Catalog

18 ARALIK 2022 4 Çocuklar ve siyasi Prof. Dr. Üst Ün Dökmen liderler mayan bu kimsesiz çocuğa ba- sikolojide ve eğitim ala- nında çocuk ve anne- kıyorlarmış, ona saz çalmayı da öğretmişler. Paşa çocuğun da baba kavramları sık- lıkla birlikte ele alınır. öldürülmesini emredince ona, çocuğun bu gruba mensup ol- PÇocuk ile siyasi lider kavramlarını birlikte ele alan ça- madığını, sadece isyancılar- la birlikte dolaştığını söylemiş- lışmalar ise azdır. Bu yazıda ta- rihten günümüze siyasi liderlerin ler. Paşa, “Olsun onların fikir- Berrin lerini kapmıştır, ileride sorun çocuklarla ilişkileri üzerinde kü- kAr ADeniZ çük bir gezinti yapmak istiyorum. yaratır, öldürün” demiş. Cellat- lar, “Bu bir sabidir, öldüreme- Söz konusu lider-çocuk ilişkisi- ni üç ana grupta toplayabiliriz. yiz, günahtır” demişler. Paşa, yeniçerilere öldürmelerini söy- Çocuklarla lemiş, onlar da, “Cellatlar bile Dandun Tiyatro, “Girls” oyunuyla kadınların uğradığı zorbalığa dikkat çekiyor İlgİlenmeyen öldürmüyor, biz de öldüreme- lİderler yiz” demişler. Bunun üzerine Murat Paşa kürkünü omuzun- Tarihe ve günümüz medyası- dan atıp çocuğun yanına gider, na baktığımızda birçok liderin onu dizlerinin arasına sıkıştı- çocuklara yönelik olumlu ve- rıp boynunu büker, ölüsünü çu- ya olumsuz tavır sergilemediği- ses çıkaran oyun kura atıp yerine geçer, kürkünü ni, bu liderlerin çocukları açık- sırtına alır. ça sevmeye veya öldürmeye gi- rişmediklerini, hedef kitleleri- eçen hafta ülkemizde, vicdan- Çocuklara değer nin yetişkinler olduğunu görü- ların kanadığı, adaletin can çe- Veren lİderler rüz. Bunun yanı sıra ülkemiz- kiştiği bir olayın yıllar sonra Birçok lider çocukları açık- de ve dünyada bazı erkeklerin ortaya çıkarılışına tanık olduk. eda ça veya içinden sevmiş olabilir, çocuklarını kucaklarına alma- GÇocuk istismarının “din sömü- Akalın ancak bazıları çocuklar için ey- dıklarını, öpmediklerini biliyo- rüsü” ile birleştiği bu kan donduran olayın leme geçmiştir. Bu konuda tari- ruz. Geleneksek kültürümüzde mağduru 6 yaşında bir kız çocuğuydu. Bir himizden üç örnek: nice baba, dede çocuğunu, to- kez daha gördük ki, kadını kendi içlerinde- Sultan V. Mehmet Reşat’la rununu “şımarmasın” düşünce- ki karanlığa tutsak etmek isteyen gerici zi- ilgili olarak 40 yıl arayla edin- siyle uyurken öpmüştür. (Oysa hinlere karşı verilen savaş yaşamsal önem- diğim iki bilgiyi bir araya ge- çocuklar sevgiden şımarmazlar, de. Bambaşka biçimlerde kısıtlanan kız ço- tirdiğimde beni hayrete düşü- tutarsız davranırsak ve sınır ko- cuklarına bir sesleniş de üç genç kadının ren bir insan portresi çıktı or- yamazsak şımarırlar.) kurduğu tiyatro sahnesinden geldi. Theresa taya. Sultan Reşat çocuk sesi- Ikoko’nun eserinden Türkçeye çevirdikle- Çocukları Öldüren ni severmiş, türbesinin yanına ri Girls oyunları ile izlediğimiz Dandun Ti- lİderler bir okul yapılmasını vasiyet et- yatro ekibi, “Yaratılan karanlık dünyayı ay- miş. Türbesinin yanına Mimar Tarihte çok sayıda çocuk öl- dınlatmak için bir an bile sesimizi kısmaya- Kemalettin Bey ilkokul yap- dürtmüş lider vardır. En bi- cağız” diyor. Şimdi sözü Bahar Seki, Deniz mış. Az önce şunu da öğren- linenleri Hitler ve Stalin’dir. Ekinci ve Eda Akalın’a bırakalım... Deniz dim: Tahta çıkan Sultan Re- Nazi kamplarında öldürülen ekinci u Türkiye’de daha önce sahnelenmemiş, şat, gelenek olduğu üzere İstan- 8 milyon Yahudi’nin 1 mil- ödüllü bir oyun olan “Girls” ile izledik sizi. bul’daki tüm padişah türbele- yon 600 bini çocuktu. 1945 yı- rini ziyaret etmiş, yalnızca III. Nasıl karar verdiniz oyunu sahnelemeye? lında II. Dünya Savaşı’nın Deniz ekinci: LAMDA’dayken her gün Mehmet’in türbesine uğrama- bitmesine az kala Alman- mış. Nedeni sorulduğunda ise okul çıkışı kütüphaneye gidip tiyatro oyunu lar, Baltık Denizi’nde binler- Bahar “Ben çocuk katillerinin türbesi- araştırıyordum. Girls ile karşılaştığımda bir ce çocuğu gemilere bindirerek seki ni ziyaret etmem” demiş. Ben- çırpıda okudum ve kalben büyük bir bağ kur- Sovyetler’den kaçırmaya çalış- ce bu sultan yüreğinde çocuk dum. Savaş, kadına şiddet, çocuk hakları, kız tılar. Bu gemilerden pek çoğu sevgisi taşıyan, şefkatli ve açık kardeşlik, arkadaşlık... Dile getirmek istedi- Sovyetler tarafından batırıldı. alanında bu döngüyü farkındalık yaratarak sözlü bir insanmış. ğim temaları çocuk gözünden ele alışı, oyunu Çocuk katili bu liderler çelişki- Her gün kadınlara ve çocuklara kırma peşindeyiz. Erzurum’da Kazım Karabekir Türkçe’ye çevirmek ve en iyi ekibi oluştur- li bir tavırla “mış gibi” bir ço- karşı çeşitli baskının ve istismarın e. Akalın: Ailede kalıplaşmış rol dağı- Paşa, ordunun ve milletin baba- mak için durdurulamaz bir motivasyon oldu. cuk sevgisi sergilemiştir. Hitler lımında da köklü değişikliklere, “kadın”ın sıydı. Şehirdeki öksüz ve yetim gördüğü tüm çocukların başı- eda Akalın: Deniz konuyu paylaştığında görüldüğü bugünlerde Dandun yeri için erkekler tarafından oluşturulmuş çocukları toplamış, onların giy- oyunun nasıl ele alındığı çok dikkatimi çek- nı okşarmış, Stalin’in ise çevre- Tiyatro, cinsiyet eşitliğini normatif algıyı kırmaya, korkmadan her dirilmelerini, beslenmelerini ve sindeki çocukları sevdiği, ilgili ti. Genç kızlık ve savaş konularına 14 ya- gün savaş vermeye ihtiyacımız var. Dilimi- eğitim almalarını sağlamıştı. şındaki genç kızların gözünden tanık olmak, sağlamak için sahnede mücadele bir baba olduğu biliniyor. zi, cinsiyet kalıplarının zorladığı alışılagel- Çocuklara değer vermesiy- Eski Türk devletlerinde kar- karakterleri ajitasyondan tamamen uzağa veriyor. Theresa Ikoko’nun miş görevleri her gün bıkmadan ve yorul- le ünlü bir başka lider Mustafa konumlandırarak hayata bir şekilde “yeni” deş katli yaygın değildi, örne- madan değiştirmemiz gerekiyor. Bizim sa- Kemal’dir. I. Dünya Savaşı sı- Girls oyunuyla izleyebileceğimiz ğin Göktürklerde, Uygurlar- akışına göre devam edebilme çalışması ba- vaş malzemelerimiz tiyatro ve orada müca- rasında ve sonrasında çevresin- da devletin başına geçenler ya- na çok etkileyici geldi. Dandun Tiyatro; savaş, kadına dele etmeye gayret ediyoruz. deki kimsesiz çocuklara yardım kınlarını öldürtmezlerdi. An- Bahar seki: Eğer bir savaş varsa bundan şiddet, çocuk hakları, kız etmeye çalışmış, çok sayıda cak Selçuklularda bir mik- ilk etkilenenler kadınlar oluyor. Sistemi ya- umut en gü Çlü sİla H çocuğu evlat edinmişti. Dün- tar, Osmanlı’da ise çok sayı- ratan erkekler, bu sistemi yüzyıllardır ken- kardeşlik, arkadaşlık gibi temaları ya tarihinde çocuklara ilk de- da kardeş ve yeğen katli oldu- dileri döndürüyor ve hâlâ mutsuzlar. Çıkar- u Oyunda Haleema, Ruhab ve seyirciyle buluşturuyor. fa o bir bayram hediye etmiş- ğunu görüyoruz. Bu tür idamlar ları tehlikeye düştüğünde hiç tereddüt etme- Tisana’nın dostluk, dayanışma ve umudu tir. TBMM’nin açılışının birin- için günümüzde “devletin sela- den savaş çıkarabiliyorlar yani aslında er- izleyene de geçiyor. Gerçek hayatta umut ci yıldönümünde Ankara’daki ediyoruz. Bir şey yazarken “Nasıl bir ba- meti” gerekçe gösterilse de bu kekler aralarında oyun oynarken olan ka- hep var mıdır? öğretmenler Ziraat Mektebi’nin kış açısı koyabiliyoruz, altını doldurabiliyor bakış tarzı yeterince açıklayı- dınlara ve çocuklara oluyor. Metin bunları D. ekinci: Umut hep vardır. Anı yaşamak yanındaki alana şehirdeki tüm muyuz” diye bakıyoruz. cı değildir. İsyan eden hanedan eleştirdiği ve sözünü sakınmadığı için oyun- için geleceğin geçmişimizden daha iyi olaca- kız ve erkek öğrencileri topla- e. Akalın: Oyunumuzun isminin orijinal üyelerinin öldürülmesi belki da var olmak istedim. ğını hayal etmeye ihtiyacımız var. Bir gün her yarak bir kutlama düzenlemek halinde bırakmamız da aslında tüm bu mü- devletin selameti içindi ancak şeyin daha adil, daha eşit, daha barışçıl ve da- Her oyun b İr protesto istediler. Ancak Ankara vali- cadelelerin evrensel olmasından kaynaklanı- Kanuni’nin oğlu Mustafa’yı, ha sevgi dolu olacağına inancım var. si ve eğitim müdürü kızlı er- III. Mehmet’in oğlu Mahmut’u yor. Sahnelediğimiz oyunların ortak noktası B. seki: Kadınlar direnerek İran’da ahlak u Kadına şiddeti, iktidar baskısını, kekli bir kutlamanın yapılama- bir derdinin olması. Her oyunu birçok konuyu öldürtmeleri sadece “Ya ben polisi birimini kaldırttı. Bir sürü kötü şeyin çocuk istismarını günbegün yükselen yacağını belirttiler. Öğretmen- hayattayken isyan ederse?” en- kapsayan protestolar olarak nitelendiriyoruz. içinde çok güzel şeyler de var. Umuda hep dozlarda yaşayan, yanı başında daima ler, Yunus Nadi aracılığıyla bu dişesinden kaynaklanmıştır. tutunmamız gerekiyor, diğer türlü nasıl iler- savaş olan bir ülkeyiz. Geçtiğimiz hafta ne u Oyunda sistem eleştirisi sonuna engellemeyi Mustafa Kemal’e Tahta çıktığı gece 19 erkek kar- lenir bilmiyorum. kadar hissediliyor. Medya da buna dahil. yazık ki çocuk istismarı ve dinsel istisma- ilettiler. Mustafa Kemal ise deşini boğdurtan III. Mehmet, Kadınlara biçilen roller, örülen duvarlar, rın kesiştiği çok acı bir örnek gördük. Sizin u Sahnede birliktesiniz, aynı zamanda kutlamaya kendisinin de katı- babasının hamile eşlerini de çu- aynılaştırma çabaları... Bu döngüyü nasıl de “Bunu mutlaka sahneye koymalıyız” Dandun Tiyatro’nun kurucularısınız. Yeni lacağını söyleyerek kız erkek vala koydurtup denize attırmış- kırmalı? dediğiniz bir olay var mı? bir ekip fikri nasıl ortaya çıktı? bütün öğrencilerin alanda top- tı. Yıllar sonra bir falcı, büyük D. ekinci: Dünyanın her yerinde, hâlâ ta- B. seki: Erkek çocuklarına eşitliğin ve B. seki: Aynı atölyede tanıştık. Deniz, Girls lanmasını istedi. Bunun üzeri- oğlu Şehzade Mahmut’un falı- saygının kurallarını öğretmeliyiz. Cinsiyet rikatların din kisvesi altında çocukları istis- oyununu sahneye koymak istiyordu ve Eda ile ne yasak kaldırıldı. 23 Nisan na bakıp “Sen ileride padişah eşitliğini hayatlarının doğal bir parçası ha- mar ettiğini, sistematik olarak tecavüz etti- çalışmaya başladılar. Pandemi nedeniyle oyunu 1921’de o meydan çocuk ses- olacaksın” deyince de evhama ğini üzülerek takip ediyoruz. Ülkemiz maa- line getirmemiz gerekiyor. Galiba kafa tut- rafa kaldırdık. Ben yazdığım No Name Queen leriyle çınladı.* kapılarak isyan edeceği konu- mak gerekiyor, senin sen olmanı engelleyen lesef tüm bunlar nedeniyle hüznün ve acının oyunun yönetmenliğini Deniz’e teklif ettim. Atatürk, dünyada bir çocu- sunda hiçbir işaret bulunmayan bol olduğu bir yer. Hiçbir şey yapamamakla herkese sözünü söylemen gerekiyor. Elimizde iki güzel oyun ve içimize sığmayan ğun (manevi kızı Ülkü’nün) Mahmut’u idam ettirmişti. beraber sahne üzerinde bunun protestosunu D. ekinci: Eğitim sisteminin bir döngü- hayaller vardı. Böylelikle Dandun Tiyatro’yu elinden tutup ciddi toplantılara Tarih, eli ve gözü kanlı an- yapmak en büyük amacımız. yü uzun vadeli kırmak için en önemli araç kurduk. Özgürce çalışabileceğimiz, hataya ve giden ilk ve son liderdir. Ondan ne babalarla doludur. Bir Bi- B. seki: Yaratılan o karanlık dünyayı ay- olduğuna inanıyorum. Medya da çok değer- denemeye açık olduğumuz ama hiçbir zaman sonra böyle bir şey yapan lider zans imparatoriçesi öz oğlunun li bir araç. Maalesef ki şu an medyadaki ka- durmadığımız, susmadığımız, sektördeki ka- olmamıştır. O, Ülkü’nün elin- dınlatmak için bir an bile sesimizi kısmaya- gözlerine mil çektirmiş, Büyük cağız. Biz bir olay yerine olayın hissettirdi- dın rol modeli ezilen, güzel olmak zorunda dın istihdamını artırmak için alan yarattığım- den tutarak sadece çocuk sev- Petro, gidişatını beğenmedi- ya çalıştığımız bu süreç “dandun” başladı. gisini sergilemedi, kadınların ği duygu ve imaj üzerinden gitmeyi tercih olan, bağımlı sıfatlarını taşıyor. Bizler sanat ği oğlunu gözlerinin önünde öl- ikinci sınıf insan sayıldığı bir dürtmüştü. çağda kız çocuklarının değerini Kuyucu Murat Paşa’nın 100 de yüceltti. bin kadar Anadolu insanını kat- Sonuç olarak bu dünyada bir lettiği söylenir. Paşa bu insan- Sürdürülebilir kahve alışkanlığı çocuğun elinden tutan lider de ların niçin isyan ettiklerini sor- olmuştur, çocukları kitle halin- mamış, onlarla oturup konuş- ek kullanımlık plastik bardak- ticiye dönüştürmek adına daha büyük adımlar de öldürten liderler de olmuştur, mamış, sadece öldürtmüştür. larla her gün içtiğimiz kahveler atmaya yönlendiriyor. Ancak sık kahve tüket- onların kafalarına vuran lider de Murat Paşa’nın yürek burkan gezegende oluşturduğumuz atık me alışkanlığı ve tek kulanımlık plastik bardak- olmuştur. Çocuklarımız ve genç- bir de çocuk olayı var. Yazıldı- Tmiktarını artırıyor. Buna sürdü- lar, bu amaçla çelişiyor. tam da bu amaçla Al- lerimiz ileride çocukların ellerin- ğı kadarıyla bir gün paşa, çadı- rülebilir bir çözüm bulmak isteyen tüke- manya kökenli hammaddesiyle türkiye’de üre- den tutan liderler olacaklardır. rının önünde oturmuş cellatla- ticiler için tasarlanan net Zero Cup bar- timine başlanan net Zero Cup bardaklar, kah- rın Celalileri öldürüp çukura at- daklar, şeker kamışı ağırlıklı içeriği ve ye- ve tutkunlarının alışkanlıklarına sürdürülebi- malarını izliyormuş. Kenarda niden kullanılabilme özelliğiyle gezegenin lir bir yön vermeye hazırlanıyor. Düşük karbon- * Bulut, S., “Büyük isyancılarla birlikte yakalanmış korunmasına katkıda bulunuyor. Her ge- lu döngüsel ekonomiyi destekleyen bu bardak- Atatürk’ten Küçük Öyküler” bir oğlan çocuğu varmış. İsyan çen gün hayatımızdaki önemi artan “sür- lar; kırmızı, gri, mavi, ve yeşil renk seçenekleri Can Yayınları, İstanbul. eden grup kendi yakınları ol- dürülebilirlik” konusu bizi bilinçli bir tüke- ve fonksiyonellikleriyle dikkat çekiyor.