Catalog

31 AĞUSTOS 2025 2 DAIRESEL FLORA Masalsı yolculukların EDITÖRDEN cazibesiyle büyüleyen iz de hiç kruvaziyerler, aslında zamanınızın Kruvaziyerlerin gezegenin de yükünü yeterli artırıyor. Denizlerin olmadığını, S hiçbir geleceğini korumak AYÇA şeye yetişemediğinizi için kruvaziyerlerde CEYLAN ve yapmak yeşil dönüşümün istediğiniz birçok çevresel bedeli ayca_ceylan zamanı geldi. şeyi yapamadığınızı düşündünüz mü? etflix’te yayınlanan “Amy Bradley is Covid-19 sonrası kruvaziyer trafiği yeniden artışa geçti içeriyor. Üzülmeyin yalnız Missing” belgeseli kruvaziyer turizmini ve 2019 seviyelerini aştı. Birleşmiş Milletler denizcilik Birleşik Krallık’taki Southampton Solent değilsiniz. Daha çok yeniden gündeme taşıdı. Bir yolculuk kurumunun 2020’de yürürlüğe soktuğu kükürt sınırına Üniversitesi’nden Nickie Butt’ın “Kruvaziyer kurumsal yaşamda sırasında ortadan kaybolan genç karşın Avrupa’daki 218 kruvaziyer gemisi 2022 yılında gemilerinde oluşan atıkların ana limanlar ve uğrak N kadının yıllardır çözülemeyen hikâyesi, 1 milyar arabadan daha fazla kükürt oksit (SOx) saldı. limanlar üzerindeki etkisi: Southampton’da bir yer alan beyaz yakalı kruvaziyerlerdeki güvenlik açıklarını ve gölgede kalan Bu miktar kıtadaki tüm arabaların salımlarının 4.4 katı. çalışma” isimli makalesinde yolcu gemilerinin küresel yakınması olarak suç ağlarını tüm dünyaya hatırlattı. Belgesel sonrası Kruvaziyer kaynaklı hava kirliliği açısından Barselona, ticaret filosunun yüzde 1’inden daha azını temsil görülen bu durum, sosyal medyada yükselen tartışmalar, kruvaziyerlerin geçen yıl Avrupa’nın en kirli limanı oldu. Onu etmesine karşın ticaret gemileri tarafından üretilen tüm birçoğumuzun ne kadar “güvenli” olduğu sorusunu milyonların Roma’nın kuzeybatısındaki kıyı kenti Civitavecchia atıkların yüzde 25’inden sorumlu oldukları tahmin zihinlerini kurcalıyor. zihnine düşürdü. Doğrusu Amy Bradley’in, ailesinin ve ve Atina Limanı Pire izledi. Ancak kirli yük yalnızca edildiği ifade ediliyor. Buna ek olarak kruvaziyerlerin “Gün 24 saat ama yakınlarının yaşadıklarını tahayyül etmemiz bile zor. Akdeniz kentlerinin omuzlarına binmedi. Hamburg, motor ve pervanelerinin yarattığı gürültü kirliliğinin Söz konusu kruvaziyerler olduğunda pek 2019’da 17. sıradayken 2022’de 6. sıraya yükseldi. deniz yaşamı için ciddi bir risk oluşturduğu hakkında bana yetmiyor” konuşulmayan başka bir boyut daha var: Bu devasa İngiltere’nin Southampton limanı ise 7. sıraya çıktı. tartışmalar söz konusu. cümlesi artık yüzen kentlerin ardında bıraktığı çevresel ayak izi. Raporda dikkat çekilen bir diğer nokta ise Sürdürülebilir bir gelecek için kruvaziyerlerin neredeyse herkesin Eğlenceli yolculukların, bitmeyen açık büfelerin, kruvaziyerlerin yakıt tercihleri. Birçok şirket ağır fuel çevresel bedelini görmek, bu sektörün dönüşmesini ortak şikâyeti. İş, parlak güvertelerin arkasında denizlere bırakılan oil yerine fosil gazı (LNG) kullanmaya yöneliyor; talep etmek gerekiyor. Çünkü asıl soru yalnızca gemiye okul, sosyal hayat, tonlarca atık, havaya karışan zehirli gazlar ve atmosferi bugün dünya tersanelerindeki siparişlerin yüzde binip binmemek değil okyanusların ve atmosferin, bu gündem, sürekli ağırlaştıran karbon salımları var. Kruvaziyerlerin 40’ından fazlası çift yakıtlı LNG motorlarıyla teslim ağır yükü daha ne kadar taşıyabileceği. Öte yandan yenilenen içerikler… görünmeyen bu bilançosu da tartışılması gereken bir edilecek. LNG, sülfür ve partikül salımını azaltarak umut da var: Hidrojen yakıt hücreleri, elektrikli gerçeklik olarak karşımızda. daha temiz görünse de motorlardan sızan metan bataryalar, rüzgâr destekli hibrit motor sistemleri gibi Hep bir yetişme, nedeniyle iklim açısından ağır fuel oil’den bile daha yeni teknolojilerle kruvaziyerler gerçekten “yeşil” yetişememe hali. EMISYON ATIK GÜRÜLTÜ KIRLILIĞI zararlı kabul ediliyor. Metan, karbondioksite göre 80 yollara girebilir. Venedik örneğinde olduğu gibi doğru Sanki zaman hızlandı, Sivil toplum kuruluşu “Transport & Environment”ın kat daha güçlü bir sera gazı. Yakıldığında ortaya çıkan politikalarla kirlilikte büyük düşüşler sağlanabiliyor; siz ise hep bir adım 2023 tarihli “Kruvaziyerlerin Geri Dönüşü- kükürt, azot oksit ve ince partiküller yani denizlerin geleceği dolayısıyla dünyanın geleceği geride kaldınız. Lüks kruvaziyerler Avrupa kentlerini nasıl insan ve çevre sağlığı atılacak adımlarla hâlâ korunabilir. kirletiyor?” raporuna göre Oysa zaman bakımından tehlike aynı zaman. (Evet kuantum fiziği, haklısınız ama) Değişen, bizim onunla kurduğumuz ilişki. HHH Artık daha çok işe, habere, duyguya ve deneyime yer açmaya çalışıyoruz. Sonuçta, yetişemedikçe suçluluk duyuyor, gecikmeyi kişisel bir eksiklik gibi görüyoruz. Acaba kendimize ölçüsüz hedefler Venedik koyuyor olabilir miyiz? Belki de yasakladı yaşamda önümüze 2019’da Avrupa’nın en kirli çıkan seçenekleri kruvaziyer limanı olan ve damıtmayı kitlesel kruvaziyer turizminin öğrenmeliyiz. sembolü haline gelen Venedik, Çünkü biz 2021’de büyük kruvaziyer fanilere zaman, asla gemilerinin limana girişini yasaklayan düzenlemenin yetmez. Yalnızca, ardından Avrupa’nın en kirli kendini onunla limanları sıralamasında 41. uyumlayabilene sıraya geriledi. Bu yasak, kucak açar. Hepinize kruvaziyer gemilerinden iyi pazarlar. kaynaklanan kükürt oksit (SOx) emisyonlarında yüzde DENIZ ÜLKÜTEKIN 80 düşüş sağladı. deniz.ulkutekin@cumhuriyet.com.tr Çatalhöyük kronolojisi medya imdadımıza yetişti. ANA TANRIÇANIN 9 bin yıl önce Çatalhöyük’teki sosyal Artık Anadolu genelindeki IZINDE yapıyı ve toplumsal cinsiyet rollerini kazılarda bir çöp bile bulunsa fotoğraflar, videolar, anlamlandırabilmek için höyüğü katman drone’larla haber uçuruluyor. katman soyup kronolojisini çalışıyoruz. Arkeoloji şeffaflaşıyor. Çoğu etkin yönetilemese aleolitik dönemde insanlar 20-30, de ören yerlerinde ziyaretçi taş çatlasa 50 kişilik küçük gruplar merkezleri açılıyor. halinde konargöçer biçimde yaşayıp Toplumda arkeoloji gidiyor, avcılık ve toplayıcılıkla ilgisi arttıkça bilgi DOĞA P besleniyordu. Neolitik dönemde ise bu demokratikleşiyor. TAŞLARDAN gruplar bereketli alanlarda toplanıp yıl boyu aynı 1861’de Backhofen yerde yaşamaya ve doğada var olanları tüketmek erken tarım toplumları Çatalhöyük Yerleşim Planı: Batı Höyük, Doğu Höyük. Doğu Höyük’teki iki büyük kazı alanı: yerine yabani tahıl ve hayvanları evcilleştirerek için “anaerkil düzen” ve “ana Tanrıça” tapınımı Kuzey Korunağı ve Güney Korunağı. Google Earth besin üretmeye başladılar. Paleolitik ve neolitik önerdiğinden beri en hararetli tartışmalardan toplulukların nasıl örgütlendikleri ve toplumsal iki farklı höyük var: yeni bir yaşam inşa etmişler. biri, neolitikte “anaerkil” bir sosyal yapının cinsiyet rolleri ise hâlâ belirsiz. Çünkü: olup olmadığıyla ilgiliydi. Anadolu ve Ege l Doğu Höyük Kazılar daha çok Doğu Çatalhöyük’te - Henüz yazı keşfedilmemiş. Dolayısıyla da neyi, neolitiğindeki sayısız kadın figürini, bolluk ve l Batı Höyük yürütülüyor. Araştırmalar, Doğu Höyüğün neden yaptıklarına ilişkin yazılı belgelerimiz yok. Yerleşim tarihlendirmeleri ise şöyle: topoğrafyasına göre iki alanda yoğunlaşmış: bereketi simgeleyen kutsal dişi figürler veya “ana - Arkeolojik kazılarda bulunan mimari unsurlar, l Doğu Çatalhöyük (Anadolu’da geç “çanak- Tanrıça kültü”nün sembolleri olabilir miydi? l Kuzey Korunağı insan yapımı nesneler (materyal kültür) veya çömlekli” neolitik dönem / MÖ 7100-5950) “Olurdu, olmazdı” derken aradan tam 164 yıl l Güney Korunağı insan, hayvan, bitkilere ait organik kalıntılar da her l Erken Çatalhöyük (MÖ 7100-6700) geçti. Nüfusun en yoğun olduğu Orta Çatalhöyük zaman tatmin edici yanıtlar sunmaktan uzakta. l Orta Çatalhöyük (MÖ 6700-6500) Prehistorik toplumların sosyal dokularını döneminde, Doğu Höyük’te olasılıkla 8 bin Durum böyle olunca arkeoloji, doğa l Geç Çatalhöyük (MÖ 6500-6300) çözmeye çalışırken görece yeni bir veri kaynağı kişi yaşıyordu. Bu kadar kalabalık bir grubu bilimlerinin son teknolojilerinden yararlansa da l Final Çatalhöyük (MÖ 6300-5950) hayatımıza girdi: arkeogenomi. Günümüzden Çatalhöyük’e çeken şey neydi? Bir sonraki büyük ölçüde yoruma dayanmakta. Genellikle l Batı Çatalhöyük (Anadolu’da erken kalkolitik 9 bin yıl önce Anadolu’nun bağrında, yazımızın çözeceği bilmece olsun. de kazı heyetlerinin yorumlarına. Bu dar dönem / MÖ 6100-5500) Konya’nın kalbinde, Çumra’nın 12 kilometre akademik çevre, nereyi işaret ederse o yöne Kaynakça güneybatısındaki Çatalhöyük’te “kadın merkezli” Doğu Çatalhöyük daha büyük. Asıl tanınan “Neolitik Çatalhöyük’te kadın soyları ve değişen bakıyoruz. Bilgi, onu topraktan söküp alanın bir sosyal yapı olduğunu ağırlıklı arkeogenetik bilinen ve “Çatalhöyük” denince akla gelen yer de akrabalık kalıpları”, Yüncü, Eren ve diğerleri, Science tekelinde. “Bilgi asimetrisi”nden mustaribiz. veriler görünür kıldı, yoruma pek yer bırakmadı. orası. Geç neolitik dönemde, Doğu Çatalhöyük’te Dergisi, 26 Haziran 2025 Vergilerimizle yürütülen kazılar, akademik dilden Hazır sis perdesi aralanmışken Çatalhöyük’e yaşam sona erince oradaki insanların bir kısmı “Çatalhöyük’teki 25 yıllık araştırmadan neler âzâde insanların anlayabileceği biçimde pek biraz daha yakından bakmalı. Kronolojisi ile kalkıp hemen yan taraftaki Batı Çatalhöyük’e öğrendik?”, Prof. Dr. Ian Hodder, Koç Üniversitesi - de anlatılmıyor. Bereket ki, son yıllarda sosyal başlayalım. Çatalhöyük’te aslında yan yana duran yerleşmişler. Erken kalkolitik dönemde burada AKMED Youtube, 26 Ocak 2022