Catalog

21 KASIM 2021 3 Kavafis’ten bir anı Bir virgül uğruna il yanlışlarına, bozuk ve özensiz dil kullanımlarına dikkat çeken yazılar ya- zıyorum bazen. Hiçbir yararı olmuyor, olmuyor ama zararı var mı acaba diye Dde düşünmüyor değilim, çünkü özen- sizlikler azalacağına çoğalıyor. Böyle de olsa galiba ben dile dikkat çekmekten vazgeç- meyeceğim. Bir tesbihin ipi kopsa ne olur? Ta- neleri darmadağın olur. Pekiyi, ne yaparsınız? Hemen taneleri toplarsı- nız, yeniden ipe dizmek üzere. Be- nim yapmaya çalıştığım şey onun Özel Sektör ve Kamu Çalışanı LGBTİ+’ların Durumu 2021 Araştırması gibi bir iş diyelim. HHH Bizim kuşağımız toplumda yüksek REHBER ODASI ÜLKER bir dil bilincinin oluşması için aka- demisyenlerin, yazarların, gazeteci- İNc E lerin, düşünce insanlarının özel ça- ba harcadığı, dil tartışmaları yürüttü- inceulker@ Öncelikli istek ğü bir dönemi yaşadı. Hangi durum- gmail.com da “çelişki” sözcüğü kullanılır, hangi durumda “çatışkı” denir, hangi du- rumda “karşıtlık” denir? Bunlar tar- tışılır aralarındaki anlam farkları, sınırlar belirginleşti- FİGEN rilmeye çalışılırdı. Öyle ya, birbirimizi doğru anlamak ATALAY istiyorsak, öncelikle sözcüklerin içerikleri konusunda özgürlük “uzlaşımlara” ulaşmalıydık. Eğitimli insanların başvuru kaynakları arasında sözlükler bir zamanlar önemli yer tutardı, uzlaşımlara dikkat etmek kaygısıyla. GBTİ+’lara yönelik ayrımcılık ve amaçlayan araştırmalar, ayrımcılığın istihdama cıları arasında, işyerinde tamamen açık olduğu- nefret söyleminin yeniden üretilmesi- erişimde ciddi bir engel olduğunu, LGBTİ+ ça- nu beyan edenlerin genel oranı yüzde 17.2. An- ne neden olan koşullar, kamuda özel lışanların, istihdam edilmeme riskini bertaraf et- cak katılımcıların sadece yüzde 10.3’ü işe alım sektöre nazaran çok daha ağır bir tab- mek için zorunlu bir kapalılık stratejisi izlediği- sürecinde tamamen açık olduğunu söylemiş. L lo oluşturuyor. Hem özel hem de ka- ni ortaya koydu. HOMOFOBİ VE NEFRET SÖYLEMİ mu çalışanı LGBT+’lar, ayrımcılık karşısında Özel sektör araştırması, Türkiye’de faaliyet Türkiye’de özel sektördeki her üç LGBTİ+ ça- resmi kanallar yoluyla sonuç alacaklarına gösteren özel bir şirkette çalıştığı- lışandan biri nefret söylemiyle karşılaşıyor. Ay- dair bir inanç taşımıyor. nı ve LGBTİ+ olduğunu söy- KAMU rımcılık karşısında başvuru mekanizmalarının iş- Türkiye’de kamu çalışanı leyen toplam 633 kişinin letildiği vaka sayısının düşüklüğü, Türkiye’de is- LGBTİ+’lar, ayrımcılığa uğrama anket sorularını cevapla- DAHA KAPALI tihdamda LGBTİ+’lara yönelik ayrımcılığın ger- riski neredeyse sıfırlanmadık- masıyla yapıldı. Katı- 2021 Yılı Kamu Araştırmasına ka- çek boyutlarının analizini güçleştiriyor. ça cinsiyet kimliği, cinsel yö- lımcılar, ağırlıklı ola- mu çalışanı ve LGBTİ+ olduğunu söy- Katılımcıların paylaşımlarından, cinsiyet kim- nelim veya cinsiyet özellik- rak genç, lise sonrası leyen 221 kişi katıldı. Araştırmaya göre, liği, cinsel yönelim ve cinsiyet özelliklerine da- leri yönünden açık davran- eğitim almış ve kısa kamu çalışanı LGBTİ+’ların yüzde 95’i gö- Her neyse, şimdiki durumda tesbihin ipi koptu, ta- yalı ayrımcılığa uğramanın, nefret söylemiyle mıyor. Özel sektörde, işye- süredir işgücünde rev yaptıkları kurumda cinsiyet kimliği konu- neler dağıldı ama bir ülkede ekonominin ipi koptuysa, karşılaşmanın ya da ayrımcılık ve nefret söyle- rinde tamamen açık oldu- yer alan bireyler- sunda tamamen açık davranamıyor. Katılım- yargının ipi koptuysa, eğitimin ipi koptuysa, kamu dü- miyle karşılaşma riskinin ve sürdürmek zorunda ğunu beyan edenlerin ora- den oluşuyor. Şir- cıların yüzde 40.3’ü, çalıştığı kurumda nefret zeninin ipi koptuysa, emin olun, dilin de ipi kopuyor. kaldıkları kapalılık stratejisinin, LGBTİ+ çalı- nı yüzde 17.2. Kamuda aynı ket merkezi yurtdı- söylemiyle karşılaştığını belirtmiş. Özel sek- İnsanlar bunu hep bilmiş olsalar gerekir ki insan- şanların çalışma arkadaşlarıyla yakın ve gerçek oran yüzde 5. İstihdam ala- şında olan işyerleri tör çalışanları gibi, yaşadıkları ayrımcılık lık tarihi boyunca dili koruma, dilde oluşmuş uzlaşım- ilişkiler kuramamalarına, çalıştıkları kuruma ai- nında LGBTİ+ haklarına dik- açısından iş ortamın- karşısında resmi kanallar yoluyla so- lara dikkat çekme çabaları hep oldu, örneklerine rast- diyet hissetmemelerine, umutsuzluk, mutsuzluk, kat çekmeye çalışan Kadir Has dan memnuniyet ora- nuç alacaklarına dair bir inanç lıyoruz. Ben de kendime, Herkül Millas ile Özdemir kaygı, endişe, öfke gibi duyguları yoğun olarak Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet nı, Türkiye merkezli iş- taşımıyorlar. İnce’nin ortak çevirisi olan ve Sia Yayınların’dan çı- yaşamalarına, performans ve motivasyon düşük- ve Kadın Araştırmaları Merkezi ile yerlerine oranla yüksek. kan Konstantin Kavafis - Bütün Şiirleri adlı kitabı lüğüne, depresyon, stres ve gerginliğe, psiko- Kaos GL’nin yürüttükleri “Özel Sek- Merkezi yurtdışında olan bir okurken bir suç ortağı buldum. Kitaba alınmış bir ya- lojik ve fiziksel olarak aşırı zorlanmadan kay- tör ve Kamu Çalışanı LGBTİ+’ların Duru- işyerinde çalışanların yüzde 32.’ü zı var; İskenderiyeli şair Konstantinos Kavafis, Sular naklanan tükenmişlik sendromuna neden oldu- mu 2021 Araştırması” sonuçlandı. işyerinde ayrımcılığı önlemeye yönelik İdaresi’nde çalışırken onu tanımış olan bir iş arkadaşı ğu anlaşılıyor. Bu da işyerindeki verimliliği ve LGBTİ+’ların çalışma hayatındaki durumla- mekanizmalar bulunduğunu belirtiyor. Türki- Kavafis’i anlatıyor o yazıda: iş doyumunu düşürüyor. Yanıtlar, LGBTİ+ çalı- rına yönelik bütüncül bir bakış ortaya koymayı ye merkezli işyerlerinde çalışanlar açısından bu Kavafis’in Sular İdaresi’ndeki görevi tam ola- şanların öncelikli talebinin özgürlük ve görünür- oran yüzde 9.3. Özel sek- rak neydi, ondan söz etmiyor iş arkadaşı ama Sular lük olduğunu ortaya koyuyor. tör araştırmasının katılım- İdaresi’ne gelen yazılara verilen yanıtları Kavafis’in denetlediğini söylüyor. Hatta İngiliz patronlarının İngi- ‘BOğ ULUYORUM’ lizce yazdıkları metinlerde bile yanlış buluyormuş. Şu sözcüğü yanlış kullanmışsınız, efendim, falan gibi uya- rılarda bulunuyormuş. KATILIMc ILARDAN: HHH u “Katı bir kurum kültürü olduğu için zaman Kavafis’i anlatan arkadaşı şöyle devam ediyor: “Dü- zaman boğulduğumu hissediyorum. Cinsel yöne- zeltme işinde çok titizdi, noktalama konusunda işi uka- limimin ortaya çıkmasından dolayı endişeliyim.” lalığa vardıracak kadar dikkatli davranırdı. Kendi oda- (İdari memur gey erkek) sı vardı. İncelemesi için bir yazı götürdüğümüzde, eli- u “Yalnızca işyerimde yakın bulduğum çalışma ne kalem alıp düzeltmez, incelediği yazıyı yazan kişi- arkadaşlarıma karşı açığım. Bu küçük grup dışın- ye bir pusula gönderirdi: ‘Beni görmeniz ricasıyla, ba- da kalanların öğrenmesini pek istemem. Yöneticim na telefon etmeniz ricasıyla’ falan gibi.” de cinsiyetçi bir zihniyete sahip.” (Akademik per- Çağrılan kişi gelirmiş, Kavafis ona bir virgülün eksik sonel gey erkek) olduğunu bildirirmiş. Adam yazılı belgeyi alır, odasına u “Ben bir trans kadınım, hormon süreci- götürür, virgülü ekler sonra gelip Kavafis’e teslim edermiş. ne başladım ama resmi olarak başvuramıyorum söz ve bakışlar her zaman anında homofobiye dö- nı gey cis erkek) HHH çünkü işimden atılmaktan korkuyorum. Feminen nüşüyor. Genel profil bu yönde.” (Mimar/mühen - u “Bir iş görüşmesinde, öncelikle kız arkada- Bir tek virgül alt tarafı: Metni denetlenen kişiye “tö- durumumu seziyorlar ama tamamen açık açık bir dis biseksüel kadın) şım olup olmadığı soruldu. Hayır yok cevabını ver- rensel” bir şekilde bir pusula gönderilip o kişi çağrılı- kadın olamıyorum. İşten atılmak büyük sıkıntı u “Karı kılıklı, top, efemine, alaycı bakışlar, diğimde, “erkeklerden hoşlandığın için mi?” şek- yor, kendisine bir virgülün eksik olduğu bildiriliyor. yaratır benim için.” (Sağlık personeli, kadın ağır- imalı gözler. Hangi birini sayayım.” linde bir yanıtla karşılaştım. İlk sorudan itibaren iş O da hemen oracıkta virgülü eklemiyor, yazılı belgeyi lıklı biseksüel trans kadın) (Öğretmen biseksüel erkek) görüşmesi bağlamına oturmayan bu sorular ‘bura- alıp odasına götürüyor, o virgülü ekliyor, belgeyi ge- u “Meslekten ihraç edilme nedeni olabilir. Duydu- u “Ben ve tanıdığım LGBTİ+ bireyler, ülkedeki da ayrımcılığa uğrayacak mıyım?’ sorusunu getir- ri getiriyor. “Ne olmuş yani bir virgülü koymamışsam, ğum kadarıyla benim gibi üniformalı LGBTİ+ kamu di aklıma.” (Avukat gey erkek) durumun her geçen gün daha kötüye gittiğini dü- bu kadar tantanaya ne gerek var?” diyemiyor. Derse, o personelinin bir cinsel deneyimi nedeniyle görevden şünüyoruz. Özellikle ülkenin en yüksek makamla- u “Sadece konuşma tarzımdan ötürü ötekileşti- “keyfilik” olur, keyfi sözcüğünün anlamı da “gerçeğe, uzaklaştırıldığını biliyorum ama şu an durum nedir rından gelen homofobik söylemlerin, toplumda şid- rildim.” (Turizm- Rehber biseksüel erkek) akla, yol yönteme uymayan”dır. Bizler keyfiliğin so- bir bilgim yok.” (İnfaz koruma memuru gey erkek) dete evrilen yansımalarını endişeyle takip ediyor ve u “Biz eğitimdeyken başka sınıfın eğitmeni ba- nuçlarının somut olarak ne olduğunu ülkece çok iyi bi- u “Hak ettiğim rütbeyi alamamamdaki sebebin daha hoşgörülü bir ülkeye göç etmek için fırsat arı- na uçak kapısı açabilecek misin bir erkeğe gö- liyoruz, gördük. ‘yeterince olgun olmamam’ ya da ‘çok duygusal, yoruz.” (Öğretmen gey cis erkek) re çok güçsüzsün demişti ama bölüm birincisi ol- HHH naif olmam’ oluşu, böyle söylenmesi, yaşadığım u “Fiziksel görünümüm yüzünden hiçbir baş- dum.” (Kabin memuru gey erkek) Ekonominin, eğitimin, hukukun, kamu düzeninin ayrımcılığın göstergesidir.” (Arkeolog gey erkek) vurum kabul edilmiyor.” (Medya- Halkla ilişkiler- u “Bazen sadece kendimi ifade etmemek moti- ipinin kopmasının kötü yönetimle ilişkisinin bulundu- u “Dış görünüşümün maskülen olmasından do- ci gey cis erkek) vasyonumu düşürüyor.” (Otomotiv- gey erkek) ğunu çok iyi biliyoruz ama dilin ipinin kopmasının da layı çok fazla şaka ile karışık sözlü tacize maruz u “Önceki şirketimde mülakatı yapan yöneti- u “Hiçbir zaman hetero iş arkadaşlarım kadar hepsiyle ilişkisi bulunduğunu bilmeliyiz. Keyfilik ya- kaldım.” (Hemşire biseksüel kadın) cinin kendi yöneticisine “iyi bir aday ama biraz rahat olamayacağımı bilmek ve heteronormatif iş- ratıcılık değildir, zekâ gerektirmez. u “Bazı kişilerin görüntüsü ve davranışları efemine” şeklinde yorumu olduğunu o işe girdik- ler yapmak canımı sıkıyor.” (Kozmetik - Ürün mü- toplumsal cinsiyet rolleri dışındaysa, aşağılayan ten sonra öğrendim.” (Bankacılık- Finans uzma- dürü gey erkek) OTOBÜSTEKİLER Kemal Urgenç pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr 21 KASIM 2021 SAYI: 1654 n Yayın Koordinatörü İmtiyaz Sahibi: HİLAL Kö SE ö ZTüRK CUMHURİYET VAKFI adına n Görsel Yönetmen ALEV COŞKUN MüNEVVER OSKAY Genel Yayın Yönetmeni n Editör DENİZ üLKüTEKİN AYKUT Küçü KKAYA n Sayfa Tasarım EMİNE BİLGET Sorumlu Müdür n Reklam Genel Koordinatörü HAKAN AKARSU ESRA BOZOK Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: reklam@cumhuriyet.com.tr Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın