Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
6 ikem 2024
3
Fatih Sultan
Mehmet’in bir salı
günü fethettiği
Mahalleden
İstanbul nasıl
İstanbul yine bir salı
günü Halaskârgazi
memlekete
Mustafa Kemal Paşa
tarafından işgalden
Mahallenin yaşam biçimi ve içindeki
kurtarıldı.
kurtarıldı?
bireyleri etkileme seviyesi toplumu ne
Kasım 1918... ı hilafet merkezi hâlâ bizim teslim alınanlar arasında Taşkışla da vardır.
kadar etkiler? Gelin bu sorunun yanıtını
Haçlı zihniyeti işgalimizde, bizden büyük Dört yılı aşkın süredir emperyalist bayrağı
a
Tarık Çelenk’in “Mahallenin Krizinden
463 yıl sonra yok, ayağınızı denk alın” dalgalandıran sancağına Türk bayrağı çekilir.
İstanbul’da. Boğaz demek ister. Tophane Saat Kulesi’ne asılan İngiliz bayrağı
Memleketin Krizine: Görgüsüzleşme, r
13çelik tartasına Daha 1921 Haziran’ında da o gün indirilir. Yerine Boyacı Esnafı Hacı
Yozlaşma, Çürüme” isimli kitabı
k
dönmüş… Emperyalistler kenti Paris’te kurulan masada Ahmet Efendi tarafından yaptırılan Türk
ö
eşliğinde arayalım. “resmen işgal etmiyoruz” der. Lord Curzon İstanbul ve bayrağı çekilir. 35 metre boyunda, 15 metre
Resmi işgali Demokles’in kılıcı Boğazları kaybetmeyi, eninde gururla dalgalanır bayrağımız. İstanbul
gibi sarayın ve hükümetlerinin Ortadoğu’yu elde Belediye binası da asıl sahiplerine 1 Ekim öğle
arık Çelenk’in yeni bir kitabı çıktı, Şa Du man Hcıalı
boynunda tutmayı yeğler. tutamamayı felaket olarak saatlerinde kavuşur. (İkdam, 2 Ekim 1923)
adı içeriğini özetliyor: “Mahallenin
sadumankaragozhalici@gmail.com
Ertesi gün “İtilaf donanması nitelememiş midir? 2 Ekim 1923... Toplarını Dolmabahçe
Krizinden Memleketin Krizine:
harimimize girdi” başlığını atar (Şimşir: 21 vd.) Mudanya Sarayı’na doğrultarak gelenler o gün
Görgüsüzleşme, Yozlaşma, Çürüme.”
Tevhid-i Efkâr. “Harim” ne mi? Mütarekesi gereğince Dolmabahçe rıhtımında yapılan törenle
T Tarık Çelenk, 1961 yılında
Evinizin içi gibi yabancının giremeyeceği Türk birlikleri İstanbul’a giremese de Doğu uğurlanır. İkdam gazetesi okuyucularına
Erzurum’da, Cumhuriyet Caddesi’nde riskli bir
kutsalınız. Trakya’yı teslim almakla görevlendirilen 16 Mart 1920’de başlayan resmi işgalin üç
doğumla dünyaya geldi. Kapı komşumuzdular,
Göbekten Yunan zırhlısını da koyar Refet Bele 19 Ekim 1922’den itibaren TBMM yıl, altı ay, 16 gün sürdüğünü hatırlatır ve
annem çok telaşlanmıştı. Ben o sırada yedi
gazete ilk sayfasına “Averof limanımızda!” adına İstanbul’un yönetimini üstlenmek için ekler: “Artık acı günler bugünden itibaren
yaşımdaydım, Tarık kardeşimin annesi öğretmen,
başlığıyla. Altına şu notu düşer: çabalar. Emperyalistlerin otoritesi her geçen sonsuza kadar tarihe karışmış oluyor...”
babası aynı zamanda başarılı
“Günümüze ve gelecek kuşaklara bir uyanış gün sarsılsa da sonuçta işgal sürer. Tevhid-i Efkâr’ın ertesi günü vurguladığı gibi
bir amatör ressam olan devlet
vesilesi olmak ümidiyle yüreğimiz yana yana “Fatih’in 470 yıl evvel bir salı günü fethettiği
memuruydu. Büyüklerimiz ve
işgalin bitişi
paylaşmayı vatan görevi sayarız.” İstanbul yine bir salı günü düşman işgalinden
anılarımız hayal oldu.
İşgali sonlandırmayı Lozan’da kurulacak
Ve aynı gazetede Ebüzziyazade işgale hüzün kurtulur”.
Tarık Çelenk kitabında sağ
barış masasına bırakmıştır emperyalistler.
ve acıyla şahit olduk diye hayıflanır. Ve 6 Ekim 1923… 101 yıl önce bugün.
görüşü mahalle kavramından
O masada Türkleri mat edeceklerini var
8 Şubat 1919... Fransız General Franchet İstanbul namusu, onuru bildiği ordusuna
hareketle ele alıyor. Hem
sayarlar. İsmet Paşa izin vermez onlara.
d’Espèrey o ünlü atının üzerinde böbürlenerek da kavuşur. Vapurla Hereke’den yola çıkan
gerçek hem de daha geniş
Sonra antlaşmasının TBMM’de onaylanması
İstanbul’a girer. Hadisat gazetesinde Süleyman 3. Kolordu Komutanı Şükrü Naili Paşa ve
anlamda mahalleyi, ideolojik
koşuluna bel bağlar. Onaylanmayacağı
Nazif’in yüreği parça parçadır… Kaleminden beraberindekiler İstanbul halkının coşkusuna
farklılaşmanın çıkış noktası
düşlenir. Emperyalist düşünü Gazi Mustafa
dökülen “Türkün ve İslamın kalbinde ve coşku katar. O coşku ve ortaklık Türkiye
P. Dofr . r
olarak görüyor. Çelenk’e göre
Kemal Paşa başkanlığındaki II. TBMM tarihe
tarihinde ömür boyu kanayacak bir yara... Cumhuriyeti’nin de ayak sesidir. Tek kişilik
Üst Ün mahallenin kızı, mahalle takımı,
gömer, 23 Ağustos 1923 günü onaylar Lozan
Yalnızca Türkler için değil bütün İslam saltanatın verdiği acılara tanık olanlar
mahalle imamı ve benzeri
Dneö
Barış Antlaşması’nı.
dünyası için ne büyük bir acı” cümlesinin tanıklıklarından ders çıkarmıştır. Cumhuriyeti
kavramlar etrafında mahalle,
Dışişleri Bakanı İsmet Paşa hızla hareket
bedeli Malta’da sürgünlük olur. (Hadisat, 9 tartışılamaz kılmak ise ders çıkarmayanlara
-kısmen de olsa- benzer dini ve
eder, hemen o gece İstanbul’daki İtilaf yüksek
Şubat 1919) geçit vermemek içindir. Bugün günlerden
etnik kimlikteki insanlar topluluğudur.
komiserlerine onay haberini bildirir. Çünkü
İngiliz devlet adamı Henry Asquith İstanbul’dur. Bağımsız ve özgür olmanın
Çelenk’e göre mahalle başlangıçta saf ve temizdi
tahliye protokolü onayın ardından altı hafta
şöyle der o günlerde: “Hasta Adam bu defa bedelini hatırlama ve gururunu doya doya
ancak sağ mahalle genişleyip ülkenin tümüne
içinde İstanbul’un boşaltılmasını emreder.
gerçekten öldü ve mezar taşına ne yazılırsa yaşama günüdür.
yayılmaya başladıkça başlangıçtaki saflık yerini
Altı hafta, 42 gün demektir ve onların bir gün
yazılsın yeniden dirilmesi mümkün değil.”
siyasete, ticarete, ahlaki kirlenmeye bıraktı. Sağ
gecikmeye bile tahammülü yoktur. Boşaltma
(Yalman:317)
mahallenin partisine oy vermeyenlerin cennete
süreci o gece hemen başlatılır. Bostancı’da top,
16 Mart 1920... İstanbul bu kez Kaynakça:
gidemeyeceklerini söyleyen çoktan ölmüş
silah ve mühimmat İtilaf gemilerine nakledilir.
“muvakkaten” yani geçici olarak işgal edilir. Ahmet Emin Yalman, Birinci Dünya
bazı kişilerin şu an sağın seçim kazanmasını
27 Ağustos’ta Anadolu Yakası emperyalist
Ertesi gün gazetelerin sütunlarını işgalcilerin Savaşı’nda Türkiye, çev. Birgen Keşoğlu,
sağladıklarını iddia eden din adamları ve
utancından arınır. Rumeli Yakası’nda 24
ve hükümetin duyuruları süsler. Hükümet der Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul,
siyasetçiler çıktı ortaya. Bir yandan da mahalle
Eylül’de başlar hareketlilik. 29 Eylül günü
ki “İtilaf Devletlerinin bu sabah hükümete 2019.
kendi içindeki dayanışmayı kemikleştirdi,
İngilizler Kâğıthane ve Maslak arazilerini
verdiği notada belirtildiği üzere İstanbul Bilal N. Şimşir, İngiliz Belgeleriyle
zenginleşti. Bütün bunlar büyüyen ve güçlenen
teslim eder, el koyduğu binaları sahiplerine
bugünden itibaren ve geçici olarak askeri işgal Sakarya’dan İzmir’e, Bilgi Yayınları, İstanbul,
mahallenin görgüsüzleşme, yozlaşma ve çürüme
geri verir. Aynı gün Fransızlar Ayasofya
altına alınmıştır” ve acizliğini şu cümle ile 1989.
krizine girmesine yol açtı, ayrıca muhafazakârlığın
civarındaki binaları, Beyazıt’taki jandarma
perçinler: “Herkes büyük bir sessizlikle işi Sadi Borak, “Atatürk’ün İstanbul’daki
kimlik sorunu ortaya çıktı.
dairesini, Süleymaniye ve Rami kışlalarını
gücüyle uğraşsın...” Hayatı”, Kuleli Dergisi, 1996/1.
Çelenk kitabında tarikatlardaki nepotizmi
boşaltır. İtilaf göçü ekim başına kadar sürer.
Yüzüncü Yılında İstanbul’un Kurtuluşu,
(akraba kayırmacılık) ve mehdilik iddialarını
Kimse ses çı Karmaz
1 Ekim 1923 günü TBMM heyetince
Haz. Nazif Özcan, İBB Yayınları, 2023.
da eleştirmekte ve “Ülkedeki haksızlıklar ve
Milliyetçiler tutuklanmış
hukuksuzluklar karşısında tarikat şeylerinden birer
kime ne? Milletvekilleri
Şeyh Bedrettin olmalarını istemiyoruz ancak birer
meclisten yaka paça
Emir Sultan olmalarını istiyoruz” demektedir.
çıkarılmış, Malta yollarına
(Emir Sultan ölmeden önce son bir gayretle
dökülmüş, kime ne? Taşkışla,
Yıldırım Beyazıt Han’a gidip “Padişahım içkiyi
işkence evi olmuş, kime
bırak” demişti.)
ne? Vatanperverler sırf
Çelenk’e göre Kemalizm ise toplum
Kemalistlere destek verdiği
mühendisliği konusunda belli ölçüde başarılı
için gecelik entarisiyle
olmuştur, başarılarının en önemlisi bizi üçüncü
Bekirağa Bölüğü’ne tıkılmış,
dünya ülkesi olmaktan kurtarmasıdır.
kime ne? Yıllardır savaş
Yine Çelenk’e göre Cumhuriyet reformlarının en
meydanlarında kanını canını
önemlilerinden birisi ülkedeki görgü devrimidir.
vatan için feda eden Türk
Özellikle yatılı okullarda okuyan Anadolu
subaylarına hakaret edilmiş,
çocukları masada yemek yeme düzeninden kadın-
kime ne? Emperyalistler ve
erkek ilişkilerine kadar pek çok konuda dönüşüm
işbirlikçileri el ovuşturup
geçirmişlerdir.
şakşak tutarken ülkenin dört
Bildiğim kadarıyla 80’li, 90’lı yıllarda bazı
bir yanında millet çaresiz,
Gaziantepli aileler cumartesi Ankara’ya gelip
vatan sahipsiz midir? Hayır!
cumartesi gecesi operaya gider, pazar günü
F. d'Espèrey’nin gövde
de evlerine dönerlermiş. Kanımca bu durum
gösterisinden dört gün önce,
Cumhuriyetin getirdiği görgü devriminin
4 Şubat 1919... Şişli’de bir
sonucuydu. Şimdi bu geleneği kaç ailenin
ev. Kurtuluşu İngilizlerde
sürdürdüğünü bilmiyorum.
gören bir gazeteci: Refi’
Tarık Çelenk kitabında Şerif Mardin’in mahalle
Cevad. Karşısında Çanakkale
baskısı kavramından da söz etmektedir. Bence
kahramanı Mustafa Kemal
de mahalle baskısının ülkemizdeki mahalle ve
Paşa. Paşa diyor ki: “Her
memleket krizi üzerinde etkisi vardır. Mahalle
şeyi sordunuz, bu ülke nasıl
baskısı Asch’ın uyma deneyindeki gibi doğal bir
kurtulur diye sormadınız.”
oluşum sayılabilir ancak söz konusu deneyde suni
Refi’ Cevad şaşkın...
olarak yaratılmış yani kandırmacı bir mahalle
“Güzel ama neyle? Hangi
baskısı vardır. Özetle Asch deneyinde bir tane
askerle, hangi silahla, hangi
gerçek altı tane de sahte denek kullanmıştır. Bu
parayla?”
deneklere uzun ve kısa çizgiler gösterildiğinde
Paşa yanıt veriyor, “Öyle
sahte denekler sürekli uzun çizginin kısa
görünür Refi’ Cevad Bey,
olduğunu söylediklerinde gerçek deneklerin
öyle görünür. Ama çölden
büyük çoğunluğu da göz göre göre bu yanlı
bir hayat çıkarmak lazımdır.
kanıya uymuşlardır. Düşünme, davranış, kıyafet
Çöl sanılan bu alemde saklı
konusunda mahallede birkaç sahte denek
ve kuvvetli hayat vardır. O,
bulunmadığını kim söyleyebilir?
Türk milletidir. Eksik olan
Tarık Çelenk düşünce dünyasına sağ mahallenin
şey teşkilattır. Bu teşkilat
insanı olarak girmiştir fakat kitaplarında özellikle
organize edilebilirse vatan da
son kitabında mahalle ayrımı yapmayan tamamen
millet de kurtulur.” (Borak:
tarafsız bir kişi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu
1-2)
durum ülkemizde ender rastlanan bir durumdur.
Refi’ Cevad “Zırdeli
Köken olarak İTÜ mezunu bir mühendis olan
bu adam” der. Mustafa
Çelenk bugün tarafsız bir sosyal bilimci olarak
Kemal önce kendisine sonra
düşünmekte ve yazmaktadır.
milletine inanır. O inanç
Bir de teveccüh gösterip kitabında beni Hasan
birliği örgütlenmeye, o
Âli Yücel’e benzeterek onun gibi etkili ve gizli
örgütlenme zafere ulaştırır
Müslüman olduğumu belirtmiştir. Bu yorumu onun
Türk milletini. Üç yıl, üç ay,
kişisel tarafsızlığının ve nezaketinin sonucudur.
21 gün sürmüştür Türkün
bağımsızlık ve özgürlük
mücadelesi. Emperyalist
İmtiyaz Sahibi:
6 EKİM 2024 SAYI: 1800 n Yayın Koordinatörü çizmeleri Anadolu’dan
CUMHURİYET VAKFI adına
DENİz üLKüTEKİN
kovulur. İşbirlikçileri tıpkı
ALEV COŞKUN
n Sayfa Tasarım
Refi’ Cevad gibi kaçar.
Genel Yayın Yönetmeni
EMİNE bİLGET
MİNE EsEN Ancak İstanbul’un
n Reklam Genel Müdürü
Sorumlu Müdür
pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr
EsRA bOzOK yürek yakan acısı sürer.
bETüL bERİŞE
Çünkü özellikle İngiltere
Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık
baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve
AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad.
sömürgelerindeki
Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta:
No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Dağıtım: Turkuvaz
reklam@cumhuriyet.com.tr Uets: 25999-15079-37611 Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın
Müslümanlara, “Türkler
Yunanları yendi, bizi değil,
P ÜB Ş
km