Catalog

10 AĞUSTOS 2003. SAYI907 SAĞLIK 13 rada yatıyor. "Belleğimizi 'uyarmak' ile 'canlandırmak' arasında büyük fark vardır" diye açıklıyor Monique Le Poncin "Beynimizi bir bilgiyi algılayarak uyarırız, bir bilgiye yanıt vererek canlandırırız. Bu cdilgin ve etkin olmak arasındaki ayrımdır. Etkisi altında kaJdığımız bilgi bombardımanı olumlu olarak değerlendirilebilir, ama seçme yeteneğimiz de olmalıdır, ihtiyacımız olanı tutmalı, kullanıJmayanı unutmalıyız." Ancak bunun için gereken operasyon göründüğü kadar kolay değil. Monique Le Poncin kolay reçetelerden sakınıyor: " Anımsama tekniklcri egzersizlerine dayanarak, nöronlara bodybuilding yaptırmanın anlamı yok. Kullanılabilir olanı belleğekoymakgerek! Veiyi biryöntemle. Orneğin yeni tanıştığınız birisinin adını akılda tutabilmek için, yüzüne bakmakla yetinmeyin, size tekrarlaınasını söyleyerek adının söylenişbiçimiüzerindeyoğunlaşın." Işe, gözler ve kulaklarımıza önem vererek başlamalıyız. Belleğin "kapılan"iyiişlev yapmıyorlarsa, bilgilerin doğru olarak algılanmalarıolasıhğı azalıyor... Sonra, acele etmemek gerekiyor. Anımsamak istediğiniz bilgiyi en az üç kez düşünün, bu nöron bağlantılarını devinimegeçirmekiçin beyninizin gereksindiğiyirmi saniyeyi ona sağlayacakur. Son olarak belleğinizi her gün Doygunluğa da ulaşsa beynimlzi çalışmaya zorlamamamız gerek... Haydi belleğim tembellik yapma... eklamlar beynimizi işgal mi ediyor? Örneğin, beşhafta boyunca, haftada bir kez yinelenen bir reklamın, beş gün boyunca, beş kez yinelenenden daha iyi akılda kaldığını biliyor muydunuz? Bu yeni bulgu reklamcılar için, uzak akrabadan kalan beklenmedik bir miras gibi. Belleğin mekanizmalarını temel alan en son araştırmalara dayanarak, bir markayı ya da iirünü daha derinden ve uzun süreli olarak beynimize kazımanın yollarını buluyorlar... mak için bizi cesaretlendirmekten uzak. Bunun birinci nedeni yarın endişesinin, bilgi bombardımanının doğurduğu stres. Beynin sürekli bir dip gürültüsüyle istila edilmesiniönlemekgüç. Ikinci neden, bir yardımcı aygıtlar çağinda yaşamamız. Elektronik ajandalar, mobil telefonlarda saklanantelefonnumaraları.herankullandığımız postit'ler, her şeyi not ahyoruz! Bütün bunlar bir yanıyla, yaşamı kolaylaştınyor, öteki yanıyla engelliyorlar: Teknolojilerin belleğin yerinegeçtiği andan itibaren, gerekiyor. En başta bize dışarıdan ulaşan tüm bilgileri kaydeden, seçen, depolayan ve anımsayan tekvebiricikbirmerkezolmadığını bilmek gerekiyor. Tüm bu büyük işlevlerin algılama, dil, duygular, akıl yıirütme toplaştığıbirnörontopluluğuvar. Anımsamay a gelince, o üç evrede özetlenebilecek bir bellek sürecinin sonucu. Evrelerden ilki, "duyusal bellek", birkaç saniye, bazen daha az sürüyor. Tüm dış bilgiler beynimize beş duyu tarafından, anılarımızın gerçek HER BELLEĞE AYRIGÖREV Nörofizyologlar gündelik yaşamda son derece önemli, farklı bir dizi bellek tanımlıyorlar. Sozel: Sözciıkler ya da isimleri içerir, ama anlamlarından soyutlanmazlar. Semantik: Nesnelerin ve sözcüklerin anlamlarını içerir. Dilde olmayan bir sözcüğe rastlamak bir "ikame hatası", bilgiye ulaşma kusurudur; semantik belleğimiz sözel bellekte aradığını bulamamıştır. Duygusal: Duygulan içerir. Bazen kendini korkuyla belli eder, hoşa gitmeyen bir olayı yeniden yaşamak korkusu gibi. Somatik: Bedensel duyulardır bunlar, tüm yaşam boyunca anımsanırlar, ateş yakar, buz soğuktur vb. Yöntemsel: Beyincik kumandasındadır, becerileri öğrenmeye olanak verir, makineyle yazı yazmak gibi. Bazı eylemlere uygun bellek türlerini de unutmamak gerek; miızik belleği, yüzleri anımsamak, okumak vb... llerleme durdurulamıyor... Ama, insanların bellekbozukluklarından fazlasıyla yakındıkları, çocuklann sınıfta dikkatlerini toplamayı bilemedikleri bir çağda, bu bulgularinsanın tüylerini diken diken ediyor. Durun, birçıkış varyinede. "Kendi kârlan içinbizimiçkaynaklarımızayönelenbaşkalarından daha fazla çaba gösterip, kendi belleğimizi kendimiz için kullanmayı öğrenmek mümkün" diyor psikolog MoniquelePoncin. "însanlarzihinselkapasiteleriyle gittikçe daha fazla ilgileniyor ve belleklerinin kötü performanslarını soruşturuyorlar". Poncin ekliyor: "Modern yaşamımız dikkatimizi topla belleğimizi istediğimiz gibi kullanamıyoruz." Tekrarlayan unutmalarla bunalımlara giren, 25 ile 45 yaş arası erkek ve kadınların uğrak yerlerinden biri, "Bellek Danışma Merkezleri". Bellek ortamı, geriye dönüşün hastalıklı bozulmalar dışında olanaklı olduğu bir alan. Beynimiz tava gelir bir organ,tekrartekrareğitilebiliyor. ABD'de "MentalFitness"birtoplumsalolayhalinde. Aynı zamanda dört dörtlük bir iş alanı: Kitaplar, seminerler, nöronları uyaran haplar gittikçe yaygınlaşıyor. Butekniklerinetkililiğine karar verebilmek için, belleğin işlevleri üzerine bazı kavramlara göz atmak "giriş kapılan" yoluyla iletiliyorlar. Ardından, birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadarsüren "anlıkbellek",başkadeyişle 'kısa süreli bellek' ya da 'çalışma belleğT geliyor. Bu yolla anımsama lusaJıyor. Örnek: Birisine telefon etmek istiyorsunuz. Rehberde numarasını ararsınız, aklınızda tutarsınız ve eğer araya giren bir şey olmazsa numarayı doğru olarak çevirirsiniz. Ama eğer hat meşgulse, bir dakika sonra, unutmak riskiniz vardır... Bir de uzun süreli bellek var ki, saatler, günler ya da eğer iyi korunursa yıllar boyu sürüyor. Bu, öğrenmeye vekişisel yaşantılara bağlı. Sorunlarımızın bir bölümü de bu yararh şeylerle çalıştırın; alışveriş listeleri, randevular, yemek reçeteleri vb. şeylerin içeriğini aldınıza yazın. Mahrem ve etkili bir günlük tutun; görüntüler, olaylar ve duyguları zihninizde resmi geçit yaptırarak, iş belleğinizi canlandırın. Moniqııe Le Poncin özetliyor: "Kendiniz üzerinde de çalışın ve belleği dayanıksızkılan gerginlik nedenlerini ortadan kaldırın. Kendini geliştirmek, gerçek özgürlüğü bulmanın en iyi yollarından bıridir. Bu, felaket tellallarını uzakta tutmanın da bir yolu değil mi?! • Psychologies'den çeviren: EMREÇAĞATAY