Catalog

METİN CENGİZ VE YAVUZ ÖZDEM’DEN ‘YAKIN DÖNEM TÜRK ŞİİRİ’ Yakın dönem Türk şiirinin önemi Hilmi Yavuz Özdemir İnce Eray Canberk Ataol Behramoğlu Metin Cengiz ile Yavuz Özdem’in Hilmi Yavuz, Özdemir İnce, Eray Canberk ve Ataol Behramoğlu ile yaptıkları, 1950-1990, hatta 2000 yıllarını kapsayan kırk elli yıllık dönemdeki şiirimiz üzerine söyleşilerden oluşan Yakın Dönem Türk Şiiri (Şiirden Yayınları) adlı kitap, söyleşi yapılan şairlerin poetikaları hakkında olduğu kadar kırk elli yıllık süreçte Türk şiirinin özellikleri hakkında da önemli bir kaynak niteliğinde. yetersiz olduğunu görüyoruz. Dönemin şiir ŞAHİN TÜFEKÇİ bilinci dolayımında yapılan değerlendirme- ler bugün artık klişe olmuş durumda. aktığımızda bugün Türk edebiya- Söze Adorno ile başlayan, makalesini bu tının her açıdan yeniden değerlen- klişelerle bitiriyor. Yeni bir şey söylendi- dirilmesi gerekiyor. Şiirde ise du- ğinde eski bilgileri bir inanç halinde tek- B rum daha vahim. Türk şiiri her ko- rar edenler, sürü halinde bu yeni değerlen- nuda yeniden gözden geçirilmeli. Yüzeysel, dirmelere saldırıyor. Ya da sükût suikastı / alışılmış, klişe haline gelmiş ve her geçen komplosu (conspiration du silence / conspi- gün tekrar edile edile niteliğinden kaybeden racy of silence) ile görmezden geliniyor ra- değerlendirmeler şiiri içinden çıkılamaz bir hatı yerinde olanlarca. Kendinden memnu- labirente hapsetmiş bulunuyor. niyet de böyle ortaya çıkıyor. Edebiyatla ilgili her şey bir kafa karışıklı- Örneğin Cemal Süreya: İkinci Yeni Bi- ğı yaratıyor. Temel kavramların bilinmeme- lincinin Kurucu Gücü (Metin Cengiz / Şiir- si, şiir konusunda yeni gelişen değerler kar- den Yayınları) ve Özdemir İnce: Türk Şii- şısında bu kafa karışıklığını iyice artırıyor. rinde Bir Mihenk Taşı (Metin Cengiz / Şiir- Üniversiteler ise bu konularda yol gösteri- den Yayınları) ile Öteki Bilinç: Gerçeküs- ci olmaktan çok uzak ve hatta iç karartıcı. Metin Cengiz Yavuz Özdem tücülük ve İkinci Yeni (Müesser Yeniay / Şi- Üniversitelerde okutulan dersler yetersiz. irden Yayınları) okundu ama tartışılmadı. Liselerde okutulan edebiyat ders kitapla- bilgilerle sınırlı olduğunu görüyoruz. Bu bilmiş birçok kişi Facebook arkadaşlıkla- Tartışanlar ise öğrendiklerinin dışına çı- rı yalan yanlış bilgilerle dolu; ders kitapla- dergilere de yansıyor. rından bir şekilde yararlanarak uluslararası karak İkinci Yeni hakkında yapılan bu yeni rı siyasetin gölgesinde, saçma sapan oydaş- antolojilerde bile gözükmeye başladı. değerlendirmelerin hakkını veremediler. malarla hazırlanıyor. YÜKSEK VİCDANIN, ELEŞTİRİNİN Hatta orta düzeyde bir yabancı dil bilen- Elbette uzun söyleşilerle hazırlanan Ya- YERİNİ SOSYAL MEDYA ALDI! ler bile bırakın yabancı dilden Türkçeye çe- kın Dönem Türk Şiiri (Şiirden Yayınları) YENİ EDEBİ HAREKETLER Sosyal medyanın getirdiği kolaylık, bu viri yapmayı, Türkçeden yabancı dillere çe- adlı kitap tüm bu sorunlara yanıt verecek DÖNEMİNİN BİTMESİ... kolaylığın yeterli görümesi, Facebook, Ins- viri yapıp işi sıkıya almayan bazı antolojiler- değil. Ancak günümüze tutacağı ışıkla bizi Yeni edebi hareketler döneminin bitme- tagram gibi paylaşım ortamlarındaki övgü- de göründüler. Antolojistlerin kolaya kaçma- düşünmeye yönlendirip Türk şiirini kuşat- si, bizdeki edebi anlayışların genellikle dış ler vb… işe yeni başlayanların donanımsız sı bu olguyu tetikledi. Böylece “Türk Şiiri bu mış kolaycılıktan, tembellikten, kendinden mihraklı ve gerçekçi olmayışı ve tam anla- olması, bir iki dergide görünmenin yeterli mu” diye sorularla muhatap olmaya başladık. memnun olma halinden biraz olsun çıkarır- şılamadan taklit edilmesi, günümüz şiir or- görülmesi ile birleşince iş iyice zıvanadan Eleştiri kültürünün olmaması, şiirle ilgili sa bundan mutluluk duyarız. tamının aktörlerinin savrulmasını getirmiş, çıktı. Kendini geliştirmenin, onay verici şa- çağdaş eleştiri bilgisiyle donanmış eleştir- Hele de alışılmış kavramlarla düşünme alış- modern cemiyetlerin çoğalmasına, temelsiz irler loncasının yüksek vicdanının, eleştiri- menlerin çıkmaması ise bütün bu olup bi- kanlığından çekip çıkarabilirse… Şiir üze- iddiaların onay görmesine, şiir ortamının nin yerini sosyal medya aldı. tenlerden elbette bağımsız değil. Eleştiride rine yazdıklarımızın bir amacı da zaten bu. iyice zehirlenmesine yol açmıştır. Yapılan Bir dergide bir şiiri yayımlanan genç, bu- de sağlıklı işleyen bir olay yok. Tanıtım ya- müdahaleler ise içine düşülen rehaveti ne Metin Cengiz ile Yavuz Özdem’in Hil- nu bir de sosyal medyada duyurduğunda, zıları eleştirinin yerini almış durumda. mi Yavuz, Özdemir İnce, Eray Canberk yazık ki ortadan kaldıramamaktadır. kendi çevresinde “yılın şairi” olarak nite- Bu, modern şiirde olup biteni değerlen- ve Ataol Behramoğlu ile yaptıkları, 1950- Bugün şiir kitaplarının satışı en çok 500 lenebilmekte, öyle bir fikre kapılabilmek- dirirken de gözüküyor. Bıktırıcı dönemlere düzeyinde. Birçok şair kendi kitabını ya- tedir. Bir adım sonrası ise hakkında hiçbir ayırmalar, abartmalar... 1990, hatta 2000 yıllarını kapsayan kırk el- li yıllık dönemdeki şiirimiz üzerine söyle- yımlıyor ya da bu işe uygun yayınevlerinde bilgi sahibi olmadığı Türk şiirine çeki dü- yayınlatıp eş dost çevresine ya satıyor ya zen vermeye kalkmak oluyor. İKİNCİ YENİ HAKKINDAKİ şilerden oluşan Yakın Dönem Türk Şiiri de da öylesine dağıtıyor. Bu olgular birbirine Derken olan oldu. Öyle ki henüz ken- DEĞERLENDİRMELER YETERSİZ söyleşi yapılan şairlerin poetikaları hakkın- bağlı ve birbirini besliyor. da olduğu kadar kırk elli yıllık süreçte Türk di ülkesinde şairliği onanmamış, hatta bel- Örneğin günümüz şiirinin zeminini oluş- Sonuç olarak nitelikli şiir okuru sayısının li başlı dergilerde henüz şiiri bile yayımlan- turan İkinci Yeni hakkındaki değerlendir- şiirinin özellikleri hakkında önemli bir kay- düştüğünü, şiir kültürünün kulaktan dolma mamış ya da bir iki şiiriyle ancak yer ala- meler… Bu değerlendirmelerin çoğunca nak niteliğinde. n 8 19 Mayıs 2022 Lütfi Özgünaydın Kadir İncesu