Catalog

Kapak konusunun devamı. ya haktşt vc aynadan cevrcsindckilcrc bakışt, çcvrcsindc bulunanlann Adam'a baktsları, hıitün bu hakışlar sürcklt olarcih \cr değıs/ırmclcrle vc hcm bireyıtı hcm gcncl anlamda ımanın gcride hıraktıklarına gidip gelış.lcrle, gcrıye dö nüşlcrlc vcriliynr romanda Süreklibıretkıleşım vc yansıma \özkonusu. Vcbütün bakışlarda, görüşlerde, algılayıslarda düsıince, ırdelemc, yorumlama, cleitirme ön planda Düsüncclcrc ılmckler atıhrkcn kutsal kıtaplardan, dolayısıyla ınançtan yola çıkıyorsunuz Böliim baslarında, bazen de mctınlerın ıçındc Tcvrat'tan, Incil'dcn, Kur'an'dan alıntılarvar. Böylcya parak romanda ncyı gerçekleştırmek ya da vurvulamak ıstcdiniz? Insandaki yanlışlıkların asıl kaynağını, bir anlamda asıl suçluyu sezdirmek is tedim. Asıl sııçlıı beynimizde vc yürcğinıizdc uyuyor. Çevresi, yani tüm diinya ateşler/yanıkiar/bencillikler/aldatıslar/aldanışlar içinde. Çünkü, iki bin yıl lık uyku sürüyoır. Bıı saptamanın somut örneKİcri kutsal kitaplarda var. Dikkatıtniçeken birşey oldu Adam'la haşlayan vc sürcn roman serüvenindc hic özcl ad kullanmamışsınız. Eskı Sevgılt, Çıllı Kız, Küçiik Oraspıı. . Bunda amacıntz ncdir? Once, kutsal kitaplarda ycr alanlar gibi, kullanımı olmayan adlara yer vereyim diye düşündüm, sonra caydım. Bu insanlar birer roman kahramanı ama aslında tüm ınsanları simgeliyorlar. Kalıcı olanın, tek tek insanlar olmadığını biliyoruz. Tüm insanhk tarihinden günümüze kaç insan var, kaç ad? Bir ansiklopediyi doldurabilccck sayının ötcsindc kiın var? Milyaılarca insan gclip geçmiş bu dıınyadan, daha da geçip gidccek. Onlar, bcnim roman kahramanlarım gi bi birer 'insan'dır yalnızca, bircr kahraman değil. () büyük akış içinde; sevgiyi, ateşi, acıyı, hüznü, aldanışı, aldatışı, aşkı, tutkuyu, çiçekleri ve kendini tanıyabilmiş ve/ya da yaşayabilmiş birkaç kişi. Kcşkc yazarlığımın ilk gününde.yayım ladığım ilk üründe ben de ad koymasaydım kendime. Çiçekleri seçiklestiren adları değil, kokuları ve renkleridir. "Scvmc yetencgt, kaynağına ulasıla ntayan sonsuz bir ınancın, gözü kapalı bir taptnmanın hoyundıtruguna ta\ıyabilirdi onu; daha önce dc böylcydi zaten, tapındtgı varlıh btrakıp gtdtnce bos.luk.ta k.aldıl... Şimdt içeridekikadınlartn hcpsibaslannı rirtmüşlerdır, kendılermi ölümün vcyaşamm uzağında, yalnız gönüllcrınin dcrınlığındc, gözlcrı kapalı bir ınancın küüarına atmışlardtr." Burada so'zü cdilen dınsel tapınma dc wvılen ınsana taptnma özdc}lc)iyor. Sizin dcyişinizlc bcr ikisidc "gözü kapalı" ve kaynağına ulaşuamamış inam^tır. Daha sonrakihölümlcrdc iic bu lapınmamn gerck Etbı Sevgtlt'mn ktzt, gcrek Adam tarafından daha bilinçli olarak yargılandıStnt görüyoruz. Hatta, FAhıScvgıh'nın kızı Çıllıfcız'la(kı, kadının tilümünden sonra bir avunma aşkının bıreylerı olmmjlardır) Adam'ın kıyastya savaşıntı rumantn sonlarında ortaya çıkıynr Bu, sevgıye bakışın, ınanç baglamtnda tartışılması mıdır? Aslında savunulan nedir? Gözü kapalt ınanç ya da sevgı aldanış mıdır? Ateş Uykusu'nun sınırları içinde düşünürsck, inanç kimliği vc kişiligi yok ctmeboyutıındaysa zararlıdır. Inançtatartış.ma, sorgulama, irdeleme, eleştirmc yoktur, yalnızca kabullenme vardır. însanin kendi kcndisinin farkına varmasında, kimliğini/ki^iliğini olıışturmasında sorgulama, irdclcmc, kısacası bilinç gcrcklidir. Inancın kayrıağı bir insan da olsa, bu ınanma olgusu inanılan kişi tarahndan sömürü amacıyla kullanılıyor^ sa kör inançla aynı konumdadır. Romanın ana izlcklerindcn biridir bu. Çilli Kız, annesinin eski sevgilisi olan Adam'la SAYFA 4 ••" Burhan Giinel sevisirken aralarında naşka birinin (annesinin) oldu öıınu algılar ve kimlik/ki^ilik/gerçek aşk anlamında bu ili^kiyc karşı çıkar. Annesinin hcm Adam'ı hcm dekcndı kızını (as^ lında çcvrcsindcki herkesi veherşeyi) sömürdüğü ortaya <,°ıkmıştır. Çilli Kız'ınolguyu Jo^rıı saptaması, duruma nilinçlc kar^ı çıkmasına neden olmustur. Zatcn bu noktadan sonra roman başka bir yatakta akmaya başlar. Gözü kapalı inanç, aldanış demcktir ve bu sürcç tamamlanmiijtır. Bu sonuç, romanda bircysel ölçulerde gerçekleşmiştir ama toplumsal olçülerdcki kör inanç, kara inanc sürmektedir, çünkü sömürü sürmektedir, sürdii rıilmcktedir. Baş,ını dik tutan insan lar ise yakılarak, öldürülerck ceza landırılmaktadır. Ramanın ilctıu haştan mna öyU yoğun ki, "insan manzaraları" karşı\ında okur bir gerçekten başka bir gcrçege savrulup duruyor, Örneğin travestılcrin anlatıldıg'ı bölümde de bellı bir kesım ve a kcütnin karşısında tüm insanlığtn durumu scrgifcniyur. Bu sergılcntşin bir kıyısmdan yasama katılan nk.ur da romanın baş kişisi. 1971 den 1998e, Burhan Güneiln kitapiannın sayısı 50 u buldu. hangısinin oğlu, hangısının kızı, hangısinin karıst, hangi kendilerine duyduklan hoşnutsuzluktan \ının sevgilisi, hangısının yasadtşı çacuğu, kaynaklanıyor. ü "içten gülümseme" bu hangısinin yegeni, akrabası, kumsusu oltoplumda kimliğini oulamamış ve/ya da duğunu anuımaya çabaladı, ama bir umu yitirmiş herkes için gcrekli. ü gülümseca varamadı." Ğınsclligin vc insan iltskiyiş, son aşamada, kayıp kimliğe kavuşlerinin çak yönlü, çok boyutlu olarak karmanın sevinç göstergesi sayılabilir. Sevşımıza cıktıiı romanda, toplum larafıngisizlik.vcrdiğiniz örnekte olduğu gibi, dan itilcn, dıslanan bir kesimın ırkıltici kimi zaman sıradışı oluşumlara da negörüntüiü de yer alıyor. Romanda söylen den olabiliyor. Televizyonlarda neredeydtgi gibi, insan ilishilcrindcki kopukluk sehergün izliyoruz; "travesti" dediğimiz "ıçlcn bir gülümteyışın cksıklığı"ndcn mt insanların kendi aileleri tarafından bile kaynaklanıyor? acımasızca, ilkel yaklaşımlarla dışlanması vc onlara eziyet edilmesi, pek çok şey tçten güNimseme gibi ne Yirminci Yüzyıla ne de insanlığa Hn başta kcndıni scvmeyi (bile) beyakışıyor! Ama, kimbilir, belki de çok ccrcmcycn, bilemeyen bireylerin oluşyakışıyordur... tıırduğu bir toplum var karşımızda, çev Emlakçı, ev sahipleri, kiracı üçgeninremizde. Bilinçli bircyler de bu kalabadc anlatılanlarla genel bir Türkiye görülığın akışına kapılıyorlar çogıı kez. Ronümü veriliyor ki, içler acısı, trajikomik. manın baş kiijilcri toplum ortalamasının Kişiligint ve onurunu yitirmemek için dıüzeıinde olan kişiler; en azıntlan bilınçrenen Adam pazarlık cttikleriylc de kenlcriylc, kultürdüzeyleriyleüstün birnokdi yöntcmiyle savaşıyor, sonuçta yenilmıtadalar. Ama onlar bile çağın salgın hasyor Her seye karsın, yas,amak için bir talıklarından paçalarını kurtaramıyorlar. umut olabileccği gerçcği ortaya çtkıyor Bu bakımdan, çevreve ve bilinçsiz insanb l ece Bu kosulîarda ise çocukıuğunu lara göster(e)medikleri hoşgörü, aslında böyl 28 yıl, 2S kitap vc... KemHnl tamyabilmek vc mahallentn dclistnı anınnaması, dünyaya alayla ve ktnayarak bakmasımn ipuçlartnt olıtşturuyar Btınu genellcsttrsck, kıracıların, evsahıplerinin işlcvi ncdir romanda? Ülkemizin insanlarının büyük bir bölümü şu dönemde dünyadan umıulıınu kesip öteki dünyaya umut baölamış, durutnda. Onları, öteki dünyauaki güzel likleri vaat ederek kandıranlar ise "dünya nimetleri"ni sonuna kadar kullanıyorlar. Bu, kandırılanların dramı. Kanmayan, dircncn ama ömrü boyunca hcp yitiren Adam ise, başı dik yaşayarak, dünya nimetlcrine de, öteki dünyaya iliijkin umutlara da pabuç bırakmayan insanların simgesi. Onlar, onurlarıyla yaşarlar, acılarıyla beslenirlcr ve mutsuzluklarını bile sevgıye, yaşama sevincinc dönüştürebilirler. Adam, onlardan biridir ve karşı çıkmıştır vegeçkin yaşına karşın kendine yeni bir yasjam kurmaya, yeni bir kimlik edinmeye karar vermiştir. "sürü"ye katılmaktansa yakılmayı göze almıştır. Kiracıların, evsahiplerinin işlcvi ise... Dünyayı açlarla açgözlülcr doldurmuş durumda. Birinin iki yüz elli tane kiralık daircsi olması, günümüzdeki açgözlülü&ün sıradan bir örneği. Bu, aynı zamanda insan soyuna karşı hainliktir, alçaklıktır. Mülkiyet düşmanı değilim ama "sosyal adalet" laflarının edilmesine karşın küresellcşen ve özclleştirilen bir ülkenin sınırları içinde bu oluşumun önüne geçilmelidir. Bunca evsiz barksız insan varken, hiçbir ideoloji (açgözlü kapitalizm bile) bana, hepimizin kiracı olduğu bu dünyada iki yüz elli tane apartman sahibi olmayı açıklayamaz, haklı gösteremez.Devletin, insanlar arasında bir denge oluşturması beklcnir ve özlcnir ama bizimkilerin insanlarının, özellikleaydınlarının "yuvasını yapar'Mar, daha ötesi insanları vaktırırlar, yakılanları seyrederlcr, yakanıara alkış tutarlar. Atcş Uykusu, "iki dünya"nın da nasıl bir adaletsizlik üzerine kurıılu olduğunu, insanın insana yaptığı haksızlıklan, insanın insanı harcamasını anlatıyorbaştan sona. Getoceğe bakış Son bir soru ols un, bu kez gencl bir soru 197Vden herı yazıyorsunuz Yaztntmızda neyi başardımz, neyi başaramadınızy Gelcceğe naulbakıyorsunuzJ Kimi zaman engellerle, acımasızca yaklaşımlarla karşılaştığım halde hâlâ edebiyat dünyasının içinde oluşum bana pek inandırıcı gelmiyor. Bütün bıınlan ben mi yaşadım, yılmadan ben mi direndim diye düşünüp şaştığım oluyor. Şunu içtenlikle söylemek isterim; söz konusu engellcrin vc düşmanlıkların çoguna içten, dürüst, hesapsız davranışlarımla ve yazılarımla kcndim ncden oldum. Asker kökenli oluşum da, yazın revrelerinde kabul görmcmi güçleştirdi. Ama hepsi bir yana, bulunduğum yerden hoşnutum. Bu arada, örneğin Umut Zamanı adlı romanımla (1974) Türkiye'de ilk kez dış göç olgusunu saptayıp yazmış olmanın, Baraka ile (1991) yinc ilk kez bir yabancı askeri üssü ve oradaki asker kimlikli insanları gcrcekleriyle, havacılığın gizemli ortamını da coşkuyla yazabilmiş olmanın onurunu taşıyorum. Bunlar "başarı" sayılabilir sanıyorum. C)n üç yıl, her şeyimi vererek sürdürdüğüm Karşı dergisi de bir sevinç ya da başarı sayılabilir benim için. Başarısızliğım ise, anlaşılamamış olmanın gctirdiği kırgınlık, söylemeye korkuyorum ama mutsuzluk... Bunca kitap, bunca ödül bir başkasında olsaydı kimbilir nerelerde olurdu şimdi? Ama, bana olanak sagiayan bazı yayıncıların bin türlü sıkıntısına kar Îu'daki birtakım evlere, okullara girdiği ın, üç yüz bine yakın kitabımla Anado mi biliyorum ve seviniyorum. Bana emeĞi geçen herkese, özellikle üktay Akbal'a ve anısını saygıyla yaşattığım Mchmet Seyda'ya bir kez daha teşekkür ediyorum burada... • *(Ankara Özcl Tevfik Lisesi Öğrctmeni) SAYI 4 8 6 CUMHURİYET KİTAP