Catalog

Kapak Tarımda ithalat ve ihracatın sektörel dağılımı (mıiyon $) 1993 TOPLAM İTHALAT Tarım Madencılık Imalat sanayıı Dığer sanayıler TOPLAM IHRACAT Tarım Madencılık Imalat sanayıı Dığer sanayıler 29 429 1073 3 358 24 998 23 399 15 344 1 044 232 14 068 11395 100 0 68 1 5 917 Dağ. % 100 0 36 11 4 84 9 1994 23 270 590 3 311 19 359 1375 17 994 18 106 1 066 263 16 776 3 034 13 743 100 0 59 15 92 6 Dag. % 100 0 25 142 83 2 1995 35 709 1 446 3 961 30 301 2 282 28 019 21 636 947 391 20 298 3 407 16 891 100 0 44 18 93 8 Dağ. % 100 0 40 11 1 849 1996(1) Dag % 1997(2) 45 000 1600 4 700 38 700 2 650 36 050 24 500 1 200 420 22 880 3 650 19 230 100 0 49 17 93 4 100 0 36 104 86 0 50 000 1 800 4 800 43 400 3 000 40 400 29 500 1450 450 27 600 4 050 23 550 Sayfa 9 10 yılhk hatalı politikalar Izmlr Tic. Bor. Yön. Kurulu Üyesi KEMAL CEKA Bır zamanlar Turkıye ıçın, • Dunyanın sayılı, Avrupa'nın en çok hayvan varlığına sahıp ulkesı, • Gıda yonunde kendıne yetebılen 7 ulkeden bın, • Hayvan ve hayvansal urunlen dış tıcaretı fazla veren bır ulke, şeklınde bahsedılırdı Oysa şımdı, bunlann hıçbırını soyleme şansımız bulunmamaktadır Bu ayrıcalıklı konum, 10 yıllık geçmışı olmayan hatalı politikalar sonucu ortadan kalkmıştır Ne yapılmış ya da yapılmamıştır da bu noktaya gelınmıştır? Şımdı kısaca bundan bahsetmek ıstıyorum Bılındığı gıbı uretımın temelınde oztuketım ve satarak gelır elde etme amaçları yatmaktadır Dolayısıyla uretıcının^ hayvancılık yapabılrriesı ıçın kâr elde edebılmesı gerekmektedır Oysa 1980 sonrasında dışa açılma surecıyle beraber 'terbiyevı ithalat' adı altında buyuk olçude subvansıyonlu hayvansal urunler ulkemıze getınlmıştır bır ıneğı bırakıp dığeriennı satmak durumunda kalmıştır Bu gelışme sonucunda azalan hayvan sayısı, pıyasaya gıren sut ve et hayvanı mıktannın duşmesıne neden olmuştur öyle kı hayvan yetıştırerek sut temın etmenın, sutu satın almaktan daha pahalıya gelmesı, bırçok uretıcının ahırlannı kapatmasına yol açmıştır Böylece ulkemıze ozgu 'öztüketım bazlı pıyasaya açık hayvancılığın' ozellıkle pıyasa boyutu terk edılmıştır Kısaca ıfade etmek gerekırse hayvancılık sektorunde, • Artan malıyetler urun fiyatlannın da artışını kaçınılmaz kılmış, • Fıyat artışlannı duşurmek ıçın ucuz gırdı ve/veya yeterlı subvansıyon vermek yenne ithalat tercıh edılmış, • Yetennce subvanse edılmeyen uretıcıler, dunyanın en çok subvansıyon veren ulkelennın gorelı ucuz mallannın yarattığı haksız rekabetle karşı karşıya bırakılmıştır Bunun sonucunda yerlı uretıcılerın hayvanlanna olan talep ve dolayısıyla fiyatlar Burada oncelıkle konulan duşmuş, ancak artmaya teşhısın yanlışlığını • devam eden yem fiyatlan vurgulamak ıstıyorum uretıcılerın hayvanlan Ulkemızde hayvan ve ellennden yok pahasına hayvansal urun fiyatlannda çıkarmasına neden olmuştur ortaya çıkan yukselme, aşın Bu ıse bır taraftan hayvan talebe dayalı bır fiyat varlığımızın azalması dığer artışından değıl, malıyetlerde taraftan ıse ıç pıyasanın ıthal ortaya çıkan artıştan mallara teslımı anlamına kaynaklanmıştır Bır başka deyışle fıyat artışlan, uretıcıden gelmıştır Kamuya aıt yem değıl, uretıcının kullandığı yem fabnkalan, Et ve Balık Kurumu ıle Sut Endustnsı Kurumu'nun, gırdısınden kaynaklanmıştır sektorun en çok ıhtıyacı Zıra çok sayıda yetıştıncının olduğu donemde bulunduğu hayvancılık ozelleştınlmesıyle vurulmuştur sektorunde, yetıştırıcılenn Ulkemız hayvancılığında, fiyatlan belırleme şansı yoktur ozellıkle bu buyukbaş Oysa daha çok olıgopol hayvancılıkta çıkış sut pıyasa yapısı gosteren yem ınekçılığının sanayıınde uretıcıler, fiyatlan duzenleme şansına sahıptır gelıştınlmesındedır Bu amaçla Dolayısıyla fiyat artışının damızlık ıthalatından çok, yerlı kaynağı yanlış değeriendınldığı ırklann lyıleştınlmesı ve ıçın çozum de yanlış yerde, ulkemız koşullanna uygun ıthalatta aranmıştır Boylece cınslenn gelıştınlmesıne onem çok yuksek oranlarda venlmelıdır Aynca hayvancılığı subvanse edılen mallar, teşvık açısından uygun Hazıne ulkemız pıyasalanna gırmış, arazılennın, uygun odeme bır taraftan ucuzlayan ya da koşullannda uretıcılere veya fiyatlan en azından malıyetlenn uretıcılık yapmak ısteyenlere altında artan yerlı urun fiyatlan, satılması konusunda dığer taraftan sureklı artan çalışmalar yapılmalıdır yem fiyatlan, uretıcıyı bır sure Bunlar ve gelıştınlebılecek sonra hayvancılıktan dığer somut onlemler vazgeçme noktasına uygulamaya geçırılmedığınde, getırmıştır Koylenmızde, hızlı artan nufusuyla Turkıye ozellıkle buyukbaş hayvan başlıca hayvan urunlen sayısı azalmaktadır Uretıcıler, ıthalatçısı konumuna gelecek, artan malıyetler sonucunda kalıte ve sağlık standartlannı rantabl olmaktan çıkan yetennce bılmedığımız urunlerı hayvancılığa bakış açısını tuketmek durumu ıle karşı değıştırerek sadece kendı karşıya kalmamız soz konusu ıhtıyacını karşılamak amacıyla olacaktır Tarıma dayalı sanayı 1 599 Tarıma dayalı sanayı 2 673 Kaynak DPT1995 1996 1997yıllıkprogramlar (1) Geçıcı (2) Program aralıklarda bazı çevrelen zengın etmek ıçın gereklılığını ılerı surduğu "terbiyevı ithalat" da yerlı uretıme darbe vuruyor Verımlılık malıyet koşulları bakımından Avrupa ve bırçok dunya ulkesıyle karşılaştırılamayacak durumda olan yerlı uretıcı, bır de uretım ve ıhracat subvansıyonlarıyla desteklenen gelışmış ulke urunlerının rekabetıyle karşı karşıya kalıyor Terbiyevı ithalat adı altında uretım malıyetının de altında gumruk kapılanndan ıçerı gırmeyı başaran bu urunler, yerlı uretıcıyı "üretımden" caydırmaktan başka bır ışe yaramıyor Bu zamana kadar ıktıdara gelen sıyasıler tarafından bır koşeye bırakılan ve unutulan tarım ve hayvancılık sektoru, 50 yıllık geçmışe sahıp olan GATT kurallarına bıle ancak 1994 yılında ımzalanan anlaşmayla gırdı Bu anlaşmada gelışmış ulkelere tarım urunlerınde korumalann kaldınlması ıçın 6 yıl, gelışmekte olan ulkelere 10 yıl tanınmasına karşın, Turkıye gumruk bırlığıne geçışte pazaıiık dışı olduğu halde tarımda bırbırı ardına tavız vermeye başladı Turkıye'nın pazarlık gucunu tanm ve hayvancılıkla ılgılı orta ve uzun vadelı polıtıkaların olmayışı bıraz daha duşurdu AB ıle yapılan goruşmelerde tarım sektoru bır butun olarak ele alınmak yerıne, urun bazında ıncelenmeye başlandı AB'nın ozellıkle hayvancılık alt sektorune aıt urunlerie ılgılı gumruk ındırımlennde ısrarcı bır tutum ızledığını hatırlatan uzmanlar, bunun sebebının bıriığın elınde kalan stok fazlasını bır an once tuketmek ısteğı olduğunu dıle getınyoriar Tarımsal urunlerde tavız verılmesı durumunda yerlı uretıcının guçlu fınansal ve finans dışı araçlarla desteklenen AB uretıcılen karşısında şanslarının kalmayacağına değınen uzmanlar, Turkıye'den tarımsal tavızler elde etmeye çalışan AB, kendı üreticisıni korumak ıçın ıthalatta bıtkı ve hayvan sağlığı kıstasları ıle teknik engeller uygulamaktan kaçınmayacak" goruşunu savunuyoıiar En buyuk tehlıkenın ıse, yerlı uretıcının AB uretıcısıyle rekabet edemeyecek duruma geldığınde belıreceğını kaydeden uzmanlar, "Yerlı üreticinin üretimden vazgeçmesiyle bırlıkte, AB ülkeleri kendı uretıcılenne uyguladıkları subvansıyonu azaltacak ve zamanla tamamen kaldıracaktır" goruşunu one suruyorlar İthalat patlaması Ihracatta tanm urunlerının payı azahrken, dokuma ve hazır gıyım sanayı urunlerının payı arttı 1970'lıyıllarda ıhracatta tarım urunlerının payı yuzde 7075'ler O E C D ulkeierinde tarıma verilen arasında seyrederken, sübvansiyonlar (%) buoran1990'lı Ulkeler 1995 1996 yıllarda pınnç ve 80 78 Isviçre buğday başta olmak 71 Japonya 77 uzere bırçok tarım 71 72 Norveç urununde plansız 74 68 Izlanda programsız uretım EU15 49 43 yapılması ve uretıcının desteklenmemesı 31 Türkiye 3 nedenıyle yuzde 2021 28 Polonya 25 sevıyelenne kadar Kanada 23 22 duştu Aynı donemde, Amerıka 13 16 dokuma ve hazır Meksıka 3 13 gıyım sanayının payı Macaristan 11 16 ıse yuzde 8 514 ÇekCum 14 10 aralığından, yuzde 34Kaynak Agncullural 48 aralığına 9 9 Polıcıes Marketsand Avusturalya Trade m OECD yukselırken, ışlenmış Yenı Zelanda 3 3 countnes Monüonng pamuk ıhracatı azaldı, and evulatıon 1997 OECD Toplam 40 36 ıthalatta ıse patlama yaşandı 1994 yılına kadar olan 3 65 mılyar dolara yukseldığı surede tanmsal urun ıhracatı, tahmın edılıyor Kesın olmayan her zaman ıthalatın onunde ıhracat rakamlan bazı çevreler gelırken, 1995 yılında butun tarafından "şişınlmiş" olarak dengeler altust oldu 1995'te nıtelendırılıyor tanmsal urun ıthalatı 29 4 kat, Tanm sektorundekı mevcut ışlenmış ıhracatı 2 4 kat ıhracat pazarian da yavaş yavaş artarken, ıhalatta 29 4 katlık bır yıtınlıyor Son bır yıl ıçınde, artış yaşandı Işlenmış tanm Ortadoğu'nun yaş meyve ve urun ıhracatında da aynı sebze pazarlannda Turkıye'nın dengesızlık kendını gosterdı yennı Sunye, Lubnan ve Mısır Işlenmış tanm urunlen alırken, Avrupa'nın ışlenmış ıthalatında 26 9'luk artışla tanm urunlen pazarlanndakı patlama yaşanırken, ıhracat 2 4 yennı eskı Dogu Bloku ulkelen kat arttı Halkın temel besın kaptı Turkıye'nın hâkım olduğu maddelerı olarak bılınen ve turşu pazannı Fas, ıkame edılemeyecek gıdalar Antepfıstığının yennı ıse ABD, arasında yer alan buğday, pınnç, Iran ve Afganıstan menşelı «» mısır en çok ıthal edılen urunler arasında ılk sıralara oturdu Bunu yağlı tohumlar, ışlenmış tanm urunlen, mezbaha urunlen, bıtkısel ham yağ, tutun ve sıgara takıpettı 1996 yılı ıhracat rakamlarında bır oncekı yıla gore bır mıktar artış gozlense bıle ithalat ıle ıhracat rakamları arasındakı denge tutturulamadı 1996'da tanmsal urun ıthalatı kesın olmamakla bırlıkte yuzde 10 65'lık bır artışla 1 6 mılyar dolar, ışlenmış tarım urunu ıthalatının ıse yuzde 16 17'lık bır artışla 2 7 mılyar dolar olarak gerçekleştığı ıfade edılıyor İhracatın tanmsal urunlerde yuzde 26 71 oranında bır artışla 1 2 mılyar dolara, ışlenmış urunlerde 7 1 oranında artışla