Catalog

BASKENT GUNLERİ M Ü Ş E R R E F hatta Apollo Theatre'a bile çıktı. En kötü günler geride kalmış gibi görünüyordu. Başına buyruk kızına kol kanat germeye çalışan Sadie'nin de onu üzerinde iyi bir etkisi olmuştu. Eski hayatıyla mukayese edilince "tutarlı" denebilecek bir hayat sürüyordu. Gene de gerçek mucize onun bu ilk yılları atlatarak doğal bir zarafet ve vakara sahip (meslekdaşı ve bir dönem sevgilisi Lester Young, bu vakar nedeniyle ona "Lady Day" lakabını takacaktı sonraları) yeteneğiyle gurur duyan, sağlıklı, cazip bir genç kadına dönüşmesi değildir. Esas güveni sarsıldı. O sıralarda eyli olduğu Joe Guy ile kendi 'big band'ini kurmak ona iki yıl önce 35 bin dolara mal olmuştu. Iptilaları da hayli pahalıya patlıyordu. Derken annesi Sadie, ya da Lester Young'ın taktığı adla "Düşes" öldü. Bu da çok sarstı onu. Umutlarını "New Orleans" (1946) adlı bir caz filmıne bağladı. Idolü Louis Armstrong'la birlikte oynayacağı bir film. Ne var ki bu sözde caz öyküsü sonunda saçma sapan bir fanteziye dönüştü. Ayrıca, beterin beteri, Holiday ve Armstrong hizmetkâr rolünde oynadılar. "Oysa ben hayatım boyunca kimsenin hizmetçisi olmayayım diye çabaladım durdum" diye H E K İ M O Ğ L U Güzel çizgiler yetmîyor V ecdl Rasldov Bulgaristan'ın önde gelen sevgiyle bakan politikalar gerekiyor. Suphi sanatçılarından bırı. Başkentimizde Armoni Karaman'ın yazıdizisini izlediniz mi gazetemizde. Galerısı'nde de bir sergi açtı. Anımsarsınız MHP lideri Alparslan Türkeş'ın Sabah gazetesinde siyasal tarihımizde de önemli bir güne rastlıyor o yayımlanan yazıları nedeniyle belli konulara açıklık sergi, Cumhurbaşkanı özal bir dış yolculuğun getirdi. 27 Mayıs sonrasını çok yakından yaşayan yorgunluğunu atmadan Bulgar sanatçıyı bir gazeteciyim. Suphi Karaman ile yakın selamlamaya gittı, ertesı sabah da yaşamını yitirdi. dostluğumuz var, "27 Mayıs'ın Romanı" adlı Basında ve TV'de genış bir yer aldı bu olay. kitabımı hazıriarken büyük destek gördüm ondan, ortak görüşlerimiz, yorumlarımız da var. Ama Çankaya'da Cumhurbaşkanı ve Bayan Jelyu gazetemizdeki yazı dizisinde yeni bir yanını tanıdım. Jelev onuruna verilen akşam yemeğınde Vecdi Atılgan, delifişek yapısına karşın yazılannda değişik Rasidov ile aynı masadaydık. Bu rastlantıdan bir yaklaşım var. Arkadaşlarından saygıyla söz hoşlandım elbet Sanatçılarla konuşmak her zaman ediyor, sözcükleri özenle seçiyor, yanlışları yanılgı daha ılgınç gelir bana. Vecdı Rasidov Soyfa Elçimiz diye tanımlıyor, doğrulan belgelerte sergiliyor, Yalçın Oral ve eşinin de dostu. Benım sevdığim bir yorum yapmıyor. Tarihçilere iyi bir belge bırakıyor karıkoca, ortak dostlar olunca daha kolay kuruluyor sozün kısası. dıyaloglar. Vecdi Rasıdov'a tamdığım Bulgar ressamları da sordum, dunyanın birçok kentinde O yazı dızisinin güç bir dönemde, Aysell sergiler açan Kazakov'un ölduğunü söyledi. Karaman'ın bir gece ansızın ameliyat masasına mucize, müzik sahnesine MÜZİğİ ÇOKSevdİ. ErOİYl Kazakov Paris'te, New York'ta, San Francısco'da yattığı günlerde yazıldığını okurlar bilmiyor elbet. sergiler açan, ilgi toplayan bir ressamı "hiçbir yer"den gelerek çı° J . Bence Karaman'ın kişiliğine yaraşır bir görev Bulgaristan'ın, Vecdı Rasidov da önce yabancı anlayışı bu. Geleceğe ışık tutarken öz karanlığını kan bu eğitimsiz şarkıcı DağimllSiydl. KaiDl, ülkelerde sergılıyor yapıtlarını. Sofya'daki ilk aşıyor. Ayseli Karaman da gülümseyerek izliyor söyleme tarzı özgü yenicaz karüClğeri Iflas ettl. GelmiŞ cekti Billie. uNew Orlenın, kendine olan bir bir sergisini geçen ay açıyor. Yırmi yıllık bekleyişten kocasını. Her olayın kaç öykusü, kaç romanı varl ans", onun ilk, •»•"" sonra. Nedeni, Türk kökenli, baskıların tırmandığı stara dönüşmesidir. . . . . ... " '•"' tek ve son Karaman, anılarını ne zaman yazacak acaba? dönemde Bulgaristan'dan aynlmış, Paris'te kalmış sinema tecrübesi oldu. Bu arada, küçük grup geçmiŞ en DUyUKCÜZ Bence bir an önce yazmalı. Yalnız Karaman değil 1950'lerle birlikte Bil bir yıl. Masal turu anlatıyor. Bulgar tüm 27 Mayısçılar yazmalı, 27 Mayıs'ın öncesi de, larla da plak dolduruyor, n•;ı• rr ı J Cumhurbaşkanı'na eşlık edenler arasında bir de lie'nin başı dertten kurtulsonrası da daha iyi anlaşılır o zaman, kışilerin du. Teddy vviisonia bu • şarkıcısıBıllıeHoliday, gerçek portreleri dizilir, gerçekler, yanılgılar, madr. Polis, menajerler, a ressam ve yontu sanatçısı bulunması ilginç geldi dönemde birlikte çalışma. ./ bana. Son dakıkada çağırıyor Başkan Jelev. Yakın varsayımlar, düşler, kırıklıklaria bir dönemin gerçek janlar, kulüp sahipleri, ona ya başladı. Lester Yo bacağinü Dantla dostu olan bir sanatçıyı da getırmek istıyor tablosu oluşabilir. Kimi belleklerin külü hepimize uyuşturucu getiren âşıklar, Ankara'ya. Cumhurbaşkanı Demirel'ın armağan eşelemek isteğini vermiyor mu? müzisyenler. Müziğindeki aldığı heykelın yaratıcısını tanıması için belki de... değişiklıkler, hayatının Teoman Erel'i yitirdiğımizi haber alınca neler Nasıl bir heykel merak ediyorum, ama Başkan anımsadım, unuttuğum ne çok olay canlandı gerçeklerini yansıtıyordu. Jelev'in yakın dostları arasında bir heykel B i ra r a 1956 da e r o i n i Dl gözümde. Mesleğimizin en güzel dalı muhabirliği sanatçısının da bulunması, Türkıye anfayışlı bir çalışma arka Unvtnr)erlo onvnhmfin nhlii ( ' > " daşıydı. Onun ustaca eşli HaSianeaegOZailltiaa OiaU. raktığını iddia etti ama, Cumhurbaşkanı'na Turk kökenli bir sanatçının heykelini armağan etmesi hoş bir . ^ . daha da çok içki içmeye ğine ve sololarına ~ Billie de olay değıl mı? Cumhurbaşkanı Korutürk ve başladı. Yani, gerçekten olumlu cevap veriyordu. eşinin Fınlandiya Cumhurbaşkanı bıraktıysa eğer, bunun sağlığına pek faydası olGoodman, Roy Elridge ve Ben VVebster'in biKekkonen'e çağdaş Türk ressamlarından madı. 1957'de hâlâ iyi para kazanıyordu. Bir Turan Erol'un bir tablosunu armağan rinci sınıf müzisyenliklerine de. Buna karşılık sonraki yıl ise, ses kontrolü zayıflamıştı. Ses onlar da Billie'nin ritminin itici gücünden, yenietmesını anımsıyorum. Sayın Emeî melodiden uzaklaşıp, konuşur gibi söylediği kılikçi şarkıcıhğının sihrinden yararlandılar. Lester Korutürk'un sanatseverliğinden sımlar sıklaşmıştı. Bunâ karşılık, eskiden pes Young'la çalışmak ise hem tenor çahşını çok kaynaklanan olay. tonlarda zayıf kalan ses, şimdı o tonlarda zayıf Cumhurbaşkanı Demirel, Rasidov'un sevdiği hem de şarkıcının sesini bogmaya kalheykelini nereye koyacak acaba? Heykel kalan ses, şimdi o tonlarda muhteşem olmuşkışmadığı için hoşuna gidiyordu. Tıpkı VVilson, nasıl, çıplak mı diye soranlar oldu, bu yazım tu. Üstelik kendisi de eski sesine sahip olmayıBuck Clayton ve Hodges gibi. yayınlanıncaya kadar anlaşılır. Vecdi Rasidov şının yarattığı zorluklara çare bulmada daha O sıralar, yirmi yaşlarındaydı. ile konuşurken ben de sordum, neyle usta kesilmişti. Bazılarının gözünde, Billie'nin Daha sonra Count Baise ve Artie Shavv'la çalışıyor, heykellerı soyut my somut mu? "kötü" plakları, aslında onun iyi plaklarından da çalıştı. Basie'nin idari personeli, onun "aykırı" Sıyah granıtle çalışmayı seviyor, soyut iyidir. tarzını sevmiyorlardı, kendini orkestraya göre heykeller de yapıyor, fıguratıf çizgiteri de var, ayarlamasını istiyorlardı. Lady Day, karşı çıktı çıplak heykellerı de az değıl. Çankaya yemeklerı Türk mutfağının elbette. Gruptan ayrıldı ya da rivayet gene özelliklerini taşıyor çogu kez. Su böregi, muhtelif, kovuldu. Ama 'band"lerle çalışmaktan Eleanor (ya da Eleanora) "Billie" Holiday (Hahünkar beğendi, dolmalar, hamur tatlıları, genelde hoşnuttu. Orkestra ruhunu seviyordu. liday ya da Halliday), 1959 Temmuzu'nda haYemekler sıcak gelıyor artık, ancak 27 Mayıa D*vrlml'nln lldart Orgenvral C«mal OOrsal. Onlar da Billie'nin 'delikanlı' oluşundan memyatından pek rmemnun değildi. Güçsüz görünülambaların sıcağı önlenemedi henüz. Çözüm "Camal Aga", f anına yaraşır bir klşiydl. Raslmd* nundular. O sırada babası öldü. Derken Artie yordu, son kocası Louis McKay'in ortadan kayyokmuş galiba. Lamba sayısı azaltılamaz mı Çankaya'da bir toplantıda M. Haklmoftlu lla konuşuShavv'un beyaz grubuna girdi. Bu sefer de, ö bolması onu üzmüştü (o sıralar belki de kanuni acaba? Lambaların ışığında partayanlar var, yor, ortada Yargıç Blnbaşı Flkrat Eklncl... zellikle güney eyaletlerinde, ırkçılarla başı derevlilikleri sona ermişti). Avrupa'dan yeni dönsönenler var. Yalnız Çankaya toplantılannda de girdi. Bir yandan da, cazın Altın Çağı'nda bir müştü, aklı gene Ingiltere'de kalmıştı. Albert değıl, başka yemeklerde de guzelliğı ve Teoman Erel öğretti bana. Haber dalının araya getirilmesi güç insanlardan oluşan grupHall'de verdiği ve altı bin seyircinin onu pek az zarıflığıyle parlayan kadın Filiz Köksal son üretkenliğini yaşadım, av köpegi gibi haber larla plak yapmaya devam ediyordu. En sevdiği günlerde. Başkentın yeni gelını ama eski bir rastladığı ölçüde büyük bir coşkuyla karşıladıktoplamaya başladım. Hiç unutmam, hasta başkentli. Liseyi burada okuyor, üniversıteye burada plakları bu sıralarda, VVilson, Young ve Clayları konseri unutamıyordu. Inşanların onu böyyatıyorum bir gun, Teoman aradı, sesi soğuk ve gidıyor, yeniden Ankara'da yaşamaktan da mutlu ton'la doldurdu. Özellikle Lester Young'la olan lesine bağrına basmasına ihtiyacı vardı ne vaburuk, hastalığıma kızar gibi. Ateşim kırk dedim, görunuyor. Ince çızgilerı, sadelığı, içtenliğiyle göze ortak çalışmaları, Holiday'ın hayatının belki de kittir. Ama olmadı, Amerika'da durum hiç de sesi değişmiyor! Hava Kuvvetlerı Komutanı çarpıyor. Şıklık ve guzellık de bir yaşam biçimı en iyi yorumlarıyla sonuçlandı. parlak değildi. Mayıs sonunda kalp, karaciğer Orgeneral Emin Alpkaya'nın istıfa ettiğı söyleniyor, bence. Güzel çizgiler yetmiyor, o çizgileri rahatsızlıkları nedeniyle hastaneye kaldırıldı. Ösiz hastasınız, bız de ona ulaşamıyoruz, diyor. Bessie Smith 1920'li yıllar cazı için neyse, derinleştirmek, doğasını boyutlandırmak gerekiyor. Anlaşıldı. Birden doğruldum yatağımdan, telefonu 1930'lu yılların svving çağı için de Holiday de zel odasında polis tarafından gözaltına alındı, Kısaca belli bir birikim istiyor. Bu tür kadınlar var kapadım, başka telefonlan açtım, haberi yakaladım, başına nöbetçi dikildi. Sistem, son kez Billie'ye başkentimizde. Güzellıgıt zarifliği tüm yaşamına oydu. 194O'lı ve 50'li yıllarda cazdaki gelişmeOrgeneral Alpkaya istifayı doğruladı. haber kendini gösterme fırsatını kaçırmamıştı. yansıyor. Yüzü mu daha güzel, evi mi, sofrası mı, ye olumlu tepki gösterdi. Daha doğrusu, telekslendı gecıkmeden... Teoman Erel'ın sesi de gözleri mi yeşil, ellenmi mi karar veremiyor insan. 1940'ların 'harddrug' kültürüne tepeüstü dalGelmiş geçmiş en büyük caz şarkıcısı, bacagüldu telefonda. Yedı yıl bırliktelik, yerierimiz, Elleri de guzellıkler yeşertiyor durmadan. Hastalığı dı. İçki içmekten zevk alan, hem sigara hem ğına bantla yapıştmlmış 750 lirayla (bir dizi yazı görevlenmız degişse de değışmeyen. şevgi ve saygı da güzel taşıyorlar Umutlu ve yürekli. Son günlerde marihuana içen; yemeyi, iyi giyinmeyi seven, için aldığı avanstı bu), 15 Temmuz 1959'da sadüzeyini hiç yitırmeyen ilişkıler. Güneştn rakı hastane odalarında buluşuyoruz kimi dostlaria. cinsel iştahı "sağlıklı" diye tanımlanan genç bir baha karşı 3'ü 10 geçe hastanede öldü. Kendi burcuna girmesi deyimini de ören'deki Bayındır Tıp Merkezı'nde yoğun trafik var. 27 kadındı. Sorunlu aşk ilişkileri yaşıyordu. Birkaç hesabına göre, 44 yaşındaydı. ölümünden balkonumuzdan duydum ilk kez. Başta örsan Mayısçılar'dan Suphi Karaman ın eşı Aysell Öymen, eşi ve çocukları, kimi arkadaşlanm kez evlendi. Afyona, ardından da eroine onu kisonra aniden ulaştığı büyük şöhretin sefasını Karaman da önemli bir ameliyat geçırdi burada. Ören'deki evimi şenlendirir ara sıra, Teoman Erel de min ve ne zaman alıştırdığı bilinmiyor ama, aysüremedı. Hoşuna gidebilirdi oysa. Hakkında Bilkent Müzik Fakültesı Dekanı Profesör Ersin geldi bir aralık. Eşi ve oğullanyla güzel günler rıntılar önemsiz zaten. Iptilası önce şarkıcılığını yazılanlar, "Lady Sings The Blues" filmi, adına Onay'dan, Profesör Nerbin Abadan Unat'tan daha geçirdi. Güneşin rakı burcuna girmesini de birlikte önce çok dinledım ama bu kez yakından gördüm bu etkilemedi. Ama davranışları değişti, "güvenildüzenlenen dinletiler sayesinde, caz şarkıcılarıkutladık bir akşam. tıp merkezini. Başkentımizın çapraz yaşamında mez" bir müzisyen oldu. öte yandan, ilk kez nın en meşhuru olmuştu çünkü. Evet, yöntemDost bahçemdeki çiçeklerden bir demet ören. uygar düzeniyle göze çarpan bir kuruluş. Bılimin doğru dürüst para kazanmaya başladı. 194O'lı leri hakkındaki olumsuz görüşleri degiştirdi biTeoman'ın ötesınde kimleri görüyoruml Ruhi Su'yu, ışığında bir yöntem. Hastalık korkusu gerilerde yılların ortasında Holiday, uyuşturucu sorununa raz. Bir seferinde, "Bu show işi kadar Allahın Behice Boran'ı, Suzan ve Vehbi Ersü'yü, kalıyor, devlet hastanelerınin, unıversıte klinıklerinin rağmen, tam bir yı(dızdı. 1947'de Batı Virgibelası bir iş olamaz dünyada" diye yazmıştı, Abdullah Baştürk'ü, llhami Soysal'ı, Asım de bu duzeye gelmesını özluyor ınsan. Ama kolay nia'daki Federal Islahevi'nde uzun süre yatma"Kusmamak için hep gülümsemek zorunda değil, yönetıcilerin, doktoriann çabası da yetmiyor, Bezirci'yı. ya mahkum oldu. Fizik gücü zayıfladı, kendine sın." •< ören'i özledim birden. ^ soruna köklü çözümler, çağdaş donatımlar, insana Temmuzl959'da a öldüğünde 44 yaşındaydı C U M H U R İ Y E T DERGİ 1 7 T E M M U Z 1 9 9 4 S A Y I 434