Catalog

31 EKİM 2021 3 O küçük kızı tanımıyorum Barış İnce’den ‘bir kente midye ile tutunanlar’ Geçmiş elç İn Poyar zlar Hİlal Midyenin Se zaman elcpoy@gmail.com eçmiş nereye gider? nadım? Kardeşimle nasıl ge- Yaşanmış zaman çindim? Ailem bana kızmasın Barış İnce’nin yok mu olur yok- diye neyi gizledim? En çok sa başka bir şekilde neye güldüm? filmi Kabuğu Gvar olmaya devam Hatırlanmadığı sürece geç- ‘kabuğunu Kırmak eder mi? mişin takibi yok çünkü. Anı- şimdiden ilgi Einstein’ın zamanın uza- larda canlı kaldığı kadarıy- yın dördüncü boyutu olduğu la geçmiş bir zaman birimine odağı oldu, tezi ya da bunun aksini ile- dönüşebiliyor. fragmanı 300 ri süren bilim insanlarının fi- Yaşadığımız her şeyi hatır- zik dünyasındaki tartışmala- lamak elbette büyük bir lanet bini aşkın kişi rından bağımsız bir soru ka- olurdu. Unuttuğumuz süre- kıranlar’ izledi. Gala famdaki. ce, bazı şeylerden kur- 7 Kasım’da, Bilim ve felse- tulduğumuz müd- Sonsuz bir detçe iyileşiyor, fe binlerce yıl gösterim birbirini bes- tazeleniyor ve şimdiki zaman için dijital ledi, tetikle- hayata devam tüneli içinde dairesel platformlarla di. Bir so- edebiliyo- hareketlerle eskiden ru başka ruz. görüşmeler bir soru- Ama bey- yeniye, yeniden eskiye sürüyor. yu, bir de- nimiz neyi savruluyoruz. unutmamız, ney başka deneyi ge- Gelecek zaman da neyi anımsa- mamız gerek- tirdi. Pozitif şimdikinin belirsiz ni çekiyor. Girit göçmenleri ve mübadele sonrası gelen Giritli müba- bilimin geliş- tiğini nasıl se- emer n İ mut FaĞından diller Kadifekale’de midye dolması üretmeye ve meyhanelere satma- hali... mesinde felsefe- çiyor? “Midye dolma Girit mezesi sanılıyor ama aslında öyle değil. İstan- ya başlıyorlar. Giritlilerden sonra 50’lerin sonunda İzmir’e gelen ve Üstelik anılar si- nin büyük rolü var. bul Ermenilerinin mutfağımıza kazandırdığı bir lezzet. Osmanlı’nın Kadifekale’ye yerleşen birkaç Mardinli aile Giritlilerle dostluk kurup İlk sorum felsefi bir so- likleştikçe kafamızda son dönemlerinde İstanbul balık pazarında görülüyor. Daha sonra bu yiyeceğin iyi para ettiğini fark ediyor. Burada kimi Mardinli Girit- geçmişi yeniden yorumluyor ru o halde. Diğerleri o soru- İzmir’de de satılırken deniz ürünleriyle barışık Giritlilerin dikkati- li aşk ilişkileri de olmuş fakat bunu belgeselde anlatmak istemediler.” nun türevleri. ve değiştiriyoruz. Sonra bir anda yok ediyoruz onu. Puf Merak ettiğim şu: Geçmiş ğer seviyorsanız bir oturuşta kaç zaman objektif biçimde izle- diye siliniveriyorlar belleği- İnce, “Biz daha çok seyyar satıcılarla, midye dolma yersiniz? Midyele- mizden. nebilir ve kanıtlanabilir mi? gençlerle, küçük üreticilerle konuştuk. ri bir lokmada mideye indirmek Acıları, sevinçleri, büyük Benim zamanımı başkası ya- Tabii hocalarımızı da katarak” diyor. çok kolay ama bu tutkulu lezzet mutlulukları, dayanılmaz fi- şayabilir mi? Yoksa herkes Eo tezgâha çıkana kadar kat edi- ziksel ağrıları, haksızlıkla- biricik, kendine özgü bir za- len zorlu bir yolculuk, harcanan bin bir emek mandan mı sorumlu? rı, talihli anlarımızı, hastalık- var. Yazar Barış İnce’nin, İzmir’deki mid- ları, ölümleri, doğumları, kı- Midyeci ya çocluk ?uk ye dolma satıcılarıyla çektiği filmi Kabu- saca bütün hayatımızı geçmiş Özgür ğu Kırmak’ı izlerken net görüyorsunuz bunu. Geçenlerde sosyal medya- dediğimiz bir perdenin ardı- Film, midye dolmanın işi Giritlilerden öğre- da bir akrabamın paylaştı- na saklıyor, arada ziyaret edi- ğı bir resimde üç dört nen Mardinlilerle nasıl anılır olduğunu an- yoruz. latıyor, binlerce kişiye iş ve yaşam sunması- yaşlarımdaki ha- Bu durumda geç- limle karşılaş- na odaklanıyor. İzmir’e gelen ilk Mardinli ve miş zaman as- sonrasında köy köy başlayan midye işçisi gö- tım. Kuzeni- lında hiç yok çü gibi şaşırtıcı bilgilerle örülüyor. İlk Mar- min yaş gü- olmuyor. İnaş aat dayanan ya Par ! nünde pas- dinli midye dalgıçları da var filmde... Geçmişte “Midye dolma çıkarmak, temizlemek zor iş. İnce, merkezinde İzmir’in olduğu kent sos- tanın et- de kalmı- Zaten inşaatta çalışan Mardin Kutlubeyli- rafında yolojisi, kent tarihi okumaları yaparken yemek yor. ler (Tinati köyü) bu zorluğu kaldırabilecek- tarihçisi Nejat Yentürk’ün Ayaküstü İzmir adlı toplanmış Anımsa- lerini düşünüyorlar. Bu yüzden köylüleri- kitabına rastlıyor. Kitapta, Ekrem Levent adın- bir grup dığımız, zi- ni İzmir’e çağırıyorlar. Mardinlilerin top- çocuğun da İzmir’e ilk gelen Mardinli midyecinin Gi- yaret etti- lu olarak İzmir’i göç yeri görmesinin nedeni ritli biriyle yaşadığı “dostluğun” Mardinlilerin mumların ğimiz süre- midye çıkarıp satmaktır. İzmir’i bilmiyor ço- üflenmesini, midye işine girişine zemin hazırladığını oku- ce hep orada. ğu, en uzak Adana’ya gitmişler. İzmir nere- pastanın ke- Ancak renkler, yor. Ekrem Levent, tüm köyü toplayıp getiri- si dediklerinde ‘Adana’nın iki katı’ diyorlar- silmesini sabır- yor, gelenlerin bazıları yüzme bilmedikleri için kokular, hayaller, mış. Gölde yüzüyorlar ama denizi bilmedik- sızlıkla beklediğini midye toplarken ölüyor. “Bu dostluğun ve tra- duygular farklı. Çün- leri için boğulup ölenler olmuş.” jedinin” kendisine ilham verdiğini söyleyen İn- gösteren rengi solmuş bir kü biz farklıyız. fotoğraf. ce, “Buradan yola çıkarak yaptığım görüşme- kültürüne bağlılığından etkilendim. Bunda gelecekte ben O anı hiç anımsamıyorum. lerden midye dolmanın iki farklı göçmen ke- Barış midye dolmanın rolü büyük... Kadifekale’de Sonsuz bir şimdiki zaman Ama babaannem çok genç simi kaynaştıran ve kent kültürüne katkı sunan İnce yaşayan Kürt göçmenler zor yaşam şartla- tüneli içinde dairesel hareket- haliyle kadrajda dikiliyor, bir yemek olduğunu fark ettim. Aslında bu bir rı altında çeşitli sorunlar yaşarken Giritli- lerle eskiden yeniye, yeniden kente tutunma hikâyesi. Midye sadece tutunur, ben ise elimi çeneme dayamış lerle kurdukları dostluklar sayesinde İzmir- eskiye savruluyoruz. objektife bakıyorum. O günü, sarmaşık çoğalarak tutunur. Bu iki metaforu li olmuşlar. Giritliler Türkçe bilmiyor, Kürt- O halde gelecek zaman da gibi bir durum söz konusu olamıyor çünkü o yaşımı, ne hissettiğimi, o sı- belgeselde sıkça kullandım” diyor. ler Türkçe bilmiyor tek bildikleri midye dol- belli sağlık standartlarına uymuyor. Körfez- yaşamamızı ve yorumumu- ralar neleri merak edip neler ma yapıp satmak. Mardinliler bir dönem bu mİdye önce at aş benz İyor zu bekleyen şimdiki zamanın de dalıp midye çıkarmak yasak. Bizim buldu- sorduğumu da bilmiyorum. O işten iyi para da kazanmışlar. Zor bir meslek belirsiz hali oluyor. ğumuz dalgıcın çekime izin vermesi büyük günlerde nasıl bir çocuk ol- olduğu için kimse yapmak istememiş çünkü. u Ustalarla, midye dalgıcıyla, satıcılar- Fotoğraftaki küçük kız ço- şanstı. Kadifekale’ye sabah gelen kamyonlar duğumu da. Bende sadece be- la konuşmuşsunuz. Peki kadınlar bu işin Ancak İzmirliler midyeyi çok sever ve her cuğu eminim o gün oyunlar, oluyor, halk onları da çekmemize izin vermi- nimle ilgili anlatılanlar var. neresinde? zaman bir talep vardır. Üstelik ülkenin pek danslar, şarkılar ve diğer ço- yor. Artık bu işin bir standarda bağlanıp ya- Başkalarının yorumları… Kadınlar bu işin merkezinde. Midye deniz- çok yerine de Kadifekale’deki merdiven al- cuklarla çok eğlendi. Üstüne sallaşması gerekiyor. Midye çiftlikleri kurul- Çocukluğumuzun yarı- den geldiğinde taşa benziyor. Onun bıçakla tı tezgâhlarda yapılan midyeler gidiyor. Mar- bir de pasta yediği için keyfi- malı çünkü denizleri de temizliyor. Midyeye sı belki de daha fazlası ken- temizlenmesi, dolma yapılması hep kadınlar- dinliler bu zor işi aile dayanışmasıyla keyifle ne diyecek yoktu. esrar muamelesi yapılmamalı. Midye satıcı- di hakkımızda duyduklarımız, da. O leğen görüntüleri var belgeselde. Ama yapıyorlar. İçlerinden büyük dükkânlar açıp O günden onlarca yıl sonra öğrendiklerimiz, taklit ettikle- larına da uyuşturucu satıcısı gibi bakmaktan maalesef midye dolma illegal muamelesi gö- zincirler kuranlar da olmuş. yetişkin halinin geçmişin per- vazgeçilmeli. rimiz ve korkularımızdan iba- ren bir gıda. Kadifekale’de midye yapan kü- u Ya yemek? desini aralayıp hakkında ge- ret değil mi? çük üretimhanelerin çoğundan kovulduk. İçe- Yemek ise hepimizin bildiği gibi bağımlı- u Görüştüğünüz herkes bunca zorluğa reksiz sorular sorması da um- ride çalışan kadınları çekmemize, çalışan- lık yapan bir şey. Bunu kötü anlamda değil rağmen işini çok seviyor. Siz filmi çekerken onu tanımıyoum r runda değildi. lar izin vermediler. Bir yerde üç kadın çalışı- en çok neden etkilendiniz? Sizce midyenin lezzet anlamında söylüyorum. İçindeki baha- Eski fotoğraftaki küçük kı- Aynı bugün, gelecekteki yordu, o görüntüyü belgeselde kullandık an- ratla etin karışımı, küçük oluşu iyi bir atıştır- böyle bir tutkuya dönüşmesinin nedeni ne zı pek de tanımıyorum aslın- yaşlı halinin geriye bakıp im- cak şartları çok zor ve onları da korumak için olabilir hem yiyen hem satan açısından? malık yaratıyor. Diyanet ne derse desin mid- da. O yıl ne yaptım örneğin? renecek olmasının umrunda çok kısa kullandık. Midyeyi izinli yapmak Ben Mardinli göçmenlerin İzmir’in kent ye bu ülkenin mutfağında baştacıdır. Sokakta hangi oyunları oy- olmadığı gibi. Pat İ g Ünl Ülek r İ Mucize köpeği hayatta tutan Payader’in desteğe ihtiyacı var rin yönlendirme yaptığı söylentileri de var. İşin aslı ne olursa olsun hayvanlar tehlikede, dernek üyeleri ise diken üs- tünde. Polis önceki olaylarda, devriye gezmiş ancak saldırılar sadece bir sü- Dede’ye rahat vermiyorlar reliğine durmuş. Kamera kayıtlarında bu gençlerin içeri girmeye çalıştığı da ede’yi, Payader kurtardı. Onu yapılan saldırılarla gündemde. Benim görülüyor. Diyarbakır Lice’de bulduk- de izlediğim güvenlik kamerası görün- Payader Diyarbakır’ın ilk ve tek den İz Dlarında, bacaklarının arasın- tülerinde, bir grup çocuk/ergen, ellerin- hayvan koruma derneği. Henüz bir yıl- dan sarkan başı büyüklüğünde bir tü- deki taş ve kesici cisimleri derneğin ya- yaaşov Ğullaır lık bir dernek, özenle yapılmış ya- mörle, tek başına yaşam mücadele- şam alanındaki padoklara atıyor ve kö- şam alanında ise bir bekçi yok. Dernek si veriyormuş. Kliniğe götürüldüğünde peklerden biri de yaşadığı korkuyla de- Dede, engelli maddi manevi desteğe ihtiyaç duyu- Dede’nin vücudunda saçmalar da bulu- mirlerin altını kazıp sıkışıyor. yor. En başta da mama ihtiyaçları var ve yaşlı nuyor. Hayvan vurulmuş, testislerinde çünkü birçok bölgede besleme yapı- ÜzÜlmey İn tuldurk u ... ve tek gözünde tümör var yaşı da en az bir köpek. yorlar. Ayrıca hem köpekleri yağmur- İzlemeye dayanamadığım bu görün- 13. Payader’den Zeynep Hazal Sancar Dede Payader dan korumak hem de çocukların bu ci- Gül, “O ağır ameliyatlara dayanabilme- tüdeki köpek Dede’ydi. Üzülmeyin simleri atabilmelerini engellemek için Dede kurtuldu. Dernek üyeleri zama- Derneği si mucizeydi” diyor. köpek padoklarının üstüne saç tavan nında müdahale edip demirleri kestir- Dede, dernek üyelerinin gösterdiği sayesinde gerekiyor. şefkatten olsa gerek yaşama tutunma- diler, hayvanı oradan çıkardılar. Ama yaşama Kulübe bağışı da iyi olur çünkü yaşam yaşadığı korku ile psikolojik olarak ne yı seçiyor. Payader üyeleri bu mucize alanlarında bazı köpeklerin kulübeleri köpek sonbaharını güzel geçirsin diye denli zarar gördü kim bilir. İri cüsse- tutundu ama li, pamuk gibi bir kalbi olan Dede ve yok. Dede ve arkadaşlarına mama bağı- elinden geleni yapıyorlar. Tam da bir saldırganlar mutlu son cümlesi kurdum ama ne ya- onun gibi birçoğu şimdi aynı şeyi tek- şını, https://www.ormanamama.com/pa- onu rahat zık ki hikâye böyle bitmiyor. rar yaşama riski altında. Bu saldırıları yader ve https://www.canlaramama.com/ Payader, son günlerde, yerleşkesine çocuklar gerçekleştiriyor ancak ailele- payader adreslerinden yapabilirsiniz. bırakmıyor. cdenizy@gmail.com ÇUVALDIZ kö