Catalog

Metal kulaklarla atlarta konuşmaya çalışan eğltmen Baumann üklen sonuçlara bakacak olursak bu kararın fazlaca abartılı oldugu soylenebüır Insansı maymunlann beyın etkınhklerı Homo sapı ens'ten çok kuçuk bır farkla aynlmakta Bazı şempanzeler yuz kelı mehk bır ışaret dılı bıle ogrenıyorlar Hatta Ben büıncı ve kendı kı şüığını kavrdma yetısı bıle ınsanlardan farkh değıl Amerıkalı davranış bılımcısı Gordon Gallup, bıidık bır deney sırasında şempdnzelprı bayılttık tan sonra alınlanna lenklı markalar ydpıştırmıştı Hayvanlar uyandıkla nnda bu degışıklıge hıçbır tepkı gostermemışler Ancak aynaya baktıklarında markalan hemen çıkarmışlardı Ayna testınde başa rılı' olan hayvan turlerı duygu ve davranışlannı denGtleyebüıyorlaı Bu yuzden dığer canlıların ruhsal durumlarını da kavrayabüırler' dı yor Gallup Boylesıne şaşırtıcı araştırma sonuçlanndan yola çıkan radıkal hayvan hakları savunucuları "Great Ape Project" gıbı orga razasyonlarla en azından şempanze gorıl ve orangutanlann ınsan haklarından yararlanarak kendı yaşamlan ve bıreysel ozgurluklen uzerınde soz sahıbı olmalan gerektıgını onerıyorlar Bu onenyı destekleyenler arasında şempanze araştırmacısı Jane Goodall, evrım araştırmacısı Richard Dawkins ve Avustralyalı bıyoetıkçı Peter Singer da yer almakta Insansı maymunlann ıçınde bulunduğu durumu kolelıkle karşılaştıran Singer şoyle konuşuyor Irkçılığa ve cınsıyet aynmına karşı savaşım verenler tur aynmına karşı da mu cadele etmelıler Ve bu hareket ılk başanyı 1996 yüında Ye nı Zelandada yakaladı Yenı Zelanda'dakı ınsansı maymun lan guvence altına alan ve uy gun bannma şartlan ongoren yasa, pnmatlara ışkence edıl mesını ve tıp araştırmalannda kullanılmalannı da yasaklıyor Aslın da bugun Avrupa'da yaşananlar hayvan severlen hayvan zekâsıyla ılgdı felsefı tartışmalar yerıne et urecılenne yonelık saldınlara yo nelttıgını gosterıyor uretılen et ve et uıunlermı ıştahla tuketen ınsanlar yedıklennın bır zamanlar canlı oldugunu hatta delı dana ve şap gıbı hastalıklara yaka lanabıleceklerını hıç duşunmemış lerdı Salgınlardan sonra başlayan toplu hayvan katlıamlan ınsanları bıraz olsun uyandırdı Gunden gune yayılan protestolarla bırhkte sı yasetçıler de ureüm endustrısınde hayvanlara yapılan ezıyetlere'bır son verme arayışına gudı Almanyada alınan son ka rarlara gore besı hayvanlan bun dan boyle daha lyı şartlarda yetıştırılecek Ornegın tavuklann açık alanlarda yetıstırümesı ve hayvan nakıllerının en fazla 4 saatle sınır landınlması gıbı şartlar getınldı Kuralların uygulanmasıyla şap veya benzer salgınlann da onlenebüecegı beklenmekte So nuçta uygunsuz ortamJarda yenştırılerek aşın beslenen besı hayvan lannın tum metabolızmaları degış mıs ve bağışıklık sıstemlerı de zayıflamıştı Bu durumda hastalüdann ortaya çıkmasına şaşmamak gerek dıyen davranıs bılımcısı Fölsch, daha ıyı şartlard yonel menın hıç de zor olmadıgını da vurguluyoı Yeüştırme ve nakıl sırasında uygulanacak çok basıt ku rallar bıle hayvanların kaderını değıştırebüır Beton yenne toprak ve ya kumlu zemınlerde yetışen hayvanlar daha saglıklı bır bıçımde urerler Beslenme sırasında yeterınce hareket ozgurlugu uygun temızlık şartlan ve dığer hayvanla ra mesafeyı ayarlama ozgurlugu gıbı tum hayvanlann gereksınımlerı hemen hemen aynıdır Nurtıngen Yuksekokulu'ndan Gerhard Schwarting ta rafından kurulan sıstem bıldık ahurlann yanında âdeta beş yüdızlı bır otel gıbı kalıyor Içmde yastıklann bıle bulunduğu ahırda domuzlar dışkılannı yaşam alanının dısındakı bır bolmeye bırakıyorlar Domuzlar acıktıklarında yem oto matından yararlanıyorlar Hatta hayvanlann sennleyebılmelen ıçın bır de ozel duş sıstemı kurulmuş Schwartlıng şımdı de domuzlan eglendırecek bır atlı karınca modelı uzerınde çalışıyor Ustelık yaklaşık 1000 domuzun bulunduğu Nurtıngen uretım çıftlıgmde uretılen etler dığerlerınden daha pahalı da olmayacak Olaya daha duygusal yakla şan uzmanlar en ınce aynntılan bıle gozden kaçırmıyorlar Kuzey Ren Vestfalya bolgesındekı Sut Urunlen kooperatıfınde 180 ınegın muzık zevklen de test edıldı Sonuca gore Mozart ın Eıne kleıne Nachtmusık / Kuçuk Bır Gece Muzıgı adlı eserı ıneklerdeh sut verımını %0 6 oranında artırırken halk muzıgı %2,5 oranındd duşurmuştu ı Nilgun Ozbaşaran Dede Kaynak Spıegel 13/2001 Kim, kimin en iyi dostu? Hayvan psikologu Nicole Novvak yas tutan köpekler ve tırnak kemiren kedileri anlattı Sn Novvak, hayvanlann duyguları var mı? Novvak Tabıı, onlar da uzuntu, korku ve yaşam sevıncı gıbı duygulara sahıp 7 hatta gucenebılıyorlar da Buna kım karşı çkabılır kı Eval hayvanlarla yapılan araştırmalar genelde deney ortamlarının, ınsanlann gerçek yaşam alanlarından farklı oldukları ıçın her zaman beklenen sonucu vermemekte Şu anda erkeğını 18 ay once kaybeden bır kopekle ılgılenıyorum Ne zaman dışandan gelse evın tum odalannı dolaşarak erkeğını anyor Mezarlığa her gıdışımızde mezarın 7 başında ağlıyor Şımdı bu yas ve yalnızlık duygusu değıl de nedır Uyma yeteneğl. Içinde bulunduğu ortamın etkisinde kalıyor yani. Novvak: Evet ama bununla sahıplen evden aynlan kopeklerın neden havladıkları açıklanamıyor Bu durumda ne pahasına olursa olsun dıkkat çekmeye çalışan köpekler yalnız kalmaktan korkuyorlar Peki, yasta olan köpeklere ne şekilde yardım edilebilir? Novvak' Zıhınlerını çalıştıracak alıştırmalara ıhtıyaçları var Mesela bır top fırlatılır ve kopek harekete geçmeden ıslıkla gerı çağınlır Ya da ob/elen tanımasını oğretırız Yanı onu yonlendırerek oyalamamız gerekıyor Kopeklerin yası, kedi veya atlardan farklı mıdır? Novvak Belırtıler genelde aynıdır Yemek yemıyor ve yaşamdan kopmaya başlıyorlar Ancak at, kedı ve kopek gıbı aaklı sesler çkarmıyor Çunku at, surudekı dığer bır atın saldınya uğrayıp yaralanması halınde bıle onu bırakıp kaçacak kadar urkek bır hayvandır Bu yuzden sahıbının yokluğu atı çok fazla etkılemez Oysa kopek surusu tehlıke anında her zaman bırlık ıçınde kalır Insan, hayvanının ruhunu incitebilir mi? Novvak Kopeğın derdını anlamayan ınsan kendını huzursuz ve guvensız hıssedebıltr Bazı ınsanlar sırf bır dışının peşınden koştu dıye kopeklerını gunlerce bır odaya kılıtleyıp, ılışkılennı kesıyorlar Bu Hayvan psikologu Novvak: "Köpekler yalnız kalınsanlar ıhmal maktan korkuyorlar" edıldıklerını duşunurler Ne var kı köpekler bu tepkıyı kavrayamazlar O kendi dunyasında yaptıklarının doğru oldugunu oğrenmıştır bır kere Kbpeklerde psikolojik rahatsızlıklar goruluyor mu? Novvak. Tuylennı yolan eval kuşlar da, tırnaklarını kemiren kedıler de sınır hastasıdır Peki boyle hayvanlara nasıl yardım edilebilir? Novvak. Tabıı kı onlara "Yeter artık, sana yeterınce zaman ayıramıyorsam da senı sevıyorum" dıyemezsınız. Davranışlannı ve ıçınde bulunduklan ortamı ınceleyerek neden kendılennı ıyı hıssetmedıklennı oğrenmeye çalışmalı ve onlem almalıyız Bir hayvanın yenlden iyi hissetmesini sağlayabilir misinlz? Novvak: Hayvanlar oyalandıklan zaman daha mutlu oluyorlar Top veya benzerı oyuncaklarla vakıt geçırmelennı sağlayabılırız Ciddi davranıs bozukluklarında bu tur araçlar yeterlı olmasa gerek. Novvak Bazı kedıler yeterınce oyalanmadıkları ıçın saldırganlaşabılıyoriar Orneğın paltosunu gıymekte olan sahıbını pusuda bekleyıp bıleğmı ısıran kedıler var Onlara daha fazla zaman ayırarak yardımcı olabılmz Evde yalnız kalamayan köpekler de var ve bunlar o zaman evdekı tum eşyalara zarar verıyorlar Peki kopeği evde yalnız kalmaya nasıl alıştırabiliriz? Novvak: Adım adım uygulanan bır terapı programıyla Kopek ılk once evın ıçınde bır yerde yalnız bırakılır Uzenmıze bır şeyler gıyer gıbı yapanz ama bunları hemen çıkanp yenne asanz Daha sonra aynı şeyı sokak kapısından dışarı çıkıp tekrar ıçerı gırerek tekrarlarız Zamanla kopek sızın gerı geleceğınızı kavrar ve duruma alışır Bazı insanlar peşlehnden havlayan kopeklerinden rahatsız olmuyorlar hatta bu onların hoşlarına bile gidiyor. Çunku o zaman kendilerine ihtiyaç duyulduğunu hissediyorlar. Novvak Insanlar farklı amaçlarla kopek beslerler. Ancak insan mı hayvana bakıyor yoksa hayvan insana mı? Bü onemli bir sorudur Bir keresinde uç kedi besleyen oldukça varlıklı bir kadını ziyaret etmiştim Kedilerin mamalarını kristal kaselerde veren kadın bir kaşık ta kendi ağzına attı Sanınm hayvanlara onlarla aynı sınıha oldugunu anlatmaya çalışıyordu: "Bakın kedıcıkler sizın en ıyı dostunuz benim". ÜRETİM ÇİFTLİKLERİNDEKİ EZİYETLER Bunun başlıca nedenı besı hayvanlarına uygulanan akıl almaz ışkenceler olsa gerek Alman yadakı 139 000 uretım çıftlıgınde tam 26 mılyon domuz omuz omuza karanlık ve havasız ahırlarda tutıümakta Eğer domuzlar erkekse ışkence henu7 yavrııyken başlı yor Domuzlar bayıltılmaksızm cınsel organ karın boşlugundan çeküdıkten sonra sperma kanalı bır kıskaçla kesılmekte Bu gırısım ettekı agır kokuyu onlemekte Altı aylıktan ıtıbaren hayvan lar bır metrekarelık alanlarda beton zemm uzerınde dışkılarıyla bırhkte yaşamak zorunda bırakılıyor Bu şartlar altında yaşayan hay vanlarda genelde saldırgan davranıslar ortaya çıkmakta Bırbırlerıne zarar vermelennı engellemek ıçın de bakıcılar domuzların kopek dışlerıru bıleyleyerek koreltıyorlar Benzer ezıyetlere sıgırlar da katlanmak zorunda Kendılenne aynlan uç metrekarelık alanda dogru durust oturamayan hayvan lann boynuzlan olası yaralanmalan onlemek ıçın yakılarak alın makta Kumeslere adeta ıstıflenerek yerleshnlıp zorunlu oburlara donuşturulen hındılerse 20 kıloya ulaşnklannda artık yuruyemez ha le gelırken yıne bırbırlennın tuylerını yolmasınlar dıye de gagalan henuz cıvcıvken yakılıyor Fakat besı hayvanlan asıl ıskenceyı nakıl sırasında yaşıyorlar Dogu Avrupadan Fransa ve Italya ya goturulen kesımlık atlar 3000 km'lık yolculukta aç ve susuz bırakümakta Kartopu oynayan makak maymunu Dört yasındaki çocuklar kadar akıllı mı? Ancak tum bu ıç karartıcı uygulamalara ragmen tuketıcılenn bugune degın çok da etküendıkle rı soylenemez Kotu şdrtlar altında 751/15