Catalog

Öykülerimiz nasıl da benziyor! “Öncesi var mıydı, öncesinde ne vardı” demeden hidrojen atomu “Küçük Pio”yla evrenin hikâyesine kulak vermek üzere 13 milyar 770 milyon yıllık “kısa” bir yolculuğa bekleniyorsunuz. Eğlenmek de var öğrenmek de… Sorularımıza yanıt da var, yeni sorularla baş başa kalmak da… En güzeli her anı gülümseten, şaşırtıcı epeyce tanıdık bir yolculuk! EN İYİSİ BAŞTAN ALMAK… tabilirsiniz, bu konuda nasıl bir yol izleyebilirsiniz? Y. BEKİR YURDAKUL 13 milyar 770 milyon yıl. Dile kolay! Evet, söylerken İşte, Luca Sciortino, Bir Atomun Yaşamı’nda, evre- de yazarken de kolay. Ne ki düşününce hele ki şu ömür nin tarihini, bilimsel terim ve kavramlarla anlatmanın epimizin hikâyesi var. Hangisinin daha ilginç, denen bize özgü kısa yolculukla kıyaslanınca baş dön- çok ötesinde, herhangi birimizin ya da yeryüzünde anlatılmaya değer olduğundan öte hepsinin dürücü bir zaman! Size de öyle gelmiyor mu? var olan herhangi bir canlının (cansız sandıklarımızın) H bir yerlerde kesiştiği gerçeğidir bana sorarsa- Eh, her ömrün bir hikâyesi olduğuna göre bu 13 kısa tarihini anlatırcasına yalın, kolay anlaşılır, hiçbiri- nız güzel olan. Ve okumaya değer bulduğumuz ya milyar 770 milyon yıllık yaşantının da bir hikâyesi mizin kitapla yolculuğunu yarıda bıraktırmayacak bir da başından ayrılamadıklarımız da işte o kesişmeleri dil tutturmayı başarıyor. vardır / olmalı değil mi? yakalayan anlatılardır. Sciortino, “Şunu baştan anlatsana!” deyişimizi Üstelik hiçbir olgu ve oluşumu basitleştirmeden, Yalnızca çağımızın tanıkları değil, çağlar önce an- değerini ve anlamını ötelemeden, bilimsel verilerin ve dikkate alıyor ve mikrofonu “Küçük Pio” adını verdi- latıla, söylenegelenlerde de ilginç bir biçimde kendi ği düşsel bir hidrojen atomuna uzatıyor. Aslında tam bilimin yolunun dışına savrulmadan yapıyor bunu. hikâyemizden kesitler, “an”lar buluruz. Her birimiz, Hem de öylesine başarılı yapıyor ki bildiğimiz, ko- olarak atom olmayan, uçan bir elektrona tutunup insanlığın bütün hallerini taşıyıp dururuz aslında far- “tam” olabilmek için en az 400 bin yıl beklemesi ge- layca gözlemleyeceğimiz, aklımızın bir köşesinde kında bile olmadan. “Anlatılan senin hikâyendir!” çığ- hep var olan hayat kesitleri ya da kimi olgularla ko- lığının altında yatan biraz da budur. şutluklar kurarak ve hepimizi her adımda ince ince Yalnızca insan mı? Yeryüzünde ne varsa (kendi düşünmeye çağırarak. bedenimiz gibi, çoğunun gizini hâlâ çözemediğimiz, “Popüler bilim yazarı” olarak da tanınan gizilgücünü anlayamadığımız) hepsinin hikâyesi de Sciortino’nun anlatısında yakaladığı sıcaklığın bir galiba bizimkine benziyor. nedeninin de atomların buluşmalarındaki rast- DÜŞÜNE EĞLENE BİR YOLCULUK geleliğin, “Aşkın gözü kördür”ün taşıdığı ve İtalyan kimyager ve yazar Primo Levi’nin, yarattığı etkiyle yaren kılışı gibi incelik ve “Atomların sayısı o kadar çoktur ki içlerin- becerilerde yattığını söylemeliyim. den birinin hikâyesi, rastgele seçtiğiniz bir “Uzayın yalnızca atomlardan, dalgalardan, başkasının hikâyesiyle kesişebilir” deyişi kuvvetlerden, boşluktan ibaret bir kaos ol- üzerine Luca Sciortino oturmuş ya yazı madığını, işin içinde bir şeyin daha, aşkın başına; ben de onun Bir Atomun Yaşamı da olduğunu…” yadsıyabilir miyiz? yapıtını okuyunca düşünmeye başladım. BUNLARI DA DÜŞÜNELİM Yalnızca öykülerimizi değil, neleri bile- Dünyanın / aslında evrenin tarihi, geçir- bildiğimizi hiç değil; asıl, neden araştır- diği evrelere ilişkin bu olağanüstü anlatı- mak, bilmek isteklerimize bile isteye / ta- nın bölümlerinin neredeyse her noktasında sarlayarak ket vuruşlarımızı da düşündüm. Türkçemizin kendine özgü hoşlukları, incelik- Şunu biliyorum; Sciortino’nun bu neşeli an- leri, çok özel / bize özgü varsıllıkları da (“Yandı latısıyla buluştuğunuz da siz de bütün bunları gülüm keten helva… Zalim kader ağlarını örmüş- ve çok daha fazlasını düşüneceksiniz. tü…”) sıklıkla çıkıyor karşımıza. Evet, kesişen yalnızca bizim hikâyelerimiz değil ki! Desen: NOÉMIE RISCH-VANNIER Bu noktada duyumsadığımız ne varsa bir kocaman Bize epeyce uzun gelen şu kısacık ömrümüzde ne- teşekkürü Sciortino’nun İtalyanca anlatısını Türkçe- yi konu edinse anlattıklarımız kurgumuz hep bir yer- mizde yeniden ve ince bir emekle var eden Aydagül lerde kesişmiş. reken proton “Küçük Pio”, kendi dolayısıyla evrenin Ferullo’ya ve düş gücümüzün elinden tutan desenleri Sciortino, Levi’nin bu çağrısını evrenbilimci hayatının nasıl oluştuğunu anlatıyor. için de Noémie Risch-Vannier’e ulaştırmalıyız. (kozmolog) John Barrow, “Bir popüler bilim Evet, renkli, heyecanlı, farklı bir yolculuğa yelken aça- Sciortino’nun, “Yaşım ilerledikçe dünyayı olduğu yazarı için kültürün geri kalanı en az bilim kadar caktım. Daha ilk anlarda da bu hava kuşatıverdi beni. gibi kabullenmeye alıştım” deyişinin altında yatanı, önemlidir” sözüyle birleştirince hikâyesini (aslında proton, neden sonra atom olabilen “Küçük Pio”nun hikâyemizi) nasıl anlatacağına ilişkin hiçbir kuşku- NASIL ANLATTIĞINIZ DA ÖNEMLİ! “Hâlâ kendime bu evrende ne işim olduğunu soru- Bilimin, felsefenin, inanç sistemlerinin ya da su kalmamış. yorum” deyişini düşünelim isterim. Yapıtın alt başlığının (“Çocuklar İçin Evrenin bilişimin kendine özgü “dil”leri var. Dahası “Neden bu denli sabırsız olduk” sorusunu Tarihi”) üzerine yazarın “Teşekkür” notlarını da Hangisi olursa olsun o sisteme ilişkin terim ve kav- kendimize sormak için de sımsıcak bir çağrıdır ramlara vakıf olmadan, o “dil”e az çok yakınlık sağ- okuduğumda bilim dünyasına yolculuğumun renk- bu yapıt. n li, heyecanlı, farklı olacağından epeyce emin oldum. lamadan o alana ilişkin anlatıları anlamak, kavramak İtalyan astrofizikçi Margherita Hack’in “Önsöz”üyse, bir yana merak ya da ilgiyle okumak bile zordur. An- Bir Atomun Yaşamı / Luca Sciortino / Resim- “Biraz gerilere gideceğiz ama pek de uzun sürmeye- cak alan bilgisi olmayan meraklı bir kitleye ya da o leyen: Noémie Risch-Vannier / Çeviren: Aydagül cek (niyesini merak edin)!” der gibiydi. alana çekmek istediğiniz okurlara konuyu nasıl anla- Ferullo / Dinozor Genç / 160 s. / 10+ / 2024. 1 Ağustos 2024 14