Catalog

Sigara dumanında öldürücü maddeler S Gtnko Blloba Athens Ustelık bu son çare ılaç umutlan bazı televızyon kanal lannda hasta sahiplennı ağlatan yalvartan yayınlarla koruklenıyor ve somuıuluyor Program yapımcüannın bu np prog ramlan yaparken konunun uzmanlanyla onceden goruşmelen gerekır Bu on çahşma ve bıhmsel degerlendırme hem ızleyıcılere hem de mesleklenne saygının geregıdır Isırgan otu ve kanser Son olarak uırgan ıle kanser tedavisi yapüdıgı ıddı asınm ele ahndıgı programda bıtkısel ılaç hammaddelen ıle ugraşan bıhm dalından (Farmakognozı) bır uzmanın olmayı şı hem katılan hekım arkadaşlan zor durumda bıraku hem de ızleyenlenn eksık bılgılendırılmelenne daha da kotusu hasta sahıplennın uzuntu ve acılannın ıstısmanna yol açtı Farmakognozı bıhmı ıle ugraşan bır bılım ınsanı olarak dığer tıbbı bıtküer gıbı ısırgan bıtlosı uzennde de dunyada ve Turkıyede yurutulen yogun bıhmsel araşnrmalar bulun dugunu alınan sonuçları ve devam etmekte olan çahşmalan kamuoyuna aktarmak adı geçen TV kanalma yayın sırasında ulaşüamadıgı ıçın mumkun olamadı Medyanın ratıng ugruna pek çok degen etık kuralı hıçe sayması bılım ınsanlannı tedırgın etmektedır Meslek eğı umı sırasında ubbı bıtkılen etken maddelen kullanıhşlan yan etkılen vb bılgüerı teonk ve pratık derslerde ogrenenler sadece eczacüardır Saglık Bakanhgı run bıtkısel ılaçlar konusunda ulkemızın yenşmış Farmakognozı Bılım Dah elemanlannın bılgı ve deneyımlerınden yararlanması gerekır Sızler de tıbbı bıtkıler ve bıtkısel ılaçlar ıle ılgıh sorulannızı eczacılannıza sorabıkrsuuz (*) Istanbul Uraversıtesı Eczacılık Fakultesı Far makognozı Ana Bılım Dalı Ogretım uyesı e posta &nencb@hotmaıl com igara ıçmenın bırçok zararlannı adeta ezbere bılıyor olsak bıle ıçmedıgımız sıgaranın dumanındakı zararların hâlâ pek farkında degıhz Sigara gıbı sigara du manının da sağhga aşın derecede zararlı oldugu bıhmsel olarak kanıtlanmıştır Bılım çevrelen sigara dumamnın uç turu oldugunu hepsının ayrı ayn ve bıleşık olarak degışık toksık ozellıklerı bulundugunu büdırmektedır Sigara dumamnın uç turu sırasıyla 1. ana akını dnznanı, 2. yan akun domam ve 3. çevresel duman olarak kabul edılır 1 Ana akım dumanı sigara ıçenlerın ıçıne çektıklen dumana venlen ısımdır Sigara ıçıhrken her ıçe çekme anında ortaya çıkan ve sıgaranın agızda kalan kısmından geçerek oluşan dumandır 2 Yan akım dumanı sigara tablasında bırakümış ve pasıf olarak yanmakta olan bır sıgaradan çıkan ve dırekt olarak herkesın solumakta oldugu havaya kanşan dumandır Bu dumanda ıçe çekıl dıkten sonra dışan uflenmış olan duman ıçmde bulunan zehırh zerrecıkler bulunmaz 3 Çevresel duman dıye ıse ana akım ve yan akım dumanlannın ve sigara kâgıdı ve filtresının yanması sonucu solunan hava ıçınde bulunan tum zararlı maddelenn kanşımını ıçe ren dumandır (1 2) maktadır Karbon Monoksıt gazı havagazı ıçınde bulunan ve ıntıhar eden uısanlan olduren tehhkeh ve oldurucu bır gazdır Işte sigara ıçmekle ya da sigara ıçılen ortamda bu lunmak ıle zehırın ta kendısı olan Karbon Monoksıt gazı akcığerlenmıze oradan da kammıza karışarak butun vu cuda yayıhnaktadır Bu ne demekır? Bu yavaş yavaş vucu dumuzun ınühar etmesı demekur Karbon Monoksıt havagazında oldugu kadar yogun olmadıgı ıçın olum bırdenbı re ohnamakta ama her turlu organ etkılendıgınden organ bozukluklan yavaş yavaş gehşmekte ve ılerıde kanser ve kalp krızı gıbı olumcul hastahklara, sakatlanmalara ve erken anı olumlere neden ohnaktadır Bu hastahk ve am er ken olumler 510 sene gecıkmeyle ortaya çıkügı ıçın ne yazıktır kı olum ve hastahk nedem olarak ne sigara ne de sigara dumam akla gelmektedır Ozelbkle sigara ıçmedıklerı hal de sigara ıçılen ortamda yaşamak zorunlugunda olan kadın ve çocuklarda da maalesef toksık olan ve kanser yapıcı maddelen surekh soluduklan ıçın aynen sigara ıçmışler gıbı meme ve akager kansen kalp kn zı gıbı oldurucu hastahklar ortaya çıkmaktadır Dunya Saghk Orgutunun Mayıs 2001 tanhınde yaptıgı kadın ve çocuk saghgı konulannın agıriıkh oldugu Tutunsuz Gunler toplantısında ak cığer kansermden olen kadınlann her sene gıderek arttıgı vurgulanmış olup bu oranın kadınlardakı meme kansermden ol me oranından daha yuksek oldugu uzerınde bıldırılmıştır Tbplantı sonunda yayınlanmış olan basm bıldırgesmde de duman altında kalan bebeklerde am beşık olumu oranımn yuksek oldugu vurgulanmıştır Kadınlann sigara kullanma oranı genel olarak erkeklere oranla duşuktur Işte buna ragmen kadınlarda akcıger ve meme kansen oranınm gı derek artması son derece duşundurucu bır olaydu Dunya Sağhk Orgutu Genel Başkam Dr Gro Harlem Brnndtland toplantıda yaptıgı konuşmasında kadm ve çocuklarm bılgı ve ıstemlen dışmda maruz kaldıklan duman altı sonu cu karşılaştıklan çeşıth oldurucu hastalıklann 21 yuzyıhn en onemh halk saghgı sorunu oldugunu belırtmış ve bu ko nularda ıvedıhkle sıkı onemlerm ahnması gerektıgını vurgulamıştir (7) Sonuç olarak ulkemızde bu kadar toksık ve kanserojen etkısı oldugu bılmen bır maddeye yedısmden yetmı şme herkesın kolayca ulaşabıknesi bu felakeun boyutlannı • gozler onune sermektedır Halk saghgını tehdıt eden bu buyuk sorun hakkmda her bakımdan sıh onlemlenn ahnması zamam gelmıştır kamsmdayım Kaynaklar « Çevreael daman ıle ana akım dumanı bırbırlenne benzerhk gosterır Her ıkısınde de 4000 e yakın toksık ve kanserojen madde bulunmaktadır (3) Asıl şa şırtıcı olanı yan akım dumamnın bahsetmış oldugumuz bu ıkı duman turunden daha yuksek konsantrasyonda kanser yapan kım yasal maddeler ıçermekte olma sıdır (4) Bunun nedem filtreden geçmeden havaya kanşan yan akım dumanında daha fazla toksık maddenın bulunmasının yanı sıra bu toksık maddelenn degışık fizıkı ozelhkler taşımasıdır Ornegın nıkoun ana akım dumanında kaü zerrecıkler hahnde bulundugu halde çevresel duman ıçınde gaz hahnde bulunur Bu nedenle çevresel dumanı solumakta olan kışüer sıgara ıçmedıklen halde gaz halınde solunan havaya kanşmış olan nıkotını ağerlerıne doldur muş olurlar Gaz şekhnde akcıgerlere gırmış olan nıkotın kan dolaşımına çok hızh kanşır ve boylece kışıye daha faz lazarar venr (1) Sigara dumanı ıçındeta toksık olan ve kanser yapan zerrecıklerın buyukluklennın de bahsedılen bu uç tur duman ıçınde degışık boyutlarda oldugu gostenlmıştr Çevresel duman ıçınde bulunan toksık ve kanser yapıcı zerrecıkler daha kuçuktur bu zerrecıklerın çaplan 0 01 1 0 mıkrometre arasında degışır oysa ana akım dumam ıçındekı zerrecıklerın çapı 0 1 1 0 mıkrometre olarak olçulmuştur Dogal olarak çevresel duman ıçmde bulunan nısbeten daha kuçuk çaph zerrecıkler akcığerlerın en derın bdgelenne kadar ulaşabümekte ve kan dolaşımına hızh bır şekılde kanşabıldıklerınden toksık etkılen çok daha fazla olmaktadır (5 6) Peki sigara dumanı hakikaten zararlı mıdır? Şımdıye kadar sayageldıgımız nedenlerden dolayı sigara dumamnın saghga son derece zararh oldugu gorulmektedır Bu demekur kı duman altmda kalan kışüer sıga rayı agızlarına ahp ıçmeseler dahı aym derecede hatta daha fazla zararh ve kanser yapıcı etküere maruz kalmaktadırlar Bu zehırh ve kanser yapıcı maddeler akcıgerlere dolmakta oradan da dogal olarak kana geçerek tum vucuda yayıhnaktadır 1 SmıthCJeta] 1hxırol<xıır Palhology 1992 20 289 30S 2 Guenn M et al 7Vıe Chemıstry ol Ermronmenlal Ihbocco Smoke K Composıtıon and Measuremenl CheLsea Ml Lewıs Pubtehers 1992 3 Commıttee on Passıve Smokmg Boaıd of Envıronmenlal Studıes and Tbucology National Fesearch Councıl Ermronmenlal Tbbacco Smoke Meavı rıng Exposwes and Assessıng Health Effects VVashıngion DC NaUonal Academy Press 1986 4 US Envıronmenlal Proteclıon Agency Respıralory Healtb Elecls ol Pa<&ıtve Smolang Lung Cancnr and Olher Dısorders 1992 5 Blol W] et al Passıve Smokmg and Lung Cancer JNCI1986 77 993 1000 6 Heath CW et al Passıve Smokıng Envıronmental Tbbacco Smoke and Lung Cancer Lancet 1993 341 526 7 Press Release WHO/ 27 30 May 2001 wwwwho ınt Prof. Dr. Canan M KaratayEfendıgıl Kalp ve Iç Hastahklan Uzmanı Dahıh Tıp Bıhmlerı Bolum Başkanı Yedıtepe Umversıtesı Tıp Fakultesı karatay@attglobal net canan@medscape com Duman altı neden ve naaıl butun organlarda kanser olma riskini artumaktadır? Drosanthemun Mspldum (Mor renkll olanlar) Sigara dumam ıçınde sigara kâgıdı ve tutunun yanması sonucu Karbon Monoksıt denılen zehırh gaz oluş 751/19