Catalog

LUCA BARANELLI VE ERNESTO FERRERO’DAN “CALVINO ALBÜMÜ” OKURLARA Az konuşup çok yazan Calvino Yapıtlarıyla öne çıkmayı tercih eden Italo Calvino’nun hayatını albümleştiren; kitabın büyük bölümünde yazarın metinlerine, açıklama ve mektuplarına yer veren Luca Baranelli ve Ernesto Ferrero, bir anlamda sözü ona bırakıyor. ALİ BULUNMAZ alibulunmaz@cumhuriyet.com.tr C alvino Albümü adlı kitabın yayımlanma tarihi, yazarın ölümünün onuncu yılına (1995’e) denk gelmişti. Kentlerin okuru Calvino’yu, temas ettiği ve kendisinde iz bırakan şehirlerle beraber anlatan biyografi, yazarın bir bitki topluluğu olarak gördüğü “yazılı tümceler”le örülü. Calvino; dikta çağında yetişirken topyekun savaşın içine düşüp barışın ve özgürlüğün “tesadüfi fikir” olduğunu düşündüğü bir ilkgençlik dönemi geçiriyor. Karayipler’den Torino’ya; yazarlığa, editörlüğe ve politikaya uzanan bir yolculuğa çıkıyor. Tarımbilimci bir babanın, botanikçi bir annenin ve kimyager dayının bulunduğu, San Remo’nun köklü ailelerinden birinin üyesi olan ve kendisini “kara koyun” şeklinde niteleyip “ailenin tek edebiyatçısıydım” diyor Calvino. Ailesinde büyük bir kavga görmeden büyüyen Calvino, renkli kişiliklerin yarattığı zenginlikten bahsederken “kendisi neyse oradan hareket ederek” anlatıyor, daha doğrusu Baranelli ve Ferrrero, yazarın kitap ve mektuplarının, ailesi ve kendisine dair dile getirdiklerinin bir kolajını yapıyor. Bu anlatılarda, Calvino’nun aileden gelen savaş karşıtlığının ve süssüz hümanistliğinin, faşizme meydan okurken İtalya Komünist Partisi’ne katılmasını sağlayan hasmı tanıma üzerine kurulu antidogmatik tavrının doğuşuna da rastlıyoruz. Gevezelikten ve romantik laf salatasından hoşlanmayan, kendisine güvenen, ironik üslubuyla nam salan ve yaşam sevgisini zekâsıyla harmanlayan Calvino, kendisine benzetip “çok şey borçlu olduğunu” söylediği kente; “Faşizm karşıtı Torino’ya beni çeken şey, ahlak ve yurttaşlık imgesiydi” diyor. 1960’larla beraber, Roma ve Paris arasında mekik dokurken Paris’te eşi Esther Singer’le tanışan Calvino, 1980’de geriye dönüp bakınca “Aile dediğin, eğlenceli bir birliktelikle yürür. Her gün değil, her hafta değil ama ara sıra, çeyrek saatliğine ya da on dakikalığına olsun yeter; insan beklentilerini sınırlamayı bilmeli” diyor. Baranelli ve Ferrero’nun, “uluslararası çapta tanınan, gezgin, matematikçi ve ansiklopedici” diye tanımladığı 1960’lar ve 1970’ler, yazarın kentler ve ülkelere ilişkin en önemli metinlerini kaleme aldığı dönem; şehirlere dair imgelerin peşinden gidip onları tekrar keşfettiği yıllar... Fizikî yolculuğuna zihinsel seyahati de eklediği zamanlarda, “en yaratıcı ve düş gücü en geniş yazar” dediği Georges Perec’i de tanıyor Paris’te. Kısacası Calvino için kentler, yazarlar ve metinler birbirini bütünleyen; hem kültürel alışveriş sağlayan hem de ansiklopedik bir gerçeklik hâlini alıyor. KİTAPLAR, KENTLER VE DOSTLAR Yayıncılığa dört elle sarıldığı 1970’lerde Calvino, hazırladığı “Yüz Sayfa” dizisiyle klasikleri incelerken bir çalışma ahlakı ortaya koyup “iş her şeye anlam katar” diyen bir okur, yazar ve editör olarak karşımızda. Edebiyat dışında yeteneksiz olduğunu düşünen, iletişim kurmak isteyen, önceki metinleriyle ilgili hoşnutsuzluğu nedeniyle ve deneyimleri yeniden dolaşıma sokma arzusuyla yazdığını söyleyen Calvino, “dünyanın ortasında bulunmanın yordamını öğrenmeye çalışırken” başta İtalyanca olmak üzere dile dair kalem oynatıyor. Baranelli ve Ferrero, Calvino’nun 1975’ten 1985’teki ölümüne dek önemli İtalyan sanatçıların figüratif eserlerinin diline yoğunlaştığını hatırlatıyor. Calvino New York’ta (üstte), 1982 başlarında Roma’da Octavio Paz ve Nanni Filippini’yle (ortada), 1958’de annesiyle birlikte. Calvino; var olmayı, yazı ve yaşam birlikteliğiyle açıklayınca kitaplarla (Palomar, Kum Koleksiyonu, Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu, Görünmez Kentler, Amerika Dersleri vd.), kentlerle (Havana, San Remo, Torino, Paris, Roma, New York...) ve dostlarıyla (Cesare Pavase, Elio Vittorini, Giulio Einaudi, Carlo Bo, Raymond Queneau, Roland Barthes, Eugenio Montale, Octavio Paz, Gore Vidal vd.) karşılaşıyoruz. Borges’in, Sevilla’daki bir toplantıda “sessizliğinden tanıdım” dediği Calvino, uzun konuşmaktan keyif almazken yazarken yaşadığı mutluluğu ise tarif edemiyor. Söze verdiği önemi vurgulayan Baranelli ve Ferrero, Calvino’nun özenle kurduğu cümleler ile yaşadığı bir hayatın kesiştiğini vurguluyor. n Calvino Albümü / Hazırlayan: Luca Baranelli, Ernesto Ferrero / Çeviren: Neyyire Gül Işık / Yapı Kredi Yayınları / 148 s. ‘Yüzyılların Sahne Büyücüsü’ A yşegül Yüksel’in çalışması “William Shakespeare: Yüzyılların Sahne Büyücüsü”, dört yüz elli yıldır hiç eskimeyen, sahnelerden düşmek şöyle dursun seneler geçtikçe daha çok sahnelenen William Shakespeare üzerine kapsamlı bir kitap. Yüksel, Shakespeare’in bilinen öyküsünü, içinde büyüdüğü sosyal ve siyasal ortamı, o dönemin tiyatro yaşantısını da mercek altına alıyor. Hasan Erkek irdeledi kitabı. “Behice Boran Kitabı”, Türkiye tarihinin bu önemli sosyalist kadın politikacısını ve bir dönemi tanımak isteyenler için temel bir eser. Arkadaşlarının ve siyasi mücadelede kimi zaman ayrı düştüğü, kimi zaman yoldaş olduğu isimlerin yazıları ise kitaba ayrı bir renk katıyor. Güray Öz değerlendirdi. “Sanatın Gölgedeki Kadınları”, 18501950 arasında etkinlik göstermiş, pek çok iyi iş ortaya koymuş, yine de edebiyat ve sanatta eril tarihin dışında bırakılmış kadınlara odaklanıyor. Halide Edip’den Emine Semiye’ye, Afife Jale’den Macide Tanır’a... Liste uzayıp gidiyor. Eray Ak, kitabı yayına hazırlayan isimler; Özlem Belkıs ve Duygu Kankaytsın’la kitabı ve üzerine yükseldiği zemini konuştu. Hayatını ‘Azınlık’ araştırmalarına adayan Baskın Oran, “Etnik ve Dinsel Azınlıklar: Tarih, Teori, Hukuk”ta Türkiye’nin en önemli kırılma noktalarına yani etnik ve dinsel kimliklenme süreçlerine ve bu süreçlerden doğan gerilim hatlarına bir arkeolog titizliği ile yaklaşıyor. Kitabı Samim Akgönül tanıtıyor. Bol kitaplı günler... KITAP İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç l Genel Yayın Yönetmeni: Murat Sabuncu lYayın Yönetmeni: Turhan Günay l Editörler: Ali Bulunmaz, Eray Ak l Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı l Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Faruk Eren l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam Direktörü: Deniz Tufan l Reklam Müdürü: Ayla Atamer l Tel: 0 (212) 343 72 74 l Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. l 324 Mayıs 2018 turhangunay@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr twitter: www.twitter.com/CumKitap