Catalog

Iskender'in izinde Termessos YAZI VE FOTOĞRAFLAR: KEMAL GÜNEŞ "'" ' A ntalya"nın30kmkuzeybatısında, Güllük Dağı üzcrinde ve denizden 1050 metre yüksektc kurul u Termessos, yerli ve yabancı binlerce kişi tarafindan ziyaret edilen bir Pisidia kenti olarak önemini günümüzde de koruyor. Antalya'danitibaren"ÇakırlarKöyü", "KızlarDağı(l578)"ve"K.ocadağ(1663)" üzerinden "Dağ Kasabası" hattıyla Burdur'ageçen Pisidia doğudada "Yeniköy", "Gcbiz Kasabası" ve "Zerk Köyü" hattıyla Isparta'ya girer. Bu iki hat arasında kalan AntalyaPisidiası'nınünlükentlerinden Termcssos'aulas,ımiçin AntalyaKorkutelikarayolu üzerinde, "Termessos" lcvhasının işaret ettiği asfaltta (yaklaşık 9 km) yükselmckgerek. Kendi adıyla anılan "Termessos Milli Parkı" içindeki müzedcTermessos'daki eserlerinfotoğraflarındanolus.anzenginkoleksiyonyeralıyor. Müzede.Millı Parktaavlanmi!} vahşi hay vanların tahnitleri yabankeçisi, alageyik, kurt, domuz, tilki, sansar ve çeşitli yırtıcıkuştürlerinin tahnitleri de görülebilir. Yılınbelligünlerindeavınaparakarşilığı izin verilen yabankeçisi dışında av yasak veyaözelizinlenıümkün. Yörebitkitürleri açisından dazengin, kızılçam, bozardıç, katran ardıcı, yabani zeytin, mersin, defhe... Şchre ait harabelerin bulunduğu örenycri giriş,indokuzkilomctreyukarısında. Yazıtlanna bakıldığında Termessoslular'ın, Pamphylia'nın yerli halkı Solymilerden oluştuğu görülüyor. Fakat konuştukları dil Pisidia'ya ait ve grek alfabesi kullanılarak yaztlmış. Bu insanlann niçin denizden 1050 metrede yerleşim birimi kurdukları ayrıca tartışılmayadeğer. Belki özgüryaşamayı seviyorlardı, belki de burayı üs gibi kullanıp denize yakın Perge, Sillyon, Aspendos gibi kentleri soyarak geçiniyorlardı. Yapılan araştırmalarheriki olasılığı dadoğruluyor. Kavim isimlerinin, sonradan Mitolojik Tanrı "Zeus'Ma özdeşleşen "Zeus Solymcus"dangeldiğianlaşıldi. Termessoslular'a ilişkinbaşkabirbulgudazeytincilikleuğraşmış olmaları. Eskiden zeytin ağacı bolmuş. Toplanılanzeytinlcrınyağlarınınçıkartıldığı veözel kanallardanakıtılarak fıçılarakonduğu, sonra da ihraç edildiği söyleniyor. Büyük İskender ve Termassos Termessos'u tarih sahnesinde ilk kez Büyük İskender zamanındagörüyoruz.Tarihçi Arrianos'agörel.Ö. 334333 yıllarındaEge ve Akdenizkıyılannagclen Büyük İskender komutasındaki Makedonyaordusu, Phaselis'te kışı geçirdiktensonra Perge, Aspendos veSidegibiPamphyliakentlerinibirerbirer zaptetti. Bundan sonraki hedef Gordion'a gitmek üzere Phrygia'ya geçmekti. Ancak Termessoslular.yol üzerindeki" Yenice Boğazı"nı kapatmıştı.(Boğazınşehrinbatısında, AntalyaKorkuteli yolu üzerinde olduğunu hatırlatalım.) Aslında tskender'in Orta Anadolu'ya ulaşımı daha kolay geçitler dururken niçin Yenice Boğazı'nı seçtiği bugün biletartışmakonusu. Kabuledilebilirolasılıklardan biri, tskender'in Perge'den aldığı mıhmandarlann onu yanıltıp zor duruma sokmakiçinTermessosüzeriniseçmeleri... Pergelilernasılolsa Iskender'in savaşçıTermcssoslular'a mağlup olacağinı sanmış, böylece lskendere yenilmelerinin hıncını al mak istemişolabilirlcr. İskender, Yenice'den geçiş için haraç isteyen Termessoslular' ı yenemedi. Bunun üzerine şehre saldırdı. Kuzeyden Solymos Dağı'na girdi ve sirndi otopark olarak kullanılan bölgeye gelerek Termessos' u kuzeyden kuşattı. Ardından şehre birkaç gün sürcylc saldırıdabulundu. Fakat Yenice'dekisavunmalarına görc daha cansiperane direnen halk Iskendcr'e tcslim olmadığı gibi askerlerinin bir böliimünü de öldürdü. Makedonya'dan 30 bin pıyade ve bes. bin atlıyla yola çıkan iskender böy le giderse ordusunun çok fazla kırılacağını anlamıştı. Sonunda ünlü sözü " Ben adamlarımı bu kartal yuvasında kırdıramam"ı söyleyerek askerlerini topladığı gibi aşağıya indi. Kuzeye doğru ilcrledi ve dağ geçitlerinden geçip, Pisidia'nın içlerinegirerek Ağlasun'dakı "Sagalassos"a saldırdı. Termessos'u terketmeden Termessoslular'ın en büyük ckonomik güçlerinden zeytin ağaçlarını ate^e vermeyi ihmal etmedi. Bu olay, Iskender'in Termessos halkından intikamı olarak kayıtlarageçti. Alcetasolayı Termessos'untarihindcönemliyertutan Alcetasolayınageçmeden Iskender'in bundan sonra ne yaptığına göz atmakta yarar var. Sagalassos'u aldıktan sonra Phrygia'ya giden İskender, Bas.kentGordion'dakral Midas'ın okuna bağladığı ve çözenin tüm Asya'yı eline geçireceğini bildirdiği düğümü kılıcıylakeserekAsyahâkimiolduğunuilan etti. Ardından güneye inerek Adana ve I latay yöresine geldi. Burada kendi adına kurduğu "Iskenderun" yakınlarında, Pers Hükümdarı Darius'la yaptığı "Issos Meydan Savası"nı kazandı. Suriye ve Filistin üzerinden Mısır'a ilerledi. Mısır'iin ünlü Iskendcriye şehride İskender tarafindan kuruldu. İskender I.Ö. 331 'de Mısır'dan Iran üzerine yürüdü. Bu kez Irak'taki "Erbil Ovasr'ndakcndisinibekleyenPersHükümdarı Darius'u"Gavgamcla Meydan Savaşı"nda ikinci defa mağlup edince Iran kapıları Iskender'c açılmış oldu. Iran'ı boydan boya geçen Makcdonyalılar Orta Asya ve Afganistan'ı aldıktan sonra Hindistan'a girdilcr ve savaşlarıntümünükazandılar. Hele Hint krallarından"Poros"layapılanvefillerinde yeraldığı savaş, güç koşullara karşın Iskender'in zaferiylc tarihe geçti. İskender daha da ileri gidip Çin'e dayanmak isterse de yorgun askcrleri bunu kabul etmedi. Çok içerleyenlskendercaresizgeri dönme karan alarak malzemesini toparladı ve denizyoluylaBasraKörfezi'nden Iran'a yolladı. Kendisi de karayoluyla Iran'a geçerckDarius'unkızıylaevlendi. Iran'da karmaşık yaşam süren İskender Iran'dan sonra Babil'egitti. Burada sıtmaya yakalanarak, üstelik 33 yaş gibi genç denebilecek yaşta ölmesi bir dönemin de sonu oldu. (t.ö.J523). Altın tabuta konulan naaşı Mısır'a götürülerek Iskenderiye'nin bilinmeyen bir bölgesinde toprağa verildi. Iskender'inölümüylegenerallerikrallığın kime ait olacağı konusunda birbirine düştüler.Tarihçi Diodoros'agörcCJcncral Antigo' noskendisiniAnadolu'nunhâkimiilanederek, bu konuda ona rakip olan Alcetas' ı ağır biryenilgiyeuğrattı.(I.0.319)Çünküordusu 40 bin piyade, yedi bin atlı ve fillerden oluşuyordu. Alcetas güç toplamakamacıyla geri çekilerek Termessos'a sığındı. Termes j soslularAlcetas'aiyidavrandılarveellerin