Catalog

ilmüşii. Kuzey Hindistan'da Darciling Deliryollan'nda işliyor." Darcilıng'deki treni biliyordum; dar hatı ışleyen trenın kendısı zaten oyuncak gibiyı... Karşımdaki ihtıyarlamayan genç ise ger:kten bir süper oyuncak yapmıştı. "Siz mi ıptını/.?" diye sordunı. "Planlarım ben çi/dim, ama yapımını, bu lerde uzmanlaşmış iki atolye var. İngiltere'ın ortalarında Midlands'ta bir yerde, onlaı verdim..." "Yani yeterince sipariş alıyorlar mı?" Sa:ce, "Herhalde" dedı ıhtiyar delıkanlı. Briı Holhngvvorth'u bir yerde tutup konuşmak 3ey guçtu. Devamlı yağan yağmura aldıradan sağa sola koşuyor, cevresindekilerle jnuşuyor, Iokomotiflerın puruzsuz işleyip lemediğini gözetmeye çalışıyordu. Öte yanm mavi renkli minı Darciling lokomotifi, jnuşmamı/ sırasında ulak bir soba kureği ; atılan kömuılerle karnını iyice doldurmuşı. "Makinenin kuçuklugune pek aldanma; uradakilqrin hepsini taşıyabilecek kadar H'ludur" dıyen Brıan, lokomotıfın arkasıi laktığı vagona birkaç kışıyı bindirip treni : dolaşmaya başladı. Tren epey hulanmıştı. "Beğendin mi?" diye sordu. Sonra cevamı bekienıeden, "Bu görduğun Iren, özel r luvalelin içinden geçen dünyanın lek :miryoludur" derken, bıraz önce indiğim en istasyonunun tuvaletinin arkasından donıyordu. Brian'm lokomotiflerı aıasında en 5z alıcı olanı, bordo rengine boyalı, eski:n Doğu ve Güney Afrika demiryollarında leyen, bugun ise sadece Zimbabve'de işler neklerine rastlanan Garrat tipi lokomotif"Bu işe nasıl başladın?" diye sordum Briı'a. "Haaa", diye cevap verdi, "1925 yıdda VVembley'de buhar ve lokomotifler iizene bir fuar lertiplenmişti; ilk defa bu maıneleri orada gordutn yakından ve ölumsuz >kım hemen o anda başladı." Brian'ın "ölümsü/ aşkı", onu diyar diyar olaştırmıştı. Türkiye'ye bile gelmişti. Türlye'dekı buharlı lokomotifleıin yapısını, saIngiliz Demiryolları Işletmesı, hat zarar edıyor diye VVorth Vadisı Demıryolu nun kapatılmasına karar verınce tren hastaları'na gun doflmuş Hemen paralar toplanmış, der nek kurulmuş ve hat, Howarth Istasyonu ıle bırlıkte satın alınmış Bugun, VVorth Vadisı Demıryolu Kulubu'nun elınde, 31 buhar, 8 dızel lokomotıf ve 29 vagon var yısını, şimdi nerelerde işlediklerini gözünü kırpmadan bir çırpıda söyleyebilirdı. Ankara Gençlik Parkı'nda işleyen treni bile biliyordu! Bizim kara trenlerle nerede ise il il dolaşmıştı... Yalnız Turkiye mi, buharlı lokomotif nerede işhyorsa, oraya gitmeye çalışmış inanılmaz bir delikanlıydı Brian. Birden, yaptıgı ışten ötürü onu çok sevdim. Kuşkusuz, toplumların tadı tuzu, baharatı bu adamlardi... Tren tutkusunun dcğişik boyutlarını farklı ölçeklerdeki tren işletmelerınde gördum. Hepsi de birkaç yönetıcinin dışında, tamamen amatör kişiler, çoğunun tek ortak yanı trenler. Bunun dışında, gelir, kültur ve meslck gibı benzer tarafları olmadığı gibi, bu insanların buyuk bir çoğunluğu, ayrı yörelerden gelıyor... Işte sıze garip bir tıen işletmesi adı: "Fesliniog Railway Society". Kuruluşun cn tipik özelliği, her yaştan çocuğun (altı bin üyesi var), trencilik oynadığı bir orgut olması.. Bugün "Fesliniog Demıryolu İşletmesi"nın, 22 kilometrelık dekovil hattı, en eskisi 1863 yılında yapılmış, en yenisı 1979 yapısı, tam on iki adet buharlı lokomotifi ve buna ilaveten 11 adet dizel lokomotifi var. Ayrıca 36 adet yolcu vagonu, 3540 kadar da yük vagonu mevcut. Hıç de fena sayılmaz değil mı! îşletme, 1836 yılında maden ve taş taşıma amacı ıle kurulmuş. O yıllar, yanı 183050 yılları arası, Londra'da inşaat sektörunun en hızlı çalıştığı dönemlerden biri; durmadan ycni yerleşim bölgeleri ve evler yapılırken, bınaların çatılarını örtmek için (kıremit yerıne) kayağantaş koyma geleneğı başlamış. Bu nedenden Galler bolgesınde bu taşın bolca bulunduğu yerlerde madenler acılmış ve durmadan Londra'ya kayağantaş yollanmış. Gel zaman git zaman, işler kesatlaşırken, inşaat tekniğinın dcğişmesiyle bırlikte, bu taşın kullanımı da a/aJmış. Madenler kapanmaya yuz tutmuş ve bir zamanlar taşları dağlardan deniz kıyısına taşıyan küçük tren yolunun önenıi azalmış. Bundan sonra küçük tren işletmesi, elden ele dolaşa dolaşa sonunda, ölüme terk edildiğı 195054 yıllarında, bırtakım 'tren hastaları'nın eline geçmiş. Gerisi, pazar sabahı sinemasına konu olacak bir YValt Disney filmi. Parasızlık, mücadele, amatör ruh, çalışma ve sonunda iyi insanların kazanması... Hasbel kader, gunun birinde, butun bu dernekler ve demiryolu hastalarının arasında, en buyuk tabanca kimdır, diye soran birı çıkarsa, gdzumu kırpmadan hemen cevap verırim: Severn Valley. Ancak işler, Severn Valley boyutuna gelınce, tutkuyla akıl birbirıne karışıyor. Işin içinde tren hastalığı var; ama 12.000 üyeyı yönetecek (evet rakamı yanlış okumadımz, yazıyla bir daha tekrar edeyim, on iki bin) 34 buharlı, 9 dizel lokomotifin bakımını, tamirini ayrıca 61 yolcu vagonu ve 60 yük'vagonu, vınçler, ray tamir arabaları ile ılgilenecek "fulltime" akıllı adamlar gerekıyor. Sonunda iş gelip en onemlı unsura, paraya dayanıyor. Severn Valley, bu işleri yurutmek ıçın şirketleşmış; ama profesyonel yönetici ve lokomotif kazanını tamır eden usta gibı belli kışilerin dışında, hıç kimse yaptığı hizmct için paıa almıyor. Severn Valley Demiryolu Sirkeli'nin demiryolu uzunluğu 25 km. Kapatılan yolun kuzey kısmı daha önce satıldığı için, demiryolunun fazla uzama olasılığı yok. "Severn Vadisi Demiryolu'nu Koruma Projesi" yapılan işm resmi adı; ne güzel deyım değil mi! 'Koruma projesi' deyımi, her ne kadar bizim yapımıza ters düşen bir deyımse de adamların gırişımleri izlenmeye değer. Satın alma işi ve kulup veya koruma projesi, 1965 yılında ba^lamış ve 25 km'lik bölUmu parça parça satın almışlar. İlk önce 25.000 sterlin tutarında bir para toplanmış ve 9 km'lik bir bölüm satın alınmış. 1970 yılında 110.000 sterlin toplanmış ve toplanan paranın 74.000 sterlini ile yeniden bir bölüm satın alınmış. Son olarak 198384 yıllarında, piyasaya hisse senetleri çıkarılmış ve 490.000 sterlin toplanmış... Ve 80.000 sterlin ile demiryolunun son bölumü satın alınmış. Toplanan paralar inanılır gibi değil! Hele hele, 1965'lerin 25.000 sterlinınin alış gtıcu, bugunün 400.000 sterlinini geçer! Kaba bir hesapla bizim paramı/a vurursak, 1 mılyar 650 mılyon yapar. Demiryolu dernekleri nasıl para kazanır? Hisse senedi çıkardıklarına göre teorıde, kâr dağıtmaları gerekir. Her şeyden önce, buharlı lokomotifin çektiğı trendc yolculuk etmenın olağanüstü bir zevki olsa gerek. Akııı akın insan, bu trenlerde gidıp gelmek için bilet alır (yazın her gün çalışan trenlerin buyuk bir çoğunluğu kışın hafta sonları ışlcr); sonra size durmadan hatıra eşyası turu bir şcyler satılmak istenır. Ayrıca demiryolu kuluplerinin zaman zaman çok fıyakalı atraksıyonlan olur. Demiryolu derneklerınin işlettıklerı trenlere "hız kısıtlaması" konulduğundan, örneğin Severn Vadisi'nde ışleyen bir trenın 25 km'lik yolu aradakı beş istasyondan dura kalka katetmesi, bir saatten fazla sürer. Bundan otüru pa/ar gunleri, özel yemekli bir servis vardır. Arzu edenler, eski gunleri anımsatan pullman yemekli vagonda, zengin bir mönü beraberinde şarab'ını yudumlarken, durmadan değişen manzarayı seyrederek nostaljik hoş bir pazar yemeği yıyebılir. "Trenlerde paıii verir veya evlenebilirsini/; hem daha once hiç trende evlennudiyscniz, denemeye deger!.. Yılın herhangi bir gıinu, Severn Vadisi trenlerini kiralamanız mumkiin..." Bu 'tanıtım sloganlan' size cazip gelmediyse, demiryolu kulubunun başka bir atraksiyonuna katılın: Ulkenin ilginç ve görülecek yerlerine büyük bir olasılıkla buharlı bir lokomotifin çektiği özel trenle hafta sonu seyahati yapın! D ıllrli bir oranda kuçultülmuş 'buharlılar', haftasonlarını miryolu kuluplennde geçlren meraklılar için eOlence.