Catalog

Sağlık Sperm bulunmayan erkeklerde kök hücre nakli Azospermi yani menide sperm olmaması durumunda bugünün teknolojisi TESE adı verilen bir cerrahi yöntem ile testislerde sperm bulunduğu takdirde mikroenjeksiyon işlemi ile gebelik olasılığı tanımakta. Bir tür tüp bebek uygulaması olan bu işlem maalesef cerrahi olarak testis içinde sperm bulunmayan olgular için herhangi bir çözüm getiremiyor. Prof. Dr. Bülent Tıraş Obezite Nedir? Obezite, alınan enerjinin harcanandan daha fazla olması sonucu vücutta aşırı yağ depolanmasıdır. Obeziteyi belirlemek için vücuttaki yağ dokusu oranının bilinmesi gerekir. Çocuklar büyüdükçe vücutlarındaki yağ oranı ve dağılımı değişkenlik gösterir, bu nedenle çocuğun vücut ağırlığının boy ölçümü ile birlikte değerlendirilmesi gerekir. Bunun için en sık kullanılan değerlendirme tekniği Vücut Kitle İndeksi’dir (VKİ)*. Çocuklarda yaşa göre boy değiştiği için obeziteyi tanımlayacak tek bir VKİ değeri verilemez, yaşa ve cinse göre belirlenmiş çizelgeler kullanılır. Dr. Nihal Memioğlu, Pediatrik Endokrinolog, Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi Pediatri Bölümü K ök hücreler tüm organ ve dokularda olgun hücrelerin kaynağını oluştururlar. Testis içinde de spermatogonia adı verilen ve spermatojenik serinin en ilkel hücresi olan kök hücreler vardır. Azospermik erkeklerde özellikle azosperminin nedeni yapım bozukluğuna bağlı olduğu zaman testis içinde kök hücreler de dahil olmak üzere spermatojenik serinin hiçbir hücresi bulunamaz. Matürasyon arresti adı verilen özel bir durumda ise speramtojenik seri hücreleri belirli bir aşamaya geldikten sonra olgunlaşmalarını durdururlar ve olgun sperm hücresi haline dönüşemezler. Spermatid aşamasında olan bu duraklamalarda bu hücrelerin vücut dışında olgunlaştırılmaları veya doğrudan mikroenjeksiyon amaçlı kullanımları denenmiş ise de az sayıda gebelik rapor edilmiş ve bu gebeliklerin kaynağına şüpheyle bakılmıştır. Bugün için artık spermatitlerin döl hücresi olarak kullanımları bırakılmıştır. Testis içinde kök hücreler de dahil spermatojenik seriye ait hiçbir hücre bulunmadığı durumlarda hayvan deneylerinde bir vericiden alınan kök hücrelerin testis içine nakli ile gebelikler rapor edilmiştir. Farelerde yapılan deneylerde donör kök hücreleri ile elde edilen gebeliklerde yavru sayısı, yavruların ağırlıkları ve gelişimleri normal kontrollere oranla daha düşük bulunmuştur. Ayrıca testiküler kök hücre nakli (TKHN) sonrasında elde edilen embriyoların blastokist aşamasına geldiklerinde daha az sayıda hücre içerdikleri saptanmıştır. Bu bulguların nasıl bir sorun yaratacağı bugün için tam olarak kesinleşmemiş ve çalışmalar halen devam etmektedir. Bugün için TKHN kanser nedeni ile kemo terapi görecek olan veya kemik iliği nakli yapılacak olan genç erkeklerde üreme potansiyelinin devamı için kullanılabilir bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Depolanan kök hücreler kanser tedavisinin tamamlanmasından sonra testis içine nakledilerek sperm yapımı tekrar başlatılabilmektedir. Burada da en önemli çekince kök hücre transplantasyonu ile kanser hücrelerinin vücuda tekrar verilme ve kanserin aktive edilme olasılığıdır. Ancak özel filtrelerden geçirilen kök hücrelerin nakli ile bu problemin minimize edilebileceği düşünülmektedir. TESE işleminde de sperm bulunmayan azospermik erkeklerde ise kök hücreler dahi kaybolmuş olduğundan bu teknik en azından kendi kök hücrelerinin nakli bugün için mümkün değildir. Ancak vericiden alınan kök hücrelerin testis içine nakli belki gelecekte mümkün olacaktır. Beklenen teknolojik gelişmelerden biri de embriyonik kök hücrelerden gamet yani döl hücresi yapımıdır (stem cell derived gametes). Burada klonlama gibi tekniklerin gereksinimi uygulamayı zorlaştırmakta ve etik tartışmalara yol açmaktadır. Şu anda elimizdeki tek alternatif beklemek ve teknolojinin hizmetimize yarın neler sunacağını görmektir. Obezitenin en sık görülen nedenleri beslenme ile aşırı enerji alınması ve aktivitenin azalmasıdır; bunun sonucunda gelişen obeziteye basit obezite denir. Basit obezitesi olan çocuklar genellikle yaşıtlarına göre uzundurlar ve hızlı gelişim gösterirler. Günümüzde, “fast food” beslenme, abur cubur yeme alışkanlığı, şekerli içeceklerin sık tüketilmesi, sebze ve meyvenin yetersiz alımı başlıca beslenme yanlışlarıdır. Bunların yanı sıra okula servisle gidilmesi, yetersiz oyun alanları, bilgisayartelevizyon başında çok vakit geçirme, sürekli sınavlar ve yoğun çalışma ile oyuna zaman ayıramama gibi nedenlerle de çocukların aktivitelerinde azalma da söz konusudur . OBEZİTE NEDENİ Bitümün Üzerine 2 Mart 2012 tarihli Bilim Teknoloji’de bitümlü şistlerle ilgili Prof Dr Gülhan Özbeyoğlu‘nun yazısı maddi hatalar içermektedir. Şöyle ki; Dünyada ortaya çıkarılmış toplam rezervlerin 409 milyar ton, ABD’nin rezervlerinin 301 milyar ton olduğu belirtilmekte, sanki dünya rezervlerinin dörtte üçü ABD’de bulunuyormuş gibi bir algo oluşmakta. Listede 1.7 milyar tonluk rezerv ile 9. sırada Kanada gösterildi. Halbuki dünya rezervlerinin yarısından fazlası Kanada’nın bir tek eyaletinde (Alberta) bulunmaktadır. İkinci ve üçüncü sırada Kazakistan ve Rusya gelmektedir. ABD’nin ise dünya enerji endüstrisi bakımından kayda değer bir bitümen rezervi yoktur. Bitümendeki asıl sorun, üretim zorluğu ve yarattığı çevre kirliliğidir. Bu nedenle Avrupa ülkeleri ve ABD, Kanada’ya çevre protokolleri ile sınırlama getirmeye çalışmakta, Kanada ise normal petrol üretiminin yol açtığı kirlilikten daha fazlasını yapmadığını iddia etmektedir. Son olarak Obama, baskılar nedeniyle Alberta’dan gelecek boru hattının yapımını erteletmiş, bunun üzerine Kanada satış için Çin ile temasa geçmiştir. Şu anda dünyada bitümen kullanımı ile ilgili en önemli gelişmeler bunlardır. Dr. Cemil Kuşoğlu, [email protected] CBT 1304/17 16 Mart 2012 Çocuklarda daha az oranda görülen diğer obezite nedenleri içerisinde bazı hormonal ve genetik hastalıklar, bir kısım ilaçların kullanılması ve beyinde iştah merkezini etkileyen hastalıklar sayılabilir. Ailenin çocuk obezitesinde pek çok yönden etkisi vardır. Bazı genetik hastalıklar nedeniyle ailevi obezite gelişebilir. Araştırmalara göre çocuğun obez olma riski, her iki ebeveyn obez ise %80, bir ebeveyn obez ise %40, ikisi de obez değilse %14’dür. Ancak çoğu kez hastalık söz konusu olmayıp, ailevi beslenme alışkanlığı ve yaşam tarzı ön plandadır. Ebeveynler gerek beslenme gerekse sportif aktiviteler konularında çocuklarına örnek teşkil ederler. Ayrıca, çalışan annenin yemek yapımına ayırdığı zamanın az olması, aile içi stres, tek çocuk olmak, parçalanmış aile çocuğu olmak gibi ailevi faktörler de beslenme yanlışlarına neden ailevi etkenlerdir. Çocukluk çağında obez olanların yaklaşık yarısı, ergenlik çağında obez olanların ise yaklaşık %70’i erişkin dönemde de obez olurlar. Obezitenin yol açtığı sağlık sorunlarının önemi bilindiğinden obezitenin önlenmesi çok önemlidir. Bunun için doğru ve sağlıklı beslenme ile daha fazla hareket içeren yaşam tarzının benimsenmesi gerekir. Doğru beslenme bebeklik döneminde başlamalıdır. İlk 6 ay anne sütü verilmeli, ek gıdalara erken başlanmamalı ve bebek doyduktan sonra mamayı bitirmesi için zorlanmamalıdır. Çocukluk çağında kalorisi yüksek gıdalardan, hazır şekerli içeceklerden kaçınılmalı, sebzebaklagil ve salata yeme alışkanlıklarının kazandırılması gereklidir. Ayrıca yemek saatlerinin düzenli olması, yavaş ve iyice çiğnenerek yenilmesi, bol su içilmesi, abur cubur yemekten kaçınılması da obezitenin önlenmesinde önemlidir. Bunların yanı sıra çocukların doğal aktiviteleri için ortam hazırlanmalı, televizyon ve bilgisayar başında geçirilen zaman sınırlandırılmalı, spor aktivitelerine katılımları desteklenmelidir. Hangi aktiviteye katılacağını belirlerken çocuğun istek ve becerileri göz önüne alınmalıdır. Obezite geliştikten sonra düzelmesi çok zor, ancak önlenebilir bir durumdur. Önlemenin iki kuralı, sağlıklı beslenmek ve hareketli bir yaşam tarzı benimsemektir. *VKİ: Ağırlık (kg) / Boy (m)2