Catalog

mayınca fiyatlar başdöndürücü bir hızla ytikseliyordu. Bu yükseliş yeni talepler yaratıyor, yeni talepler de fiyatları körüklüyordu. Bu fasit daire, borsanın sürükleyici kâğıtlarından Çukurova Klektrik'te orıaya çıkan "sahte seıtet olayı"na kadar sürdii. Bu sahtecilik olayından önce topluca yükselen hisseler yine lopluca ve aynı hızla düşüşe geçmişlerdi. Sahte senet "kulaklara kar suyu kaçırmıştı." Demek ki yüksek kazancın karşıhğında 'yiiksek risk' vardı. İşler neden birdenbire dönmüştü. 1980'leri bitirip 1990'lara girilirken ekonominin gundemine gelip yerleşen borsa neydi? Güvenli ve istikrarlı bir kazanç yeri miydi yoksa bir spekülatif kazanç yeri miydi? 1987 ağustosunda olduğu gibi, bu son olay da spekülatifti. Talep suni bir talepti. Altın, döviz ve banka faizinden kaçmaya zorlanan yatırımcıların bilinçsizce bir talebiydi. Gerçi bu son olayda yabancılara borsada faaliyet izni verilmesinin ardından yabancı kaynaklı Türkiye Fonu ve Akdeniz Konu faaliyete geçmiş ve hisse senedine talebi arttırmıştı ama fiyatların çıktıkları düzeyde dağıtılacak kâr paylarından bir verim elde etmeleri hemen hcmen ortadan kalkmı^tı. Hisse senedine yatırımda en önemli kriter olan kâr payı, verimi 1988'deki yü/de 21.10 düzeyinden 1989'da yüzde 3.44'e gerilemış ve uluslararası normların altına inmişli. Yine hisse senedine yatırımda en önemli kriterlerden olan bir birimlik kazanç için kaç birimlik ödeme yapıldığını gösteren fiyatkazanç katsayısı ise 2.35'ten 1989'da 15.74'eçıktı ve uluslararası boyutlarına yaklaştı. • önce hisse senedi alabilmeniz için sayıları 93'e çıkan borsa aracı üyelerinden biriyle temasa geçmeli ve durumunuzu belirtip beklentilerinizi anlatmalı ve onun önerilerini almalısmız. • Bu öneriler sonunda karar verirken hisse senetleri arasında iyi seçim yapmak, dengeli bir portföy oluşturmak gerekir. "Biitün yutnurtaları aynı sepete koymamak" suretiyle, değişik hisselere yatırım yoluyla risk dağıtılabilir. • Alınacak hisse senetleri seçildikten sonra alım zamanı da önemlidir. Seçilen hisse senedi iyi olsa bile alımsatım zamanı iyi belirlenememişse, yatırımcı zarar bile edebilir. Burada da en genel kural fiyatların düşerken alınması, yukselirken satılmasıdır. • Hisse senedi alımı yapıldıktan sonra, fiyatların düşmesi veya alternatif araçların getirilerinde meydana gelen değişiklikle hemen hisseler satılmamalıdır. İyi hisselere yatırım, uzun donemde mutlaka kazandıracaktır. • Yatırımcı parasının tümuyle hisse senedine girmemelidir. Günlük ihtiyaçlarından bağımsız, serbest ve rahat parayla hisse senedine yatırım yapılmalıdır. Ödünç veya faizle alınan paralarla hisse senedi yatırımına girmenin sonucu hüsranla bitebilir. • Hisse senedi yatırımında, değer artışı, sermaye arttırımındaki yavrulamadan doğan ka/anç ve kâr payını da içeren hisse başına verim, fiyatkazanç katsayısı ile yatırım riski de dikkate alınmalıdır. Yatırım riskinde faiz oranlarının yükselmesi, enflasyonun yükselmesi, piyasanın riski ve şirketin finansal durumu, faaliyet alanı ve yönetiminden doğan riskler bulunuyor. • Piyasa riski içinde, önceden tahmin edilmesi mümkun olmayan birtakım siyasi gelişmeler, menkul kıymetler piyasasını olunılu veya olumsu/ yönde etkileyebilirler. Bunun yanında geçerli bir ekonomik nedene dayanmayan daha ziyade psikolojik etkiler fiyatları yükseltebilir veya düşürebilir. • Riski dağıtmak amacıyla değişik hisselerden oluşturulan porföyde zamanla değişen ekonomik koşullar nedeniyle değişiklik yapılması gerekebilir. n Yatırımcılara öneriler Gelir ve riskin en yakın iki arkadaş olduğu hisse senedi piyasasına girmeye hazırla. nanların öncelikle, "oyuncu m u " yoksa "yatırımcı m ı " olacaklarına karar vermeleri gerekiyor. Bilgi, deney ve uzmanlık isteyen bu işte, "oyuncu" olnıak isteyenlcrin dısında, gerçek yatırımcılar için "riski azaltan" istikrarlı gelir sağlamaya yönelik öneriler ise şöyle sıralanabilir: İstanbul da. Tophane Rıhtımı'nda, Eros çamaşırları reklam panosunun hemen altında çalışmaya başlayan Istanbul Menkul Kıymetler Borsası,diğer yatırım seçenekleri arasında, bir anda "flaş ısım" olup çıkıverdi... FRANKFURT rankfurt Ortaçağ'da bile bir finans merkeziydi. 1180'de para basma hakkını elde etmişti ve ilk para değiştirme bürosu 1402'de açılmıştı. 19 yüzyılda kent, uluslararası ticarette önder bir konuma geldi ve yabancı ülkelerle yoğun ilişkileri sayesinde, Berlin Borsası'nın ortaya çıkışından sonra bile durumunu koruyabildi. 3. Reich yıkılınca Frankfurt Borsası altı aylağına kapandı, ancak 1945'te ilk açılan yine Frankfurt Borsası oldu. 1945'ten beri Almanya'da merkezi bir borsa yoktur. Merkezi borsa, eskiden Berlin'de bulunuyordu. Bugün mevcut 8 borsadan Frankfurt ve Düsseldorf borsaları, toplam cironun dörtte üçünü gerçekleştirmektedirler. F NEW YORK enkul değerlerin ticareti, New York sokaklarında neredeyse 1770'lerde başladı. Sokak simsarlan, Amerikan hükümeti ve yeni kurulan şirketler tarafından çıkarılan menkul değerlerin pazarını yarattılar. 1792'de simsarlar ilk simsar sözleşmesine yazıldılar ve boylece New York'un ilk organize borsasını ortaya çıkardılar. Sonra 1817'de, belirli saatlerde buluşmayı kabul eden simsarlardan oluşan bir borsa kuruldu. Bir tüzuk hazırlandı ve New York Borsa Kurulu kuruldu. D HONG KONG ong Kong'da hisse seneti ticareti resmen 1891'de başlamış olmakla birlikte, ticaret kayıtlan borsa simsarlarının 1866'dan beri faaliyet gösterdiğini ortaya koyuyor. 1891 'de Borsa Simsarlan Derneği kuruldu vc 1914'e kadar bu isim altında faaliyet gösterdi. Bu tarihte Hong Kong Borsası adını aldı. Aynı işi yapan bir başka dcrnek de 1921'de kurulmuştu. Her iki demek, bu sömürgenin savaş sonrasında yeniden düzenlenmesi sırasında birleştirildi ve Hong Kong Borsa'sı LTD adını aldı. U M H 18