Catalog

Hayvanların insan gibi düşünememesine karşın farklı bilinç düzeyi olduğunu söyleyen bilim adamları ,'hayvan hakları bildirisi'nin hazırlanmasını istiyor. ayvanlann aklı olup olmadığı yüzyıllardır tartışılan bir konu. Modern düşüncenin kuruculanndan Descartes'a göre, düşündüğü için var olan insanoğlu, uzun süre bu özelliğin peşinde giderek diğer canlılann da bir düşünce mekanizmalan bulunacağını sürekli gözardı etmiş. durumda. Ancak son yıllarda bu konuda çalışmalar hızlandı ve sık sık yayın organlannda 'akılh' hayvanlarla ilgili bir sürü örnekler yer aldı. Bir 'konuşan kedi' Türkiye'nin gündemine girdi, adına 900'lü telefonlar açıldı. Balina Aydın insanlara yakınlaşıp türlü oyunlarla herkesın sevgisini kazandı. Tabii bu gibi örnekler bilim adamlannın konuya daha ciddi yaklaşımlanna yetti de aıttı. YA HAYVANLAR DUŞUNÜYO H 'yakıyor' diye bağınyor. Eşyanın rengini, şeklini söylüyor. Diğer eşyalann arasında gizlenmiş kırmızı yünİeri teker teker topluyor, hata yapınca özür diliyor. Geçen yüzyılın sonunda yaşayan 'Clever Hans' adlı at da bir başka ilginç örnek. Avrupa ülkelerini gezdirilip şova çıkartılan Clever Hans, matematik problemlerine ayağını vurarak yarut veriyormuş. Hayvanı şaşırtmak için etraftan yanhş yanıt verdiğinde hayvan ayak vunışlannı tekrarlayarak doğru yanıtta ısrar ediyormuş Bu konuda en önemli örnek Kanzi adlı minik bir şempanze. Bu maymunun zekâsı, 2.5 yaşındaki bir çocuğunkiyle eş değerde. Georgia State Üniversitesi'ndeki özel bir konuda arkadaşlanyla yaşayan Kanzi, "şekil dili"yle insanlarla anlaşabiliyor. İstediklerini kâğıt üzerindeki şekilleri seçerek belirtebiliyor. Konuşamasa bile konuşulanlan anlıyor. Kanzi ile 2.S yaşındaki Alia adlı minik kız çocuğunu aynı anda teste tabi tutmuş bilimadamlan. "Kavunu masaya koy\ 'Git, mikrofırındaki havucu al, geP gibi 660 İngilizce cümleye Alia'yla aynı şekilde olumlu yanıt verebilmiş Kanzi. Ancak son aşamada işin içine Alia'nın konuşma ve soru sorma ayncalığı girince Kanzi'nin sorularda yetersiz kaldığı belirlenmiş. Aynı Kanzi'nin gözü önünde en sevdiği oyunca^ı bir dolaba koyulmuş ve kı KanzlanöMmliörntk Yorumyapanpapağan 'Akılh' hayvanlardan birkaç örnek verelim. Arizona Üniversitesi'nde Alex adlı bir Afrika papağanı var ki herkesi şaşkına çeviriyor. Papağanlann konuştuğu biliniyor ama yorum yapabildiklerine ilk kez rastlanıyor. Alex sıcak kahve fıncanına yaklaştınlınca Ingilizce litlenmiş. Anahtar da plastikten bir kutuya konulmuş ve iplerle iyice bağlanmış. Kanzi önce kutuyu yere vurarak kırmayı denemiş, başaramayınca odada bulduğu tahta parçalanyla bıkmadan ipleri kesmeye başlamış ve sonunda anahtara kavuşmuş. Tabii dolabı da anahtaria acmış.. Yunuslannbellağlkuvvetll Bir de yunuslar var ki, onlann insanla ileşitinıi daha harekete dönük, daha şekilsel. Yapabıldiklen, 'Git, frizbiyi havusun solundaki adama görür', 'Git, sör fîin yanında dur' gıbı komutlan anlayabilmek. Bilim adamı Hermann yunuslann insanın düşünce mekanizmasını kapmada çok zorlandıklannı, ancak bir kere öğrendikten sonra hiç unutmadıklannı vurguluyor. Konuşulanlan anlayablton v* MinbollaH* I M I : Ahşkanlıkelmısın? Tabıı bu noktada aydınlatılması gereken bir başka soru da zeka pınltılan gösteren hayvanlann bütün bu işleri düşünerek mi yoksa alışkanlıkla mı yaptıklan! Yine bu konuda bilim adamı Ronald Schustermann'ın ilginç gözlemi var. Schustermann, 7 yaşındaki dişi suaygın Rio'ya önce fıncanın saate benzediCUMHURİYET Kozmetikçiler hay va ABD'de onemlı çalışmalar yapan PETA (Peop the Ethıcal Treatment) adlı orgut, hayvan haklarıı ruma yolunda önemli bir zafer kazandı Geçen y sım ayında PETA'dan yapılan açıklamada, çokı kozmetık kuruluşu L'Oraal'ın bundan böyle araşt larında hayvanlardan yararlanmayacağı behrtıldı metık urunlerın ınsan uzerınde yaratacağı etkılerı vanlarda saptamaklan çekınmeyen L'Oreal'ın bu rı, hayvanseverler arasında sevınçle karşılandı Kozmetikçllerın hayvan katlıamı 1988 yılında o çıkarılmıştı. L'Oreal'ın Fleadelphıa'dakı laboratu DEROİ 9 O C A K 1994 SAYI 407 Btolofl P«pp«rb«rg, konufmaktan başka Mnlrl*ri anlayan, *ş yalan tamyan v* bunları bir t*psi Uzarlnd* tokar takar göatw*n papaflan At*x'l«. 12