Catalog

V E K O N O M İ S İ Meral Tamer Tüketici hep aldatılacak mı? Ankara'dan bize yazan Funda Dirim, kişisel çabalarla tüketicinin korunamayacağı kanısında. Peki devlet bu işe sahip çıkıncaya kadar elimiz kolumuz bağlı olarak oturalım mı? nkara Küçükesat'tan bize yazan Funda Dirim adlı okurumuz, tüketicinin korunmasıyla ilgili olarak bizim bu köede yaptığımız yayın ve çalışmaların yararlr ılmadığı görüşünde. Funda Hanım gibi düJ ünen başka Cumhuriyet DERCıİ okurları da ardır kuşkusuz. Örneğin kimi okurlanmız,. fürkiye'de tüketiciyi koruma konusu, devlet lüzeyinde ele alınmadığı vc yasal çerçeveyei ıturtulamadığı sürece, tüketicinin hep aldaılmak durumunda olacağı inancındalar. Bu görüşlere karşılık biz diyoruz kı, "lat)ii kl devlet bu işe sahip çıkmalı. Kalitesiz mallann üretimini engelleyecek, bozuk mal satın alan tüketicinin haklanna sahip çıkacak, yasal düzenlemeleri ivedilikle gerçekleştirmeli. Ancak bunlar bizim istememizle olmuyor. Pekiyi bunlar yapılmadıkca bizler elimiz kolumuz baglı oturacak mıyız? Birey olarak hepimiz nendi haklarımızı bildigimiz ve bu baklarımıza sahip çıkmakta kararlı oldugumuzu gösterdiğimiz takdirde, en azından kötii niyetli satıcı ve uretici tarafından aldatılmamızı bir ölçiide önleyemez miyiz?" Biz bu düşünceyle, bu köşedeki çabalanmızın yararlı olduğu inancındayız. Zaten her hafta okurlarımızdan aldığımız çok sayıda mektup ve telefon da sanınz bunun kanıtı. Ancak bizimle aynı görüşte olmayanların düşüncelerini de neden yansıtmayalım? . Bu görüşten yola çıkarak Funda Dirim'in bize yolladığı ve bu köşede yer almasını istediği mektubu aynen sunuyoruz: Sayın Meral Tamer, Uzun zamandan beri gazetede "Tüketiciyi Koruma" üzerine makale ve raporlar hazırlamaktasınız, Ancak bu yolla Dertli bir okurdan... Gazetelerin kampanyasına kandım! • Hatay'ın Dörtyol kazasından bize yazan Muhsln Ateş adlı okurumuzun mektubu, sanınz bazı gazetelerin pazarlama şirketlerinin "peşln flyatına taksitle" kampanyalanna katılan, ancak sonra sükutu hayale uğrayan pek çok okurumuzun "derdlnl" dile getiriyor. Bu mektubu, bize telefon ya da mektupla başvuran başka okurlarımızın da sorunlarını yansıtması ve henüz bu tür kampanyalara katılmamış olanların uyarılması umuduyla yayımlıyoruz: "Boyalı basının gösteriali reklamlarına kanıp düş kırıklığına uğrayan yüzlerceblnlerce klşiden blrl de benlml gazeteslnln düzenlediği peşln flyatına taksltl« kampanyasına katılıp, 16 ayda tesllm vaadlne kanarak renkli televizyon sahibi olmak istedlm. 24 ay sUreyle ayda 11 bin 550 lira ödemem gereklyordu. Bunu zarzor ayırabillrdlm. ülkemizde bugüne kadar herhangi bir gelişme ya da düzelme elde edilebildiğini sanmıyoruın. Tüketiciyi koruma antayışı belli bir ahlak ve disiplinin ürünüdür ki, bu küttürel düzey toplumumuzda bulunmamaktadır. Aksine, ülkemizde müteşebbis ya da esnaf tarafından tüketiciyi aldatma adetleri ya da geleneksel yasaları mevcuttur. Bunlar arasında en yaygın görülenler: 1) Mostracılık yasası: Ülkemizde, Batıdaki gibi meyvesebzede, aynı etiket altında standart ürün satışı zorunluluğu yoktur. Bizde, kaliteli ürünler, sergilenen kasada toplanır. Üzerlerine etiket konulur ve bunlara "Mostra" denilir. Müşteri mostraları görüp beğenir. Ancak genellikle kesekâğıdına, ortalıkta görünmeyen bir kasadan kötü kaliteli ürünler doldurulur. Müşteri durumun farkına varıp "kesekâğıdına doldurulan meyveleri beğenmediğini ve üzerinde etiket bulunan meyvelerden almak istediğini" söyleyecek olsa manav muhtemelen "Dalga mı geçiyorsun abla? Onlar mostra" gibi bir cevap verecektir. Toptan satışlarda, her zaman meyve kasasının üst sırasına kaliteli ve gösterişli, alt sırasına ise küçük ve kalitesiz meyveler dizilir. Halbuki eğer ülkemizde, sağlam, ham, ezik meyvelerin hepsi satıtma durumundaysa mostractlık uygulaması yerine bunlarm ayrı ayrı tasnif edilip fiyatlandırılması gerekmez mi? 2) Beyaz eşyada yedek parça tekeli: Buzdolabı, fırın, şofben gibi bir beyaz eşya aldınız. Eskiyen ya da kırılan bir parçasını değiştirmek istiyorsunuz. Ancak piyasada hiçbir yerde hiçbir yedek parçanın satılmadığını, yedek parça satışının yasak olduğunu ve bu işi üretici firmaların da bu şekilde yönlendirdiğini öğreniyorsunuz. Mecburen servis bayiine başvuruyorsunuz. Bayi, size 150 lira değerindeki bir brtilör yüzüğünü "servis hizmeti" dahil 5.000 liraya takabileceğini ve bu parçayı hiçbir yerden satın alamayacağınızı söylüyor. Bayiden söz konusu parçayı satın almakta ısrar etsenız "Biz burada leblebi fıstık satmak için oturmuyoruz, akşama kadar müşteri bekliyoruz" diye sizi tersliyor. Sonunda, satın almakta ısrar etseniz bile zorunlu servis ücretini ödeyip aynı tarife üzerinden satın alabileceğinizi öğreniyorsunuz, Yönetimimiz, yani devletimiz. toplum düzenimizi modernlestirme, yani Alatürk'ün deyişiyle "Muassır medeniyetler seviyesine yükseltme" gereğinin bilincine vardığında, bu gibi aksaklıkları giderecek tedbirleri de alacaktır. • Okurlararası yardımlaşma Özellikle büyük kentlerde yaşayan okurlanmızdan sokak aralarına sıkışmış ilginç dükkânların adreslerini, sattıkları malları ve fiyatlarını bize bildirmelerini bekliyoruz. ngiltere'de yayımlanan bir gazetenin sayfalarını çevirirken, gözümuze "Londra'nın o/.el alışveriş yerleri" başlıklı bir yazı ilişti. Yazıda Londra'nın çeşitli semtlerinde sokak aralarına sıkışmış ilginç dükkânlar tanıtılıyordu. Bu yazıdan esinlenerek özellikle tstanbul, Ankara ve Izmir gibi büyük kentlerde yaşayan okurlarımıza bir çağrı yapmaya karar verdik. Büyük kentlerde.diyoruz; çünkü kücük kentlerde alışveriş merkezleri genellikle bellidir, ayrıca bu kentlerin nüfusu az olduğu için hemen herkes nerede neyin bulunduğunu da bilir. Büyük kentlerde yaşayanlar ise yakın çevrelerinde herhangi bir malın kalitelisini ucuza satan dükkân varsa, dükkânın adresini, telefon numarasını, satılan mallann cinsini ve fiyatlarını bize bildirirlerse seviniriz. Böyleiikle başka okurlarımızın da bu bilgilerden yararlanmaları ve alışverişlerinde o dükkânları da dikkate almaları mümkün olabilir. Bize bildirilecek dükkânlarda gıda maddelerinden ayakkabıya, mayodan blucine, iğneden düğmeye, mutfak eşyasından bahara I ta her türlü şey satılabilir. Yeter ki normal piyasa fiyatından ya daha ucuz ya da aynı fiyattaysa mal daha kaliteli olsun. Dileyen okurlanmız, bize verecekleri bilgilerin altına kendi telefon numaralarını da eklerlerse, aklımıza takılan bir şey olduğunda kendilerini arama olanağımız olabilir. Bu konuda ilk örneği ben vermek istiyorum. Mecidiyeköy'de oturduğum için alışverişi genellikle Osmanbey piyasasından yapıyorum. Çocuğum ve kendim için spor ayakkabı ararken ve yüksek fiyatı nedeniyle alamazken, geçen cumartesi piknik için gittiğimiz Sanyer'de fiyatları 5 bin lirayla 8 bin lira arasında değişen, albenisi olan şık spor ayakkabılar gördüm. Sarıyer çarşısında göze hitap eden ucuz ayakkabılar, sanırım sadece spor olanlar değil. Dolayısıyla ayakkabı gereksinmeleri için bundan böyle Sarıyer, pekâlâ dikkate ahnabilecek bir merkez olabilir (Tabii ulaşım olanakları olanlar ya da yakın çevrede oturanlar için). Ama eminiz Sarıyer gibi albenisi olan, fiyatı makul ayakkabılar satan başka merkezler de vardır. lşte onları da siz okurlarımızdan bekliyoruz. Başka konulardaki önerilerinizi de!.. D Kampanyaya katıldım. 15 ay süreyle heyecanla gazeteyi satın aldım, bir şey çıkmamıştı. 16. ayın sonunda da çıkmayınca umudumu yltirmeden ve moraliml bozmadan devam ettlm. 24'üncü taksldi odedlkten ve kampanya lle llglll her türlü yere başvurduktan sonra pazarlama şirketinden bir mektup aldım ve okuyunca şok oldum. Şlmdlye kadar 24x11 bin 550 = 277 bin 200 llra rtdemlslm. Peşin vatınrsam 317 bin 800 llra, taksitle yatınrsam 48 bin x 8 = 384 bin llra daha ödemem gerekiyormuş. Ayda 60 bin llra ücretle sigortasız, yarınsız bir lşte çalışmaktayım. 11 bin 550 llrayı ekmeğlmizden keslp gönderirken 8 ay süreyle ayda 48 bin llrayı ben nasıl öderlm? Bu yüzden gönderdlğim parayı geri Istodlm. Reklamlarda 16 ayda tesllm dlye göz boyayanlar sozleşmeye 24 ay dlye bir madde eklemlşler. Sozleşmeyi lylce tetklk etmeylp gonderdlğlmden dolayı kendiml suçlu hlssedlyorum. Küçük tasarruflanmızla evlmlze renkli TV alıp çocuklarımızı sevindlrellm derken bakın neler geldl başıma. iyl bir ders aldım. Saygılarımla." G 23 J i ^ Z. 36^••••• '