Catalog

Cumhuriyet Ankara 277/23 Ekim 2009 ÖNCE SAĞLIK DR.ŞEN ILGIN Endokrinoloji,MetabolizmaveİçHastalıklarıUzmanı email: [email protected] V TroidHormonuFazlalığıHastalıkları (TirotoksikozveHipertiroidizm) ücut dokularının yüksek miktarda tiroid hormonlarıyla karşılaşması sonucu gelişen klinik tabloya “tirotoksikoz” denir. Bu yüksek hormon düzeylerine, tiroid hormon salgısındaki artış neden olduysa o zaman “hipertiroidizm” olarak adlandırılırlar. Hiper, Latincede “yüksek, fazla” anlamına gelmektedir. Bu iki durumun birbirinden ayrılması tedavilerinin farklı olması açısından önemlidir. Halk arasında bu hastalık için kullanılan “zehirli guatr” deyimi ise, Latince “Toksik Guatr”ın Türkçedeki tam karşılığıdır, tiroid hormonlarının kanda ve dokularda fazla olması anlamına gelir, burada herhangi bir zehirlenme söz konusu değildir. Kanda tiroid hormonlarının fazla olduğu durumlar nelerdir? 1. Graves hastalığı, 2. Sintigrafik olarak sıcak olan nodüllerin fazla hormon salgılaması, 3. Tiroid bezi iltihabı hastalıkları (Tiroiditler), 4. Aşırı iyot alımı, 5. Tiroid hormonu ilaçlarının fazla alınması, 6. Bir tip tiroid kanserinin (tiroid folliküler Ca) akciğer ve kemik metastazından (kanserin akciğer ve kemiğe sıçrama yapması) fazla tiroid hormonu salgılanması. Belirti ve bulguları nelerdir? Tiroid bezinde genellikle büyüme vardır. Halsizlik, yorgunluk, çarpıntı (kalp ritminin hızlı ve düzensiz olması), büyük tansiyonda yükselme, tansiyonun büyük ve küçük değerlerinin arasının açılması (büyüğün daha yükselip, küçüğün ise düşmesi), ellerde ve/veya tüm vücutta titreme, sinirlilik, heyecan, evham, duygusal olarak kolay etkilenebilirlik, yerinde duramama, sıcak tahammülsüzlüğü, kolay öfkelenebilme, cildin yumuşak, nemli ve ince oluşu, saç dökülmesi, saçların incelmesi, iştahın iyi olmasına rağmen istem dışı kilo kaybı, sık ve yumuşak dışkılama, kas güçsüzlüğü (özellikle sabah yataktan kalkarken, ağır bir şeyleri kaldırırken, merdiven inip çıkarken kol ve bacakların gövdeye yakın olan bölümlerinde hissedilir), canlıparlak bakış, çift görme, göz çevresi şişliği, alt ve üst göz kapağında geriye doğru çekilme, dikkat bozukluğu, konsantrasyon güçlüğü, uykusuzluk, cinsel istekte azalma, kadınlarda adet düzeni bozukluğu, erkeklerde cinsel güçte azalma, sperm sayısında azalma, kemik erimesi Graves hastalığının belirti (hastanın şikâyeti) ve bulguları (hekimin hastadaki tespiti)’dir. Metabolizmanın hızlanmasına bağlı kan yağlarında azalma olur, kan şekerinde yükselme görülebilir. Troid Bezi ve Hastalıkları4 Serbest T3 ve T4 hormonları yüksektir Graves hastalığında laboratuvar verileri nelerdir? Teşhiste laboratuvar verileriyle klinik tablonun birlikte yorumlanması esastır. Tiroid bezinin hormon salgısını kontrol eden üst merkez konumundaki hipofiz bezinden salgılanan TSH düzeyi çok düşük veya tıptaki adıyla çok baskılı; tiroidin kendi salgıladığı serbest T3 ve serbest T4 hormonları ise genellikle yüksektir. Bağışıklık sisteminin tiroid bezine karşı reaksiyon olarak ürettiği anti TPO antikorlar, hastaların yaklaşık yüzde 90’ında; anti Tiroglobulin (anti Tg) antikorlar ise va Kadınlarda daha fazla 1. Graves Hastalığı Nedir? Nedeni, belirti ve bulguları nelerdir? Tedavisi nasıldır? Graves hastalığı, nedeni henüz tam olarak anlaşılamamış ve bağışıklık sistemindeki bir bozukluk sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. İlk kez tanımlayan araştırıcısının adıyla anılan bu hastalık, tiroid bezinin fazla hormon salgılaması hastalıklarının, yani hipertiroidinin en sık görülen nedenidir. Kadınlarda erkeklerden 56 katı daha fazla, genellikle 2040 yaşları arasında görülür. Tüm toplumda görülme sıklığı yüzde 1 kadardır. Nedenleri nelerdir? Ailesel yatkınlık önemlidir. Graves hastası birinin birinci derece yakınlarında yüzde 15 oranında Graves hastalığı görülebilir. Yine bir Graves hastasının akrabalarında tiroid antikorları yüzde 50 sıklıkla yüksek bulunabilir. Stres, üzüntü, sıkıntı, enfeksiyonlar, fazla miktarda iyoda maruz kalmak, sigara kullanımı, bazı ilaçlar, Graves hastalığına neden olabilen çevresel faktörler arasında sayılabilir. Doğum yapmak, alerjik bünyeli olmak da hastalık riskini artırmaktadır. kaların yüzde 60’ında yüksek (pozitif) olarak bulunur. Üçüncü bir antikor TSH Reseptör antikoru (TRAb) ise Graves hastalığında yüzde 8095 vakada yüksek görülebilir. Nükleer tıp incelemelerinden Tiroid sintigrafisi ve Tiroid bezinin iyot yakalama yüzdesi (İYOT131 uptake) yapılabilir ve fazla çalışmaya bağlı verilen maddenin çok tutulduğu bir tiroid bezi görüntüsü ve verilen madde de nükleer işaretli iyot olduğu için tiroidde artmış iyot yakalama yüzdesi tespit edilir. Tiroid ultrasonda kaba, kanlanmanın arttığı bir görüntü hakimdir. Nodül olup olmadığı da yine ultrasonla saptanır. Graves hastalarında tedavi öncesi kandan bakılan karaciğer fonksiyon testleri (alkalen fosfataz (ALP), AST (sGOT) ve ALT(sGPT)’de yükseklik saptanabilir. Bağışıklık sistemiyle tiroid bezi arasındakine benzer bir reaksiyon, tiroid hormonlarının tetiklemesiyle karaciğerde de yaşanabilir. Bu nedenle, hastanın daha başlangıçta karaciğer testlerienzimleri yüksek olabilir. Hastalığın şiddeti azaldıkça, karaciğer testleri de normale dönecektir. Bu nedenle karaciğer testleri yakından izlenmelidir. Ayrıca kan kalsiyum düzeyleri de Graves vakalarında yüksek bulunabilir. Kan sayımı yapılmalı Tedavi öncesi, Tam Kan Sayımı mutlaka yapılıp vücudun savunma hücreleri olan beyaz kan hücreleri’nin (Lökosit) değeri tespit edilir ve tadavinin ilk haftalarında sınır değerin altına düşüp düşmediği kontrol edilir. Graves hastalığında tedavi nasıldır? Seçenekleri nelerdir? Graves hastalığı, hiç tedavi edilmese de kendiliğinden düzelebilen, düzeldikten sonra yaşamın herhangi bir döneminde nüksetme riski olan bir hastalıktır. Tedavide 3 seçenek (*) vardır: 1. İlaç tedavisi, 2. Ameliyat (cerrahi tedavi), 3. İYOT131 tedavisi (Halk arasında atom tedavisi olarak bilinir). (*Bu 3 seçenek önem sırasına göre numaralandırılmamıştır.) TEDAVİDE HANGİ SEÇENEK SEÇİLİRSE SEÇİLSİN GRAVES HASTALARI KESİNLİKLE İYOTLU TUZ KULLANMAMALIDIR. VÜCUDA FAZLADAN GİREN İYOT, TİROİD BEZİ TARAFINDAN HORMON YAPIMINDA KULLANILACAK VE HORMON DÜZEYLERİ DAHA DA YÜKSELECEKTİR. Troid bezinde büyüme vardır Bu sayfa Mesa Hastanesi tarafından hazırlanmıştır. / www.mesahastanesi.com.tr 292 99 00 21