya başlayacak. Fox'un anlaştığı firmalar arasında Miller birası, Snauvvert tenis malzemeleri, Chivas Regal viskisi ve Puma spor ayakkabıları var. Otel, havayolu, kola, bisiklet, ev eşyası, araba ve yiyecek firmaları sırada. Aslında, film setlerinde görülen eşyaların, arabaların, v.b. Uretici firmalardan "kullanılma karşılığı lakas" yoluyla bedava alınması Hollyvvood geleneklcri arasında. örneğin, bir bira firması filmde kullanılacak bütün biraları ve ayrıca film setinde calışanların içmeleri için yüz şişe birayı bedava veriyor. Şimdiye kadar " a r a c ı " durumundakiler filmin içine bu yollarla sokabildikleri mallar için 510.000 dolar arası para altyorlardı. Fox stüdyosu başlattığı yeni düzende bu aracıları atlayarak dolaysız yoldan malın üreticileri ile kontrat imzalayacak. Diğer ünlü bfr stüdyo, MGM/UA, aynı yolu takip ederek bir havayolu, kola, bira ve kompütür şirketleriyle prensipte anlaşmış durumda. Diyeceksiniz ki, bu kadar para malın kısa bir süre için sahnede görünınesi ya da adının geçmesi için çok değil mi? " E . T . " adlı filmde yabancı bir âlemden gelen yaratığı saklandığı yerdcn çıkarmak için "Reese's Pieces" markalı bir şeker kullanılmıştı. Gişe rekorları kıran filmin piyasaya sürülmesiyle, Reese's Pieces'in satışı yüzde 65 artmış bulunuyor. Reklam şirketleri ve pazarlayıcılar için Hollyvvood filmleri temsil ettikleri malları "yerleşlirmek" için yarıştıkları bir arena. Ünlü Columbia Pictures Film Stüdyosu'nun CocaCola şirketi tarafından geçenlerde satın alınmasıyla, kolalar arasındaki savaş da kızıştı. Artık, Columbia stüdyosunun yaptığı filmlerde rakip PepsiCola'yı ve yine PepsiCola'nın dağıtımını yaptığı Stolichnaya votkasını ve FritoLay patates cipslerini göremeyeceğiz.