Catalog

YerbilimiYerfiziği Geçmişte yaşanan en şiddetli depremler ve yanardağ püskürmeleri 1 ABD San Francisco 1906. Kalılorniya'da yaşanan en kötüı deprem. Ölü sayısı 3000. ? Meksika Mexico City depremi 1985 10.000 ölii ? 3 l'urleki/ Li/hıın depremi ve Isııııami. 60 000 nlii I l/landa 17113 Laki yaıığı piiskııımnsi. ınilıısım lınştn biıi iılılii i.'ı Şılı t'Jtitl yıhnda y.ısaııan 9,5 şiıltlulınılcki deprem lıııııııııt! rinijin mey ılaıı.ı nnlnıı depremItnııı ttıı şııldııllısı. b/ttOoltı li H.tly.ı I.S. /'iıl.ıkı Vti/ıiv fitıskııımnsı hımptıi vıt llt'icııl.ıııt'iıııı ı yıklı i'MUI'de Mns Isıııuıııı. killlilf OİII / Yunanistan I.. 1628 de Santorin adasındakı yanardağ püskiirmesi Isıınamiye yol açıyor. Mınos kıiltürü yok olııyor. 8 Türkiye 1999 i/mit depremi. 20.000 ölü 9 Iran 2003 Bem depremi, 2500 yıllık kenti yıktı, 30.000 ^y ölü. 10 Entlone/ya 1815 deki Tamhora püskiirmesi yatsı? bir yıl yaşatıyor. 1883 Krakataıı piiskiırmesi Avııstralya dan tluyııluyor , /1 Japonya 1923 deprnmı Tnkyo ve Yokohama'yı yerle bir eriiyor. 143.000 öliı. 1995 le Kobe yakınııı 6.9 şiddetinde bir deprem meydana geldi. Deprmıı teltlıkesi btılıınmadifiı sanılan Kobe'de 6430 kişı ölılu. I? Cnı £Y. Tnııusab 1976 depremi sısmolrıglar ıcın ^*~Trittiaskp#lıln Bir yıl mn:n baska bir dnprumi tahflbin/ttflun ıı/ıınınlar bıı doıırınııı hileınudıler, S \J P50.000650 000 rılıı. I 13 I'•ılipınler . / l'ınatıılın yaıınrdayı li 11 yıllık ^ nnra 1991 yılındn ııyaııanık Pll kııı kadar '/ yukarı kııl vı: dııman pıır>kıırıiynı •^ U l'iipım Yvnı Cıııı.' 1998 yıhnda 7,1 şiddnlınde dcprnın vıı 10 ııınlıı: ytiksı:kli(iindı,' dalı/.ılaı 7400 ıılıı V.) HıınnydiKiıı Asya 9.0 şıılılnlıııılı: ılnprnm vı: Isııııami. Hml ıık yamıstmdakı salııllvrı yıkıp ıınçlı Dlıı sayısı yak laşık olarak V'M 1)01) ov.ııııııl.ı 100 0110 rı inceliyordu. Eski mercan resiflerinden deniz seviyesinde geçmişte meydana gelen oynamalar okunabiliyor. Bu bilgilere göre Sumatra'da 1797 ve 1833 yıllarında, Tsunamili çok şiddetli bir deprem meydana gelmişti. Sieh ayrıca 16. ve 14.yy'da olağanüstü ikiz depremlerin yaşandığını saptadı. Böylece bu bölgede kabaca her 230 yılda bir aynı anda iki şiddetli depremin yaşandığını buldu. Peki kısa bir süre önce yaşanan bu deprem tekrarlanacak mı? Eğer evetse, ne zaman? SİEH'E GÖRE İKİZ DEPREM RİSKİ Sieh'e göre levhalar hala çok kuvvetli gerilim altında. İkinci bir döngünün başındayız. Sumatra'da yeni bir ikiz depremin meydana gelme riski iyice yu'kseldi. Ancak bu on yıllar sonra gerçekleşebilir diyor. İşte sismologların sorunu da bu. Genelde tehlikenin nerede olduğu bilinmekte, ama çok pahalı, gelişkin aletlere ve onca çabaya rağmen yine de ne zaman meydana geleceği kesin olarak öncelenememekte. Örneğin San Francisco Körfezi'ndeki insanlar tehdit altındadır. 1906 yıhnda meydana gelen deprem sırasında özellikle de gaz borularının kırılmasıyla başlayan yangınlann etkisiyle de 3000 kişi yaşamını yitirdi. Tahminlere göre 6,7 veya daha yüksek şiddetteki bir depremin 2032 yıhnda meydana gelme olasılığı aşağı yukarı %62. "Depremden önce tam olarak nelerin yaşandığını yeterince iyi bilmiyoruz" diyor Potsdam Jeoloji Araştırmaları Enstitüsü'nün Doğal Felaketler Bölümü müdürü Jochen Zschau. Yoğun araşbrmalara rağmen depremi kesin bir şekilde tah min edebilecek bir yöntem yok henüz. Oysa dünyadaki tüm jeologlar 197()'li yıllarda depremi oluşturan fenomeni bulduklarına inanıyorlardı. Çinli yetkililer, 1975 yıhnda bilim adamlarının uyarıları üzerine ülkenin kuzeydoğusundaki Haicheng kentini boşalttıktan iki gün sonra gerçekten de bir deprem meydana geldi. Ama ne var ki bunu sadece bir yıl sonra büyük bir hayal kınklığı izledi. 7,8 şiddetindeki bir deprem Çin'in endüstri kentini yerlere bir edince 655.000 kadar insan yaşamını yitirdi. Hiçbir bilim adamı bu depremin geldiğini görememişti. TUTMAYAN TAHMİNLER Bundan sonra ise hep bilim adamlarının dikkatini çekmeyen bölgeler sallandı, mesela 1995 yıhnda Kobe gibi. Diğer yıllarda ise tahmin edilen depremler on yıl kadar gecikmiş ya da hiç yaşanmamıştı. Amerikah bilim adamları Bill Bakun ve Allan Lindh, 1985 yıhnda Kaliforniya'daki Parkfıeld bölgesi için 6 şiddetinde bir deprem tahmininde bulunarak dikkatleri üzerlerine topladılar. Bu iki bilim adamı, San Francisco ve Los Angeles arasındaki bölgenin ortalama olarak 22 yılda bir şiddetli bir şekilde sallandığını saptamışlardı. Ne var ki bölgede yıllarca hiçbir hareket yaşanmadı. Parkfıeld en nihayet geçtiğimiz yıl sallanınca deprem tahminlerinin tutmadığı bir kez daha ortaya çıktı. Elbette ki bilim adamları işin ucunu bırakmadılar. Parkfıeld'e bulunan SanAndreas fayına kilometrelerce derinliğe kadar milyonlarca dolar değerinde aletler yerleştirildi. Amaç kayaçlarda depremden hemen önce meydana gelen değişimleri saptamaktı. Buradan elde edilen sonuç en azmdan tahmin modelleri için bir te mel oluşturacaktı. Kıialann Ve 28.Eylül 2004 yıhnda beklenen an gelmişti. Saat 10.15'te şiddetli bir sarsıntı hissedildi. Araştırmacılar yeni bilgiler bulabilmek umuduyla sevindiyseler de bu heyecanın yerini kısa bir süre sonra hayal kırıklığı aldı. Deprem hiçbir işaret vermemişti. Enstrümanlardan hiçbiri saniyeler öncesinde bile en ufak bir değişiklik kaydetmedi. Ve bu depremle uzmanlar deprem tahmini konusunda önlerinde daha çok uzun bir yolun bulunduğunu anladılar. 15 DEPREMİ TAHMİN ETTİ Kimi bilim adamları ve amatör felaket araştırmacılarının durmadan tuhaf teorilerle depremleri haber vermeye çahşmalarından sonra deprem araştırmaları iyice genişledi. Ev hayvanları ve yılanların tuhaf davranışları, esrarengiz ışıkların görünmesi, belli başlı gazlarda ve yer altı su seviyesindeki değişimler hepsi didik didik araştırıldı. Parkfield'deki son denemeye kadar deprem tahmini araştırmalarının hepsi suya düştü ve jeologlar uzun bir süre deprem tahmininden söz etmediler. Ancak Ekim 2004 tarihinde Nature dergisinde yayımlanan bir haberde örneğin Kaliforniya Üniversitesi'nden John Rundle, tahmin sözcüğünü yeniden kullanmaya cesaret ediyordu. Çünkü Rundle, Kaliforniya'da 2001 yılın dan sonra meydana gelen 16 depremden 15'ini tahmin edebilmişti. Araştırmacının yöntemi, özellikle tehdit altında bulunan bölgelerin sınırlandırmasına dayanıyor. Yazının devamı arka sayfada 935/15 19 Şubat 2005