Catalog

Cumhuriyet Ankara 259/19 Haziran 2009 Ümit Sarıaslan, CKM’de Cumartesi Söyleşileri’nin konuğu oldu NKARA (Cumhuriyet Bürosu) Yazar Ümit Sarıaslan,AnkaraTemsilciliğimizdekiCumhuriyetKültürMerkezi’nde (CKM) gerçekleştirilen geleneksel “Cumartesi Söyleşileri”ne katıldı. CKM’de “Cumhuriyet ve Ulus Devletin Kilit Taşı: Amasya Genelgesi” konulusöyleşigerçekleştirenSarıaslan, “Amasya uyanışın şafağıydı, orada bir millet uyandı. Amasya hem tarihinyarattığı,hemdetarihiyaratan bir kenttir” dedi. Söyleşiye Amasya’ya ilk gittiği yılı anlatarak başlayan Sarıaslan, “İnsanların yaşamlarında trajik kavşaklar olur. İyi ki var... Benim de yaşam çizgimin değişmesinde Amasya silinmez bir yere sahip” dedi. Amasya’yla ilgili birçok dökümana sahip olduğunu kaydeden Sarıaslan, “Ulu Önder Atatürk’ün 100’üncü yaşında, eşimle birlikte Amasya’ya gittik. Oraya gittiğimiz an boş durmamaya karar verdim ve birçok fotoğraf çektim. Şartları zorladım. Amasya’da kıymetli bilgilere ulaştığım gibi hesapta olmayan önemli belgeler de elde ettim. Tabii bu kaynaklara ulaşmam yıllarımı aldı. Örneğin onların bir bölümü şu an CKM’de sergileniyor” dedi. Amasya’yı anlatırken, akademik konuşmayacağını, “kendi Amasyası”nı anlatacağını kaydeden Sarıaslan, şöyle devam etti: “Zamanın değişen akışı içerisinde, toplumların tarihsel derinliklerinde hep trajik zaman kesitleri vardır. Amasya’yı anlatırken, bu kesitleri anlatmak işimi kolaylaştıracak. Örneğin Amasya’da, Atatürk’ün önderliği ve öncülüğünde bir millet uyandı. Amasya uyanışın şafağıydı. Öyle ki Amasya şafağının aydınlattığı tarihsel fotoğrafa bakarken, ‘Gözlerine baktım, bakışın oldum’ sözlerinin yer aldığı Azeri türküsü hatırıma geliyor. Ayrıca Amasya’ya bakarken, ilerisini görüyorum. Amasya, Suriye’den başlayan yolculuğun adıdır. Atatürk’ün ‘Bütün milletin bilmesi lâzımdır ki, memleketin uğradığı bu kaza ancak anayurdun ortasında çalışmakla onarılabilir. Mondros bir yanda İstanbul bir yanda. Hiçbir şey yapılamıyor...’ sözlerini anımsamakta da yarar var. Bu bağlamda Amasya’da tarihin ivmesi arttı. Bence bu doğru bir saptama olur. Amasya, zamana biçim veren kentlerdendir. Hem tarihin yarattığı, hem de tarihi yaratan kenttir. Ayrıca dünyanın gözünün üzerine çevirildiği de bir kenttir.” ‘Amasya’da bir millet uyandı’ A ‘Şişli’deki ev Milli Mücadele kavşağıdır’ tu. Atatürk’ün Samsun’a çıkışını da anımsatan Sarıaslan, şöyle devam etti: “Atatürk’ün Samsun’dan Havza’ya, oradan Amasya’ya çekilmesi, başlattığı ihtilal yürüyüşünde mevzi değiştirmektir. Aslında mevziyi takip etmektir. Bir ay süren Samsun ve Havza günlerinde Atatürk, eylem ve çalışmaları nedeniyle İstanbul’a çağırılacaktır. Anadolu’nun İstanbul’la ilgili düşünsel ve yönetsel bağını koparmak gerekirdi. Ardından Anadolu insanını da ulusal hedefle ana amaç etrafında örgütlemek amaçlanıyordu” diye konuştu. Atatürk’ün Havza’dayken Komutan Cemil Cahit’e mektup yazdığını da anımsatan Sarıaslan, son olarak şunları söyledi: “Atatürk mektupta, Amasya’ya çekilip, mevziyi değiştireceğini yazar. Paşa, Cemil Cahit’e yazdığı o mektupta Amasya’da kamuoyu yoklaması yapmasını ister. Ayrıca Cemil Cahit’in Amasya Müftüsü Hacı Tevfik’le görüşmesini de ister. Atatürk ardından 12 Haziran 1919 yılında Amasya’ya gider. Bunun yanı sıra pek çok tarihçi, Amasya Genelgesi’ni Cumhuriyetin doğumunu belgeleyen ilk kanıt olarak tanımlar. Ulus devlet yolunda giden ilk resmi kayıt... Tevfik Bıyıklıoğlu’ya göre ise ilk kayıt Atatürk’ün 22 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’dayken İstanbul’a yazdığı mektuptur. Aslında haksız da sayılmaz.” AMASYA’NIN o yıllarda “var olmak” adına çok büyük bir öneme sahip olduğunu belirten Sarıaslan, Atatürk’ün 1926 yılında Falih Rıfkı Atay’a bir mülakat verdiğini anımsattı. Sarıaslan, “Atatürk’ün verdiği mülkatta, Şişli’de yapılan toplantılara da değinilmiştir. Şişli’deki o ev Milli Mücadele tarihinin kavşağıdır aslında. Cumhuriyet Devrimi’nin ilk siyasal belgesi, kimi bilim adamları buna strateji belgesi adını da verir. Düşün düzleminden, eylem düzlemine Amasya’da geçilecektir. Şişli’deki evde, devrimci önlemlerin alması gerektiği düşünülür. Zaten Cumhuriyetin adı konulmamış dillendirilmemiştir. Ama Cumhuriyet düşün düzleminden eylem düzlemine Amasya’dan geçer. Amasya bir ihtilal yürüyüşünün adıdır. Amasya’dan Erzurum’a, Erzurum’dan Sıvas ve Ankara’ya, imparatorluktan ulus devlete bir yürüyüş... 1918 yılında Atatürk’ün söylediği, ‘İnkılap ikmal etmek lazımdır’ sözleri, kararlılığının yeniden ete kemiğe büründürülmesidir. Kurumsal bir ataktır” diye konuş 13