Catalog

( UMHI.RİYII l)F.RC;t Nevv Yuık'u göıü^ü ile bilimkurgu tüıüne canlılıkgetirmiijolsabile... rümüyleyenideııımgeleıınıiijbirkentbu. Bırzamanlann sokak yü/cyıartık koyubır dıımantabakasındangnrülmüyor. Uıkeyyapılannaralarındakıkanyonlaıhavatrafiğiyle tıkamyor: Çarpuk çurpuk taksiler dulaıup duruyorboijlukla, yadaokgibi fırlıyor, pulis "arabalan"düi)ey olarak karanlığadalıyor. BirTaylandgemısı lodostııtmuîjgibiyalpalaya yalpalaya yol alıyor. Daha t'ilmm bai>langıemdan hava taksicisi Korbcn Dallas (Bruce Willis)'ın kafasının bozuk olduğu arilafjilıyor. Derkenhavuesaçh,saçmasapan konu!>an, sahıpsı/ Lccloo(MillaJovovıeh) düijüyortaksiye ve kanyonlarda tabancalar patlıyor, polis kovalıyor. Tüm bunlar, eksantrikpapazC'omelius(lanHolm)'unuyardığı gıbı eğer dört ögc ile uyu^ama/sa evrendckı tüm yaijayan organı/maları yutmaya hazırlanan kocaman bırantıenerjı kürcsı ılc ilgili. Bu sırada, güsteris,çi kötii adam Zorg (Gary Oldman) köpeğe ben/eyen birtakım paralıaskerlebiıaıayagelipeylemdenpayınıalmayaçalı^ıyor Avrupalı'nıngözüyle.. ' Ok gihi fırlayan çarpuk vurpuk taksiler ve düşey olarak karanlığa dalun polis arubulun, hepsi "Beşinci öğe " de... Besson'un New York'u "Leon" ve "Nikita" filmlcrinin yönetmeni Luc Besson, Avrupa sinemasının uzak durduğu bir konuya el attı: Bilimkurgu. "Beşinci Öğe", eleştirilen filmler Bruce Willis, huvu tahsu isi... GÖNÜL DÖNMEZ CO1.İ1N arasında... Besson, Nikita vc Leon 'ıın du yönetmeni.. karga>asında i/leyıcinın tutunabileceği tck öğe Bruce VVillis'in varlığı" diyor Variety dergisinin ele^tirmeni, "Bu kadarmasrafa kar^ın öyküden, geleeek vizyunundan, mü/ığe,Ö7elet'cktlercdekherbakımdaneksikliklerledolu. Bunedcnlc,cnkoyu bilimkurgu meraklılannıbilekısazamandasıkıntıya boğuyor." Kısacasıgidenbirpişman,gitmeyen... F ransa'dabugünlerdecn<;okkonuş,ulan film C'anncs Film Festivali'ni açmakla görevlendirilen "Besjnci Öğe" (Le Cinqııiemc Flcmcnt). Film daha festival başlamadan göstcrime girdi veoöğlcsonu elli bin kişi sinemalara koştu. Fıansa'nın.hatta Avrupa'nmcnpahalı filmi olduğu söyleniyor. Çünkü 8090 milyondolararasıbirbütee.sözkonusu.Gerçck rakamı isc kimse bilmiyor. Yalnızca C'annes'dakı açılış,ın ardından verilen kokteyle ikimilyondolarharcanmış. "Buparaylalngiltere'de film yapılıyor" diyor birBBC sunucusu. YaTürkiye'de? Meraklılarkuyruğunakatıldığımgün,bilimkurguya pek yakın bakmadığımdan bir ıkılemıçtndeydun. Bubir Avrupa bilımkuıgu filmiydi, Hollyvvood'lu ku/cnlerindcn farklı olabtlirdi. Üstclikdahaöncclcnbi/c "Nikita" vc "Leon"u vereıı Bcssonyeteneklibiryönetmendi. Avrupa (langcneldebilimkurgu filmi çıkmaz. Avrupalılardahaçokdoğalilişkilerianlatan dramalan,tarihi ycnilcycn öykülcri sevcrler. Çünkü gcçmışje uğraşırken daha rahattırlar, gclccek Amcrikalırnn bölgesidir. Gerçi "Kolya" filminin yönetmeni gcne Çek, Jan Sverak da birkaç yıl önce "Accumulator One" gibi bir bilimkurgu filmine soyunduamaonunaınacı güldürüydü. Bırdc buyıl Italya'dan "Nirvana"cıktıkarşımi7a C'annes Fcstivali'nde. "Akdeniz" filminin yönetmeni GiusepeTornature'ninülkesinde mılyonlar kıran bu filmini bir başka yazıya bırakıpdönelim"BeijinciÖge"ye. Yedidenyetmişeeğlcndirmcamacıylayapılmısj bir film "Beşinci Öğe." Yalnız yetmisjten çok yediye yakın. Öykü çok zayıf. Ne keramettir bclli olmayan hareketler, Nevv York kentinı gökdelenlerin tepcsine vakın biryerlerdcnaışınlayangariparaçlargıbıhavada sallanan birtakım laflar." Bu a/ pujmi!) fîitıırist,miU)lojik,yarımyamalakdinci,biiyiik boyda aksiyon ve sözde loırıaııtik öıge Yırmi aya yakın birsüre filmın ö/el efektlerini dcnetleyen Stctson, filmin genel di/aymnınardındakı görü^ü^öyleaçıklıyor: "Luc ve yapım di7ayncısı l)an VVeıl'ın Nevv York göklermde yaptığı çalı.şmanın belli biramacı vardı. (ielenckscl açıdan Nevv York kenti kablo gıbi, doğrıısal caddc tasarımı ile tanı nsa da. cğıneçl i sokaklar ve Tkavijakları ııormal olarak göıü^aeısım smırlamayayaıayacaktı. Luc ile Danbunuyapmak istemedıler. Gördükleri gibi vernıek istediler Nevv York'u,bir Amerika'lııımdeğıl, bir Avrupa1ininbakış,acısından..." Stetson'un en eok gurur duyduğu da bu kendmeÖ7gü Avrupa'lı tluygusu. "Be^itıci Oğe'nin öyküsii" diyor bu yÜ7(len "Bir düşiincc olarak onaltı yaşından bcrı kal'asını daydı Luc'un." I Delikanlılık çağlarında Besson'ııcn cok etkıleyen ıkı grafık sanatçısı, C'omıcs meraklılarınca Moebiııs diyctanınanJcan Ciıraud ile JcanClaııde Me/ieres'tı. Mocıbııs, Fransa'da I %0'larda ve daha sonra da dünyada "Heavy Metal" u/ayfanta7İkomık yapıtlaııylaünyapmiijtı... Me/ıeresıse6()'h yıllar Art Decoö/ellikleıiyledahagerçck; ciydi(RogerVadim'iıı filmini esııılendiren' "Barbarella" gibi)... Hem Giraud henı de Mc/ıcres yapım öncesi birlikte valı.stılar Besson'la, gökdelenlerin, araclarm. iç mekânlarındi/aynınakatkıdabulundular... Bilgısayannyaratabileceğıimgelerteknolojisi ne denlı ılerlcmı.ş olursa olsun, Stetson'un eski mcsleğı minyatiir yaratıcısıçokbclirginbu t'ılmdc. Bcşıncı()ğe"ninen ince fotoğrafları bu ikı teknığın karışımı. "Uçantrafiğinkentingörünümününc denlı değiştirdiğini anlatamam size. "diyor Stetson"Minyatürleri,tablolarıhazırlarkenbazı sahnelere uçan traf ik olmadan baktık, nasıl gidiyor diye. Öylesine ölü göriindüler ki... Tayland gemisi ise hazırladığımız en güç kurguydu." Gaultier'in katkısı... Di/aynerlerboylc(;alı^adursun,ünlümodacı JeanPaul (iaulticr de kostümlerı üstlenmişti. Şöyle anlatıyor Stclla Bruzzi, Sight AndSounddergisinde: j "JcanClaude Gaultier'in 'Beşinci Öğej sinema serüvenleıi Peter Greenavvay'ıri 1989yapımı 'Asçı, Hırsız, Kansı ve Karısn nınScvgılisi' filminde'sevgili'düjindatüm oyuncuları giydirmck, Pcdro Almodovar'ın 'Kika'(IW3) filminde Vıctorıa Abril'ın ka; rakterinde sargılar içinde bir vaınpır yaratj mak, Robert Altman'ın 'PretAPorter'* (] 994) filminde koleksiyonlarmdan birini sergilemek ve "Kavıp Çocuklar Kenti" Böbürlenmek ama... "Biliyorhunuz 'BladeRunner'sononbeş yıldır herkesin biı;>eyler çaldığı bir filmdi. (iörcceksıni7, önümü/deki onbci) yıl dabu fılmdencalacaklar." "Beşinci Öge"ııin digital bölüm özel efektlcrininsorumlusuMarkStetsoırunbir arkadajji böyle övünüyormuij. Biraz fa/la böbürlcnmcycbcn7iyorbıı... llepsibirbirine benzcyen bir alay sıkıcı sözde bilimkurgudan sonra. iki iinlii l'ransı/ Coınicbook sanateısı Moebiııs ile JeanC'laııde Mezieres'in kaleminden ladikalbiı yirmı ü(,üncüyü/yıl