Catalog

gölleri saa Buzul : göllerinin erimesi, akıntı yönünde yaşayan binlerce kişi için gerçek bir tehdit oluşturuyor. lumle burun buruna gelmek John Reynolds un yaşammda köklu degışıklıklere yol açtı, Aradan yıllar geçmesme karşın Reynolds, genç bir jeoloji öğrencisi olarak Kuzey Norveç'te katüdıgı bir alan çalışmasında yaşadıklarını hâlâ dünmüş gibi hatırhyor. Buzulların yapısını araştırmak amacıyla gerçekleştirüen bir arazi taraması sırasmda Reynolds, çevredekı bir buzul golunun kıyüarını patlatıp su duvarı şeklinde üzerine geldigırü fark etmez; ancak karşı kıyıdakı arkadaşlarının uyarısı üzerine saniye farkıyla sol sularından kendını kurtarır. lşte bu olay Reynolds'u buzul golleriınn yarattıgı tehlikeler konusuna eğilmesıne yol açar. Bugun buzul golleri konusunda dunyarun en büyük uzmanlarından biri olan Reynolds, bunların yarattıgı tehlıkelen degeılendiıme ve bu tehlikelerden korunma konusunda da sayıü uzmanlardan biri, Patlayan bir buzul gölünün ne denli büyuk bir güç yarattıgını Reynolds şu sozleriyle dile geüriyor: "Patlayan bir gölün yaratacağı su baskınları koskoca kayalan küometrelerce öteye taşıyabilir. Suyun büyuk bir kısmı tek bir dev dalga halınde vadiye doğru hızla yol alır Bu arada yolunun uzerinde ne varsa surukleyıp goturur. Dar bir vadide bu dalga dagrimadıgı için buyuk hız kazarur. Bazen suyun kat ettıgi mesafe küometreleri bulur. 1964 yüında Tibet'te patlayan bir buzul golu, otoyolun uzerındeki kamyonları tam 70 kilometre oteye taşımıştı 20 yuzyılda patlayan buzul golleri top lam 32.000 kışinin ölümüne, mılyonlarca dolarlık altyapı tesısinın kullarulamaz hale gelmesine yol açtı" Tehlikeye açık nehir yatakları Yataklara yakın büyuk yerlefim merkezlerl (Nüfusu 100 binln uzerinde Nehlr yatağı, Ren,, Tuna Yangtıe, Hlmalay Porano, Andlarl İndui, HindikuA Huang, Tlbet plotoiul llatıg, Himalayalarl Magdelena, Amllarl Mluouri/Rocky Dağlani Brahmaputra/Hlmalayai Po, Alpleri Ron, Alplcr I Dağlor Ganj, Mmalayalar\ Gelecek, felaketlere gebe Reynolds gelecekte daha kötu olayların yaşanacağından kaygı duyuyor, Kuresel ısm ma arttıkça 1500 ile 1800 arasındakı "küçuk buzul çağı"nda oluşmuş binlerce buzul hızla eriyor ve kendi göllerini yaratıyor Son tahminlere gore Peru'da 1.500, Nepal'de 2.000 ve Himalayalar'daki küçük Butan Kralbgı'nda 3.000 buzul gölu bulunuyor. Yalnızca Italya Alple ri'nde bulunan göl sayısı 800 Şu ana kadar Bolivya, Kazakıstan, Tibet, Hindistan ve Pakdstan'dakı göllerin sayısı konusunda kımse kesin bir şey soyleyemiyor. Bunlarm pek çoğu yakın bir tehlike oluşturmuyor. Fakat bu yüın başlarında Bırleşmış Mılletler Çevre Programı'nın (UNEP) hazırladığı bir rapora gore Butan ve Nepal'dekı 44 buzul göl "çok hızlı bir şekılde dolduklan için önumuzdekı B yıl ıçinde kıyıla rını patlatabilirler." Raporu hazırlayan Surendra Shrestha bu goller ile ilgili şu yorumu yapıyoı. "Bunlar yalnızca bizim bildiklerimiz. Kim bilır Himalayalar'ın tepesinde ve dünyanın başka yerlerinde aynı kritik durumda kaç tane göl daha vardır 7 " Eriyen buzulların sulan doğrudan denıze akar Ancak pek çogunun altındakı vadi, yukseklerden akan suyun taşıdığı bırıkintı veya buzultaşların olusturdugu baraj ile tıkanır Bu kalıcı olmayan buzultaşların yukseklıgı 100 metreyı bulur ve bırkaç kilometre uzunluğunda goller oluşturur Potansiyel bir tehdit unsuru olan bu goller beş yıl içinde ortaya çıkar Reynolds bu göllerin oluşumunu şöyle anlatıyor "Bir golun ilk kez kendini belli etmesi akış yonune doğru içindeki taş ve topraklan taşımasıyla başlar. 195O'lı yülarda goller 10 yüda bir patlardı. 1990'h yülarda 10 yılda 3 patiama yaşar olduk. 2010 yılında sanıyorum ki, her yıl bir patiama olayına tanık olacağız" Reyholds 21. Yuzyıl'da yuz milyonlarca insanın oleceğını ve on milyarlarca dolarlık hasarm meydana geleceğıni tahmin ediyor. Sorun giderek daha vahım bir tıal aiıyor, çunku daha fazla sayıda insan bu göllerin altındaki vadilerde yerleşıyor Bu sayı, buzul göllerinin guzelbğını yakından gormek isteyen turistlerin katüımıyla daha da buyuyoı. Patiama olasüığı yuksek göllerin yarattıgı rıskı olçmek içm kullanüan yontemler ge nellikle gerekli hassasıyetten yoksundur. Reynolds bu yontemleri şoyle açıklıyor:"Kendini uzman sanan bazı kışiler (ki bazıları UNEP'de çalışıyor) uydudan aluımış gomntulere bakarak bazı göllerin guvenılır olmadıgı dogrultusunda goruş büdiriyor, Daha sonra bölgeyi terk ettıkleri zaman arkalannda endişeli ve huzursuz bu yerel halk bırakıyor" Hangi goller tehlikeli? Reynulds'a gore en tehlikeli goller şun lar: Ağzına kadar suyla dolu yuksek ve dar buzultaş golleri. Bu buzultaş golleri sızıntı yapabilir veya içinde bir blok buzul barındırıyor olabilrr. Bu buzul eriyerek, su hattının altında baraj oluşturan duvarda bir delık açabüir, En tehlikesi gol kenaılarından birinin sabit olmayan malzemelerden veya enyen bir buzuldan olmasıdır. Kuzey Galler bolgesınde jeolojik daruş ma şirketinin sahibi olan Reynolds, şu anda Hımalayalar ve Peru'dakı tehlikeli golleri tespit ediyor ve bunlan patlamayacak hale getırmeye çalışıyor. Bazen sorunu çozerken, sorunun iyice içinden çıkümaz bir hale gelebılecegme 817/8