Catalog

31 OCAK 1999. SAYI 671 nını bulmak hem çok kolay hem de çok zor gibi görünüyor. Hizla değişen bir olgu moda. Bu değişimin içinde onu yakalamak yada izlemekinsanlannzorlandıkları birdurum. Bu yılın jean modası ne sorusuna verilecek cevaplarda farklı. Modada radikalliği seven, bir koleksiyonunda salopet jcanlere çanta düğmeleri diken Modacı Clio Mutaf bu soruyuşöylcyanıtlıyor: "Modası mı? Jeanin modası yoktur. Jean moda olduğu için giyilmez. O her zaman modadır." Jean modadan bağınısız, onun önünden gidiyor gibi görünse dc o modayla iç içe yürüyor. Yedi sekiz yıl önccsine kadar sadece sporkıyafetolarakkullanılıyordu. Jean.artıksporkıyafetlerinyanında.klasikkıyafetlerin içinde bile kendine yer buluyor. Clio Mutafsözlcrini şöy lc sürdürüyor: "Mavi renk bir jean pantolonun üstünde bir gömlek,klasik bir kumaş bir ceketve bir kravatlagayetşıkbirkıyafeteldeedebilirsiniz. Bu tarz giy im i son zamanlarda sıkça görcbiliyoruz. Smokingiyilenkoktcyllerde bile jean giymiş insanlara rastlayabiliyorsunuz. Böyle birdurum kimseyi rahatsız etmiyor. Çünküjeanartıkinsanlarıngözüönünde ve ncrede olursa olsun yadırganmıyor." Şimdilerde gcce hayatında da varlık gösteriyor Jean. Maschino, Donna Karan, Versacc, Sonia Rykıel gibi ünlü markalarson gece koleksiyonlarında jeane de yer veriyorlar. Rahattı, şıktı, bu özelliğinden dolayı hem gündüz hem de gece giyilebilen modelleri üretildi. Deniyorkihızlıbirtempoylailerleyen iş dünyasında insanların kendilerine ayırdıkları zaman kısıtlı. O zaman gelsin her durumaayak uydurabilenjeanler. Jeanin bildik,klasikanarengi mavi. Üretilmeye başlandığı yıllardan bu yana mavi rengin modası aslageçmedi. Mavi rengin yanında,gelişenteknoloji veboyamateknikleriyle jeanler, artık renkli scçimler sunuyor bizlere... Siyah, beyaz, kırmızı, yeşil, kahverengi daha bırcok farklı rengiyle karşımıza çıkıyor. Adına ragmen sadece "Blue Jean" değil jeanler. Clio Mutaf 'tan. Gündelik hayatındajeanden ayrılamayanlara evlenirken de mavi birjean gelinlikdikebileceğinisöylüyor. "Neden olmasın! Çok güzel ve ayrıca çok şıkbirbluejeangclinlikdikebilirim." Jeanin ulaşmadığı insan kalmadı neredeyse. Dünyanın hemen her yerinde değişik dinden, ırktan, cinsiyetten veyaştan insanlartarafından giyiliyor. Kimine göre özgürlük, kimine göre rahathk, kimine göre ise hâlâ bir ölçüdeasiliğinsimgesi.lnsanlarınjeanigiyerken hissettikleri şeyler farklı. Farklı düşüncelerle seçiyorlar kıyafetlerini, fikirlcr ayn olsa da bunu ifade ettikleri ürün aynı. Tarkan, Yonca E vcimik, Mustafa Sandal gibi ünlü pop şarkıcılarının modacısı Bahar Korçan koleksiyonlarında hiç jean kullanmamış: "Dünyada globalleşmcyi sanatın başaracağını sanırdım. Şu an görüyorum ki bunu başaran tek ürün jean. Dünyada bu kadar insanı bir arada tutan ne bir düşünce tarzı ne de başka bir giyim var. Bu çok büyük bir başarı. Nedenini ise, bir modacı olarak açıklayamıyorum." daadınıhiçduymadığınızmarkalaradarastlayabilirsiniz. Marka isimlerinin çoğu, üreticilertarafındankonsada, lngilizce."Kinovva", "The Meo", "Cao", "The Mad", "SIoder","Canon"... Bir tezgâha yanaşıyor, özenle dizilmiş pantolonların arasından markası en çok dikkatimizi çekeni soruyoruz: "Şu, siyah olanın yanındaki mavi renk Levisne kadar?" Satıcı büyük birhızlacevap veriyo: "lki milyon abla." "Bu orijinal 13 Levismı?" "Hayır, bunlar orijinal Lcvisdeğil. Bunlan biz üretiyoruz. Güldürme abla orijinal Lcvis, hiç iki milyon olurmu?" "Levis yazan marka etiketlerini nereden buluyorsunuz?" Biraz kaçamak da olsa cevaplıyor: "Bunları tanesi beş bin liradan her yerde bulabilirsiniz." "Ama izinsiz olarak bir markanın ismini kullanıyorsunuz. Hiç marka sahibinin şikâyctiolmuyormu?" "Oluyortabii. Birarayasaklanmıştı. Ama piyasada bu taklitlero kadar çok yapılıyor ki. Her köşebaşı ünlü marka kot satan satıcılarladolu. Yasaklamayaçalıştılaramabaşedemediler." Bir başka tezgâha uğruyoruz. Buradaki Levis'infiyatı üç milyon. Merakla soruyoruz. "MağazalardaLevisleron beş yirmi milyon. Siz neden üç mi lyona satıyorsunuz?" "BengaribanLevi'ssatıyorumabla." Fiyatlar birbirine çok yakın. Bir buçuk mi lyondan üç milyona kadar jean pantolonu bulmanızmümkün. "Fiyatlan nasıl belirliyorsunuz?"diyoruz. Çocuk yaştaki birtezgâhtaryanıtlıyor: "Adamına göre belirleniyor abla." Ondan yaşça daha büyük olanı açıkl lyor: "Burayagelenleryoksul insanlar. Birçoğu Istanbul'ayenigclmişoluyor. Cebindeçok az parası var. Ben de onun verebileceği fiyata pantolonu satıyorum." Onlar da hoşnut deği 1 asl ında takl it maı kaları satmaktan. Birgün tezgâhlarında Levis'in.Calvin Klein'in, Valentino'nun olacağını düşlemiyorlar. Neden o zaman bu markaları satıyorsunuz diyc sorduğumuzda yanıtlar hep aynı: "Insanlaryabancı markalardan daha çoketkileniyor Aksesuar ve işçilik... Jean satın alırken kılı kırk yaranlar olduğu gibi kimisi farketmezdiyebiliyor. Kimisi için ucuz olması önemli. ilk bakışta bütünjeanler, aynı gibi görünse de aralannda kimi nedenlerden dolayı kalite ve fiyat farkları var. Clio Mutafjeande fiyat farkının oluşmasma neden olarak "Bir dikişbıle onu pahalıyapabilir"diyor. "Bu işte aksesuar ve işçilik çok önemü.Türkiyeve Avrupa arasinda kalite konusunda kımi noktalan ayırmak gerekiyor. Avrupa'da kalite konusunda kimi noktaları ayırmak gerekiyor. Avrupa'da yapılan jeanlerin kumaşlarının çoğu Türkiye'deüretiliyor. Yani kumaşından çok, dikim özcllikleri ve kııllanılan aksesuarlar öncmseniyor. Avrupa paslanmayan, kolay kolay rengı atmayan, çabuk bozulmayandüğmelcrkullanıyor. Türkiyc'de ucuz aksesuarlar kullanılıyor. Düğmeler paslanıyor, renkleri atıyor, fermuarlarbozulabiliyor. Avrupa ise, aksesuarlar konusunda titİ7davranıyor." Clio Mutaf sözlerineşöylcdevamediyor: "Türkiye'de detaylara fazla önem verilmiyor. Ama modada küçükayrıntıların önemi çok büyüktür." Jean rengi, her renkle rahatlıkla uyum sağlayabildiği için önümüze çok fazla seçenek konabiliyor. Mavi veya farklı renk birjean ile birçok rengi bütünleştirmeşansınız var. Bir tekjcan pantolonla birçok değişik kıyafet eldeetmekolası." Kumaş yumuşuyor... Moda bazen hıç yapılmamışı önümüze koyuyor, bazen de eskiy i alıp yeniliyor. 18. yy'da üretilmeye baslanan jeanler, 1999'a gelindiğindebile birçok değişikliğerağmen özelliğini hiç yitirmeyen, ilk üretilenlerine bcnzeyen bir ürün. Renkler.kalıplardegişti, bol, dar, uzun, kısa kesimleri yapıldı. Yapılan bu değişik ürünler sadece bir tek kumaştan yaratıldı. Jean kumaşı öylesine kök saldı ki modacılaronukullanmaktanasla vazgeçemiyorlar. Jean ilk üretilmeye basjlandıgı ilk yıllarda dikimi pek kolay değildı. Kumaş sert bir özclliğesahip, busebeplekesimindevedikimindebazızorluklarlakarşılaşılmasmaneden oluyordu. Günümüzde ilcrlcycn teknoloji sayesinde çok yumuşak ve esnek jean kumaşları üretılebiliyor. Modacıların yaratıcılıklannıbugünrahatlıklasergileyebildiğibir ürün jean. Clio Mutaf yaratıcılığını şöyle açıklıyor: "Jcande herşeyi deneyebilirsiniz. Değişik birdikişatsanızuyuyor, değişik birdüğmc koysanız uyuyor. Jean her türdeğişikliği kaldırabilen bir ürün. Her zaman ve her duruma uyuyor. Üzerinde çokça oynayabiliyorsunuz. Birazyetenekliyscnizjeankumaşından çok değişik ürünler yaratabilirsiniz." lnsanlarıhayretedüşürecekürünlerdeyaratılıyorjeanden.Nelcryapılmıyorki,ayakkabılar, iç çamaşırları, bikiniler... Son zamanlarda evtekstilindede rastlıyorsunuzjcanlere. Jean kumaşıy la kaplanmış kanepeler, nevresimtakımlannıgörmekolası. Herşeydc özgür ve asi olmayı sevenlere bir öneri dc Pazarlarınjeanlerl... Jeanin önümüze sunduğuimkânlarodercce fazla ki ondan vazgeçmcyi, yaşamımızdan atmayı artık hiç düşünmüyoruz. Sağlamlığı hiçde küçümsenemeyecekbirözelliği ama onu sağından solundan yırtarak giyenlerde var. Ya fiyatlan? Ortalama birjean onmilyonliradanbaşlıyor. Marka istiyorsanızjean pantolonlannm lüksjean mağazalarından on, on beş, yirmi milyon verip alabilirsiniz. Bununyanısıraucuzaalacağınızen uy gun yerler pazarlar. Ncler yok k i semt pazarlarında. Jeanin değişmczmarkasıLevis, Lee,Calvin Klein, Valentino... Bununyanın