Catalog

MERHABA ısa süre önce yitirdiği- miz Çek asıllı Fransız us- K ta yazar Milan Kundera (1 Ni- san 1929 / 11 Temmuz 2023) ka- pağımızda. Feridun Andaç’ın ni- telemeleriyle yapıtlarındaki üç te- Albert Camus’nün anlatı dünyası mel kavramla; ölümsüzlük>gülmek / unutmak>varolmak / hafiflik, roman sanatı aracılığıyla insana / dünyaya / Albert Camus adını, İçimden bunda benim bir evrene bakışının anahtarını verendir öğrenciyken, sınıftan bir suçumun olmadığını söylemek Kundera. Modern romanın sınırlarını arkadaşımın onun Yabancı geldi, ama kendimi tuttum. genişletip kalıplarını kırandır. “Roman toplumu olmadan çağdaş toplum (Çev. Vedat Günyol, Can (...) Hiçbir anlamı yoktu olamayız”ı sıklıkla hatırlatandır. Bir Yayınları) adlı romanını bunun. İnsan her zaman az düşünce romancısıdır. İnsanın varo- tanıttığında duymuştum. buçuk suçludur.” luşsal sorunlarına / sorularına odak- lanır. Yaralı belleğin anlatıcısıdır Mi- Romanın kahramanı İçten içe herkesin algı lan Kundera. İtirazı olan bir anlatıcı- Meursault’yu ölüme götüren düzeyinin aynı olmadığını dır. Feridun Andaç’ın yazısı… şu sözler bugüne değin düşünerek, Meursault, Üçüncü sayfamızda Adnan Binyazar, Mutlu Ölüm ile Tersi ve Yüzü adlı yapıt- belleğimde çakılı kaldı: insanı suçlu saysa da, ları merkezinde Albert Camus’nün an- “Anam ölmüş bugün. Belki de böyle bir algı aklımdan bile latı dünyasını merceğe alıyor. dün, bilmiyorum. (...) geçmemişti. Onun Ferda Fidan, şair dostu Heredia’ya “Edebiyata bir meteor gibi girdim ve Marie beni siyah boyunbağıyla gibi düşünmediğimden yıldırım gibi çıkacağım” demiş ve de- görünce çok şaşırdı, Yaslı mısınız diye sordu. Anam mi böyle bir sonuca varmıştım, hayır! İçimden, diğini de yapmış, fantastik türdeki öldü; diye karşılık verdim. Ne zaman öldüğünü “Yeryüzünde kim birbirinin aynı düşünmüş ki biz metinlerinde kendi acılarından yola çıkarak en ilkel korkuları merceğe al- sorunca dün, dedim. Hafifçe irkildi. (...) düşünelim...” demiştim. mış, olağanüstü öykülerin yazarı Guy CAMUS GERÇEĞİ Bilinçsizce istediği hâlâ kan ve sağlık dolu yaşamının ölümle de Maupassant’ın (5 Ağustos 1850 / Okudukça anlıyordum, Camus’nün alışageldiğimiz yazarlar- karşılaşmasıydı” demesi gerçekleşmiş, bir araba kazasında 6 Temmuz 1893) yazınını açımlıyor. Tahsin Şimşek, Hesiodos’un (MÖ dan biri olmadığını. En başta kendisi, bunun ayrımındaydı. Ya- can vermişti. VIII. yüzyıl) Azra Erhat ve Sabahat- zınsal dünyada, absürd (saçma)-ölüm-yaşam-mutluluk-yalnızlık Camus’nün yalın olduğunca çağrışımsal yanı da yoğun üslu- tin Eyüboğlu’nun çevirisiyle ve Az- gibi, birçok yazarın nereye oturtacağını bilmediği duyumsama- buna özeneler, onun yaratıcı dünyasını kavrayıp kendi üsluplarını ra Erhat’ın hazırladığı “Hesiodos Ese- lar, onun anlatı dünyasının kaçınılmaz arayış alanlarıydı. kurmak istiyorlarsa Tersi ve Yüzü’nün çevirmeni Tahsin Yücel’in ri ve Kaynakları” başlıklı inceleme ve Öyle ki, adlı sanlı nice yazarı bunaltan, bunaltıya sokan du- vardığı yorumu okuduktan sonra kalemi ellerine alsınlar: sözlük eşliğinde tek ciltte yayımlanan yumsamaları, yokluğa götüren ölümü bile varoluşun temeli sa- “...Bu süsten uzak kısa ve duru tümceler, Roland Barthes’ın belli başlı Yunan efsanelerini konu yıyordu Camus. ‘ak yazı’ diye adlandırdığı şeyin kusursuz örneğini sunan bu alan epik yapıtı Theogonia ile Yunan Ne yazarsa yazsın, dışına çıkamadığı yalnızlık ortamı onu anlatım, ‘ışık’, ‘gök’, ‘güneş’, ‘sıcaklık’, ‘basitlik’, ‘açık görüşlü- didaktik şiirinin ilk örneği kabul edi- hiçlik duygusuna sürüklüyordu. Camus bir yönüyle de yalnız- lük’, ‘bilinçlilik’ gibi sık sık beliren bu izlekler karşısında şaşır- len İşler ve Günler’ini inceliyor. lıklardan kurtuluşun değil, ancak kendi duygu dünyasında ya- mamak zor. Camus’nün son yapıtlarının da ayrıca nitelikleridir Necdet Neydim, “Polisiye ve de- ratabileceği bir yalnızlaşmanın ardındaydı. O duyguya yaşaya- bunlar. Oysa söylemek bile fazla, bir yazarın daha ilk yapıtında dektif türü, Gülsevin Kıral ve ‘kayıp rak değil, kurgulayarak varıyordu. kendini bulduğu, kendini söylediği enderdir.” defter’” başlıklı yazısında bu türle- Saçma bulduğu dünyada arıyordu yalnızlığı. Onu bulamama Camus bu aşamaya da erken varmıştır. rin gelişimini ve usta yapıtlarıyla bu gerçeği üzerine oturtuyordu arayışlarını. alanın öncü yazarlarından Gülsevin ANLATI DÜNYASI Kıral’ı merceğe alıyor. Camus’deki bu arayıp bulamayışı, yüzyıllar önce Yunus Em- Başta roman, öykü, şiirden düşünce yapıtlarına yazınsal tür- Y. Bekir Yurdakul, “Edebiyat hayat- re iki dizesinde algılamıştı: “Beni bende demen (demeyin), ben- ler anlatıya dayanır. Albert Camus’nün özellikle şiir-roman-öy- tan öncedir!” ve “‘Şen Denizler’ için de değilim/ Bir ben vardır bende benden içeri”. Camus, kendi- kü yazarlarını başarıya götürücü uyarılarda bulunuyor: demir alalım!” başlıklı yazılarında, ni yaşadığı ortamda bir varlık olarak duyumsamadı, kendi için- “Bir insanın yapıtları, çoğu kez, onun özlediği, heveslendiği Ayşen Aydoğan’ın Beter Hafiyeler ve de yarattığı dünyada var etme arayışına girdi. Ölümü, yaşamı, Ahmet Büke’nin Şen Denizler adlı duyguların öyküsüdür. Ama yapıtınız hiçbir zaman kendi öykü- sevmeyi, dışlanmayı, ölüm cezalarına çarpılmayı, insanın yaşa- kitaplarını değerlendiriyor. nüz değildir, özellikle de yaşamöykünüz olduğu savındaki ya- mı boyunca arama çabasına girdiğini saçma bulmasının özün- Özlem Küskü, Metin Bobaroğlu pıtlarda. Hiçbir insan, hiçbir zaman, kendini olduğu gibi anlat- de bu yatıyor. ile 15 yılı aşkın zamana yayılan ya- mayı göze alamaz. Her sanatçı, kendi doğrusunun peşindedir.” zıları ve konuşmalarından derlenen, MUTLU ÖLÜM Onun bu yoğun anlatısını açımlamak gerekirse, ben de şun- Bobaroğlu’nun simgesel dilin tarih Şu sıralarda Camus okuma tutkuya dönüştü bende. Bun- ları ekleyebilirim: Yazar yazmaya hemen başlamaz, yazmak- içinde gittikçe gelişen ve derinleşen da Camus’nün 1938’de tamamlayıp ancak ölümünden son- la yazmamak arasında uzun yol koşucuları gibi günlerce, ay- bir geleneğin bereketi olarak da ta- ra 1970’te yayımlanan Yabancı’nın da temelini oluşturan Mut- larca, yıllarca konu-biçim-üslup arayışları içinde gidip gele- nımlanabileceğini vurguladığı Simge- lu Ölüm (Çeviren: Ramis Dara, Can Yayınları, 2022) adlı daha rek kendine bir yol çizdikten sonra kalemi sıkıştırır parmakları- sel Düşünme’sini konuşuyor. çok çocukluğuna yönelik olaylarını anlattığı kitabının etkisi ol- nın arasına. Şerif Mehmet Uğurlu, Hüsnü du. Kirkus Reviews’den yorum da bunu doğruluyor: Yazar anlatarak yola koyulur. Duyumsadıklarını ancak beyni- Arkan’ın çeşitli platformlarda kaleme “Mutlu Ölüm, Yabancı’nın apansız, sanatsal ve felsefi olgun- nin tüm damarlarından geçirip süzerek etkili kılar. aldığı kısa yazılarından oluşan kitabı luğunun bir göstergesidir. Camus’nün henüz 22 yaşında, şey- Kendine dışarıdan baktığı şu yazma arayışın da, konuyu en Hırsız Var!’ı tanıtıyor. lerin ikiliği üzerine yazmaya başladığı ve 1937’de Cezayir’de ince noktasına dek açımlıyor Camus: Emre Yavuz, İngiliz çizgi roman ya- çok az sayıda basılan Tersi ve Yüzü (Can Yayınları, 2022) “bir “Mersault, endişesinin gizlendiği yüreğindeki umudunu dile ge- ratıcısı Barry Windsor Smith’in çizer- liğinin yanı sıra usta bir yazar oldu- bir ilk metin olmasının yanı sıra, yazarın sonraki eserlerinde de tirecek sözcüğü, tümceyi arıyordu. İçinde bulunduğu güçsüzlük- ğunu da gözler önüne serdiği irdelemeye devam ettiği absürd, ölüm ve yaşam, mutluluk, yal- te çözüm yollarına gereksinimi vardı. Gecesi ve gündüzü, söz ile, Monsters’ını (Canavarlar) inceliyor. nızlık gibi kavramların nüvelerini attığı kitaptır.” bundan böyle yaşama bakışının tüm rengiyle olacak olan imge ve Vitrindekiler, Emek Yurdakul’un Bu iki kitabı aylarca elimden düşürmeden okudukça geleceğini oluşturduğu duygulu ya da üzgün düş ile boğuşma- hazırladığı Güncel ve Mustafa Camus’nün yaratıcı dünyasının derinlerine iniyordum. sı içinde geçiyordu. Gözlerini yumuyordu. Yaşamak için zaman Başaran’ın hazırladığı Bulmaca ile de Mutlu Ölüm’de Meursault’u anlatırken “Bir hasta gibi ölmek gerekir. Her sanat yapıtı gibi yaşam da üzerinde düşünmeyi ge- düşün trafiği sürüyor! istemiyordu. Hiç olmazsa kendisi için hastalık çok zaman oldu- rektirir. Mersault yaşamını düşünüyor, bir tren kompartımanında İyi okumalar… ğu gibi bir düşüş, ölüme varan bir geçiş olmasın istiyordu. çılgın bilinciyle mutluluk isteğini gezdiriyordu.” (Mutlu Ölüm) n l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Sorumlu Müdür: Aslan Yıldız l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Reklam Genel Müdürü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet. com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. KITAP No: 11A/41 Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.